Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Wojciech Kręcisz Sędzia NSA Andrzej Kuba Sędzia del. WSA Izabella Janson (spr.) Protokolant Anna Fyda-Kawula po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2019 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej M.W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 18 maja 2017 r. sygn. akt II SA/Sz 1437/16 w sprawie ze skargi M.W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z dnia [...] października 2016 r. nr [...] w przedmiocie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych oddala skargę kasacyjną

Wyrokiem z dnia 18 maja 2017 r., sygn. akt II SA/Sz 1437/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę M.W. (dalej też: "strona", "skarżąca") na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie (dalej też: "SKO", "organ II instancji", "Kolegium") z dnia [...] października 2016 r. nr [...] utrzymującą w mocy decyzję Prezydenta Miasta Szczecina (dalej też: "organ I instancji") z dnia [...] września 2016 r., nr [...] cofającą skarżącej zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych zawierających powyżej 18 % zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa), przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży.

W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji przedstawił następujący stan faktyczny z którego wynikało, że w dniu 29 stycznia 2016 r. M.B. (obecnie W.) złożyła oświadczenie o wartości sprzedaży napojów alkoholowych za rok 2015 w punkcie zlokalizowanym w sklepie przy ul. [...] w [...], w którym wskazała, że wartość sprzedaży napojów alkoholowych zawierających powyżej 18% zawartości alkoholu wyniosła 35.231,46 zł.

W dniach od 20 czerwca 2016 r. do 22 czerwca 2016 r. przeprowadzono kontrolę prawidłowości złożonego oświadczenia. W wyniku kontroli ustalono, że wartość sprzedaży napojów alkoholowych zawierających powyżej 18% zawartości alkoholu wyniosła 89.251,1148 zł.

Różnica pomiędzy wartością sprzedaży ustaloną w wyniku kontroli, a wartością sprzedaży podaną w oświadczeniu złożonym przez M.W. dot. napojów alkoholowych zawierających powyżej 18% zawartości alkoholu wyniosła 54.019,6548 zł.

Prezydent Miasta Szczecina decyzja z dnia [...] września 2016 r. cofnął skarżącej zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych zawierających powyżej 18 % zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa), przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze Szczecinie decyzją z dnia [...] października 2016 r. utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Zdaniem organu odwoławczego złamanie postanowień art. 111 ust. 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, skutkuje w konsekwencji zgodnie z art. 18 ust. 10 pkt 5 ww. ustawy cofnięciem zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Kolegium podkreśliło, że przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, z którymi strona występująca o zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych powinna się zapoznać, jednoznacznie wskazują na obowiązki związane ze sprzedażą napojów alkoholowych i jej rozliczeniem. Organ odwoławczy wyjaśnił, że każde naruszenie przepisów ustawy, skutkuje konsekwencjami przewidzianymi w art. 18 ust. 10 pkt 5 tej ustawy. Tym samym decyzja w przedmiocie cofnięcia zezwolenia jest decyzją związaną.

Wyrokiem z dnia 18 maja 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę M.W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z dnia [...] października 2016 r.

WSA wskazał, że w rozpoznawanej sprawie nie ma wątpliwości, że w oświadczeniu z dnia 29 stycznia 2016 r. o wartości sprzedaży napojów alkoholowych za 2015 r. skarżąca podała, że wartość sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 18% wyniosła 35.231,46 zł., natomiast kontrola wykazała, że wartość ta wyniosła 89.251,1148 zł.

W ocenie Sądu I instancji wskazanie przez skarżącą w oświadczeniu z dnia 29 stycznia 2016 r. danych nieodpowiadających rzeczywistości, stanowi jednoznacznie o tym, iż w okolicznościach niniejszej sprawy dane te były fałszywe. WSA podkreślił, że w niniejszej sprawie ujawniony błąd nie mieści się w granicach oczywistej omyłki, czy też błędu rachunkowego. Wskazuje na to przede wszystkim rząd wielkości tej pomyłki, która wyniosła 54.251,1148 zł na korzyść skarżącej. Tego rodzaju pomyłka przy wykazanej przez skarżącą wartości sprzedaży napojów alkoholowych nie mogła zostać przez organ potraktowana, jako błąd rachunkowy. Różnica pomiędzy rzeczywistą wartością sprzedaży i wartością wykazaną przez skarżącą wskazuje, w ocenie Sądu I instancji na to, że celem takiego działania było zaniżenie wysokości opłaty.

W ocenie WSA nie zasługiwały na uwzględnienie wyjaśnienia skarżącej, iż błąd ów był konsekwencją dokonanych w pośpiechu obliczeń i złożenia oświadczenia w ostatnim dniu. Nie ulega bowiem wątpliwości, że skarżąca jako przedsiębiorca miała obowiązek wykazania należytej staranności w tym zakresie. W opinii WSA w sytuacji, gdyby skarżąca miała wątpliwości, jaką wartość powinna była podać, mogła zwrócić się do organu o wyjaśnienie tej kwestii, a przed złożeniem oświadczenia mogła ponownie sprawdzić wielkość sprzedaży na podstawie dokumentacji księgowej prowadzonego sklepu, czy też posłużyć się osobą trzecią, posiadającą odpowiednią wiedzę i kwalifikacje do wykonania w oparciu o ewidencję księgową odpowiednich wyliczeń. Stąd również stan zdrowia skarżącej nie mógł mieć wpływu na dokonaną w niniejszej sprawie ocenę prawną. Jeżeli bowiem skarżąca pomimo problemów zdrowotnych zdecydowała się prowadzić działalność gospodarczą, to powinna mieć świadomość tego, że zły stan zdrowia nie zwalnia jej z obowiązku przestrzegania przepisów prawa tę działalność regulujących, a w konsekwencji powinna dołożyć wszelkich starań, aby zadośćuczynić wszelkim obowiązkom wynikającym z prowadzenia tej działalności, jeżeli nie osobiście to za pomocą innych osób.

W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku reprezentująca stronę pełnomocnik z urzędu wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z dnia [...] października 2016 r. oraz poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta Szczecina z dnia [...] września 2016 r. względnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącej z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały opłacone nawet w części.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

I. Naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik postępowania tj.:

- art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 7 i 77 k.p.a. poprzez oddalenie skargi, w sytuacji, gdy na podstawie art. 145 § 1 lit. a oraz lit. c p.p.s.a. rozstrzygnięcie Samorządowego Kolegium Odwoławczego winno zostać uchylone w całości, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji, w związku z naruszeniem przez te organy art. 7 i art. 77 k.p.a., mającym postać nie zbadania przez organy administracji przyczyn zaniżenia wartości sprzedaży napojów alkoholowych, w szczególności czy stan zdrowia skarżącej mógł mieć wpływ na złożone oświadczenie, i w konsekwencji nieprawidłowe przyjęcie w ślad za organem administracyjnym, że zaniżenie wartości sprzedaży napojów alkoholowych przez skarżącą miało charakter świadomy;

II. Naruszenie prawa materialnego, tj.:

- art. 18 ust. 10 pkt 5 w zw. z art. 11 a ust. 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi poprzez błędną wykładnię przesłanki "fałszywego" charakteru złożonego oświadczenia, o którym mowa w art. 111 ust. 4 ustawy, a w konsekwencji uznanie, że zaistniała przesłanka do cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. W niniejszej sprawie koniecznym jest ustalenie przez organ przyczyn złożenia takiego a nie innego oświadczenia przez skarżącą, czy działanie to było ukierunkowane na podanie fałszywych danych, czy dane te podane zostały w wyniku omyłki, czy też wadliwej metody wyliczeń.

Zdaniem pełnomocnika skarżącej organ orzekający powinien dokonać ustaleń w zakresie ewentualnego "fałszywego" charakteru złożonego przez skarżącą oświadczenia o wartości sprzedanych napojów alkoholowych, czy oświadczenie to miało charakter zamierzony przez skarżącą. Wskazano, że błędy w oświadczeniu miały charakter nieumyślny. Skarżąca od 2013 r. stale leczy się z uwagi na udar mózgu, zażywa bardzo dużo silnych lekarstw, które mogły również wpłynąć na złożone oświadczenie o wartości sprzedaży napojów alkoholowych. Organ jak i Sąd nie zbadał czy stan zdrowia skarżącej mógł mieć jakikolwiek wpływ na składane oświadczenia.

SKO nie udzieliło odpowiedzi na skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zarzuty skargi kasacyjnej nie są uzasadnione i dlatego skarga kasacyjna nie może być uwzględniona.

Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Dodać należy, że w przypadku oparcia skargi kasacyjnej na naruszeniu prawa procesowego (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.) wnoszący skargę kasacyjną musi mieć na uwadze, że dla ewentualnego uwzględnienia skargi kasacyjnej niezbędne jest wykazanie wpływu naruszenia na wynik sprawy.

Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, bowiem stosownie do treści art. 183 § 1 p.p.s.a., rozpoznając sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze z urzędu pod uwagę jedynie nieważność postępowania.

Ze wskazanych przepisów wynika, że wywołane skargą kasacyjną postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym podlega zasadzie dyspozycyjności i nie polega na ponownym rozpoznaniu sprawy w jej całokształcie, lecz ogranicza się do rozpatrzenia poszczególnych zarzutów przedstawionych w skardze kasacyjnej w ramach wskazanych podstaw kasacyjnych. Istotą tego postępowania jest, bowiem weryfikacja zgodności z prawem orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz postępowania, które doprowadziło do jego wydania.

Wychodząc z tego założenia, należy na wstępie zaznaczyć, że wobec niestwierdzenia z urzędu nieważności postępowania (art. 183 § 2 p.p.s.a.) Naczelny Sąd Administracyjny ogranicza swoje rozważania do oceny zagadnienia prawidłowości dokonanej przez Sąd I instancji wykładni wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów prawa.

W skardze kasacyjnej sformułowano zarzuty naruszenia prawa materialnego, jak i procesowego.

W rozpoznawanej sprawie ustalenia faktyczne przyjęte przy wyrokowaniu zostały przez skarżącą kasacyjnie zakwestionowane zarzutem naruszenia art. 151 w zw. z art. 7 i art. 77 k.p.a.

W ramach zarzutów procesowych wskazano na niezbadanie przez organy administracji przyczyn zaniżenia wartości sprzedaży napojów alkoholowych, w szczególności czy stan zdrowia skarżącej mógł mieć wpływ na złożone oświadczenie, i w konsekwencji nieprawidłowe przyjęcie w ślad za organem administracyjnym, że zaniżenie wartości sprzedaży napojów alkoholowych przez skarżącą miało charakter świadomy.

Wprawdzie w treści uzasadnienia skargi kasacyjnej wskazano na oświadczenie z dnia 29 stycznia 2016 r. dot. wartości sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu do 4,5% oraz piwa, to nie ulega wątpliwości, że skarżąca nie zgadza się z wyrokiem Sądu I instancji, który oddalił skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z dnia [...] października 2016 r. utrzymującą w mocy decyzję Prezydenta Miasta Szczecina z dnia [...] września 2016 r., cofającą skarżącej zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych zawierających powyżej 18 % zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa), przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży.

Bezspornym w niniejszej sprawie jest, że skarżąca złożyła oświadczenie o rocznej sprzedaży napojów alkoholowych powyżej 18 % zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa) przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. W oświadczeniu podała błędne dane. Składając oświadczenie skarżąca oświadczyła, że jest świadoma odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oraz, że przedstawienie fałszywych danych powoduje cofnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych zgodnie z art. 18 ust. 10 pkt 5 u.w.t.

Bezsporny jest fakt, że organy ustaliły inne dane niż podane przez skarżącą. Należy podzielić stanowisko Sądu I instancji, że w takiej sytuacji cofnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych znajduje uzasadnienie w treści art. 18 ust. 10 pkt 5 w zw. z art. 111 ust. 4 u.w.t., gdyż w złożonym oświadczeniu podano fałszywe dane. Za takie dane należy rozumieć dane nieodpowiadające rzeczywistości.

Organy administracji nie miały obowiązku badać, czy skarżąca działała umyślnie, bo nie mają nawet takiej kompetencji. Wystarczającą przesłanką cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych było wyłącznie stwierdzenie, że oświadczenie o wartości sprzedanego alkoholu zawierało fałszywe dane, czyli dane nieprawdziwe. Na podmiocie prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych spoczywa obowiązek nie łamania zasad sprzedaży napojów alkoholowych określonych w ustawie. W konsekwencji w razie wystąpienia złamania którejkolwiek zasady sprzedaży napojów alkoholowych określonych w ustawie, zastosowanie sankcji przewidzianej w art. 18 ust. 10 ustawy jest obligatoryjne niezależnie od przyczyn takiego stanu rzeczy.

Strona w skardze kasacyjnej podnosi, że wyrok WSA w Szczecinie narusza art. 18 ust. 10 pkt 5 w związku z art. 11 a ust 4 u.w.t., a naruszenie polega na błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu przepisu. W przypadku zarzutu z art. 174 pkt 1 p.p.s.a. strona powinna wskazać przepisy naruszone przez Sąd I instancji, nakładające obowiązek określonego działania oraz wykazać na czym polega ich naruszenie. Skarga kasacyjna nie spełnia tego warunku w sformułowaniu samego zarzutu, jednak w jej uzasadnieniu wskazano, że wadą wyroku Sądu I instancji jest to, że zaakceptował wykładnię art. 18 ust. 10 pkt 5 u.w.t. przyjętą przez organy. W ocenie skarżącej kasacyjnie organ orzekający powinien dokonać ustaleń w zakresie złożonego przez skarżącą oświadczenia o wartości sprzedanych napojów alkoholowych, czy miało charakter zamierzony i czy stan zdrowia skarżącej i zażywanie przez nią bardzo dużo silnych lekarstw mogły również wpłynąć na jego treść.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że wyrok WSA w Szczecinie nie narusza prawa, bo akceptuje poprawną wykładnię treści art. 18 ust. 10 pkt 5 u.w.t. Art. 18 ust. 10 pkt 5 stanowi, że zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych organ zezwalający cofa w przypadku nieprzestrzegania określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych, a w szczególności przedstawienia fałszywych danych w oświadczeniu z art. 111 ust. 4.

Przedsiębiorcy, prowadzący sprzedaż napojów alkoholowych w roku poprzednim, są obowiązani do złożenia, do dnia 31 stycznia, pisemnego oświadczenia o wartości sprzedaży poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych w punkcie sprzedaży w roku poprzednim. W myśl art. 111 ust. 5 ustawy opłata za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych uzależniona jest od rocznej wartości sprzedaży tych napojów i jest przeznaczana na finansowanie prowadzenia działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych i integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu (art. 11 ust. 1 ustawy).Przedstawienie fałszywych danych w oświadczeniu, o którym mowa w art. 111 ust. 4 u.w.t., stało się powodem cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

Art. 18 ust. 10 w sposób enumeratywny określa przypadki, w których zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży i poza miejscem sprzedaży może zostać cofnięte przed upływem okresu, na jaki zostało udzielone.

Zawarta w zaskarżonym wyroku wykładnia art. 18 ust. 10 pkt 5 u.w.t. jest trafna i z tego powodu czyni nieuzasadnionym zarzut dokonania przez Sąd I instancji błędnej wykładni wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów prawa materialnego.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że kontrolowane przez Sąd I instancji decyzje zostały wydane w postępowaniu, które zostało przeprowadzone zgodnie ze standardami procedury administracyjnej. Ze zgromadzonego w aktach materiału dowodowego oraz wydanych w tej sprawie decyzji wynika, że zostały wyjaśnione istotne okoliczności sprawy, których wyjaśnienie było konieczne do zastosowania przepisów prawa materialnego. Ponadto z uzasadnienia zaskarżonego wyroku oraz zaskarżonej decyzji jednoznacznie wynika, że Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny zaskarżonej decyzji w zakresie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych i prawnych.

W świetle powyższego należy w tym miejscu przywołać stanowisko wyrażone w uchwale składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 października 2007 r. o sygn. akt II GPS 2/07 (publ. ONSAiWSA z 2008 r. nr 1, poz. 3), w której stwierdzono, że "naruszenie warunków lub zasad sprzedaży napojów alkoholowych stanowi, w myśl art. 18 ust. 10 cyt. ustawy, podstawę do cofnięcia zezwolenia". Wskazane okoliczności w tej sprawie wystąpiły.

Z tych względów na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalono skargę kasacyjną jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.

Odnosząc się także do zawartego w skardze kasacyjnej wniosku o przyznanie od Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym (nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu), należy wskazać, że wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za pomoc prawną należne od Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.) przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny na podstawie przepisów art. 258 - art. 261 p.p.s.a. Z tego też względu, wniosek pełnomocnika z urzędu o przyznanie wynagrodzenia za czynności w postępowaniu kasacyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny pozostawił do rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Szczecinie.