Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Krystyna Anna Stec Sędzia NSA Jan Bała (spr.) Sędzia del. WSA Maria Jagielska Protokolant Marcin Chojnacki po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2008 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej P.W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w S. z dnia 15 listopada 2007 r. sygn. akt II SA/Sz 488/07 w sprawie ze skargi P. W. na decyzję Prezydenta Miasta Ś. z dnia [...] marca 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zwrotu opłaty za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych oddala skargę kasacyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny w S. wyrokiem z dnia 15 listopada 2007 r., sygn. akt II SA/Sz 488/07 oddalił skargę P.W. na czynność z zakresu administracji publicznej podjętą przez Prezydenta Miasta Ś. pismem z dnia [...] marca 2007 r., nr [...] w przedmiocie zwrotu opłaty za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych.

Sąd orzekał w oparciu o następujący stan faktyczny ustalony w sprawie:

P. W. w dniu 9 lutego 2006 r. dokonał wpłaty kwoty 3.150 zł za udzielone przez Prezydenta Miasta Ś. zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

Prezydent Miasta Ś. decyzją z dnia [...] lutego 2006 r. stwierdził wygaśnięcie z dniem 1 lutego 2006 r. ważności wydanych na rzecz skarżącego zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, z uwagi na niezłożenie oświadczenia o wartości sprzedaży poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych za rok 2005 oraz niedokonanie opłaty za korzystanie z zezwoleń w terminie określonym w art. 111 ust. 7 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 ze zm.), tj. do dnia 31 stycznia 2006 r.

W dniu [...] kwietnia 2006 r. skarżący wystąpił z wnioskiem o zwrot powyższej kwoty jako omyłkowo wpłaconej na konto Urzędu Miasta Ś..

Prezydent Miasta Ś. decyzją z dnia [...] września 2006 r., nr [...] odmówił zwrotu wnioskowanej opłaty uznając, że w obecnym stanie prawnym brak jest podstaw prawnych do zwrotu opłaty wniesionej od zezwolenia, które wygasło z uwagi na nieuiszczenie w terminie opłaty za zezwolenie.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze orzekając na skutek odwołania strony, decyzją z dnia [...] listopada 2006 r., nr [...] uchyliło zaskarżoną decyzję Prezydenta Miasta Ś. w całości i umorzyło postępowanie organu I instancji stwierdzając, że wydanie decyzji administracyjnej w sprawie odmowy stwierdzenia nadpłaty w opłacie za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, jest pozbawione podstawy prawnej.

P.W. pismem z dnia [...] lutego 2007 r. wezwał Prezydenta Miasta Ś. do usunięcia naruszenia prawa wskazując, że w dniu wnoszenia opłaty nie istniał żaden stosunek administracyjny zobowiązujący skarżącego do jej wniesienia. Z uwagi na to, że opłatę uiszczono bezpodstawnie, podlega ona zwrotowi.

Prezydent Miasta Ś. w piśmie z dnia [...] marca 2007 r. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w S. wyrokiem z dnia 15 listopada 2007 r., sygn. akt II SA/Sz 488/07 oddalił skargę P.W. na czynność Prezydenta Miasta Ś. z dnia [...] marca 2007 r. w przedmiocie zwrotu opłaty za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych.

Sąd uznał, że odmowa zwrotu opłaty nie jest sprzeczna z obowiązującymi przepisami prawa. Powołując się na pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 września 2005 r., sygn. II GSK 149/05, Sąd I instancji uznał, że ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie przewiduje instytucji "niewykorzystania zezwolenia", z którą wiązałby się obowiązek zwrotu opłaty.

Warunkiem prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych jest między innymi wniesienie opłaty, o której mowa w art. 111 ustawy. Opłata pobierana jest jednorazowo do dnia 31 stycznia w każdym kolejnym roku kalendarzowym. W roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności, opłaty dokonuje się proporcjonalnie do okresu ważności zezwolenia.

Zdaniem Sądu, wygaśnięcie zezwolenia na podstawie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy w związku z niezłożeniem w terminie oświadczenia o wartości sprzedaży za rok 2005 i niedokonaniem wpłaty w terminie nie jest tożsame z "utratą ważności zezwolenia" z art. 18 ust 12 pkt 2 ustawy, dlatego też brak jest podstaw do zwrotu opłaty proporcjonalnie do wykorzystanego w 2006 r. zezwolenia. Skarżący uzyskał zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych za okres od 15 stycznia 2004 r. do 31 stycznia 2009 r., a zatem utrata ważności zezwolenia mogłaby nastąpić z dniem 31 stycznia 2009 r. Wygaśnięcie zezwolenia z przyczyn określonych w art. 18 ust. 12 pkt 5 nie powoduje obowiązku zwrotu opłaty za okres po wygaśnięciu zezwolenia, ponieważ przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie przewidują możliwości zwrotu opłaty w przypadku wygaśnięcia zezwolenia z tej przyczyny.

P.W. skargą kasacyjną zaskarżył powyższy wyrok w całości i wniósł o jego zmianę i ustalenie istnienia obowiązku organu zwrotu na rzecz skarżącego kwoty 3.150 zł wpłaconych tytułem opłaty za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

Skarżący zarzucił naruszenie art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w zw. z art. 111 ust. 5 powyższej ustawy w zw. z art. 162 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2002 r. Nr 22 poz. 268 ze zm.) poprzez ich błędne zastosowanie oraz niezastosowanie art. 2 i art. 7 Konstytucji RP.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej skarżący wskazał, że powoływany przez Sąd wyrok NSA w sprawie II GSK 149/05 dotyczył innego stanu faktycznego niż zaistniały w sprawie. Odnosił się do sytuacji, w której po uiszczeniu opłaty zezwolenie wygasło na skutek zmiany siedziby przedsiębiorcy, połączenia przedsiębiorców itd. W niniejszej sprawie skarżącemu zezwolenie wygasło z dniem 31 stycznia 2006 r., podczas gdy opłata została uiszczona w dniu 9 lutego 2006 r. Zdaniem skarżącego, bez znaczenia jest także fakt, iż korzystał on z zezwolenia w okresie od 1 do 31 stycznia 2006 r., skoro z uwagi na brak uiszczenia opłaty w terminie, zezwolenie wygasło z dniem 1 lutego 2006 r. Ustawa nie nakazuje w takiej sytuacji uiszczenia opłaty za miesiąc korzystania z zezwolenia.

Skarżący z treści art. 18 ust. 8 ustawy (wg poprzedniej numeracji) wyprowadził wniosek, że wymienione sytuacje powodujące wygaśnięcie zezwolenia mają charakter zdarzeń, z którymi został powiązany określony skutek. W jego ocenie w przypadku zaistnienia zdarzenia określonego w pkt 2 cytowanego powyżej przepisu, tj. upływu terminu ważności zezwolenia, wygaśnięcie zezwolenia powoduje wygaśnięcie stosunku administracyjnoprawnego, tj. w niniejszej sprawie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Skarżący podkreślił, że wniósł opłatę w momencie, gdy zezwolenie wygasło na skutek niezachowania terminu do jej wniesienia. Tak więc w momencie uiszczania spornej opłaty nie istniał stosunek administracyjny, który zobowiązywałby skarżącego do wniesienia tejże opłaty, a organ uprawniał do jej przyjęcia.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie reguluje zagadnienia zwrotu opłat uiszczonych za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych, jeżeli zezwolenia te nie zostały wykorzystane przez cały okres, na który zostały uprzednio wydane.

Zgodnie z art. 111 ust. 7 tej ustawy opłata za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych wnoszona jest na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem, w trzech równych ratach w terminach do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego.

W sprawie było bezsporne, że skarżący w 2006 r. korzystał z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, gdyż udzielone mu zezwolenie obejmowało okres od 15 stycznia 2004 r. do 31 stycznia 2009 r. Rok 2006 nie był rokiem nabycia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, ani też w tym roku zezwolenie nie traciło ważności, skoro było ważne do 31 stycznia 2009 r. Tak więc nie zachodziły przesłanki do uiszczenia opłaty w wysokości proporcjonalnej o jakich mowa w art. 111 ust. 8 omawianej ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W konsekwencji zaś skarżący uiszczając opłatę za rok 2006, który był objęty udzielonym zezwoleniem uiścił opłatę należną za ten rok. Wprawdzie opłatę tę skarżący powinien uiścić w terminie do 31 stycznia 2006 r., a uiścił ją dopiero 9 lutego 2006 r., lecz z powodu uchybienia terminu do uiszczenia opłaty wniesiona przez skarżącego opłata nie stała się opłatą nienależną.

Tej oceny nie zmienia podnoszona w skardze kasacyjnej okoliczność, iż udzielone skarżącemu zezwolenie wygasło z dniem 1 lutego 2006 r. na podstawie art. 18 ust. 12 pkt 5 omawianej ustawy z powodu niedokonania opłaty w terminie, skoro w dacie wymagalności tej opłaty była ona opłatą należną, gdyż dotyczyła roku 2006, w którym skarżący był uprawniony do korzystania z udzielonego mu zezwolenia.

Niewykorzystanie przez osobę uprawnioną udzielonego jej zezwolenia może nastąpić z różnych przyczyn, np. likwidacji placówki handlowej, rezygnacji z takiej działalności, zmiany podmiotu gospodarczego, cofnięcia lub wygaśnięcia zezwolenia z innych przyczyn. Przyczyny te mogą być zawinione bądź niezawinione, niezależne od osoby, na rzecz której zezwolenie zostało wydane.

Obowiązek uiszczania opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych ma charakter publicznoprawny. Opłata ta powiązana jest z ustawowymi zadaniami gmin. Dla dokonania zwrotu takiej opłaty niezbędne jest istnienie ustawowej regulacji przesłanek zwrotu, sposobu i trybu zwrotu opłaty. Tryb i zasady oraz sposób obliczania wysokości opłaty uregulowane są ustawowo. Nie ma jednak przepisów ustawowych określających przypadki, gdy może nastąpić zwrot opłaty za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych uiszczonej zarówno przy podejmowaniu działalności objętej zezwoleniem, jak i w takcie korzystania z takiego zezwolenia w każdym następnym roku kalendarzowym.

Zezwolenie niewątpliwie uzyskuje się i uiszcza opłatę po to by z zezwolenia korzystać. Wskazane jednak w skardze kasacyjnej przepisy nie dają podstaw do żądania zwrotu uiszczonej uprzednio opłaty za zezwolenie. Mimo że opłatę wnosi się za korzystanie z zezwolenia, ale wygaśnięcie tego zezwolenia z przyczyn wymienionych w art. 18 ust. 12 pkt 5 omawianej ustawy nie daje podstawy do zwrotu opłaty za niewykorzystany okres.

Organy administracji publicznej są zobowiązane do działania na podstawie i w granicach prawa. Obligatoryjny lub uznaniowy zwrot części opłaty za niewykorzystanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych nie ma oparcia w prawie. W konsekwencji nie można też podzielić zarzutów skargi kasacyjnej, iż Sąd I instancji naruszył art. 2 i 7 Konstytucji RP.

Z przytoczonych podstaw Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w wyroku na mocy art. 184 p.p.s.a.