drukuj    zapisz    Powrót do listy

6329 Inne o symbolu podstawowym 632, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Uchylono decyzję I i II instancji, IV SA/Gl 361/16 - Wyrok WSA w Gliwicach z 2016-11-22, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

IV SA/Gl 361/16 - Wyrok WSA w Gliwicach

Data orzeczenia
2016-11-22 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2016-04-28
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach
Sędziowie
Beata Kozicka /sprawozdawca/
Bożena Miliczek-Ciszewska
Tadeusz Michalik /przewodniczący/
Symbol z opisem
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Uchylono decyzję I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2015 poz 114 art. 17 ust. 1 pkt 1 i 4 w zw. z art. 17 ust. 1a pkt 1
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych - tekst jednolity.
Dz.U. 2013 poz 267 art. 7, art. 77 par. 1
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - tekst jednolity
Dz.U. 1997 nr 78 poz 483 art. 7, art. 8 ust. 2
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r.
Dz.U. 2016 poz 718 art. 145 par. 1 pkt 1 lit. c
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia NSA Tadeusz Michalik Sędziowie Sędzia WSA Beata Kozicka (spr.) Sędzia WSA Bożena Miliczek - Ciszewska Protokolant Monika Rał po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 listopada 2016 r. sprawy ze skargi N. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Z. z dnia [...] roku nr [...].

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia [...]r., nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. w działając na podstawie art. 2 ustawy z dnia 12 października 1994r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1659 ze zm.) oraz art.138 § 1 pkt. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 23 ze zm., dalej "Kpa") – po rozpatrzeniu odwołania N.D. od decyzji wydanej z upoważnienia Prezydenta Miasta Z. przez Kierownika Działu Świadczeń Rodzinnych MOPR w Z. z dnia [...]r. nr [...] w sprawie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z koniecznością opieki nad bratem D.K. – utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Argumentując podjęte rozstrzygnięcie organ odwoławczy w pierwszej kolejności przedstawił, w porządku chronologicznym, przebieg zdarzeń i regulacje prawne przedmiotu. W pełni akceptując ustalenia i wywody prawne poczynione przez organ pierwszoinstancyjny. W tych ramach odnotował, że stosownie do treści art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r.. poz. 114 ze zm., dalej także: "ustawa" lub "u.ś.r.") świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:

1) matce albo ojcu,

2) opiekunowi faktycznemu dziecka,

3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,

4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

– jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

1a. Osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 4, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Kolegium podniosło, że w przedmiotowej sprawie, na co także zwrócił uwagę organ pierwszoinstancyjny, D.K. ur. [...]r. orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Z. z dnia [...]r. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności. Niepełnosprawność istnieje od [...] r., orzeczenie to wydano do 31 stycznia 2017 r.

W dniu 1 lutego 2016 r. strona, tj. siostra D.K. – N.D. złożyła oświadczenie (uzupełnione w dniu 3 lutego 2016 r.), że ich matka –– E.K. nie żyje, ojciec – R.K. nie pracuje, nadużywa alkoholu, nie interesuje się synem, a jej bratem, oraz że nie został pozbawiony praw rodzicielskich. Strona oświadczyła także, że nie pracuje, nie uczęszcza do szkoły, nie osiąga dochodów z innych źródeł, nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności. Pobiera rentę socjalną brata D.K., ponieważ jest on całkowicie ubezwłasnowolniony.

W ocenie Kolegium stronie nie może zostać przyznane prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad bratem D.K. (krewnym w linii bocznej), gdyż jego ojciec R.K. (krewny w pierwszym stopniu) żyje i nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Nie jest możliwe przyznanie stronie wnioskowanego świadczenia, gdyż zgodnie z art. 17 ust. 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 4 ustawy, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Skoro zatem rodzic osoby niepełnosprawnej żyje i nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, to nawet w sytuacji gdy faktycznie siostra osoby niepełnosprawnej sprawuje nad nią opiekę – to nie może jej zostać przyznane prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, zgodnie ustawą o świadczeniach rodzinnych.

Na zakończenie wyraziło zrozumienie co do trudnej sytuacji życiowej rodziny strony, jednak – jak uznało – w obecnym stanie prawnym ukształtowanym ustawą o świadczeniach rodzinnych brak jest podstaw do zmiany stanowiska wyrażonego przez organ pierwszoinstancyjny.

W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach strona skarżąca wyraziła niezadowolenie z rozstrzygnięcia – analogicznie jak w odwołaniu – zaskarżonej decyzji zarzuciła, co do zasady, brak właściwego ustalenia stanu faktycznego i nie uwzględnienia przez orzekające w sprawie organy, że – co do istoty – to ona sprawuje wyłączną opieką nad bratem, a opiekując się nim nie może być aktywna zawodowo. Tym samym strona skarżąca zasadność swego żądania wywodziła ze sprawowania faktycznej, ale i prawnej opieki nad całkowicie ubezwłasnowolnionym bratem D.K.

W dalszych motywach akcentując, iż od śmierci matki sprawuje opiekę nad bratem, który jest osobą niepełnosprawną od dzieciństwa, posiada znaczny stopień niepełnosprawności, wymaga stałej opieki i wsparcia osoby trzeciej w procesie samodzielnej egzystencji, uwypukliła, że brat jej jest całkowicie ubezwłasnowolniony a ona jest jego opiekunem prawnym. Wskazała także, że uwagi na stan zdrowia brata oraz okoliczności zaistniałe po stronie ich żyjącego ojca to ona sprawuje całkowitą opiekę nad bratem, który jest z nią bardzo emocjonalnie związany.

Wobec zaistniałego stanu rzeczy skarżąca wystąpiła o przyznanie je prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z koniecznością sprawowania opieki nad D.K. a tym samym rezygnacji z zatrudnienia.

Zarzuciła organom pierwszej i drugiej instancji niewłaściwe zastosowanie ustawy o świadczeniach rodzinnych i nie odniesienie zawartych w niej unormowań do jej sytuacji faktycznej. Wskazał, że "organ administracyjny mimo posiadanych informacji co do R.K. oraz jego sposobu życia, towarzystwa w którym się obraca, a przede wszystkim braku wykonywania faktycznej opieki nad synem D. oraz braku więzi rodzinnych i zainteresowania losem syna uznał, iż tylko on może mieć przyznane prawo do świadczenia".

Autor skargi podkreślił, że zgodnie z art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych prawo do świadczenia pielęgnacyjnego przysługuje min. innym osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny. Zgodnie z art. 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 583, ze zm., dalej także: Kro) - obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W zakresie przedmiotowym - na co zwrócił uwagę autor skargi - Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 15 listopada 2006 r. sygn. akt P 23/05 a także Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 marca 2012 r. sygn. akt I OSK 1982/11 (wszystkie przywoływane w uzasadnieniu orzeczenia sądów administracyjnych są dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem orzeczenia.nsa.gov.pl., w skrócie: CBOSA), zaprezentował stanowisko, zgodnie z którym art. 27 ust. 1–3 ustawy o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990 r. musi być uznana za krzywdzącą i godzącą w konstytucyjną zasadę równości, skoro członek najbliższej rodziny (brat, siostra, dziadek, babcia) wywiązuje się ze swych moralnych obowiązków i wymaga to rezygnacji z zatrudnienia, to powinien otrzymać wsparcie od państwa.

Odpowiadając na skargę organ drugoinstancyjny podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonym orzeczeniu i stwierdził, że jest ona nieuzasadniona oraz nie zawiera żadnych argumentów, które podważałyby jego merytoryczną prawidłowość. Tym samym wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1066 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sądy administracyjne, kierując się wspomnianym kryterium legalności, dokonują oceny zgodności treści zaskarżonego aktu oraz procesu jego wydania z normami prawnymi – ustrojowymi, proceduralnymi i materialnymi. Ocena ta jest dokonywana według stanu prawnego i zasadniczo na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. W świetle art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 718, ze zm. dalej także: Ppsa) kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty. Stosownie do art. 134 § 1 Ppsa sąd rozstrzyga w granicach sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a tej ustawy. Powyższe oznacza, że Sąd bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze.

Przeprowadzona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach kontrola legalności zaskarżonego rozstrzygnięcia wykazała, że skarga zasługuje na uwzględnienie.

W tym miejscu wskazać należy, iż stan faktyczny sprawy został zaprezentowany przy okazji omawiania dotychczasowego przebiegu objętego skargą postępowania. W ocenie Sądu brak jest zatem uzasadnionych podstaw do jego ponownego przedstawiania w tej części uzasadnienia.

Istotą sporu było rozstrzygnięcie, czy w świetle przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych na tle ustaleń faktycznych przedmiotowej sprawy -siostrze, którą obciąża obowiązek alimentacyjny względem pełnoletniego członka rodziny, legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, i która rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad tym niepełnosprawnym członkiem rodziny - bratem przysługuje świadczenie pielęgnacyjne na podstawie przepisów art. 17 ust. 1 i ust. 1a u.ś.r.

Przechodząc do istoty sporu w pierwszym rzędzie zauważyć należy, że w przedmiotowej sprawie zasadniczą przyczyną odmowy przyznania skarżącej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na brata był fakt, że jej ojciec, żyje, nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Przeto też, istota sporu sprowadza się zatem do wykładni wyżej przywołanych przepisów. Innymi słowy rozważyć należy, czy w świetle tych przepisów, skarżąca ma prawo do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na rezygnację z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wywołaną koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym bratem, pomimo tego, że żyje jej (oraz brata) ojciec i nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W tym miejscu godzi się zauważyć, że w doktrynie, jak i w orzecznictwie wyraźnie zauważalna jest tendencja do odchodzenia od przyjętej do niedawna powszechnie zasady clara non sunt interpretanda (jasne nie wymaga interpretacji), która wyłączała dopuszczalność stosowania wykładni systemowej i funkcjonalnej wówczas, gdy za pomocą najprostszych reguł wykładni językowej możliwe jest wykazanie jednoznaczności danego wyrażenia (zob. M. Zieliński, Wykładnia prawa. zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2012, s.56). Szczególnie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego podejmowane są próby przełamania tradycyjnej koncepcji posługiwania się wyłącznie bezpośrednim rozumieniem tekstu prawnego, przy czym coraz większe znaczenie zaczynają odgrywać metody wykładni inne niż tylko wykładnia językowa danego tekstu (zob. M. Zirk-Sadowski, System prawa administracyjnego, t.4, s.143-144). Prawo dopuszcza bowiem odstąpienie od wyraźnego sensu językowego przepisu, gdy interpretacja językowa prowadzi ad absurdum lub rażąco niesprawiedliwego rozstrzygnięcia i w tego rodzaju sytuacjach odstąpienie od sensu językowego przepisu nie uważa się za wykładnię niezgodną z prawem (zob. L.Morawski, Wykładnia w orzecznictwie sądów, Toruń 202, s.18, komentarz). W związku z tym pomimo istniejącego stanowiska przyznającego pierwszeństwo językowej wykładni, w orzecznictwie w ostatnim czasie zaczyna przeważać pogląd o konieczności stosowania również innych dyrektyw interpretacyjnych w związku z niezadawalającymi wynikami ograniczania się wyłącznie do dyrektyw językowych. W każdym bądź razie "w procesie wykładni prawa (...) sądowi nie wolno ignorować wykładni systemowej lub funkcjonalnej poprzez ograniczenie się wyłącznie do wykładni językowej pojedynczego przepisu. Może się bowiem okazać, że sens przepisu, który wydaje się językowo jasny, okaże się wątpliwy, gdy skonfrontujemy go z innymi przepisami lub weźmiemy pod uwagę cel regulacji prawnej" - tak wyrok NSA z dnia 10 stycznia 2014 r. sygn. II FSK 381/12, przypomniany w wyroku tut. Sądu z dnia 08 grudnia 2015 r., sygn. akt IV SA/Gl 170/15, których stanowisko i wywody skład orzekający w pełni akceptuje uznając je za własne.

Nadto stanowisko zbieżne z prezentowanym wyraził NSA w wyroku z dnia 19 lutego 2016 r. sygn. akt I OSK 1670/14 oraz w ślad za nim WSA w Warszawie w wyroku z dnia 21 października 2016 r., sygn. akt I SA/Wa 1273/16, wskazując, że w "kontekście uzasadnionym stanem faktycznym sprawy, wybranie przez ustawodawcę z kręgu osób zobowiązanych do alimentacji wyłącznie rodzica i umożliwienie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego innym osobom zobowiązanym do alimentacji wyłącznie w sytuacji, gdy rodzice nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności narusza konstytucyjną zasadę równości, sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP), a także godzi w konstytucyjne nakazy ochrony i opieki nad rodziną (art. 18 Konstytucji RP).

W sytuacji bowiem, jak w niniejszej sprawie, brat strony (wnioskodawczyni) jest bezsprzecznie osobą schorowaną, wymagająca stałej i bieżącej opieki, pomocy i wsparcia. Powinności te realizuje wyłącznie strona, albowiem ich ojciec nie ma z nimi kontaktu i zdaje się więzy i relacje pomiędzy nim a jego dziećmi ustały, zatem trudno przyjąć, że ma jakąkolwiek możliwość prawowania realnej opieki nad synem.

Toteż w analizowanej sprawie, pod adresem organów pierwszej i drugiej instancji, musi być wyartykułowany zarzut poprzestania tylko na jednej metodzie wykładni z pominięciem konieczności wykorzystania wszystkich dostępnych metod wykładni w procesie interpretacji tekstu prawnego.

Wprawdzie osobą zobowiązaną w pierwszej kolejności do opieki nad D.K. jest jego ojciec, to jednakże zdaniem Sądu, skoro z kręgu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego nie można wykluczyć rodzeństwa osoby wymagającej stałej opieki (w związku z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności), to jeżeli po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego okaże się, że opieki takiej nie może sprawować żyjący rodzic tej osoby, to świadczenie pielęgnacyjne - niejako z mocy prawa - przechodzi na uprawnionego członka rodziny rzeczywiście sprawującego opiekę, jeżeli zrezygnuje z zatrudnienia. W tych okolicznościach, jak w rozpoznawanej sprawie, literalna wykładnia omawianych przepisów prowadziłaby do pozbawienia osoby faktycznie sprawującej opiekę, a zobowiązanej do alimentacji w dalszej kolejności (siostra), prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Akceptacja takiej wykładni prawa, co wymaga podkreślenia, naruszałaby wspomniane wyżej konstytucyjne zasady sprawiedliwości społecznej, nakaz ochrony i opieki nad rodziną, jak również wynikający z art. 71 ust. 1 Konstytucji, nakaz szczególnej pomocy władz publicznych rodzinom w trudnej sytuacji materialnej i społecznej.

Zdaniem Sądu, fakt, iż jedynie to, że żyje rodzic osoby wymagającej opieki, nie powinno stanowić negatywnej przesłanki dostępu do świadczenia pielęgnacyjnego dla innych osób zobowiązanych do alimentacji w sytuacji, gdy rodzic tej osoby z różnych względów nie jest zdolny do wykonywania pożądanej opieki. Chodzi generalnie o to, że z kręgu osób uprawnionych do świadczenia nie można wykluczyć dzieci (w sprawie niniejszej siostry), jeśli rodzic nie jest w stanie takiej opieki sprawować. Uprawnienie dziecka (w niniejszej sprawie siostry) do świadczenia pielęgnacyjnego powinno w takiej sytuacji zależeć – zdaniem Sądu – od tego, czy ze względu na swój stan zdrowia oraz na zakres i możliwości obowiązków opiekuńczych rodzic osoby niepełnosprawnej jest w stanie im podołać.

Tym samym podsumowując Sąd stwierdza, że pozbawienie rodzeństwa (w niniejszej sprawie siostry) świadczenia pielęgnacyjnego naruszałoby, konstytucyjną zasadę równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji), a także zasadę sprawiedliwości społecznej, pojmowaną nie w aspekcie socjalno-ekonomicznym, lecz odnoszoną również do społecznego poczucia sprawiedliwości, które w demokratycznym państwie prawnym nie powinno być przez ustawodawcę ignorowane (art. 2 Konstytucji) i godziłoby to w konstytucyjne nakazy ochrony i opieki nad rodziną w ogólności (art. 18 Konstytucji) oraz szczególnej pomocy władz publicznych rodzinom w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (art. 71 ust. 1 Konstytucji).

W ocenie Sądu w niniejszym składzie nie można zatem z góry założyć, że tylko niepełnosprawny - w stopniu znacznym - rodzic, nie jest zdolny do sprawowania opieki nad dzieckiem tego wymagającym. Brak możliwości sprawowania opieki, otwierający drogę do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego przez osoby zobowiązane do alimentacji, można bowiem wykazać w postępowaniu dowodowym, bez uciekania się do ustawowego kryterium znacznego stopnia niepełnosprawności.

W konsekwencji, aby rozstrzygnięcie w sprawie z wniosku skarżącej o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia, w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawnym bratem, nie naruszało powyższych zasad konstytucyjnych, organ powinien ustalić jaka jest sytuacja zdrowotna, życiowa ojca skarżącej, przeprowadzić wywiad środowiskowy w celu zbadania czy rodzina faktycznie razem zamieszkuje, czy stan zdrowia ojca, jego predyspozycja, styl życia pozwala mu na sprawowanie pełnej i efektywnej opieki nad chorym synem (bratem skarżącej).

Odmowa zatem przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobom, o których mowa w art.17 ust.1 pkt 4 omawianej ustawy z tego powodu, że rodzic osoby wymagającej opieki nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie może sprowadzać się wyłącznie do językowej wykładni przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie z art. 7 Kpa zawierającym zasadę prawdy obiektywnej, organy rozpoznające wniosek o świadczenie pielęgnacyjne winny ocenić czy rodzic osoby wymagającej opieki, który mimo że nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności – może z uwagi na wiek i stan zdrowia taką opiekę sprawować. Omawiana ustawa nie zawiera w sobie definicji prawnej - osoby, która może być opiekunem, to w przedmiotowej sprawie jest nim mocą postanowienia Sądu Rejonowego w Z. Wydziału [...] Rodzinnego i Nieletnich z dnia [...]r., sygn. akt [...] strona skarżąca. Oczywistym jest przy tym, że opiekunem takim może ale i musi być osoba, która będzie w stanie faktycznie wykonywać obowiązki opiekuna. Innymi słowy, nie może zostać opiekunem ten, w stosunku do kogo zachodzi prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się należycie z obowiązków opiekuna.

Toteż dopiero po rzetelnie przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym, gdyby okazało się, że realną i efektywną opiekę nad D.K. może sprawować jedynie jego siostra, należy interpretować przepisy w sposób umożliwiający ich zgodność z wyrażonymi wyżej zasadami konstytucyjnymi. Dlatego też, w tej konkretnej sprawie, jeśli pełnej i efektywnej opieki osobie tego wymagającej nie mogłaby zapewnić ojciec, nie można z kręgu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego wykluczyć siostry - czyli strony – nie narażając się na zarzuty naruszenia art. 32 ust. 1, art. 2, art. 18 i art. 71 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 17 ust. 1 pkt 1 i 4 w zw. z art. 17 ust. 1a pkt 1 ustawy.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd stwierdza, że brak w postępowaniu administracyjnym dostatecznych ustaleń skutkuje tym, iż organy administracji naruszyły art. 7 i art. 77 § 1 Kpa w zw. z art. 17 ust. 1 pkt 1 i 4 w zw. z art. 17 ust. 1a pkt 1 ustawy, co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Ponadto Sąd zwraca uwagę, że organy administracji, winny wspierać każde działanie, dzięki którym obywatele odciążają państwo od obowiązków związanych z opieką nad niepełnosprawnymi. Obowiązek prokonstytucyjnej wykładni prawa (art. 7 i art. 8 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej) spoczywa nie tylko na sądach, lecz także na organach administracji publicznej. Rozpoznając ponownie sprawę organy administracji uwzględnią powyższe. Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c Ppsa uchylił zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu pierwszej instancji.



Powered by SoftProdukt