Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Przepisy art. 175 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ nie stosuje się w przypadku sporządzania skargi kasacyjnej przez emerytowanego notariusza w sytuacji określonej w par. 2 tej normy prawnej.

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2006 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Bronisława B., Anny B., Bogusława B. i Wiesława B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 lipca 2006 r. VII SA/Wa 1639/05 w zakresie odrzucenia skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2006 r. VII SA/Wa 1639/05 w sprawie ze skargi Bronisława B., Anny B., Bogusława B. i Wiesława B. na postanowienie Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 20 października 2005 r. (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności postanowienia zatwierdzającego ugodę administracyjną postanawia - uchylić zaskarżone postanowienie.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 3 lipca 2006 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargę kasacyjną Bronisława B., Anny B., Bogusława B. i Wiesława B. wniesioną od wyroku z dnia 19 kwietnia 2006 r. oddalającego skargę na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 20 października 2005 r. w przedmiocie stwierdzenia nieważności postanowienia zatwierdzającego ugodę administracyjną.

W uzasadnieniu powyższego postanowienia Sąd wskazał, że wniesiona skarga kasacyjna sporządzona została przez emerytowanego notariusza - Bronisława B. - w związku z czym nie zalicza się on do osób, o których mowa w art. 175 par. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji zwolnienie od przymusu adwokacko-radcowskiego przewidziane w art. 175 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie obejmuje emerytowanych notariuszy. W odmiennym przypadku, przyzwolenie do prowadzenia sprawy przez emerytowanych notariuszy bez adwokata czy radcy prawnego musiałoby być jasno wyrażone przepisem ustawowym. Na poparcie tego poglądu Sąd pierwszej instancji przytoczył orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 1936 r. /C III Z 1481/35, Zbiór orzeczeń Sądu Najwyższego Orzeczenia Izby Cywilnej 1937, nr 8 poz. 281/. Powyższe pozwoliło stwierdzić, że skargę kasacyjną sporządziła osoba nieuprawniona i z tej przyczyny skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 178 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Zażalenie na powyższe postanowienie wnieśli Bronisław B., Anna B., Bogusław B. i Wiesław B., działający przez radcę prawnego Barbarę K.

W zażaleniu skarżący podnieśli, że skarga kasacyjna była sporządzona przy udziale osoby uprawnionej wedle przepisów Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi mimo, że na przesłanych do sądu egzemplarzach skargi kasacyjnej zabrakło pieczątki i podpisu jej autora. Brak w tym przedmiocie można było jednak uzupełnić na wezwanie sądu o usunięcie braków formalnych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie podlega uwzględnieniu.

Na wstępie jednak trzeba wyjaśnić, iż argumentacja przytoczona przez stronę skarżącą, dotycząca tego, że skargę kasacyjną sporządził działający za skarżących radca prawny jest nie do zaakceptowania. Na tą okoliczność nie wskazuje ani treść skargi kasacyjnej, ani też to, że do niej nie dołączono pełnomocnictwa. Z kolei podpis pod skargą kasacyjną wskazywał na to, że została ona sporządzona osobiście przez emerytowanego notariusza Bronisława B. występującego w imieniu swoim i pozostałych skarżących. Tak więc powyższe okoliczności nie mogą stanowić o zasadności wniesionego zażalenia.

Natomiast dla rozstrzygnięcia kwestii objętej zaskarżonym postanowieniem istotna jest ocena czy emerytowany notariusz zachowuje zdolność postulacyjną, a więc zdolność samodzielnego działania przed sądem w granicach wskazanych w art. 175 par. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Zgodnie z art. 175 par. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego. Norma par. 2 tego przepisu stanowi, iż jeśli skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem wymogu określonego w par. 1 art. 175 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie stosuje się.

Przymus adwokacki wprowadzony w art. 175 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ma na celu zapewnienie prawidłowego i kompetentnego sporządzenia skargi kasacyjnej, który to cel uznano za doniosły na tyle, by uzasadniał wprowadzenie owego szczególnego wymogu, mającego charakter wyjątkowy na tle unormowań ustawowych, dotyczących innych /poza wyjątkami/ pism i czynności procesowych. Tych okoliczności, a więc celu wprowadzenia przymusu adwokackiego i jego szczególnego charakteru nie należy tracić z pola widzenia wówczas, gdy konieczne okaże się - jak w niniejszej sprawie - dokonanie oceny zdolności profesjonalnego sporządzenia kasacji.

Określając krąg osób uprawnionych do osobistego wniesienia kasacji we własnej sprawie art. 175 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie precyzuje wymagania, by były to osoby zajmujące wymienione stanowiska lub czynnie wykonujące określone zawody, a sformułowanie tego przepisu nie daje też podstaw do twierdzenia, że tylko tak można rozumieć jego treść. Gdy pamięta się, że celem wprowadzenia przymusu adwokackiego jest możliwość sprostania przez wnoszącego kasację wysokim wymaganiom tego środka zaskarżenia, co z kolei uzależnione jest od posiadania przezeń określonych kwalifikacji, trudno byłoby zaakceptować rozumowanie prowadzące do wniosku, że kwalifikacje owe - niewątpliwie wszak nabyte, skoro dana osoba uzyskała określony tytuł zawodowy - trwają tylko dopóty, dopóki zajmuje ona stanowisko lub wykonuje zawód /czynnie kwalifikacje te wykorzystuje/. Uwzględnienie celu omawianego przepisu pozwala twierdzić, że jego intencją było zwolnienie od przymusu adwokackiego we własnych sprawach określonych osób nie według kryterium statusu zawodowego, lecz według kryterium kwalifikacji zawodowych. Fakt zaś przejścia na emeryturę nie powoduje utraty kwalifikacji notariusza, które należy rozumieć jako profesjonalne przygotowanie do wykonywania określonych czynności. Miernikiem posiadanych kwalifikacji nie jest na pewno fakt, że określone osoby przestają być czynne zawodowo i przechodzą na emeryturę. Warto tu chociażby zwrócić uwagę na przepis art. 21 par. 4 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie /t.j. Dz.U. 2002 nr 42 poz. 369 ze zm./ uprawniający emerytowanego notariusza do pełnienia obowiązków w zastępstwie notariusza, który możliwości pełnienia swoich obowiązków został pozbawiony. Ustawa Prawo o notariacie stanowiąc w art. 25 ustawy Prawo o notariacie, że notariusz, który przeszedł na emeryturę lub rentę, może używać tytułu "emerytowany notariusz", wprost też stanowi, że emerytowany notariusz może wykonywać czynności powierzane notariuszom czynnym zawodowo określone np. w art. 44 par. 1, czy też we wskazywanym już art. 21 par. 4 ustawy Prawo o notariacie.

Tak więc stawianie wymogu zajmowania stanowiska notariusza przez podmiot wnoszący kasację w dacie sporządzania skargi kasacyjnej stanowiłoby przyjmowanie takiej wykładni tegoż przepisu, która nie znajduje ani umocowania w brzmieniu tegoż przepisu, ani też w treści ustawy Prawo o notariacie.

Analizowany przepis par. 2 art. 175 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wymieniając notariusza zwalnia go od przymusu adwokacko-radcowskiego, nie powiększa zaś zakresu ograniczenia uprawnień w tym względzie dla emerytowanego notariusza, a taki tylko wynik wykładni kazałby sporządzoną przezeń skargę kasacyjną uznać za niedopuszczalną.

Zważywszy na przedstawione wyżej względy stwierdzić należy, iż przepisu art. 175 par. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie stosuje się w przypadku sporządzenia skargi kasacyjnej przez emerytowanego notariusza w sytuacji określonej w par. 2 tej normy prawnej.

Nawiązując do orzecznictwa przytoczonego w zaskarżonym postanowieniu zwrócić trzeba uwagę na odmienny stan prawny, w jakim cytowane przez Sąd postanowienie zostało wydane.

W konkluzji stwierdzić trzeba, że Sąd pierwszej instancji nie miał uzasadnionych podstaw do odrzucenia skargi kasacyjnej, którą sporządził Bronisław B., bowiem nie doszło do naruszenia art. 175 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zakresie przyjętym w zaskarżonym postanowieniu.

W takiej sytuacji Naczelny Sąd Administracyjny zaskarżone postanowienie uchylił na podstawie art. 185 par. 1 w zw. z art. 182 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.