Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Marek Leszczyński, Sędziowie asesor sądowy WSA Marta Joanna Czubkowska, sędzia WSA Elżbieta Lemańska (spr.), Protokolant specjalista Katarzyna Derewońko, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2024 r. sprawy ze skargi A. B. na decyzję Rektora Uniwersytetu M. z dnia 29 listopada 2023 r. nr R.447.7.2023 w przedmiocie skreślenia z listy studentów oddala skargę.

`Sygn. akt II SA/Bk 62/24

U Z A S A D N I E N I E

I. Zaskarżoną decyzją z 29 listopada 2023 r. znak R.447.7.2023 Rektor U. w Białymstoku (dalej: Rektor) utrzymał w mocy własną decyzję z 27 września 2023 r. znak DWL.450.42369.2023 w przedmiocie skreślenia A. B.(dalej: skarżąca) z listy studentów drugiego roku kierunku lekarskiego Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim – kierunek lekarski Oddział English Division, z powodu stwierdzenia braku postępów w nauce.

Decyzje wydano w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

II. 1. Z akt osobowych skarżącej wynika, że w roku 2021 została przyjęta na stacjonarne jednolite studia magisterskie na kierunku lekarskim, prowadzone

w języku angielskim na Wydziale Lekarskim z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem nauczania w Języku Angielskim U. w Białymstoku – decyzja Rektora z 8 grudnia 2021 r. o przyjęciu cudzoziemca na studia.

2. W związku z niezaliczeniem w roku akademickim 2021/2022 przedmiotów takich jak Anatomia człowieka oraz Histologia skarżąca została warunkowo dopuszczona do podjęcia nauki na drugim roku studiów w roku akademickim 2022/2023. Była często nieobecna na zajęciach i ponownie nie zaliczyła przedmiotu Anatomia człowieka z powodu nieuzyskania wystarczającej liczby punktów umożliwiającej dopuszczenie do egzaminu końcowego z tego przedmiotu.

3. Z akt postępowania administracyjnego wynika, że skarżąca podjęła próby skontaktowania się z władzami uczelni w celu przedstawienia swojej sytuacji, a także wskazania nieścisłości w regulacjach dotyczących zasad przeprowadzenia egzaminów w poszczególnych zakładach. W ocenie skarżącej uczelnia w nierówny sposób traktuje studentów (opisała praktykę umożliwiania studentom podejścia we wrześniu do egzaminu poprawkowego z przedmiotu Biochemia, nawet jeśli z powodu absencji bądź niezaliczonych okresowych egzaminów nie mogli zostać dopuszczeni do zaliczenia przedmiotu w pierwotnym terminie; wskazała też na możliwość dwukrotnego podejścia do poprawki egzaminu niezdanego w pierwotnym terminie), a także uczelnia postępuje w ten sposób, że skarżąca znajduje się w gorszej sytuacji. Wskazała, że przez dwa lata studiów włożyła dużo wysiłku w naukę, rodzina zainwestowała dużo pieniędzy w jej proces edukacji, zaś o progresie w nauce świadczy fakt zaliczenia Histologii – innego przedmiotu, którego nie zaliczyła w trakcie pierwszego roku studiów. W korespondencji z 14 września 2023 r. skierowanej do uczelni skarżąca dodatkowo wskazała, że zgodnie z jej stanem wiedzy studenci zaliczający Anatomię, którzy nie zaliczyli żadnej z trzech prób zaliczenia egzaminu końcowego, otrzymali możliwość ponownego podejścia do jego zaliczenia, co narusza przepisy Regulaminu studiów.

W trakcie postępowania stanowisko w imieniu uczelni zajął Kierownik Zakładu Anatomii Prawidłowej Człowieka w piśmie z 15 września 2023 r.

4. Decyzją Rektora z 27 września 2023 r. skreślono skarżącą z listy studentów. Organ wskazał, że § 19 ust. 1 pkt 2 Regulaminu studiów I stopnia, II stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich U.

w Białymstoku (dalej: Regulamin) umożliwia organowi wydanie decyzji o skreśleniu z listy studentów, jeśli student nie zaliczył roku studiów po raz drugi. Jest to przypadek stwierdzenia braku postępów w nauce i nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie. Niezaliczone przedmioty z danego roku student musi zaliczyć nie później niż w następnym roku akademickim, na którym podejmuje naukę. Tymczasem po raz kolejny skarżąca nie zaliczyła w roku akademickim 2022/2023 Anatomii i anatomii zintegrowanej. Według organu sytuacja ta świadczy o braku postępów w nauce oraz nie rokuje terminowego i pomyślnego ukończenia studiów. Mimo otrzymania 18 września 2023r. informacji o zamiarze skreślenia strony z listy studentów i możliwości wypowiedzenia się w tej kwestii, skarżąca nie skorzystała też z tego uprawnienia.

5. Wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy złożyła skarżąca. Wskazała, że ciągły stres i presja związane z przeprowadzką do nowego kraju doprowadziły do sytuacji, gdy nie zdała dwóch przedmiotów na pierwszym roku studiów (rok akademicki 2021/2022). Wyjaśniła, że w roku akademickim 2021/2022 obniżono wymagany próg punktowy dopuszczenia do egzaminu z Anatomii z 99 do 77 pkt i znany jest jej przypadek, w którym jedna ze studentek w roku akademickim 2021/2022 nie uzyskała wymaganych 77 punktów, a mimo to była dopuszczona do egzaminu. Opisała też przypadek kilku studentów, którzy w tym samym roku akademickim otrzymali czwartą szansę napisania egzaminu z Anatomii. Wskazała, że nigdy nie była informowana o możliwości wzięcia urlopu dziekańskiego, który umożliwiłby jej zrobienie rocznej przerwy i skupienie się na nauce przedmiotów, które musiała zaliczyć w ramach warunku. Zwróciła uwagę na pogorszenie swojego stanu zdrowia w związku z ciężkimi studiami. Doprowadziło to do konieczności częstego chodzenia do lekarza w akademiku i ograniczenia możliwości uczestniczenia w zajęciach. Podkreśliła, że to właśnie na zajęciach z Anatomii człowieka jest kilka zaliczeń, których nie można powtórzyć, nawet w przypadku nieobecności usprawiedliwionej zwolnieniem lekarskim. Skarżąca wskazała, że nie czuła się dobrze w czasie ostatniego zaliczenia z tego przedmiotu, którego nie można było powtórzyć. Według skarżącej przez wiele tygodni odsyłano ją do różnych osób decyzyjnych na uczelni, zaś realnej pomocy nie otrzymała. Podobnie jak w roku akademickim 2021/2022 studenci, którzy nie zdali egzaminu z Anatomii przy trzeciej próbie, otrzymali dodatkowy termin, o czym poinformowała prorektora. W związku z tym uczelnia zdecydowała się cofnąć czwarty termin. Uczelnia przesłała do skarżącej i jej pełnomocnika pismo, w którym napisano, że niektórzy studenci zostali omyłkowo dopuszczeni do egzaminu, ponieważ nie zdali go za trzecim podejściem.

III. Zaskarżoną decyzją z 29 listopada 2023 r. Rektor utrzymał w mocy własną decyzję wydaną w pierwszej instancji. Wskazał, że według informacji uzyskanych z Zakładu Anatomii Prawidłowej Człowieka skarżąca w roku akademickim 2022/2023 była często nieobecna na zajęciach i nie zaliczyła przedmiotu realizowanego w ramach warunku. Przywołał regulacje § 19 pkt 9, § 19 ust. 4 lit. "d", § 19 ust. 5 pkt 3 lit. "b" i wywiódł, że niezaliczenie przedmiotów z danego roku rodzi obowiązek ich zaliczenia w roku akademickim kolejnym, a brak zaliczenia przedmiotów realizowanych warunkowo wyklucza ubieganie się o powtarzanie roku. Rektor wskazał, że Regulamin definiuje sytuacje braku postępów w nauce ("w szczególności niezaliczenie roku"), a nadto w przypadku stwierdzenia braku postępów w nauce, nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie - skutkuje to skreśleniem z listy studentów w przypadku braku możliwości bądź podstaw do powtarzania po raz kolejny roku studiów.

Rektor przytoczył także regulacje zawarte w § 4 regulaminu zajęć dydaktycznych w Zakładzie Anatomii Prawidłowej Człowieka obowiązującym studentów kierunku lekarskiego, którego pkt 8 stanowi, że uzyskanie poniżej 77 punktów powoduje niemożność dopuszczenia studenta do egzaminu, zaś liczba punktów w czasie trwania roku akademickiego jest ostateczna. To właśnie z powodu nieuzyskania wymaganej liczby punktów nie dopuszczono skarżącej do egzaminu. Organ zaznaczył, że skarżąca powołuje się na obniżenie wymaganej minimalnej liczby punktów w roku akademickim 2021/2022, ale nawet po obniżeniu punktacji skarżąca nie uzyskałaby wymaganej liczby punktów. Kolejne obniżenie liczby punktów w roku akademickim 2022/2023 jest niemożliwe z powodu obniżonego już progu zaliczenia przedmiotu. Dodatkowo okoliczność taka prowadziłaby do nierównego traktowania studentów. Określony w poszczególnych latach akademickich próg punktowy dotyczył wszystkich studentów realizujących przedmiot w danym roku, a nie ma podstaw do indywidualnego obniżania wymogów

w przypadku skarżącej, ani do porównywania progu punktowego w poszczególnych latach. Także wskazano, że zasady zaliczenia poszczególnych przedmiotów mogą się między sobą różnić, a więc nie można odnosić zasad zaliczania przedmiotu Anatomia człowieka do innych przedmiotów. Nie ustalono też, aby inni studenci uczęszczający na Anatomię człowieka byli potraktowani w sposób bardziej korzystny. Organ stwierdził, że bezzasadne jest powoływanie się przez skarżącą na możliwość kilkukrotnego podejścia innych studentów do egzaminów, ponieważ skarżąca nie została dopuszczona do egzaminu, zaś to studenci dopuszczeni do egzaminu mogą korzystać z prawa do dwóch egzaminów poprawkowych.

W zakresie zarzutu braku poinformowania skarżącej o możliwości wzięcia urlopu dziekańskiego Rektor stwierdził, że informacje na ten temat znajdują się

w Regulaminie, który jest udostępniony także w języku angielskim na stronie internetowej uczelni. Urlop dziekański udzielany jest na wniosek studenta,

a inicjatywa w tym zakresie nie ciąży na uczelni.

Odnośnie sytuacji zdrowotnej skarżącej Rektor wskazał , że kwestia ta nie była podnoszona w trakcie roku akademickiego a dopiero po uzyskaniu informacji o niezaliczeniu przedmiotu. Skarżąca przystępując do zajęć i zaliczeń wyrażała chęć udziału w nich, tym samym okoliczności te nie mogą być brane pod uwagę.

IV. Skargę do sądu administracyjnego wywiodła A. B., która zarzuciła:

1) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 108 ust. 2 pkt 2 i 3 i ust.

3 w zw. z art. 23 ust. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (dalej: p.s.w.n.) oraz § 19 ust. 1 pkt 2 i 3 Regulaminu przez utrzymanie w mocy decyzji o skreśleniu z listy studentów, mimo że w sprawie nie zaszły przesłanki do jej wydania;

2) przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a. przez niewyczerpujące zebranie

i rozpatrzenie całego materiału dowodowego i niepodjęcie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy,

w tym całkowite pominięcie, iż skarżąca w toku postępowania w przedmiocie skreślenia z listy studentów wielokrotnie składała wyjaśnienia, w tym także szerokie zeznania przy wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy, a także całkowite pominięcie okoliczności wskazujących na nierówne traktowanie studentów, brak dostatecznej analizy zgromadzonego materiału dowodowego, brak wyjaśnienia wszystkich okoliczności mających wpływ na treść wydanej decyzji, brak odniesienia się do tych okoliczności w treści uzasadnienia decyzji, co skutkowało wydaniem decyzji uznaniowej mającej charakter dowolnej oceny sytuacji skarżącej, uniemożliwiającej przy tym zbadanie czym kierował się organ przy jej wydawaniu;

2. art. 8 k.p.a. przez brak prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie, bez kierowania się zasadami bezstronności i równego traktowania, co przełożyło się na utrzymanie w mocy decyzji o skreśleniu skarżącej z listy studentów, pomimo że inni studenci mieli więcej możliwości uzyskania zaliczenia przedmiotu, a skarżąca została skreślona z listy studentów, mimo tego że uczelnia nie udostępniła jej podobnych możliwości;

3. art. 9 i 11 k.p.a. przez niedostateczne wyjaśnienie podstaw i przesłanek utrzymania w mocy decyzji w sprawie skreślenia skarżącej z listy studentów;

4. art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. polegające na bezzasadnym utrzymaniu

w mocy decyzji Rektora.

W skardze sformułowano wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów, tj. zaświadczenia o czasowej niezdolności do nauki i dokumentacji medycznej (wraz z tłumaczeniem) na okoliczność problemów zdrowotnych skarżącej.

Skarżąca wskazała na swoją sytuację zdrowotną i wywiodła, że ze względu na wysoki poziom stresu wywołany trudnymi studiami oraz lękiem przed zawiedzeniem rodziców, którzy finansowali studia, miała ograniczone możliwości, co nie zostało rozważone przez organ. Zarzuciła wydanej decyzji sztampowość, podczas gdy ustawodawca wyposażając organ w swobodę decyzyjną (jak w sprawie niniejszej) -oczekuje indywidualnego podejścia do każdej sprawy, rozstrzygania w oparciu o zasady słuszności, zaufania i współżycia społecznego. Wyjaśniła, że decyzją uznaniową organ nie jest zobowiązany do załatwienia sprawy w konkretny sposób, ale taka decyzja również podlega ocenie, w szczególności w zakresie argumentacji, zwłaszcza wówczas gdy decyzja jest negatywna. Wskazała, że § 19 Regulaminu jest w zasadzie powtórzeniem regulacji ustawowej. Odwołała się do orzecznictwa sądów administracyjnych, z którego wynika, że rozstrzygnięcia podejmowane przez organ w ramach uznania administracyjnego nie mogą być dowolne. Tymczasem organ nie dokonał faktycznie analizy zgromadzonych w sprawie materiałów, nie ustosunkował się do nich, a jeżeli już to zrobił to w sposób wyjątkowo ogólnikowy. Uznanie przez organ, że nie będzie brał pod uwagę stanu zdrowia skarżącej ze względu na fakt zgłoszenia tej okoliczności dopiero w terminie odwoławczym - doprowadziło do braku rozpatrzenia całości sytuacji i ustalenia prawdy obiektywnej. Skarżąca zwróciła też uwagę, że zgodnie z art. 15 k.p.a. (zasada dwuinstancyjności) organ był zobowiązany do rozpoznania sprawy ponownie w jej całokształcie, zatem powinien był wezwać skarżącą do wykazania okoliczności, na które się powołała. Nadto organ, zgodnie z art. 9 § 1, art. 8 i art. 10 § 1 k.p.a., winien w sposób należyty i wyczerpujący informować strony o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków, a także czuwać nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa. W tym celu organ powinien udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Tymczasem organ przeanalizował jedynie kwestię uzyskania punktów i nieprzystąpienia do egzaminu, pomijając całkowicie lub w większej części wszystkie argumenty podniesione we wcześniejszych pismach skarżącej.

V. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej odrzucenie, ewentualnie oddalenie. Wskazał, że skarżąca jest studentką kierunku lekarskiego, którego podstawą jest wiedza właśnie z anatomii, dlatego też jest to przedmiot realizowany na pierwszym roku. Przedmioty realizowane w latach kolejnych są oparte na wiedzy z anatomii. Strona realizowała już jeden warunek z tego przedmiotu i mimo powtarzania przedmiotu na kolejnym roku nie osiągnęła progu punktowego dopuszczającego do egzaminu. Łączna suma punktów do otrzymania ze wszystkich kolokwiów z Anatomii to 220, natomiast wystarczy 77, żeby zostać dopuszczonym do egzaminu. Skarżąca otrzymała tylko 71,5 punktów z czego tylko 21,75 punktu (na 70 możliwych) z części praktycznej. Jak już zostało to wskazane w odpowiedzi na wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, nie jest to jedyny przedmiot którego nie zaliczyła. W roku akademickim 2022/2023 nie zdała również egzaminu z przedmiotu Fizjologia. Jest to kolejny bardzo ważny przedmiot, z którego wiedza jest niezbędna w pracy lekarza. Zdaniem też organu powoływanie się na problemy natury osobistej nie zasługują na uwzględnienie. Logicznym wydaje się fakt, iż po niedopuszczeniu do egzaminu z Anatomii na pierwszym roku skarżąca powinna wykazać się większą sumiennością i zaangażowaniem właśnie w ten przedmiot. Tymczasem, realizując przedmiot po raz drugi skarżąca nie dołożyła należytej staranności. Ponownie organ podkreślił, że Anatomia jest jednym z kluczowych przedmiotów w kształceniu przyszłych lekarzy. Nadto wskazał, że wszelkie informacje o problemach zdrowotnych skarżącej zostały zgłoszone po braku uzyskania zaliczenia przedmiotu. Studentka w trakcie zajęć nie zgłaszała przeciwskazań do udziału w nich. Na zły stan zdrowia zaczęła powoływać się dopiero po powzięciu informacji o niezaliczeniu przedmiotu.

Podczas rozprawy w dniu 18 kwietnia 2023 r. sąd dopuścił dowody zawnioskowane przez skarżącą. Jej pełnomocnik wskazał, że w datach wskazanych w zaświadczeniu lekarskim skarżąca nie uczestniczyła w zajęciach z Anatomii, natomiast innych zaświadczeń lekarskich usprawiedliwiających nieobecność na zajęciach nie posiada. Nie wiedziała, że powinna je uzyskać i przedstawić.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

VI. Skarga podlega oddaleniu.

1. Materialnoprawną podstawę decyzji o skreśleniu skarżącej z listy studentów stanowią przepisy art. 108 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r., poz. 742 z późn. zm.), dalej: p.s.w.n. oraz Regulamin Studiów I stopnia, II stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich U. w Białymstoku (opublikowany na stronie umb.edu.pl).

Zgodnie z art. 108 ust. 1 p.s.w.n. studenta skreśla się z listy studentów w przypadku: niepodjęcia studiów (pkt 1), rezygnacji ze studiów (pkt 2), niezłożenia w terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego (pkt 3), ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni (pkt 4). Stosownie do treści art. 108 ust. 2 p.s.w.n. student może być skreślony z listy studentów w przypadku stwierdzenia braku udziału w obowiązkowych zajęciach (pkt 1), stwierdzenia braku postępów w nauce (pkt 2), nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie (pkt 3), niewniesienia opłat związanych z odbywaniem studiów (pkt 4).

Regulacje te obejmują różne tryby skreślenia z listy studentów: art. 108 ust. 1 reguluje obowiązek wydania decyzji o skreśleniu w przypadkach w nim wskazanych, ust. 2 tego przepisu uprawnia organ do wydania decyzji skreśleniu, o ile zaistnieje co najmniej jednak z przesłanek w nim wskazanych. Decyzja wydawana na podstawie art. 108 ust. 2 p.s.w.n. ma więc charakter uznaniowy. Wprowadzenie tego typu decyzji motywowane jest poszanowaniem zasady autonomii uczelni wyższej, której pozostawiono swobodę reagowania na różne sytuacje, w tym różne nadzwyczajne okoliczności uniemożliwiające studentowi wywiązanie się z jego podstawowych obowiązków z przyczyn od niego niezależnych (vide np. wyrok z 22 września 2021 r., III SA/Łd 157/21, orzeczenia.nsa.gov.pl).

W sprawie niniejszej w podstawie prawnej zaskarżonej decyzji Rektora wydanej w drugiej instancji wskazano art. 108 ust. 2 pkt 2 i 3 p.s.w.n., tzn. przesłanki braku postępów w nauce oraz nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie. Z kolei w decyzji organu pierwszej instancji wskazano wyłącznie art. 108 ust. 2 pkt 2 p.s.w.n.

2. Powyższe, zastosowane w sprawie regulacje, są tożsame z brzmieniem powołanego również przez organy w podstawie prawnej decyzji § 19 ust. 1 Regulaminu, zgodnie z którym student może być skreślony z listy studentów w wypadku stwierdzenia braku postępów w nauce oraz niezaliczenia semestru lub roku w określonym terminie (pkt 2 i 3).

Regulacje p.s.w.n. nie zawierają definicji terminu "braku postępów w nauce". W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że brak postępów w nauce niekoniecznie musi prowadzić do skreślenia z listy studentów, natomiast brak ten może skutkować skreśleniem, jeśli studentowi nie przysługuje już prawo do zaliczenia danego przedmiotu w innym terminie (vide ww. wyrok WSA w Łodzi). Jednocześnie w literaturze wskazuje się na cienką granicę między przesłanką braku postępów w nauce a przesłanką nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w wymaganym terminie. Może to prowadzić albo do błędnego utożsamiania obu tych przesłanek, albo do odchodzenia od wydawania decyzji o skreśleniu na podstawie przesłanki braku postępu, a w zamian wydawania ich wyłącznie z powodu nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie. Takie działanie proceduralnie jest prostsze. Przesłanka ta jest bowiem – tak samo jak związana z postępami – także fakultatywna, jednak ostre kryterium jakim jest uzyskanie zaliczenia w terminie znacząco ułatwia ocenę spełnienia tej przesłanki, a następnie sporządzenia uzasadnienia decyzji administracyjnej, minimalizując ryzyko wyeliminowania decyzji z obrotu na etapie kontroli sądowoadministracyjnej. Podkreśla się także w literaturze, iż niemożliwe jest opracowanie uniwersalnej listy przypadków dających się zakwalifikować jako brak postępów w nauce (lub pojęcia pokrewnego). Przesłanka ta obejmuje bardzo wiele sytuacji faktycznych, z których każdą należałoby analizować oddzielnie, a dla jej oceny można jedynie pomocniczo stosować inne instrumenty, jak np. terminy dokonywania postępów. Niedookreśloność przepisów nie daje jednak podstaw do uznania, że postęp może być oceniany zupełnie dowolnie, w oderwaniu od uwarunkowań systemowych i celowościowych, a także od ugruntowanych zwyczajów badania postępu w systemie szkolnictwa wyższego i nauki (patrz: Artykuł, Kierznowski Łukasz, O przesłance postępu w szkolnictwie wyższym i nauce, Opublikowano: PiP 2021/6/115-125).

3. Mając powyższe na uwadze wskazać trzeba, że Regulamin obowiązujący na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku definiuje pojęcie "braku postępów w nauce" jako w szczególności sytuację, w której dochodzi do powtarzania roku na skutek jego niezaliczenia (§ 19 ust. 4 lit. "d"). W § 19 ust. 5 pkt 3 lit. "b" wskazano natomiast, że w przypadku braku stwierdzenia postępów w nauce, nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie skutkuje to skreśleniem z listy studentów w przypadku braku możliwości bądź podstaw do powtarzania po raz kolejny roku studiów. Z kolei w § 19 ust. 9 Regulaminu uregulowano, że w przypadku niezaliczenia przedmiotów realizowanych warunkowo, student nie może ubiegać się o powtarzanie roku.

Zdaniem sądu powyższe oznacza, że uczelnia wyższa jaką jest Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, korzystając z własnej autonomii, ukierunkowała w powyższych przepisach sposób rozumienia, we własnej wspólnocie studenckiej i na własny użytek, ustawowej przesłanki "braku postępów w nauce" (regulacje § 19 ust. 4 lit. "d", ust. 5 pkt 3 lit. "b"). Doprecyzowano, że w przypadku wystąpienia sytuacji niezaliczenia przedmiotów realizowanych warunkowo – nie ma możliwości powtarzania po raz kolejny roku studiów. W konsekwencji przyjąć trzeba, że brak możliwości kolejnego powtarzania roku (według zasad wewnętrznych na uczelni) skutkuje w istocie brakiem możliwości osiągnięcia postępów w nauce.

VII. 1. W świetle powyższego należy stwierdzić, że okoliczności stanu faktycznego sprawy niniejszej uprawniają zatem do wniosku, iż – z formalnego punktu widzenia – skarżąca znalazła się dokładnie w sytuacji wyżej opisanej przez Regulamin. Niekwestionowaną okolicznością jest bowiem to, że na pierwszym roku studiów nie zaliczyła dwóch przedmiotów: Anatomia człowieka i Histologia, a na drugim roku studiów (realizowanym warunkowo, tj. z obowiązkiem zaliczenia ww. dwóch przedmiotów z pierwszego roku) – ponownie nie zaliczyła przedmiotu Anatomia człowieka. Formalnie więc, zgodnie z § 19 ust. 9 Regulaminu, nie może ubiegać się o powtarzanie roku, a zgodnie z § 19 ust. 4 lit. "d" i ust. 5 pkt 3 lit. "b" Regulaminu – jest to sytuacja braku postępów w nauce, która odpowiada przesłance z art. 108 ust. 2 pkt 3 p.s.w.n.

Zdaniem sądu również pod względem materialnoprawnym organ wykazał w sposób wyczerpujący, że okoliczności, które uznał za brak postępów w nauce, są na tyle poważne że uzasadniają wydanie decyzji uznaniowej negatywnej, tj. o skreśleniu z listy studentów.

W szczególności organ wskazał na niezaliczenie przez skarżącą wszystkich zajęć z przedmiotu Anatomia człowieka, co wykluczało ją z dopuszczenia do egzaminu z tego przedmiotu i skutkowało utratą prawa do zdawania egzaminu (§ 13 ust. 13 i § 15 ust. 5 Regulaminu). Skarżąca nie wskazała okoliczności, które mogłyby prowadzić do uznania, że niezaliczenie zajęć z przedmiotu Anatomia człowieka było wywołane okolicznościami, na które nie miała wpływu (nadzwyczajnymi, szczególnymi, w których niedopuszczenie jej do egzaminu musiałoby być zakwalifikowane jako sytuacja niedająca się zaakceptować z jakiegokolwiek, życiowego bądź prawnego punktu widzenia i naruszałoby jej prawa studenta).

Organ wskazał na liczne nieobecności skarżącej, któremu to faktowi nie zaprzeczyła. Argumentowała jedynie o powodach tych nieobecności. Jednak, w ocenie sądu, nie mogą stanowić wystarczającego usprawiedliwienia (i w tym zakresie nie podważają stanowiska organu podjętego w granicach swobody decyzyjnej) dowody załączone do skargi i całościowa argumentacja skarżącej. Zaświadczenie lekarskie z 24 maja 2023 r. o czasowej niezdolności do nauki w okresie 18-19 maja 2023 r. nie zostało bowiem nawet powiązane ze wskazaniem dat zajęć, w których skarżąca nie mogła uczestniczyć. Jednocześnie brak innych zaświadczeń lekarskich nie pozwala na sformułowanie innego wniosku niż ten, że była to sytuacja incydentalna niewykluczająca udziału w innych zajęciach co do zasady. Nie zasługuje na podzielenie argument pełnomocnika skarżącej sformułowany na rozprawie, iż skarżąca nie wiedziała o konieczności uzyskania zaświadczeń lekarskich na okoliczność braku możliwości udziału w zajęciach. Wiedza o tym, że zaświadczenie (zwolnienie) lekarskie jest dowodem usprawiedliwiającym nieobecność jest wiedzą powszechną, niebudzącą wątpliwości i oczywistą. Jednocześnie twierdzenia skarżącej, iż nie ma możliwości powtarzania zajęć z Anatomii człowieka nawet jeśli nieobecność jest usprawiedliwiona zwolnieniem lekarskim - nie zostały uprawdopodobnione. Z akt nie wynika, aby skarżąca o takie powtórzenie występowała usprawiedliwiając swoją absencję zwolnieniem lekarskim obejmującym konkretną datę zajęć. Niezależnie od powyższego wskazać trzeba, że kwestia powtarzania zajęć czy usprawiedliwiania nieobecności na zajęciach jest wewnętrzną sprawą uczelni regulowaną w ramach jej autonomii (wymaga bowiem uwzględnienia np. specyfiki zajęć), zatem nie podlega ocenie sądu.

Wymaga w tym miejscu podkreślenia, co również akcentował organ, że akurat kwestia punktowania zajęć (zaliczeń) z Anatomii człowieka została rozwiązana przez uczelnię w sposób maksymalnie wychodzący naprzeciw studentom w ramach Regulaminu zajęć dydaktycznych w Zakładzie Anatomii Prawidłowej Człowieka obowiązującym studentów kierunku lekarskiego. Skarżąca nie podważyła bowiem twierdzeń organu, iż z maksymalnej liczby 220 punktów możliwych do uzyskania na tych zaliczeniach obowiązujący próg punktowy uzasadniający zaliczenie to 99 (na tę wielkość skarżąca sama wskazuje we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy), a w roku akademickim 2021/2022 próg punktowy zaliczenia obniżono do 77 punktów, czego skarżąca nie dotrzymała. Przekonująco organ wskazał, że kolejne obniżenie ww. progu punktowego, w tym dla skarżącej, prowadziłby do postawienia w wątpliwość gwarantowanego poziomu kształcenia na kierunku realizowanym przez skarżącą, a nadto stanowiłby nieusprawiedliwione faworyzowanie skarżącej w stosunku do tych studentów, którzy wymagane progi osiągnęli. Powyższe argumenty czynią bezskutecznym zarzut skargi o dowolności wydanej decyzji.

Powyższa argumentacja ulega też wzmocnieniu wskazaniem organu na znaczenie przedmiotu Anatomia człowieka na studiach na kierunku lekarskim. Nie sposób uznać za zbyt daleko idące twierdzenia o tym, że ww. przedmiot właśnie dlatego znajduje się na pierwszym roku studiów, iż jest kluczowy dla kształcenia na kolejnych latach. Dlatego jego dwukrotne niezaliczenie może oznaczać brak rękojmi dalszych postępów w nauce.

Z uwagi na powyższe niezasadne są zarzuty dotyczące zbytniej dowolności decyzji. Zdaniem sądu ma miejsce przeciwna sytuacja, w której organ – zobowiązany do dbałości o jakość kształcenia na kierunku edukującym lekarzy decydujących w przyszłości o życiu i zdrowiu człowieka, kierujący się wewnętrznymi regulacjami zarówno w ramach jednostek dydaktycznych jak i Regulaminem studiów obowiązującym na kierunku lekarskim (na zasadzie autonomii uczelni) – był uprawniony do wydania zaskarżonej decyzji po stwierdzeniu braku spełnienia warunków ważących na dopuszczalności dalszego kształcenia (niezbędna, podstawowa dla dalszych etapów kształcenia wiedza z Anatomii człowieka) i jego jakości (brak dopełnienia warunku najniższego i już obniżonego progu punktacji).

2. Nie zasługują na uwzględnienie argumenty dotyczące nierównego traktowania w zakresie podejść do zaliczeń i egzaminów oraz nieuwzględnienia w dostatecznym stopniu sytuacji skarżącej, tak zdrowotnej jak i życiowej. Organ przekonująco wyjaśnił, że skarżąca nie może porównywać swojej sytuacji z sytuacją studentów wykorzystujących regulaminowo uregulowaną ilość podejść do egzaminów, w tym poprawkowych. Skarżąca bowiem nie została dopuszczona do egzaminu z uwagi na niezaliczenie zajęć, natomiast nie ograniczono jej ilości podejść do egzaminu. Po drugie, załączone do wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wydruki nie dowodzą nierównego traktowania skarżącej w zakresie niedopuszczenia jej do egzaminu mimo nieosiągnięcia progu 77 punktów, co uczyniono w stosunku do innej osoby. Załącznik nr 3 do wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wprost wskazuje, że "77 punktów jest wymagane do zaliczenia". Po trzecie, trafnie organ zaakcentował, że skarżąca ujawniła problemy zdrowotne dopiero po otrzymaniu decyzji o skreśleniu jej z listy studentów i z żadnego przedłożonego dokumentu nie wynika, by były to problemy na tyle poważne, że uniemożliwiały studiowanie. Sąd przy tym nie kwestionuje, że takie mogły następczo wystąpić, ale ani sąd, ani organ nie mogą w tym zakresie opierać się wyłącznie na twierdzeniach skarżącej niepopartych stosownymi dowodami (dokumentami, w tym z procesu leczenia). Co wymaga podkreślenia, w aktach sprawy znajduje się "Orzeczenie lekarskie dotyczące kształcenia" z 6 lipca 2021 r. niestwierdzające przeciwwskazań do kształcenia, natomiast brak jest dowodów na okoliczność długotrwałej niemożności realizacji kształcenia wpływającej na możliwość zaliczania kolejnych zajęć bądź egzaminów. Sąd ma też w polu widzenia argumentację odnośnie sytuacji finansowej, rodzinnej i emocjonalnej skarżącej, jednak wskazywane okoliczności nie są takimi, które podważają argumentację organu przytoczoną za wydaniem decyzji o skreśleniu z listy studentów.

3. Podobnie jako bezskuteczne należy ocenić stanowisko skarżącej odnośnie niepoinformowania jej o możliwości wzięcia urlopu dziekańskiego. Sąd podziela w tym zakresie wywody organu o dostępności Regulaminu studiów regulującego te kwestie i konieczności zainicjowania postępowania w tym zakresie przez skarżącą.

IX. Reasumując wskazać trzeba, że skoro skreślenie z listy studentów następuje w drodze decyzji administracyjnej i decyzja ta ma wpływ na relacje student – uczelnia w sferze zewnętrznej (decyduje o statusie studenta) a nie wyłącznie w sferze wewnętrznej (organizacji studiów), to zastosowanie w sprawie znajdują przepisy k.p.a. Z kolei skreślenie z listy studentów na zasadzie uznania administracyjnego, jak w sprawie niniejszej, aktualizuje wymagania odnośnie decyzji skreślającej stawiane decyzjom administracyjnym w orzecznictwie i literaturze. W konsekwencji niezbędne było dochowanie minimum procedury administracyjnej niezbędnej do załatwienia sprawy i zagwarantowania ustawowych uprawnień strony. Zdaniem sądu tych warunków dochowano.

Skarżąca miała prawo do obrony swoich interesów (wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji – vide zawiadomienie z 10 listopada 2023 r. na zasadzie art. 10 §1 k.p.a.) oraz przedstawiła obszerną argumentację wraz z wnioskami dowodowymi (vide wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy). Akta administracyjne zawierają także komplet dokumentów pozwalających sądowi na weryfikację twierdzeń stron odnośnie okoliczności faktycznych, w tym przesłanek rozstrzygnięcia. Z kolei uzasadnienie zaskarżonej decyzji o skreśleniu z listy studentów jest wyczerpujące, obszernie przedstawia stan faktyczny sprawy oraz przytacza i analizuje regulacje prawne mające w sprawie zastosowanie. W zakresie przedstawionej oceny i argumentacji na jej poparcie organ zaprezentował podejście rzetelne i wnikliwe, wyjaśnił szczegółowo motywy i przesłanki, na podstawie których wydał taką a nie inną decyzję. Zaskarżona decyzja nie nosi w szczególności cech dowolności i arbitralności wykluczających jej weryfikację przez sąd. Kwestionowanie w skardze twierdzenia organu, zgodnie z którym "pozostałe podniesione okoliczności faktyczne, nie mogą skutkować zmianą rozstrzygnięcia w sprawie" jako świadczącego – w ocenie skarżącej – o dowolnym i wybiórczym rozważeniu materiału dowodowego, a w konsekwencji niezrealizowaniu rozpoznania sprawy w jej całokształcie – jest bezskuteczne. Lektura decyzji Rektora wydanej w drugiej instancji świadczy bowiem o czymś zupełnie przeciwnym niż zarzuca skarżąca. Z lektury wynika, że organ skonstruował uzasadnienie decyzji w ten sposób, iż w pierwszej kolejności rozważył okoliczności kluczowe dla rozstrzygnięcia (przeanalizował regulacje prawne; zwrócił uwagę na niezaliczenie drugiego, warunkowo realizowanego roku, liczne nieobecności skarżącej na zajęciach skutkujące niemożnością przystąpienia do egzaminu; wskazał na obniżony próg punktowy zaliczenia), natomiast w drugiej kolejności odniósł się do kwestii zdrowotnych skarżącej oraz do zagadnienia ubiegania się o urlop dziekański. Skarżąca może nie zgadzać się z chronologią uzasadnienia decyzji bądź przypisaniem pewnym okolicznościom większego lub mniejszego znaczenia dla rozstrzygnięcia, jak również może nie zgadzać się ze sposobem argumentowania przez organ – jednak nie zmienia to faktu, że w ocenie sądu wszystkie istotne dla sprawy okoliczności zostały rozważone. Powyższe zaś, kwestionowane przez stronę sformułowanie organu, stanowi jedynie wyraz sposobu skonstruowania argumentacji, natomiast nie świadczy o jej dowolności.

Natomiast istotnie, decyzja Rektora wydana w pierwszej instancji może być oceniona jako "sztampowa", jednak uchybienie to zostało wyeliminowane na etapie odwoławczym, a nie ma też istotnego wpływu na wynik sprawy. Jak stanowi art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r., poz. 1634 z późn. zm.) sąd uwzględnia skargę jeśli naruszenie przepisów procesowych mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w sprawie niniejszej. W decyzji z 27 września 2023 r. wskazano w dostateczny sposób podstawę rozstrzygnięcia i okoliczności faktyczne przemawiające za jej zastosowaniem (ponowne niezaliczenie tego samego, istotnego dla kształcenia na kierunku lekarskim przedmiotu, na drugim roku studiów realizowanym warunkowo). Okoliczności te znajdują potwierdzenie w aktach sprawy. Natomiast brak szerszej argumentacji, jak wyżej wskazano, usunięto na etapie odwoławczym. Skutkuje to uznaniem zarzuconego naruszenia za niemogące mieć istotnego wpływu na wynik sprawy.

Sąd też dostrzega, że w podstawie prawnej decyzji pierwszej instancji wskazano tylko art. 108 ust. 2 pkt 2 p.s.w.n. (stwierdzenie braku postępów w nauce), podczas gdy podstawa prawna zaskarżonej decyzji zawiera wskazanie zarówno art. 108 ust. 2 pkt 2 jak i pkt 3 tego przepisu (nieuzyskanie zaliczenia semestru bądź roku w zakreślonym terminie). Nie ma to jednak żadnego wpływu na wynik sprawy, bowiem podstawa główna skreślenia – brak postępów w nauce, przytoczona na etapie pierwszej instancji obejmuje (zawiera w sobie) w okolicznościach sprawy niniejszej podstawę z art. 108 ust. 2 pkt 3 p.s.w.n. (tzn. brak postępów w nauce został stwierdzony właśnie z uwagi na wspomniany brak zaliczeń, co w konkretnych okolicznościach stanu faktycznego uniemożliwia kontynuację studiów).

Końcowo sąd wskazuje, z uwagi na wnioski odpowiedzi na skargę, że w sprawie nie było podstaw do odrzucenia skargi. W szczególności została ona wniesiona w terminie (vide data jej wniesienia – k. 11).

Z uwagi na powyższe na podstawie art. 151 p.p.s.a. skarga podlega oddaleniu.