Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Kuba (spr.) Sędzia NSA Zbigniew Czarnik Sędzia del. WSA Cezary Kosterna Protokolant Jerzy Stelmaszuk po rozpoznaniu w dniu 5 września 2017 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej U. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 29 lipca 2015 r. sygn. akt III SA/Kr 274/15 w sprawie ze skargi U. M. na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w K. z dnia [...] grudnia 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji w przedmiocie kary pieniężnej za naruszenie przepisów o transporcie drogowym 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od [...] na rzecz Dyrektora Izby Celnej w K. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem z dnia 29 lipca 2015 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę U. M. w S. na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w K. z dnia [...] grudnia 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania

Sąd orzekał w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z dnia [...] października 2014 r. Naczelnik Urzędu Celnego w N. T. orzekł o nałożeniu na U. M., kary pieniężnej w wysokości 8.000 zł za wykonywanie transportu drogowego bez wymaganego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub bez wymaganej licencji.

Powyższa decyzja została doręczona stronie w dniu [...] października 2014 r.

W dniu [...] listopada 2014 r. (data stempla pocztowego) U. M. wniosła odwołanie od powyższej decyzji wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, motywując go chorobą, na którą zapadła w dniu [...] listopada 2014 r., uniemożliwiającą jej wysłanie odwołania w terminie. Do wniosku dołączono kopię zwolnienia lekarskiego, z którego wynikało, że niezdolność odwołującej się do pracy nastąpiła w okresie od dnia [...] do [...] listopada 2014 r.

Postanowieniem z dnia [...] grudnia 2014 r., Dyrektor Izby Celnej w K., działając na podstawie art. 59 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. jedn., Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) odmówił U. M., przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji Naczelnika Urzędu Celnego w N. T. z dnia [...] października 2014 r.

W uzasadnieniu wskazano, że z przedłożonego przez stronę zwolnienia lekarskiego wynika, że chory może chodzić (rubryka 15).

Zdaniem organu, strona nie uprawdopodobniła braku winy w niedochowaniu terminu do wniesienia odwołania. U. M. odebrała decyzję organu I instancji w dniu [...] października 2014 r., a zatem termin do wniesienia odwołania upływał w dniu [...] listopada 2014 r. Zwolnienie lekarskie obejmowało okres od [...] do [...] listopada 2014 r., przy czym lekarz je wystawiający stwierdził, że chora może chodzić. Co więcej, już w dniu [...] listopada 2014 r. strona nadała odwołanie, zatem choroba nie miała charakteru obłożnego.

Oddalając skargę Sąd I instancji wskazał, że skarżąca nie uprawdopodobniła braku winy. Przedłożone zaświadczenie lekarskie (k. 58 akt administracyjnych) nie wskazuje, że wnioskodawca nie była zdolna do dokonywania czynności prawnych ani też, że nie mogła zlecić dokonania tej czynności innej osobie (brak wskazania w nim nr statystycznego choroby). Z zaświadczenia tego wynika– że skarżąca, która zachorowała w okresie od [...] do [...] listopada 2014 r. – mogła chodzić. Mogła dokonać tej czynności, skoro w dniu [...] listopada 2014 r. nadała odwołanie. Potwierdza to rodzaj choroby nie był obłożny, a więc taki, który wykluczał dokonanie przez nią uchybionej czynności. Nawet jeżeli by przyjąć tak, jak chce tego skarżąca, że złożenie odwołania w terminie (tj. w dnu [...] listopada 2014 r.) było utrudnione ze względu na anginę z wysoką gorączką – to skarżąca po pierwsze, o rodzaju choroby podniosła dopiero w skardze do sądu administracyjnego, a powinna to uczynić we wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania po to by mógł organ wyważyć, czy nie ponosi ona winy w uchybieniu dokonania czynności procesowej przyjmując obiektywny miernik staranności. To na skarżącej ciążył obowiązek wykazania braku swojej winy w uchybieniu terminu do wniesienia odwołania. Tylko nagła choroba stanowi przesłankę do przywrócenia terminu do dokonania określonej czynności procesowej. Muszą zostać jednak spełnione określone warunki, świadczące, że zainteresowany nie był w stanie dokonać tej czynności, np. udać się na pocztę w celu wysłania pisma stanowiącego daną czynność procesową. Nawet najpoważniejsza choroba o charakterze przewlekłym, o ile tylko strona ma obiektywne możliwości podjęcia określonych czynności w postępowaniu sądowym, nie może być wystarczającym powodem dla uprawdopodobnienia okoliczności wskazujących na to, że zaistniałe w sprawie uchybienie terminu było niezawinione. Nawet jeżeli skarżąca twierdzi, że odwołanie to nadała w dniu [...] listopada 2014 r., bo choroba na tyle zelżała w swej dolegliwości po zażyciu przez nią zaaplikowanych leków, iż mogła tego dokonać w tym dniu, to w żaden sposób nie uprawdopodobniła, że nie mogła zlecić dokonania ważnej dla siebie czynności procesowej innej osobie w dniu [...] listopada 2014 r.

U. M. wniosła skargę kasacyjną i zaskarżyła wyrok w całości oraz wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od organu na rzecz skarżącej kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie:

- przepisów postępowania, a to art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z art. 58 § 1 k.p.a. wskutek uznania za niezasadną skargi na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w K. z dnia [...] grudnia 2014 r., które to uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazał argumentację na poparcie postwionego w petitum zarzutu.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną organ wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie i podlega oddaleniu.

Zarzut skargi kasacyjnej sprowadza się do bezzasadnego w ocenie strony skarżącej kasacyjnie nieprzyjęcia przez organy administracyjnie, a następnie przez WSA w Krakowie wersji prezentowanej przez stronę skarżącą kasacyjnie, która wskazując na chorobę skarżącej i przedłożenie zwolnienia lekarskiego – podnosiła fakt uprawdopodobnienia nieponoszenia winy w niezachowaniu terminu do wniesienia odwołania od decyzji Naczelnika Urzędu Celnego w N. T. z dnia [...] października 2014 r.

W punkcie wyjścia wskazać należy, że art. 58 § 1 k.p.a. stanowi, że w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. W myśl § 2 ww. przepisu " Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin. Stosownie do postanowień art. 59 § 2 k.p.a. " O przywróceniu terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia ostatecznie organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia."

Wykładnia powyższych przepisów, prowadzi do wniosku, że organ rozpatrujący podanie o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, powinien termin ten stronie przywrócić, gdy uprawdopodobni ona brak swojej winy w uchybieniu terminu do wniesienia środka zaskarżenia, który wniosła rzecz jasna, wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu złożonym w terminie 7 dni od ustania przyczyny uniemożliwiającej dokonanie uchybionej czynności.

O ile w niniejszym przypadku spełnione zostały dwie ostatnie ze wskazanych wyżej przesłanek warunkujących przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, to sporną pozostała kwestia uprawdopodobnienia przez skarżącą braku jej winy w uchybieniu terminu do wniesienia odwołania od decyzji pierwszoinstancyjnej, którą chciała zakwestionować.

Istotnie, rację ma skarżąca podkreślając aspekt uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu do wniesienia odwołania. Uprawdopodobnienie znaczy tyle, że wnoszący o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej ma jedynie stworzyć w świadomości organu orzekającego mniejszy lub większy stopień przekonania o prawdopodobieństwie jakiegoś faktu" (E. Iserzon (w:) E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty wzory i formularze, Warszawa 1970, s. 135). Strona powinna zatem uprawdopodobnić, że mimo zachowania należytej staranności nie mogła dokonać czynności w terminie z powodu istnienia przeszkody od niej niezależnej, trudnej w danych warunkach do przezwyciężenia. Przeszkoda ta musi przy tym istnieć przez cały czas biegu terminu przepisanego dla dokonania danej czynności procesowej.

Patrząc pod tym kątem na argumenty skarżącej stwierdzić należało, że są one niezasadne.

Sam fakt choroby (okoliczność niesporna) nie jest bowiem wystarczającym uprawdopodobnieniem braku winy skarżącej w uchybieniu terminu do wniesienia odwołania od decyzji organu I instancji. Istotne jest natomiast, czy okoliczność ta była - dla zachowania terminu - nie do przezwyciężenia i czy strona dołożyła wysiłku by przeszkoda ta nie doprowadziła do naruszenia terminu.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów administracyjnych przy ocenie czy uchybienie terminu było zawinione, należy brać pod uwagę obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy (zob. w szczególności wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 września 2010 r., sygn. akt I OSK 1459/09). Skoro art. 58 § 1 K.p.a. jako konieczną przesłankę przywrócenia terminu określa brak winy po stronie zainteresowanego przywróceniem terminu, należy uznać, ze jakikolwiek stopień zawinienia strony w uchybieniu terminu (nawet lekkie niedbalstwo) powoduje niedopuszczalność jego przywrócenia.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przywrócenie terminu może mieć miejsce tylko wtedy, gdy uchybienie terminu nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku (zob. też wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2006 r., sygn. akt II OSK 1397/05). Przywrócenie terminu jest dopuszczalne jedynie w przypadku zaistnienia obiektywnych, występujących bez woli strony okoliczności, które mimo dołożenia przez stronę odpowiedniej staranności w prowadzeniu własnych spraw udaremniły dokonanie czynności w terminie (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 lipca 2011 r., sygn. akt II OSK 1096/11). Do okoliczności faktycznych uzasadniających brak winy po stronie zainteresowanego przywróceniem terminu należy zaliczyć przerwę w komunikacji, nagłą chorobę, która nie pozwala się na wyręczenie inną osobą, powódź, pożar itp.

Sam fakt występowania schorzeń – nawet ciężkich – u zainteresowanego przywróceniem terminu nie przemawia, przy zastosowaniu obiektywnego miernika wymaganej staranności, do stwierdzenia braku winy w uchybieniu terminu. Nie wynika bowiem z niego automatycznie, że dana osoba znalazła się w sytuacji nagłej, musiała leżeć w łóżku i nie mogła posłużyć się pomocą innych osób (w szczególności domownika lub pełnomocnika). Fakt choroby nie jest równoznaczny z niemożnością dokonania czynności procesowej przez zainteresowanego i nadania pisma przez pocztę osobiście lub przez osobę trzecią (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 19 września 2006 r., sygn. akt II OSK 1087/05; z dnia 15 lipca 2009 r., sygn. akt II OSK 1162/08; z dnia 31 stycznia 2012 r., sygn. akt II OSK 2175/10; z dnia 21 marca 2012 r., sygn. akt II GSK 278/11). W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, mechaniczne przyjmowanie, że każda cięższa choroba wywołuje obiektywną niemożliwość dokonania czynności procesowej i uzasadnia przywrócenie terminu, byłoby sprzeczne z doświadczeniem życiowym.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że aby uprawdopodobnić brak winy w uchybieniu terminu należy w przekonujący sposób wykazać, że wskazana przez podmiot zainteresowany przywróceniem terminu przyczyna jego uchybienia istniała przez cały czas, aż do wniesienia prośby o przywrócenie terminu (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 sierpnia 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 559/11). Niedokonanie czynności procesowej w czasie biegu terminu do jej dokonania, mimo obiektywnej możliwości takiego działania, stanowi bowiem co najmniej lekkie niedbalstwo, będące jedną z postaci winy – wyklucza więc dopuszczalność przywrócenia terminu przez organ administracji publicznej.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w punkcie 1 wyroku uznając skargę kasacyjną za niezasadną.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 p.p.s.a.