Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Janina Antosiewicz (spr.), Sędzia NSA Irena Kamińska, Sędzia del. WSA Wojciech Mazur, Protokolant Kamil Wertyński, po rozpoznaniu w dniu 30 października 2008r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 3 kwietnia 2008 r. sygn. akt II SA/Bk 858/07 w sprawie ze skargi J. B. na decyzję Prezesa Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuję sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Białymstoku; 2. zasądza na rzecz J. B. od Prezesa Sądu Okręgowego w Białymstoku kwotę 411,23 zł (czterysta jedenaście 23/100) tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku, wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2008 r. sygn. akt IISA/Bk 858/07, oddalił skargę J. B. na decyzję Prezesa Sądu Okręgowego w Białymstoku z [...] lipca 2007 r. nr [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.

W uzasadnieniu wyroku Sąd przytoczył następujące okoliczności:

J. B., będący powodem w procesie cywilnym toczącym się przed Sądem Rejonowym w Sokółce w sprawie o sygn. akt I C [...], (prowadzonym w jednoosobowym składzie sędziowskim), pismem z dnia 11 czerwca 2007 r. skierowanym do tej sprawy, wniósł o udzielenie informacji publicznej, tj. wyjaśnienie mu na piśmie motywów publicznego zachowania sędziego na rozprawie w dniu 16 maja 2007 r. w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.) - zwanej dalej ustawą.

Zarządzeniem sędziego referenta, wniosek ten został przekazany do dalszego procedowania Prezesowi Sądu Rejonowego w Sokółce. W wyniku jego rozpoznania w dniu [...] czerwca 2007 r. Prezes Sądu Rejonowego decyzją nr [...] w sprawie [...], odmówił udostępnienia informacji publicznej. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia podniesiono, iż wniosek nie mógł zostać uwzględniony, gdyż "motywy publicznego zachowania sędziego" nie mogą być utożsamiane ze sprawą publiczną w rozumieniu ustawy, samo zaś uprawnienie do uzyskania informacji publicznej odnosi się zasadniczo do informacji, jako dokumentów wytworzonych albo obiektywnie możliwych do wytworzenia w oparciu o dane, którymi dysponuje Prezes Sądu Rejonowego, jako organ tego Sądu. Nadto wskazano, iż omawiana ustawa nie rodzi obowiązku wyjaśnienia przez sędziego, będącego jednoosobowym składem sędziowskim, motywów dokonywania czynności procesowych Sądu, jako organu władzy sądowniczej w inny sposób, niż określony przepisami procesowymi, mającymi zastosowanie w konkretnym postępowaniu sądowym.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. B. zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na utożsamieniu pojęcia "informacji" z pojęciem "dokument", co skutkowało błędnym uznaniem, że motywacja publicznego zachowania Sądu na rozprawie sądowej (nie ujęta w protokole rozprawy) nie jest informacją publiczną, podczas gdy informację w tej materii można uzyskać np. w drodze informacji od rzecznika prasowego, rzecznika dyscyplinarnego, czy też odpowiedzi na skargę. Podnosząc powyższe zarzuty i rozbudowując w uzasadnieniu odwołania argumentację w tym zakresie, odwołujący wniósł o uchylenie zakwestionowanej decyzji w całości i udostępnienie żądanej informacji.

Prezes Sądu Okręgowego w Białymstoku, decyzją z [...] lipca 2007 r. utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy podzielając pogląd organu pierwszej instancji, że motywy zachowania sędziego podczas rozprawy, w żadnej mierze nie stanowią tzw. sprawy publicznej rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy.

Zdaniem organu odwoławczego nie ulega wątpliwości, iż motywy, kierujące sędzią podczas sprawowania wymiaru sprawiedliwości, określone są tylko i wyłącznie przepisami stosownych procedur.

W skardze od powyższej decyzji do Sądu Administracyjnego J. B. zarzucił:

1) obrazę art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej poprzez uznanie, iż nie każda informacja o publicznym zachowaniu się funkcjonariusza publicznego i działaniu organu władzy publicznej (Sądu) stanowi informację publiczną w rozumieniu ww. ustawy, lecz tylko ta, która została odnotowana w dokumencie urzędowym lub jest możliwa do wytworzenia w formie dokumentu na podstawie innych danych niż wyjaśnienie, czy oświadczenia funkcjonariusza publicznego;

2) brak rozpatrzenia w sposób merytoryczny zarzutów odwołania od decyzji Prezesa Sądu Rejonowego w Sokółce, przez brak ich przytoczenia i wyjaśnienia podstawy prawnej podjętej decyzji, a jedynie odniesienie się do odwołania na zasadzie polemiki - w sposób zwyczajowo przyjęty w procedurze karnej, rzadziej cywilnej.

W uzasadnieniu podano, iż zachowanie funkcjonariusza publicznego podczas rozprawy lub w związku z wykonywaniem czynności służbowych jest bez wątpienia sprawą publiczną, a przez to informacja o tym zachowaniu podlega udostępnieniu w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zdaniem skarżącego strona postępowania może poznać motywy zachowania się funkcjonariusza, wykonującego obowiązki powierzone przez organy władzy, składając odpowiednie wnioski procesowe lub zaskarżenia formalnoprawne. Skarżący taki wniosek w formie żądania wyłączenia sędziego złożył, jednak z oświadczenia sędziego nie wynikał jego sposób postępowania. Kwestii tej nie wyjaśnił też Sąd rozpatrujący wniosek o wyłączenie sędziego, w rezultacie powyższego dążenie do uzyskania wiedzy na ten temat przybrało charakter wniosku o udostępnienie informacji publicznej.

Skarżący podniósł, iż w wydanych decyzjach organy obu instancji, jako uzasadnienie odmowy podają okoliczność, iż "motywy kierujące sędzią podczas sprawowania wymiaru sprawiedliwości określone są tylko i wyłącznie przepisami stosownych procedur". Nie dostrzegają natomiast, iż podanie przepisów prawa, z których wynikałoby, iż przewodniczący składu orzekającego ma prawo pytać o koleje wyniki i działania strony, stronę przeciwną, czyniłoby zadość treści wniosku o udostępnienie informacji publicznej. Informacja bowiem o organach i osobach sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach jest informacją publiczną. Informacją publiczną jest też informacja o trybie działania władz publicznych i ich jednostek organizacyjnych - art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy.

W świetle powyższego jasno i wyraźnie wynika, iż skarżona decyzja narusza prawo i to rażąco. Na tej podstawie skarżący wniósł o jej uchylenie lub stwierdzenie jej nieważności wskutek rażącego naruszenia prawa.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Okręgowego w Białymstoku podtrzymał dotychczasowe stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i wniósł o jej oddalenie.

Rozpoznając skargę i badając sprawę pod względem zgodności z prawem i nie będąc związany granicami skargi, Wojewódzki Sąd Administracyjny nie dopatrzył się, aby w zaskarżonej decyzji zostały naruszone przepisy prawa obowiązujące w chwili jej wydawania. W szczególności Sąd uznał, iż organy obu instancji prawidłowo ustaliły stan faktyczny oraz właściwie zastosowały i zinterpretowały przepisy prawa, obowiązujące w chwili wydawania skarżonego rozstrzygnięcia.

W ocenie Sądu pogląd organów obu instancji, iż "motywy publicznego zachowania sędziego podczas rozprawy" nie stanowią sprawy publicznej w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, zasługuje na aprobatę.

Pojęcie informacji publicznej oraz przykładowy ich katalog zostały zawarte w art. 1 ust. 1 i art. 6 ustawy. W świetle tych przepisów informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych, a w szczególności o sprawach wymienionych w art. 6 ustawy. Ponieważ sformułowania te są niezbyt jasne, w orzecznictwie sądowym wskazuje się, iż przy wykładni tych przepisów należy kierować się art. 61 Konstytucji RP (tak wyrok NSA w Warszawie z dnia 23 marca 2003 r., II SA 4059/2002, Lex 78063). Uwzględniając ten aspekt Sąd stwierdził, iż informacją publiczną będzie każda wiadomość wytworzona lub odnosząca się do władz publicznych, a także wytworzona lub odnosząca się do innych podmiotów, wykonujących funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa. Informacja publiczna odnosi się jednak do faktów. Bliższa analiza art. 6 ustawy wskazuje natomiast, iż wnioskiem w świetle tej ustawy może być objęte jedynie pytanie o określone fakty, o stan określonych zjawisk na dzień udzielania odpowiedzi. Wniosek taki nie może być więc postulatem wszczęcia postępowania w innej sprawie, np. cywilnej czy karnej, ani też nie może dotyczyć przyszłych działań organu w sprawach indywidualnych. W konkluzji Sąd stwierdził, że informacje publiczne odnoszą się do pewnych danych, a nie są środkiem ich kwestionowania (vide wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 stycznia 2007 r., II SA/Wa 1595/2006, Lex 302463). Stąd Naczelny Sąd Administracyjny już w wyroku z dnia 27 września 2002 r., II SAB 180/02 podkreślał, iż "nie mają charakteru informacji publicznej wnioski w sprawie indywidualnej, jak żądanie wyjaśnienia treści aktów, czy polemika z dokonanymi ustaleniami". "Korzystanie z informacji publicznej nie może zmierzać do dokonania innych czynności przewidzianych w procedurach, gdzie legitymacją procesową dysponuje określony podmiot, a nie może stanowić ingerencji w działalność sądów (tak postanowienie NSA w Warszawie z dnia 11 grudnia 2002 r., II SAB 105/2002).

Sąd zwrócił także uwagę na to, iż w punkcie 4 art. 6 ust. 1 ustawy, ustawodawca doprecyzowuje, że "dane publiczne", to między innymi treść i postać dokumentów urzędowych, w szczególności treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć, dokumentacja przebiegu i efekty kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających, stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej i przez funkcjonariuszy publicznych w rozumieniu Kodeksu karnego, treść innych wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej, informacja o stanie państwa, samorządów i ich jednostek organizacyjnych.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpatrywanej sprawy Sąd konstatuje, iż żądanie skarżącego, sformułowane we wniosku z dnia 11 czerwca 2007 r., wysunięte w toczącej się sprawie cywilnej skarżącego, mimo iż skierowane w trybie przedmiotowej ustawy - nie dotyczy jednak informacji publicznej. Organy obu instancji prawidłowo zatem orzekły o odmowie wydania żądanej informacji wskazując, iż żądanie "wyjaśnienia na piśmie motywów publicznego zachowania sędziego na rozprawie" nie stanowi informacji publicznej w rozumieniu art. 6 ustawy. Sąd podziela przy tym stanowisko organu drugiej instancji, iż motywy kierujące sędzią podczas sprawowania wymiaru sprawiedliwości określone są tylko i wyłącznie przepisami stosownych procedur.

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości twierdzenie skarżącego, iż informacją publiczną jest również informacja o trybie działania władz publicznych i ich jednostek organizacyjnych - art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy, to jednakże treść złożonego wniosku z dnia 11 czerwca 2007 r., w którym wnosi on o to, "aby sędzia wyjaśnił mu na piśmie motywy swego publicznego zachowania na rozprawie w dniu 16 maja 2007 r., tj. dlaczego nie uznał jego osobowości prawnej, co w konsekwencji skutkowało uznaniem (potraktowaniem) go jako osoby ubezwłasnowolnionej, następstwem czego było to, że jego zarzuty co do umocowania radcy prawnego zostały zignorowane", w żadnej mierze nie wskazuje, aby chodziło skarżącemu o takie właśnie informacje.

Sąd zaaprobował także formę działania organów, tj. wydanie decyzji administracyjnej przytaczając na potwierdzenie słuszności tego stanowiska liczne orzeczenia sądów administracyjnych.

W ocenie Sądu przy podejmowaniu skarżonej decyzji, organy obu instancji nie naruszyły również przepisów prawa procesowego. Stosownie do treści art. 7 i 77 § 1 K.p.a. organy administracji publicznej podjęły wszystkie niezbędne czynności mające na celu zebranie całego materiału dowodowego w niniejszej sprawie i dokonały jego rzetelnej oceny. Sąd nie dopatrzył się ponadto naruszenia zasad wyrażonych w art. 107 § 3 K.p.a. Uzasadnienie podjętego rozstrzygnięcia skonstruowane zostało w sposób umożliwiający realizację zasady ogólnej przekonywania (art. 11 K.p.a.), a także objaśnia tok myślenia prowadzący do zastosowania konkretnego przepisu prawnego w sprawie. Nadto zawiera oba podstawowe jego elementy, a mianowicie uzasadnienie prawne, które wskazuje przepisy mające zastosowanie w danej sprawie oraz uzasadnienie faktyczne zawierające wskazanie faktów, na których oparł się organ oraz przyczyn, z powodu których innym odmówił wiarygodności.

Z powyższych względów Sąd uznał, iż zaskarżona decyzja odpowiada prawu i skargę oddalił na podstawie art. 151 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z dnia 30 sierpnia 2002 r. (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) zwaną dalej ustawą P.p.s.a.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł J.B., reprezentowany przez adw. Z. P. i zaskarżając wyrok w całości oparł ją o obie podstawy z art. 174 ustawy P.p.s..a. zarzucając naruszenie:

1) art. 1 ust. 1 i art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. a/ ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej przez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na niezasadnym uznaniu, że przepisy na podstawie których przewodniczący składu orzekającego Sądu kształtuje swe publiczne zachowanie na jawnej rozprawie sądowej, w tym procesowy sposób odnoszenia się do stron, nie są informacją publiczną tylko dlatego, iż obowiązująca procedura postępowania cywilnego i zwyczaj prawny zwalniają z obowiązku podawania ustnie i do protokołu rozprawy podstaw prawnych zachowania procesowego prowadzącego cywilną rozprawą sądową.

2) art. 134 § 1 ustawy P.p.s.a. w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy wskutek tego, iż Sąd nie do końca starannie i szczegółowo wyjaśnił sprawę, a w szczególności pominął obowiązek kontroli zaskarżonego aktu z prawem ustrojowym (Konstytucją RP), przez co nie odniósł się właśnie do zaistniałego w sprawie stanu prawnego i twierdzeń skarżącego podniesionych na rozprawie.

Skarga kasacyjna domaga się uchylenia zaskarżonego wyroku, przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, zasądzenia na rzecz skarżącego kosztów postępowania przy uwzględnieniu kosztów pełnomocnika i kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego oraz obciążenia bezpośrednio skarżącego kosztami sądowymi (wpis) z tytułu wniesienia skargi kasacyjnej zgodnie z treścią umowy z pełnomocnikiem (§ 3 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej uznając powyższe zarzuty jej autor wywodzi, iż Sąd lawirując pomiędzy poszczególnymi orzeczeniami, kontrolę prawa materialnego sprowadził do stwierdzenia, że Sąd podzielił stanowisko organu drugiej instancji, iż motywy kierujące sędzią podczas sprawowania wymiaru sprawiedliwości określone są tylko i wyłącznie przepisami stosownych procedur. Polemizując z tym skarżący twierdzi, iż nie kwestionował danych (zachowań sędziego) o czym nie mogą świadczyć użyte we wniosku słowa "aby sędzia wyjaśnił" i "dlaczego", gdyż w skardze wyraźnie wskazano, iż chodziło o podanie przepisów prawnych. Stąd nie miała zastosowania teza z wyroku WSA w Warszawie II SA/Wa 1595/2006, Lex 302463.

Skarżący nie zamierzał również w ramach dostępu do informacji publicznej uzyskać porady prawnej, co wykluczało trafność powoływania się na wyrok NSA z 27 września 2002 r. sygn. akt II SAB 180/02.

Fakt złożenia wniosku o wyłączenie sędziego nie może również świadczyć o zamiarze dokonania czynności proceduralnej jak i oczekiwaniu na wszczęcie postępowania dyscyplinarnego - nie miało więc zastosowania postanowienie NSA z 11 grudnia 2002 r.

Ograniczenie się Sądu do przytoczenia tez orzecznictwa świadczy, że istnieją pewne trudności z klasyfikacją nieudokumentowanych informacji o charakterze publicznym, a tym samym z wykładnią art. 1 ust. 1 ustawy. Sąd - jak się wydaje - zgadza się ze skarżącym, że pojęcie dokument jest pojęciem szerszym niż pojęcie informacja. Z drugiej strony nie jest w stanie precyzyjnie określić granic prywatności funkcjonariusza publicznego. Na podstawie jednej z przytoczonych tez zgodzić się należy z Sądem, że prawo do informacji publicznej nie może służyć do zmuszenia funkcjonariusza publicznego do komentowania własnego zachowania, tj. wyjaśniania motywów. Z drugiej strony sam Sąd przyznaje rację skarżącemu, że można żądać opatrzenia komentarzem prawnym zachowania sędziego, przez podanie przepisów prawa do opisania danej czynności procesowej, pod warunkiem że nie rozciągnie się to na żądanie uzasadnienia prawnego.

Z całą pewnością funkcjonariusz publiczny powinien być zwolniony z ujawnienia niepisanych (ogólnie nieutrwalonych) informacji o charakterze publicznym, mogących narazić go na odpowiedzialność karną czy dyscyplinarną.

Jako przykład pierwotnie niezapisanej informacji publicznej, autor skargi kasacyjnej przytacza uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 stycznia 2006 r. SK 30/05 dot. wywiedzenia kasacji w oparciu o fakt, iż jeden z członków składu orzekającego przysłuchiwał się rozprawie z zamkniętymi oczami. Na podstawie tej informacji - innej niż w protokole rozprawy - wywiedziono zarzut, że skład Sądu był niewłaściwy (jeden z sędziów był nieobecny myślami).

W konstatacji skarżący stwierdza, że z powodu oczywistych trudności w klasyfikacji informacji publicznych od niepublicznych, tam gdzie to jest możliwe należy odstępować od dokonywania rozważań na temat zasadności skargi poczynając od treści art. 1 ust. 1 ustawy. Takie rozważania sprzyjają dopuszczeniu przez Sąd błędu z zakresu, że nieprawidłowe jest orzekanie nie na podstawie ustawy, ale przez naśladownictwo wcześniejszych orzeczeń. Lepiej jest dokonać wykładni rozszerzającej art. 6 ustawy, gdzie ustawodawca wymienił przykładowe sprawy publiczne, o których informacje podlegają obowiązkowemu udostępnieniu. Ust. 1 art. 1 ustawy, wprowadzając ustawową definicję informacji publicznej, czyni to w sposób nader ogólny, a sama definicja obarczona jest błędem logicznym ignotum per ignotum, polegającym na wyjaśnieniu pojęcia nieznanego przez zastosowanie pojęcia nieznanego. Powoduje to, że analiza skarg w tego typu sprawach zaczęta od zasad ogólnych kończy się hasłowym rzuceniem judykatów, a przez to uzasadnienie orzeczenia nie spełnia swej roli.

Wytykając Sądowi oczywistą pomyłkę pisarską przez odwołanie się do pkt 2, a nie pkt 3 art. 6 ust. 1 ustawy, autor stwierdza, że odmowa zastosowania tego przepisu wynikła z dopuszczenia się przez Sąd istotnego naruszenia prawa proceduralnego.

Naruszenie art. 134 § 1 ustawy P.p.s.a. autor skargi kasacyjnej upatruje w tym, iż skarga J. B. była oczywiście zasadna. W sprawie tej nie istniał konflikt interesów organu i skarżącego. Skarżący podnosił w skardze, że podanie przepisów określających motywy zachowanie sędziego na rozprawie będzie spełnieniem żądania dostępu do informacji publicznej.

Nie pozostawało nic innego niż przypomnieć organowi o treści art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. a/ ustawy.

Tymczasem Sąd najpierw doszukiwał się we wniosku o informację działania w złej wierze J. B. i chęci ominięcia prawa - cytując orzecznictwo, a później na swój sposób zinterpretował treść wniosku, stosując zasadę związania nim skarżącego. Uszło uwadze Sądu, że aż do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia wnioskodawca może dowolnie kształtować treść swego żądania pierwotnego pod wpływem okoliczności sprawy. Ostatecznym dokumentem jest skarga, albowiem organ w ramach prawa samokontroli może zmienić treść podjętej pierwotnie decyzji lub innego skarżonego aktu.

Odmowa udostępnienia informacji narusza konstytucyjne prawa J. B. Nie poznał on treści przepisów prawa kształtujących zachowanie sędziego na rozprawie cywilnej, co narusza treść art. 7 Konstytucji. Brak znajomości przepisów, które uprawniały przewodniczącego do procesowego ubezwłasnowolnienia J. B. na rozprawie w dniu 16 maja 2007 r. uniemożliwiają zweryfikowanie zgodności tego zachowania z prawem, a prawa z Konstytucją RP i umowami międzynarodowymi. Tym samym zostało naruszone prawo do Sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) prawo do skargi konstytucyjnej (art. 79 ust. 1 Konstytucji) i prawo do wynagrodzenia szkody przez władzę publiczną.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie, chociaż Naczelny Sąd Administracyjny nie uznał za zasadne zarzutów naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów prawa materialnego w sposób zarzucony w skardze kasacyjnej.

Postępowanie kasacyjne przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, z racji uregulowania zamieszczonego w przepisie art. 183 § 1 ustawy P.p.s.a., ogranicza się do zbadania zasadności podstaw kasacyjnych.

Rozpoznając sprawę w takim zakresie Sąd odwoławczy uznał za usprawiedliwiony zarzut naruszenia przepisu art. 134 § 1 ustawy P.p.s.a., nie podzielając jednakże uzasadnienia tej podstawy kasacyjnej, zamieszczonej w skardze kasacyjnej.

W myśl art. 134 § 1 ustawy P.p.s.a. Sąd pierwszej instancji rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Brak związania zarzutami i wnioskami skargi oznacza, że Sąd obowiązany jest zbadać w pełnym zakresie zgodność z prawem zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku podkreślając spełnienie tej powinności, Wojewódzki Sąd Administracyjny nie dostrzegł jednakże istotnej wady zaskarżonych decyzji, aprobując tym samym wydanie przez organy obu instancji decyzji bez podstawy prawnej.

Zasadnie Sąd pierwszej instancji przyjął, iż żądana przez skarżącego informacja, polegająca na podaniu przez sędziego motywów publicznego zachowania się na rozprawie, nie stanowi informacji publicznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 i art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. a/ ustawy o dostępie do informacji publicznej. Stanowisko Sądu jak i jego uzasadnienie należy ocenić jako prawidłowe i znajdujące potwierdzenie w wieloletnim orzecznictwie sądowym, które, odnosząc się wprawdzie do nieco odmiennych przypadków, jest jednolite, a miało także zastosowanie w tej sprawie.

Argumentacja skargi kasacyjnej stanowiąc polemikę z tym trafnym poglądem Sądu, nie podważa zasadności twierdzenia Sądu pierwszej instancji, iż żądanie strony procesu cywilnego, której przysługują konkretne uprawnienia na gruncie procedury cywilnej i która zmierza do realizacji przysługujących jej w tej procedurze praw, nie stanowi żądania o udostępnienie informacji publicznej, w rozumieniu omawianej ustawy.

Konsekwencją takiego stanowiska Sądu pierwszej instancji winno być stwierdzenie nieważności obu decyzji, jako wydanych bez podstawy prawnej w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a.

W utrwalonym orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się jednolicie, iż w sytuacji gdy wnioskodawca żąda udzielenia informacji, które nie są informacjami publicznymi, lub takich informacji publicznych, w stosunku do których tryb dostępu odbywa się na odrębnych zasadach, organ nie ma obowiązku wydawania decyzji o odmowie udzielenia informacji, lecz zawiadamia jedynie wnoszącego, iż żądane dane nie mieszczą się w pojęciu objętym przedmiotową ustawą.

Stanowisko takie wyrażono m.in. w wyrokach NSA z 27 września 2002 r. II SAB 180/02 i z 27 września 2002r. II SAB 289/02 (niepubl.) i NSA z 19 grudnia 2002 r. II SA 3301/02 ("Monitor Prawniczy" 2003, nr 3, s. 196).

Artykuł 16 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, przewidujący obowiązek wydania decyzji, ma zastosowanie tylko wówczas gdy spełniony jest warunek przedmiotowy - sprawa ma charakter informacji publicznej i podmiotowy - istnieje podmiot zobowiązany. Brak jednego z tych elementów oznacza zakaz załatwienia sprawy w drodze decyzji administracyjnej. Wydanie w takich warunkach decyzji - stanowi o braku jej podstawy prawnej i winno skutkować stwierdzeniem jej nieważności na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. (wyrok NSA z 11 grudnia 2002 r. II SA 2867/02 - "Monitor Prawniczy" 2003, nr 4, s. 147, "Wokanda" 2003, nr 6, s. 33).

Stanowisko powyższe jest akceptowane również w nowszym orzecznictwie Sądu Administracyjnego, w tym również przez Naczelny Sąd Administracyjny, który nie uznał za trafne odmiennych poglądów, wyrażonych w niektórych orzeczeniach.

Naczelny Sąd Administracyjny, działający jako Sąd odwoławczy w swych wyrokach m.in. z 10 stycznia 2007 r. I OSK 50/06 i z 5 lutego 2008 r. I OSK 807/07 uznał, iż wydanie decyzji następuje tylko wówczas, gdy w grę wchodzi w ogóle zastosowanie ustawy o dostępie do informacji publicznej, a podmiot zobowiązany do jej udzielenia odmawia jej udostępnienia. Brak takich cech żądanej informacji wyłącza więc formę decyzyjną organu.

Kontrolując legalność decyzji wydanych bez podstawy prawnej, co odnosi się do decyzji Prezesa Sądu Rejonowego w Sokółce z dnia [...] czerwca 2007 r. oraz z rażącym naruszeniem art. 16 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej i art. 138 § 1 pkt 2 in fine K.p.a. - których to naruszeń dopuścił się organ odwoławczy - Wojewódzki Sąd Administracyjny winien - stosując art. 134 § 1 ustawy P.p.s.a. stwierdzić nieważność obu decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 ustawy P.p.s.a. z uwagi na przyczyny określone w art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a.

Orzeczenie to wprawdzie niekorzystne dla skarżącego znajdowało uzasadnienie w regulacji zamieszczonej w art. 134 § 2 ustawy P.p.s.a., uchylającej zakaz reformationis in peius w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa skutkującego stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu. Taka właśnie sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie.

Z powyższych względów uznając za usprawiedliwiony zarzut naruszenia art. 134 § 1 ustawy P.p.s.a., który miał istotny wpływ na wynik sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 ustawy P.p.s.a. orzekł jak w sentencji zasądzając na podstawie art. 203 pkt 1 i art. 205 § 1 powołanej ustawy zwrot kosztów postępowania na rzecz skarżącego w łącznej kwocie 411,23 zł, z czego kwota 236,60 zł stanowi równowartość wynagrodzenia pełnomocnika w postępowaniu kasacyjnym i uiszczonej opłaty skarbowej, zaś kwota 174,63 zł - wydatki z tytułu kosztów przejazdu skarżącego do Sądu oraz równowartość utraconego zarobku wskutek stawiennictwa do Sądu - według przedstawionego zestawienia kosztów.