Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Barbara Adamiak po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Z. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 18 września 2013 r., sygn. akt II SAB/Lu 492/13 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi Z. W. na bezczynność Wójta Gminy Niemce w przedmiocie wniosku z dnia [...] czerwca 2013 r. w sprawie pomocy na dożywianie postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.

1. W dniu 28 czerwca 2013 r. Z. W. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie na bezczynność Wójta Gminy Niemce w przedmiocie wniosku z [...] czerwca 2013 r. w sprawie pomocy na dożywianie. Jednocześnie zwrócił się o "pomoc prawną".

2. Postanowieniem z 18 września 2013 r. (sygn. akt II SAB/Lu 492/13) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie odmówił przyznania Z. W. prawa pomocy.

2.1. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd pierwszej instancji wskazał, między innymi, że w świetle art. 247 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn zm.; dalej: p.p.s.a.) prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi. Oczywista bezzasadność skargi w rozumieniu art. 247 p.p.s.a. zachodzi wówczas, gdy bez głębszej analizy prawnej, "na pierwszy rzut oka", nie ulega wątpliwości, że skarga nie może być uwzględniona. Taka sytuacja ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy skarga kwalifikuje się do odrzucenia.

2.2. W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, skarga kwalifikuje się do odrzucenia w szczególności wówczas, gdy została wniesiona z naruszeniem art. 52 § 1 p.p.s.a., to jest gdy skarżący złożył skargę, pomimo niewyczerpania środków zaskarżenia, jakie służyły mu w administracyjnym toku instancji. Tok instancji administracyjnej w przedmiocie bezczynności organu administracji można uznać za wyczerpany dopiero po upływie okresu umożliwiającego organowi wyższego stopnia dokonanie czynności, o których mowa w art. 37 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267; dalej: k.p.a.). Okres ten, w myśl art. 35 § 3 k.p.a., wynosi jeden miesiąc.

2.3. Jak wskazał Sąd pierwszej instancji, Z. W. złożył zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie przez Wójta Gminy Niemce, skierowane do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie, w dniu 25 czerwca 2013 r. Sześć dni później, czyli 1 lipca 2013 r., Z. W. złożył skargę na bezczynność organu pierwszej instancji. Do dnia wniesienia skargi na bezczynność nie upłynął więc ustawowy termin załatwienia zażalenia, wynikający z art. 35 § 3 k.p.a., to znaczy jeden miesiąc. Z. W. przed wniesieniem skargi do Sądu w niniejszej sprawie nie wyczerpał zatem środków zaskarżenia, jakie służyły mu w administracyjnym toku instancji, co oznacza oczywistą bezzasadność skargi (w rozumieniu art. 247 p.p.s.a.).

3. W piśmie z 28 września 2013 r. Z. W. złożył zażalenie na postanowienie z 18 września 2013 r.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

4. Naczelny Sąd Administracyjny, rozpoznając zażalenie od postanowienia z 18 września 2013 r., odnosi się wyłącznie do tego postanowienia. Analizuje tylko kwestię, czy Z. W. zasadnie odmówiono przyznania prawa pomocy na podstawie art. 247 p.p.s.a. Nie ocenia zaś, czy skarga z 28 czerwca 2013 r. zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji uznał, że należy odmówić przyznania prawa pomocy na podstawie art. 247 p.p.s.a. Przepis ten ma brzmienie: "prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi". Istotą sprawy jest więc stwierdzenie, czy skarga Z. W. jest oczywiście bezzasadna.

5. Jak stanowi art. 52 § 1 p.p.s.a., skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka.

Zgodnie z art. 37 § 1 k.p.a., na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a., w przepisach szczególnych, ustalonym w myśl art. 36 k.p.a. lub na przewlekłe prowadzenie postępowania stronie służy zażalenie do organu wyższego stopnia, a jeżeli nie ma takiego organu - wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

5.1. Na niezałatwienie sprawy w terminie oraz na przewlekłe prowadzenie postępowania stronie przysługuje zażalenie do organu wyższego stopnia (art. 37 § 1 k.p.a). Dopiero po wyczerpaniu tego trybu strona może wnieść skargę zarówno na bezczynność danego organu jak i na przewlekłe prowadzenie przez ten organ postępowania.

5.2. Zażalenie, o którym mowa w art. 37 § 1 k.p.a. służy jedynie zakwestionowaniu przekroczenia ustawowego maksymalnego terminu załatwienia sprawy. Stanowisko organu wyższego stopnia wyrażone w trybie art. 37 § 1 k.p.a. ma charakter incydentalny (wpadkowy). Nie rozstrzyga sprawy co do istoty ani nie kończy postępowania w sprawie.

5.3. Skoro warunkiem formalnym wniesienia skargi na bezczynność jest samo złożenie zażalenia na podstawie art. 37 § 1 k.p.a., to skarga ta jest dopuszczalna niezależnie od tego, czy zażalenie zostanie rozpatrzone oraz niezależnie od stanowiska zajętego przez organ wyższego stopnia w razie rozpatrzenia tego zażalenia. Dla dopuszczalności skargi wystarczy więc, aby zachowana była następująca kolejność czynności: najpierw wnosi się zażalenie na podstawie art. 37 § 1 k.p.a., a następnie wnosi się skargę do sądu administracyjnego. Nie ma wymogu, aby przed wniesieniem skargi upłynął ustawowy termin do załatwienia zażalenia przez organ wyższego stopnia.

6. Ocena prawna, przyjęta przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, jest więc błędna, a zaskarżone postanowienie podlega uchyleniu.

7. W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 i art. 197 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.