Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Tomasz Zborzyński (sprawozdawca), Sędzia NSA Stefan Babiarz, Sędzia WSA (del.) Alina Rzepecka, Protokolant Anna Rembowska, po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2020 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej M. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 18 października 2017 r. sygn. akt I SA/Ol 525/17 w sprawie ze skargi M. S. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Olsztynie z dnia 16 maja 2017 r. nr [...] w przedmiocie odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od M. S. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Olsztynie kwotę 360 (słownie: trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Sygnatura akt II FSK 325/18

U z a s a d n i e n i e

Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie oddalił skargę M. S. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Olsztynie w przedmiocie odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki.

Stan sprawy Sąd przedstawił w sposób następujący:

Naczelnik Urzędu Skarbowego w O. decyzją z dnia 7.12.2016 r. orzekł o odpowiedzialności skarżącego jako byłego członka zarządu Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością A.[...] w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w O. za jej zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych za okres od stycznia do listopada 2011 r. oraz w podatku od towarów i usług za grudzień 2010 r., a także za styczeń, luty, marzec, maj, lipiec, sierpień, wrzesień i grudzień 2011 r. Ustalił, że skarżący na stanowisko prezesa zarządu spółki został powołany dnia 10.04.2010 r., a egzekucja zaległości podatkowych z majątku spółki okazała się w znacznej części bezskuteczna, o czym świadczą rezultaty postępowania upadłościowego, zakończonego 29.10.2013 r.

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w O. decyzją z dnia 16.05.2017 r. decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego utrzymał w mocy. Wyjaśnił, iż skarżący we właściwym terminie nie zgłosił wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, gdyż uczynił to dopiero dnia 10.11.2011 r., podczas gdy spółka zaprzestała regulowania zobowiązań już 25.06.2010 r. (termin płatności zobowiązania w podatku od towarów i usług za maj 2010 r.), a dnia 10.04.2011 r. skarżący podpisał wykazujący znaczną stratę bilans spółki za rok 2010; przyjmując, że ze względu na bezprawne zatrzymanie dokumentacji spółki przez poprzedniego prezesa jej zarządu skarżący mógł mieć trudności z oceną sytuacji finansowej spółki, winien był jednak zgłosić wniosek o ogłoszenie jej upadłości najpóźniej dnia 24.04.2011 r., a więc w terminie czternastu dni od podpisania bilansu.

W skardze na tę decyzję skarżący zarzucił wadliwość poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, zarówno w zakresie ustalenia pozytywnych, jak i negatywnych przesłanek jego odpowiedzialności, a w szczególności pominięcie wyroku sądu karnego, potwierdzającego przywłaszczenie dokumentacji spółki przez poprzedniego prezesa jej zarządu.

Uzasadniając oddalenie skargi na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, dalej: P.p.s.a.) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie stwierdził, że bezsw postępowaniu podatkowym ustalono okoliczności objęcia funkcji prezesa zarządu spółki przez skarżącego, w tym trudności z uzyskaniem przez niego dokumentacji spółki, niemniej w sposób zawiniony nie zgłosił on wniosku o ogłoszenie upadłości spółki niezwłocznie po podpisaniu bilansu za rok 2010, w sytuacji, gdy spółka nie regulowano ciążących na niej wymagalnych zobowiązań.

W wywiedzionej od powyższego wyroku skardze kasacyjnej skarżący wniósł o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu.

Na podstawie art. 174 pkt 1 i pkt 2 P.p.s.a. zarzucił naruszenie:

1. art. 3 § 1. art. 133 § 1, art. 141 § 4, art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 151 P.p.s.a. przez zaakceptowanie przez Sąd naruszenia przez organy podatkowe art. 121 § 1, art. 122, art. 180 § 1, art. 181, art. 187 § 1 i art. 191 ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, dalej: O.p.) i uznanie prawidłowości poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych;

2. art. 3 § 1, art. 133 § 1 i art. 141 § 4 P.p.s.a. w związku z art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1-3 oraz art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 28.02.2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361, dalej: P.u.n.), a także art. 116 § 1 pkt 1 lit. a O.p. przez błędne przyjęcie stanu faktycznego, powodujące rzeczywiste nierozpoznanie sprawy i wydanie wyroku niezgodnie z aktami sprawy na skutek nieuwzględnienia ustaleń dokonanych przez Sąd Rejonowy w S., w wyniku czego uznano, że zaistniały przesłanki pozytywne do orzeczenia o odpowiedzialności skarżącego za zaległości podatkowe spółki;

3. art. 116 § 1 pkt 1 lit. a O.p. w związku z art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1, art. 25 ust. 1-3 i art. 28 ust. 1 P.u.n. przez ich niezastosowanie wobec wymienionych naruszeń prawa procesowego.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wyjaśniono, że zarzut wyrokowania sprzecznie z aktami sprawy odnosi się do braku ustalenia na podstawie wyroku sądu karnego, jakie dokumenty zostały odzyskane przez spółkę od byłego prezesa jej zarządu i czy umożliwiały one skarżącemu sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w dniu 24.04.2011 r.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Olsztynie wniósł o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223) bilans zawiera stan aktywów i pasywów jednostki na dzień kończący rok obrotowy. Wykazuje się w nim wartość zobowiązań, a także łączną wartość majątku jednostki po odjęciu zobowiązań. Podpisanie bilansu przez osobę sprawującą zarząd spółki kapitałowej oznacza więc, że osoba ta ma orientację w sytuacji finansowej zarządzanego podmiotu przynajmniej w zakresie wynikającym z treści bilansu. Skoro zatem skarżący podpisał sporządzony na koniec roku 2010 bilans spółki, miał świadomość stanu jej majątku, a zwłaszcza wielkości ciążących na niej zobowiązań, także już wymagalnych, proporcji tych zobowiązań do majątku spółki oraz możliwości ich zaspokojenia. Nie sposób zatem zanegować, że data podpisania bilansu ma zasadnicze znaczenie dla oceny czasu właściwego do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki ze względu na spełnienie któregokolwiek z warunków niewypłacalności – trwałego zaprzestania regulowania wymagalnych zobowiązań lub przewagi wartości zobowiązań nad wartością majątku spółki. W konsekwencji odzyskania przez spółkę całej bezprawnie zabranej jej dokumentacji księgowej nie ma tak zasadniczego znaczenia dla określenia czasu właściwego dla zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jak postrzega to skarżący. Niezależnie bowiem od tego, jakie dokumenty udało się odzyskać od poprzedniego zarządu spółki, a jakie pozostały poza dyspozycją spółki, jej nowy zarząd w osobie skarżącego w dniu podpisania bilansu niewątpliwie dysponował wiedzą na temat jej sytuacji finansowej wystarczającą do oceny, czy wystąpiły przesłanki upadłościowe.

Nie można więc podzielić zarzutów skarżącego, że oparcie rozstrzygnięcia na powyższej okoliczności oznacza brak wszechstronności w zebraniu i ocenie materiału dowodowego oraz niezupełność podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Wbrew temu zapatrywaniu dokonanie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń na podstawie zarówno bilansu, jak i sentencji wyroku zapadłego w sprawie karnej, jest prawidłowe; w szczególności nie było racjonalnie uzasadnionej potrzeby analizowania akt sprawy karnej celem wyczerpującego zinwentaryzowania dokumentów odzyskanych i nadal zaginionych. Nie sposób zatem uznać, jakoby organy podatkowe ustaliły stan faktyczny w sposób błędny, a zwłaszcza z naruszeniem art. 121 § 1, art. 122, art. 180 § 1, art. 181, art. 187 § 1 i art. 191 O.p. oraz by uznając prawidłowość tych ustaleń Wojewódzki Sąd Administracyjny naruszył art. 3 § 1. art. 133 § 1, art. 141 § 4, art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 151 P.p.s.a.; w szczególności nie można zgodzić się z oceną, jakoby prowadziło to do nierozpoznania istoty sprawy i wydania wyroku "niezgodnie z aktami sprawy" na skutek nieuwzględnienia ustaleń dokonanych przez Sąd Rejonowy w S.

Chybiony jest także zarzut naruszenia art. 116 § 1 pkt 1 lit. a O.p. w związku z art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1, art. 25 ust. 1-3 i art. 28 ust. 1 P.u.n. przez ich niezastosowanie, ponieważ uwzględnienie wymienionej w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a O.p. negatywnej przesłanki odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe spółki kapitałowej uzależnione jest od ustalenia, że wniosek o ogłoszenie jej upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającemu upadłości został zgłoszony we właściwym czasie. Przesłanka ta wykazana nie została, gdyż pomimo podpisania bilansu w dniu 10.04.2011 r. i tym samym posiadania wiedzy o sytuacji finansowej spółki wniosek o ogłoszenie jej upadłości skarżący złożył dopiero dnia 10.11.2011 r.; jak wynika z rezultatów postępowania upadłościowego, nie zapobiegło to już negatywnym następstwom opóźnienia w postaci niezaspokojenia wierzycieli publicznoprawnych.

Konkludując Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu na podstawie art. 184 P.p.s.a.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 P.p.s.a.