Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Katarzyna Krzysztofowicz Sędziowie: WSA Dariusz Kurkiewicz WSA Dorota Jadwiszczok (spr.) po rozpoznaniu w dniu 4 stycznia 2017 r. w Gdańsku w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi A. S. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 18 sierpnia 2016 r., nr [...] w przedmiocie przywrócenia terminu do złożenia odwołania w sprawie opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości 1. uchyla zaskarżone postanowienie, 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącego A. S. kwotę 597 zł. (pięćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Przedmiotem niniejszej sprawy jest skarga A. S. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 18 sierpnia 2016 r., nr SKO [..].

Z akt sprawy wynika, że zaskarżone postanowienie wydane zostało w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

Wójt Gminy decyzją z dnia 24 września 2015 r., nr [..], ustalił jednorazową opłatę w wysokości 3662,97 zł z tytułu wzrostu wartości nieruchomości – działki nr [..] obręb K oraz 2/40 udziału działki {...}., w związku z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, którą obciążył A.S.

Decyzja ta została wysłana A.S. na adres: Uniwersytet– A. S. ul. A. S. Z adnotacji znajdującej się na zwrotnym potwierdzeniu odbioru wynika, że przesyłkę tą odebrał w dniu 29 września 2015 r. pod wskazanym adresem "up. pracownik znany osob.".

W dniu 1 grudnia 2015 r. A. S. wniósł odwołanie od decyzji Wójta Gminy z dnia 24 września 2015 r., do którego załączył wniosek o przywrócenie terminu do jego wniesienia.

We wniosku o przywrócenie terminu odwołujący się wskazał, że decyzję Wójta Gminy z dnia 24 września 2015 r. odebrał z Sekretariatu Uniwersytetu dopiero w dniu 26 listopada 2015 r. Wcześniej przebywał na urlopie naukowym i za granicą i nie miał możliwości zapoznania się z tą korespondencją.

Zaskarżonym w niniejszej sprawie postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2016 r., wydanym na podstawie art. 59 § 2 w zw. z art. 58 k.p.a., Samorządowe Kolegiom Odwoławcze odmówił A. S. przywrócenia terminu do złożenia odwołania od decyzji Wójta Gminy z dnia 24 września 2015 r., stwierdzając, że nie wykazał on aby uchybienie nastąpiło bez jego winy. W ocenie Kolegium, podawana przez odwołującego się przyczyna niezłożenia odwołania w ustawowym terminie nie miała bowiem charakteru uniemożliwiającego jego dotrzymanie, a przy dołożeniu należytej staranności złożenie odwołania było obiektywnie możliwe. Przebywanie za granicą na urlopie naukowym, w ocenie Kolegium, nie powoduje, że złożenie odwołania staje się dla strony niewykonalne. Odwołujący się miał bowiem wiedzę o toczącym się postępowaniu, gdyż został zawiadomiony o jego wszczęciu oraz przedmiocie. Wiedząc więc o planowanym wyjeździe powinien był przewidzieć, że postepowanie może się zakończyć w czasie jego nieobecności w kraju i mógł on ustanowić pełnomocnika, któremu mógłby zlecić dokonanie czynności wniesienia odwołania.

We wniesionej do Sądu skardze skarżący domagał się uchylenia postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 18 sierpnia 2016 r. podnosząc, że wydane zostało ono z naruszeniem: art. 134 w zw. z art. 129 § 2 k.p.a. – poprzez uznanie, że w przedmiotowej sprawie skarżący nie ze swojej winy uchybił terminowi do wniesienia odwołania, podczas gdy skarżący prawidłowo złożył wniosek o przywrócenie terminu wraz z odwołaniem oraz wykazał, że uchybienie terminowi nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych i nie ponosi on za nie winy; art. 58 § 1 k.p.a. – poprzez uznanie, że skarżący nie uprawdopodobnił, że uchybienie nastąpiło bez jego winy podczas, gdy wykazał on, że nie ponosi winy za uchybienie terminowi i jednocześnie dopełnił wszystkich obowiązków nałożonych na niego przez ustawę wymaganych przy składaniu prośby o przywrócenie terminu; art. 43 k.p.a. – poprzez przyjęcie, że doszło do skutecznego doręczenia zastępczego decyzji Wójta Gminy poprzez odbiór przesyłki przez pracownika sekretariatu, podczas, gdy nie była to osoba upoważniona do odbioru korespondencji, ani nie była to osoba wskazana w katalogu naruszonego przepisu.

Uzasadniając zarzuty skarżący podkreślił, że uchybienie terminu do wniesienia odwołania nie wynikło z jego winy. Jak wyjaśnił, jest wykładowcą, profesorem zwyczajnym na Wydziale Uniwersytetu oraz Kierownikiem [..]. Z uwagi na pełnione obowiązki, w semestrze zimowym roku akademickiego 2015/2016 tj. od początku września do 25 listopada 2015 r., przebywał na urlopie naukowy w Stanach Zjednoczonych. Korespondencja, zawierająca decyzję Wójta Gminy, została przekazana mu na adres: Sekretariatu Uniwersytetu i odebrana przez B. B., która nie posiada ani nigdy nie posiadała uprawnienia do otwierania i zapoznawania się z treścią korespondencji kierowanej bezpośrednio do osób fizycznych będących pracownikami wydziału, w szczególności korespondencji prywatnej. Skarżący podkreślił przy tym, że nie wiedział o toczącym się postępowaniu, jak i nie został o nim wyraźnie zawiadomiony. Jak twierdzi, otrzymał jedynie informację o sporządzeniu operatu szacunkowego dla nieruchomości, a zawiadomienie to dla przeciętnej osoby nie wskazuje jednoznacznie na wszczęcie postępowania, dlatego też nie widział on potrzeby ustanawiania pełnomocnika do odbioru poczty

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, w pełni podtrzymując stanowisko i argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Dodatkowo Kolegium wskazało, że organ I instancji wysłał decyzję z dnia 24 września 2015 r. na adres podany przez skarżącego, pod którym miał on odbierać kierowaną do niego korespondencję. Adres ten to adres miejsca zatrudnienia skarżącego. Pisma wysyłane na adres miejsca zamieszkania nie były przez skarżącego odbierane a adresem miejsca zatrudnienia skarżący posługuje się konsekwentnie w całym postępowaniu. Wskazał on go również we wniosku o przywrócenie terminu złożonym wraz z odwołaniem, a także w skardze do Sądu. Dlatego też, w ocenie Kolegium, doręczenie decyzji na adres miejsca zatrudnienia strony znajduje podstawę prawną w art. 42 § 1 kpa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 18 sierpnia 2016 r. wydane zostało z naruszeniem prawa.

Przepis art. 58 § 1 k.p.a. stanowi, że w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy (§ 1); prośbę o przywrócenie należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin (§ 2). Ponadto, art. 59 k.p.a. wskazuje, że o przywróceniu terminu postanawia właściwy w sprawie organ administracji publicznej (§ 1), a o przywróceniu terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia ostatecznie organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia (§ 2).

Zwrócić należy uwagę, że przywrócenie terminu jest instytucją procesową mającą na celu ochronę jednostki przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu dla podjęcia czynności procesowej przez stronę (strony) lub uczestników postępowania. Instytucja przywrócenia terminu odnosi się więc do sytuacji, gdy termin został uchybiony. Uchybienie terminu może być konsekwencją skutecznego doręczenia, z którym to doręczeniem wiąże się początek biegu terminu do dokonania czynności. Natomiast rzeczywisty brak doręczenia, przy jednoczesnym przyjęciu przez organ, że do doręczenia doszło skutkuje, powstaniem podstawy wznowienia postępowania administracyjnego, a nie do przywrócenia terminu (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 grudnia 1997 r., sygn. akt I SA 1329/95 a także z dnia 13 lipca 1999 r., sygn. akt IV SA 703/97 – oba dostępne na stronie internetowej https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

W ocenie Sądu złożony przez skarżącego wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji Wójta Gminy z dnia 24 września 2015 r. jest bezprzedmiotowy, gdyż doręczenie skarżącemu tej decyzji nie może zostać uznane za skuteczne:

Decyzja Wójta Gminy z dnia 24 września 2015 r. została wysłana A. S. na adres jego miejsca pracy tj. "Uniwersytet– A. S. ul. A. S.". Adres ten wskazał skarżący podczas rozmowy telefonicznej z pracownikiem Urzędu Gminy, jako adres do doręczeń. Przesyłka ta została odebrana pod wskazanym adresem przez "up. pracownik znany osob.".

Niewątpliwe, art. 42 § 1 k.p.a. stanowi, że pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. Co więcej, przepis ten nie ustanawia wiążącej organ prowadzący postępowanie kolejności miejsc, w których doręczenie może nastąpić. Podkreślić jednak należy, że art. 42 reguluje jedynie przypadki doręczenia właściwego tj. bezpośrednio adresatowi pisma (zob. B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Wydawnictwo C.H.BECK, Warszawa 2016 r., str. 292). Doręczenie pisma osobie fizycznej w jej miejscu pracy może być dokonane wyłącznie adresatowi (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2002 r., sygn. akt III RN 115/02, OSNP 2004, nr 1, poz. 3). W orzecznictwie sądowoadministracyjnym ustalono ponadto, że doręczenie w miejscu pracy musi nastąpić do rąk adresata, a pokwitowanie odbioru przez osobę upoważnioną do odbioru pism kierowanych do zakładu pracy nie powoduje skutecznego doręczenia (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 czerwca 1999 r., sygn. akt I SA/Kr 129/98, LEX nr 39698). Regulacja zawarta w kodeksie postępowania administracyjnego nie przewiduje możliwości doręczenia pisma w miejscu pracy osobie upoważnionej przez pracodawcę do odbioru pism (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 lutego 2014 r., sygn. akt II OSK 2159/12, dostępny na stronie internetowej https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Niedoręczenie przesyłki zawierającej decyzję Wójta Gminy "do rąk własnych" skarżącego uczyniło to doręczenie sprzecznym z wymogami art. 42 k.p.a. Doręczenie niezgodnie z obowiązującymi przepisami jest natomiast bezskuteczne, co oznacza, że termin do dokonania czynności nie rozpoczyna biegu, a strona nie musi składać wniosku o przywrócenie terminu, a jeżeli to uczyni - wniosek jest bezprzedmiotowy (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 28 stycznia 2016 r., sygn. akt I SA/Ke 779/15, dostępny na stronie internetowej https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Przesłanka bezprzedmiotowości wyłącza możliwość oceny merytorycznej wniosku o przywrócenie terminu. Wydanie rozstrzygnięcia merytorycznego, mimo jego bezprzedmiotowości, stanowi zaś naruszenie prawa procesowego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 3 lutego 2016 r., sygn. akt I SA/Ke 687/15, dostępny na stronie internetowej https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Z uwagi na powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, na podstawie art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.), uchylił kontrolowane postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 18 sierpnia 2016 r., o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd orzekł zaś o kosztach postępowania na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 powołanej ustawy.