Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział I w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Tomasz Adamczyk Sędziowie: Sędzia NSA Teresa Porczyńska (spr.) Sędzia WSA Cezary Koziński Protokolant: St. sekretarz sądowy Dorota Choińska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 listopada 2014 r. sprawy ze skargi T. W. na bezczynność Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. w przedmiocie nierozpoznania odwołania od decyzji organu I instancji w sprawie podatku od nieruchomości za 2009 rok 1. oddala skargę. 2. przyznaje i nakazuje wypłacić z funduszy Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi na rzecz adwokata O. M. kwotę 240 (dwieście czterdzieści ) złotych plus należny podatek od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie skarżącej z urzędu.

Prezydent Miasta Ł. sześcioma decyzjami z [...] r. ustalił T. W. zobowiązania podatkowe w podatku od nieruchomości za lokal mieszkalny położony w Ł. przy ul. A. 11 m. 22, za poszczególne lata podatkowe w okresie od 2009 do 2014 r.

W odpowiedzi na te decyzje podatniczka wysłała 5 czerwca 2014 r. pocztą elektroniczną na adresy: a i b wiadomość zatytułowaną: "odwolanie od decyzji [...]". W jej treści wskazała, że nie może osobiście złożyć odwołań, ponieważ uległa wypadkowi i przebywała w szpitalu, a po jego opuszczeniu musi leżeć. Jednocześnie zwróciła się z prośbą by uznać jej e-mail jako "formalne odwołanie".

W odpowiedzi Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. pismem z 20 czerwca 2014 r. poinformowało stronę, że wspomniana wiadomość elektroniczna (dokument elektroniczny) nie wywołała skutku prawnego. Organ uznał, że strona w istocie nie wniosła odwołań od wskazanych na wstępie decyzji Prezydenta Miasta Ł., a tym samym decyzje te stały się ostateczne. Zdaniem Kolegium odwołanie można wnieść za pomocą środków komunikacji elektronicznej, ale tylko przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu podatkowego utworzoną na podstawie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Elektroniczne skrzynki podawcze Prezydenta Miasta Ł., jak i Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł., zostały utworzone na platformie ePUAP (elektroniczna platforma usług administracji publicznej). Odwołanie przesłane z ich pominięciem nie mogło być uznane za podanie w rozumieniu art. 168 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.; dalej: O.p.), gdyż nie zostało złożone w sposób, o którym mowa w art. 168 § 1 i 3a O.p. W takiej sytuacji nie było też podstaw do wezwania strony do uzupełnienia braków formalnych pisma, w postaci braku podpisu strony.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi T. W. wskazała, że Kolegium bezzasadnie odmówiło rozpatrzenia złożonych odwołań. Zdaniem podatniczki, skoro organ odwoławczy uznał, że odwołania przesłane pocztą elektroniczną pomijały przewidzianą prawem drogę komunikacji z organem, powinien wezwać stronę do uzupełnienia braków odwołania, to jest: do złożenia odwołania w stosownej formie.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, powołując na poparcie swojego stanowiska poglądy orzecznictwa sądów administracyjnych oraz doktryny.

W toku rozprawy pełnomocnik podatniczki wniósł o uwzględnienie skargi. Pełnomocnik organu podatkowego, wnosząc o oddalenie skargi, wskazał na wyrok NSA z 21 listopada 2013 r., sygn. akt II OSK 2813/13 i podniósł, że skarga do sądu powinna być poprzedzona wezwaniem organu do usunięcia naruszenia prawa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

W przypadku skarg na bezczynność istotą ich jest zarzut niewydania decyzji lub innego aktu albo niepodjęcie czynności z zakresu administracji publicznej w zakresie określonym w art. 3 § 2 pkt 1–4a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.). W tego typu skargach zarzut strony dotyczy braku przejawów aktywności organu administracji publicznej. W sprawach tych istotne jest wyłącznie ustalenie, czy organ pozostawał w bezczynności. Na tym zakresie powinna się koncentrować ocena sądu administracyjnego (wyrok NSA z 11 czerwca 2013 r., I FSK 968/12 dostępne w Internecie pod adresem: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/ – dalej: CBOSA).

W rozpatrywanej skardze podatniczka wskazała, że organ odwoławczy uchylił się od rozpoznania jej odwołania od decyzji ustalającej podatek od nieruchomości za 2009 r. Skarżąca przy tym zakłada, że jako odwołanie należało potraktować e-mail, wysłany przez nią na elektroniczne skrzynki pocztowe sekretariatu Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. oraz Wydziału Finansowego Prezydenta Miasta Ł. Tymczasem organ odwoławczy przyjął, że wysłany tą drogą dokument elektroniczny w rzeczywistości nie stanowił odwołania i nie nadał mu dalszego biegu.

Rozstrzygnięcie tego sporu wymaga przypomnienia zasadniczych uregulowań określających sposób wnoszenia podań (w tym odwołań) do organów podatkowych. W myśl art. 168 § 1 O.p.: "Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia, ponaglenia, wnioski) mogą być wnoszone pisemnie lub ustnie do protokołu, a także za pomocą środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczny skrzynki podawczej organu podatkowego, utworzoną na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, lub portal podatkowy." Ponadto zgodnie z art. 168 § 3a o.p.: "Podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno: (1) być uwierzytelnione przy użyciu mechanizmów określonych w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne; (2) zawierać dane w ustalonym formacie, zawartym we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach, jeżeli te przepisy nakazują wnoszenie podań według określonego wzoru; (3) zawierać adres elektroniczny wnoszącego podanie."

Podatnik, który zamierza złożyć podanie (żądanie, wyjaśnienie, odwołanie, zażalenie, ponaglenie, wniosek) za pomocą środków komunikacji elektronicznej musi zachować wymogi stawiane przez cytowane przepisy. O ile chce swoim pismem wywołać skutki prawne, musi skorzystać z przewidzianego prawem kanału komunikacji z organem administracji, czy też inaczej – zachować jedną z form wnoszenia podań, wskazanych w przepisie. Nie można mówić o skutecznym złożeniu pisma przez stronę postępowania w sytuacji, gdy zostanie ono wniesione z pominięciem obowiązujących procedur. Stosownie do cytowanych przepisów art. 168 O.p. miejscem złożenia podania drogą elektroniczną musi być elektroniczna skrzynka podawcza organu administracji publicznej. Nie można skutecznie wnieść podania wysyłając do organu e-mail (ale także SMS, czy też wiadomość z tzw. komunikatorów internetowych). Wnoszenie podania poprzez elektroniczną skrzynkę podawczą stanowi formę podania, co oznacza, że nie jest to warunek co do jego treści. W konsekwencji dokumentu elektronicznego, wniesionego w inny sposób niż poprzez elektroniczną skrzynkę podawczą, nie można w ogóle traktować jako podania. Niezachowanie wymaganej prawem formy oświadczenia procesowego powoduje jego bezwzględną bezskuteczność.

Sąd podziela zatem przytoczony przez organ odwoławczy pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażony w wyroku z 20 grudnia 2012 r., sygn. akt I FSK 173/12, zgodnie z którym wykładnia językowa art. 168 § 1 O.p. w pełni uzasadnia wniosek, że wykorzystanie w postępowaniu podatkowym innego środka komunikacji elektronicznej, jakim jest wniesienie podania poprzez pocztę elektroniczną, nie mogło wywrzeć skutku prawnego. Brak jest w tej sytuacji podstaw do wezwania do uzupełnienia braków formalnych w postaci braku podpisu.

W rozpatrywanej sprawie poza sporem pozostaje, że podatniczka z powołanych procedur nie skorzystała. Przesłała wprawdzie e-mail na adresy poczty elektronicznej organu pierwszej i organu drugiej instancji, jednak przyjęty przez nią sposób złożenia odwołań nie spełniał wymogów formalnych przewidzianych w art. 168 § 1 i § 3a pkt 1 O.p. W tej sytuacji organ odwoławczy właściwie uznał, że nie wniosła skutecznie odwołań od decyzji organu pierwszej instancji. Tym samym, skoro nie zostały skutecznie wniesione ww. odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., wbrew twierdzeniom skarżącej, nie pozostawało w niniejszej sprawie w bezczynności, a rozpatrywana skarga okazała się bezzasadna.

Odnosząc się do przytoczonego przez pełnomocnika Kolegium, podczas rozprawy, poglądu o konieczności poprzedzenia skargi na bezczynność wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa, zauważyć należy, że pogląd ten, wyrażany wprawdzie w orzecznictwie sądów administracyjnych, nie jest jednak poglądem dominującym. W orzecznictwie wyrażane jest również stanowisko, że przepisy art. 52 § 3 i 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) nie znajdują zastosowania do skarg na bezczynność organów administracji. Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 14 lipca 2011 r., sygn. akt II FSK 1262/11 zwrócił uwagę, że "W sytuacji bezczynności samorządowego kolegium odwoławczego, które występuje w sprawie jako organ podatkowy, a w przypadku którego nie ma organów wyższego stopnia, do którego można byłoby wnieść ponaglenie na podstawie art. 141 § 1 O.p., skierowana do sądu administracyjnego skarga na bezczynność nie musi być poprzedzona wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa, bowiem w postępowaniu podatkowym środek ten jest przewidziany w art. 52 § 3 i 4 p.p.s.a. wyłącznie dla aktów i czynności organu podatkowego, a nie stanu bezczynności." (podobnie –postanowienie NSA z 16 kwietnia 2013 r., sygn. akt II FSK 861/13; oba orzeczenia dostępne w CBOSA). Sąd w niniejszym składzie podziela to stanowisko. W konsekwencji w niniejszej sprawie skarżąca nie miała obowiązku, przed wniesieniem skargi do sądu, skierowania do Kolegium wezwania do usunięcia naruszenia prawa, o którym mowa w art. 52 p.p.s.a.

W tym stanie sprawy sąd, na podstawie art. 151 p.p.s.a. oddalił skargę. Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu zapadło na podstawie art. 250 p.p.s.a oraz § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461).

J.B.