Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 16 lutego 2006 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi - Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grzegorz Szkudlarek, Sędziowie: Sędzia NSA Ewa Markiewicz, Asesor WSA Renata Kubot-Szustowska (spr.), Protokolant asystent sędziego Tomasz Porczyński, po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2006 roku na rozprawie sprawy ze skargi A S.A. w P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie odrzucenia zgłoszenia zanieczyszczenia ziemi oddala skargę. -

II SA/Łd 1093/05

Uzasadnienie

Decyzją Nr [...] z dnia [...] Starosta O., działając na podstawie art. 12 ust.4 ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085 ze zm.), odrzucił zgłoszenie zanieczyszczenia ziemi na terenie stacji paliw nr 654, należącej do A S.A w P., położonej w obrębie nr [...] w D., przy ul. A.

W motywach rozstrzygnięcia wskazał, iż A S.A. w P., Regionalny Zespół Prewencji w Ł., przedłożył w dniu 1.lipca 2004r. zgłoszenie zanieczyszczenia ziemi na terenie opisanej wyżej stacji paliw, powołując się na art. 12 ust. l ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, wnosząc o dokonanie wpisu powyższej nieruchomości do rejestru gruntów zanieczyszczonych.

Zgodnie natomiast z treścią art. 12 ust. l cytowanej ustawy, władający w dniu jej wejścia w życie (1.października 2001 r.) powierzchnią ziemi, na której przed jej wejściem w życie nastąpiło zanieczyszczenie ziemi lub gleby, albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu, spowodowane przez inny podmiot, jest obowiązany do zgłoszenia tego faktu właściwemu staroście w terminie do dnia 30.czerwca 2004 r. Do zgłoszenia należało dołączyć wyniki badań, potwierdzających fakt zanieczyszczenia ziemi lub gleby lub dokumentację, potwierdzającą niekorzystne przekształcenie powierzchni terenu oraz opis okoliczności wskazujących, iż sprawcą tych zdarzeń był inny podmiot. W przypadku przyjęcia zgłoszenia, jest ono uwzględniane w rejestrze określonym w art. 110 ustawy Prawo ochrony środowiska.

W przypadku niespełnienia warunków ustawy, zgodnie z treścią art. 12 ust. 4, starosta może odrzucić, w drodze decyzji, zgłoszenie w ciągu roku od jego dokonania (termin wydania decyzji upływa 30 czerwca 2005 r.) Ostateczna decyzja w przedmiocie odrzucenia zgłoszenia powoduje, iż nie wywołuje ono skutków prawnych, o których mowa w art. 12 ust. 1.

Zgłoszenie A S.A w P., dotyczące zanieczyszczenia powierzchni ziemi na terenie Stacji Paliw nr 654, wskazywało na fakt, iż zanieczyszczenia dokonała inna osoba prawna - A S.A. Do wniosku nie dołączono jednak wyników badań, potwierdzających fakt zanieczyszczenia ziemi lub dokumentacji potwierdzającej niekorzystne przekształcenie ukształtowania terenu, a także opisu okoliczności wskazujących, iż sprawcą tych zdarzeń był inny podmiot. W dniu 1.września 2004 r. wpłynęło pismo A S.A., uzupełniające złożony wniosek poprzez przedłożenie wyników badań gruntów na terenie przedmiotowej stacji paliw. Dokumenty powyższe, potwierdzają fakt zanieczyszczenie gruntu na terenie stacji produktami ropopochodnymi, przy czym badania, w oparciu o które dokonano stosownych ustaleń, wykonane zostały po upływie ustawowego terminu, określonego w art. 12 ust. l cytowanej ustawy.

Dodatkowo, zdaniem organu I instancji, z wykonanych jednorazowo badań nie można określić czy istnieje zanieczyszczenie gruntu i czy istniało przed dniem wejścia w życie ustawy Prawo ochrony środowiska, tj. przed dniem 1.października 2001 r. Warunkiem skutecznego zgłoszenia faktu zanieczyszczenia ziemi lub gleby albo niekorzystnego przekształcenia naturalnego ukształtowania terenu, o którym mowa w art. 12 ust. l ustawy z dnia 27.lipca 2001r. ustawy o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska jest bowiem łączne spełnienie określonych w tych przepisach przesłanek tj.:

- zgłoszenia takiego musi dokonać w terminie do dnia 30.czerwca 2004 r. podmiot władający powierzchnią ziemi w dniu wejścia w życie ustawy - Prawo ochrony środowiska, a do zgłoszenia muszą być załączone dokumenty określone w art. 12 ust. 2 w/ w ustawy;

- zgłoszenie może przy tym dotyczyć wyłącznie powierzchni ziemi, na której przed wejściem w życie ustawy Prawo ochrony środowiska nastąpiło odpowiednio zanieczyszczenie ziemi lub gleby albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu,

- zanieczyszczenie lub przekształcenie, o którym wyżej mowa, spowodowane zostało przez inny podmiot.

W ocenie organu, w badanej sprawie nie jest spełniona ostatnia z powyższych przesłanek, ponieważ A S.A. w P. jest następcą prawnym A S.A . Wchodząc zaś we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejętej, przejął także obowiązki, związane z odpowiedzialnością za szkody w środowisku, wyrządzone przez spółkę przejętą. Biorąc zaś pod uwagę powyższe nie było, zdaniem Starosty O., podstaw do przyjęcia zgłoszenia zanieczyszczenia ziemi, dokonanego przez A S.A. w P..

Odwołanie od powyższego rozstrzygnięcia złożył A S.A. z siedzibą w P., podnosząc naruszenie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z uwagi na przyjęcie założenia, iż nowopowstała spółka A S.A., przejęła również odpowiedzialność za szkody spowodowane w środowisku przez jej poprzedniczkę prawną. Ponadto zarzuciła organowi I instancji niewyjaśnienie okoliczności faktycznych sprawy.

W uzasadnieniu odwołująca podniosła, iż art.12 ust. 1 ustawy wprowadzającej, stanowi lex specialis w stosunku do wszystkich przepisów, dotyczących następstwa prawnego w zakresie publicznoprawnego następstwa administracyjnego i wyłącza dopuszczalność sukcesji obowiązku rekultywacji zanieczyszczeń przed dniem wejścia w życie ustawy Prawo ochrony środowiska. Wskazała, iż A S.A. w P. jest następcą prawnym pod tytułem ogólnym Centrali Produktów Naftowych. Jednakże, w ocenie odwołującej, nie oznacza to sukcesji obowiązków o charakterze publicznoprawnym. Powołując się na przedstawicieli doktryny (J. Starościanka, S. Kasznicę) oraz stanowisko autorów Prospektu Emisyjnego Polskiego Koncernu Naftowego, wskazała, że sukcesja administracyjnoprawna jest dopuszczalna jedynie w przypadku istnienia wyraźnej podstawy ustawowej.

W dacie wykreślenia Centrali Produktów Naftowych z rejestru handlowego, to jest 7.września 1999 r., obowiązywał przepis art.463 § 3 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27.czerwca 1934 r. - Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.). Wedle poglądów wyrażanych w doktrynie nie obejmował on swoim zakresem sukcesji publicznoprawnej /Grzegorz Łaszczyca, Paweł Sasiak "Łączenie spółek kapitałowych a sukcesja praw i obowiązków ze sfery publicznoprawnej (wybrane zagadnienia)" Prawo Spółek, kwiecień 1999 r./ Przyjęcie poglądu o dopuszczalności automatycznego przejmowania praw i obowiązków publicznoprawnych w drodze czynności cywilnoprawnej rodziłoby, zdaniem odwołującej, zgoła niebezpieczne konsekwencje na gruncie wielu ustaw, będących gwarancją bezpieczeństwa obrotu prawnego. A. Szumański w artykule "Łączenie się spółek w świetle kodeksu spółek handlowych", pisał, że dopiero w nowym kodeksie spółek handlowych (ustawa z dnia 15. września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych /Dz.U. Nr 94, poz. 1037/) wprowadzono zasadę sukcesji administracyjnej "kierując się obawą, że brak sukcesji administracyjnoprawnej, jako elementu sukcesji uniwersalnej, może zniechęcić spółki do tej formy konsolidacji gospodarczej." (Prawo Spółek, marzec 2001, s. 18). Następstwo prawne, na podstawie nowego kodeksu spółek handlowych jest jednak ograniczone przepisami tegoż kodeksu. I tak, zgodnie z treścią art. 494§2 k.s.h. "Na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba, że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej." Dodatkowo ograniczono sukcesję administracyjną w nowym k.s.h. przepisem art. 618 w brzmieniu : "Przepisy art. 494§2 i art. 531 §2 stosuje się do koncesji, zezwoleń oraz ulg przyznanych po dniu wejścia w życie ustawy, chyba, że przepisy dotychczasowe przewidywały przejście takich uprawnień na spółkę przejmującą lub spółkę nowo przejmowaną.". Nigdy zatem zasada generalnej sukcesji administracyjnej w przypadku łączenia spółek nie była nieograniczona, gdyż zarówno przed jak i po wejściu w życie nowego kodeksu spółek handlowych przyjmowano, że wymaga to szczególnego przepisu ustawy. W ocenie odwołującej, przed dniem wejścia w życie nowego kodeksu spółek handlowych sukcesja była dopuszczalna jedynie, kiedy przepis szczególny dopuszczał taką ewentualność, a po jego wejściu w życie obowiązuje zasada sukcesji, chyba że przepis szczególny lub akt administracyjny wyłączają jej dopuszczalność.

Obowiązek przywrócenia środowiska do stanu właściwego nie był w dacie połączenia się spółek stosunkiem administarcyjnoprawnym o charakterze rzeczowym. Dopiero ustawa Prawo ochrony środowiska ukształtowała tę odpowiedzialność na konstrukcji rzeczowego stosunku administracyjnoprawnego. Wprowadzenie zaś nowej zasady odpowiedzialności bez przepisów przejściowych byłoby niezgodne z zasadą demokratycznego państwa prawa, stąd też, zdaniem odwołującej, w art. 12 ust. 1 przepisów wprowadzających, ustawodawca udzielił władającym terminu na zgłoszenie zanieczyszczeń wywołanych przez inną osobę.

Celem racjonalnego ustawodawcy było zatem potwierdzenie, że władający nie ponoszą odpowiedzialności za szkody wywołane przez inne osoby. W stosunku do A S.A. natomiast, taką osobą była Centrala Produktów Naftowych.

W konkluzji odwołująca wniosła o uchylenie decyzji organu I instancji i przekazanie sprawy temuż organowi do ponownego rozpatrzenia.

Decyzją Nr [...] z dnia [...] Samorządowe Kolegium

Odwoławcze w P., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14.czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. Nr 98 z 2000r., poz. 1071 ze zm.) w zw. z art. 12 ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085 ze zm.), utrzymało w mocy zaskarżoną decyzje organu I instancji.

W motywach rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał, iż zgłoszenie zanieczyszczenia powierzchni ziemi nieruchomości, położonej w D. na działce nr [...], dokonane zostało przez A S.A. jako wieczystego użytkownika tej nieruchomości w piśmie z dnia 30.czerwca 2004r., tj w ostatnim dniu ustawowego terminu na dokonanie tej czynności. Jednakże nie spełniało ono, zdaniem Kolegium, wymogów z art. 12 ust. 1 i 2 ustawy wprowadzającej. Do zgłoszenia nie dołączono bowiem wyników badań, potwierdzających fakt zanieczyszczenia powierzchni ziemi lub gleby. Wnioskodawca uzupełnił zgłoszenie w dniu 30.sierpnia 2004r., przesyłając m.in. sprawozdanie z przeprowadzonych badań gruntu na terenie stacji paliw nr 654 z sierpnia 2004r. Badanie potwierdziło zanieczyszczenie gruntu na terenie stacji produktami ropopochodnymi na dwóch stanowiskach badawczych. W toku postępowania odwoławczego natomiast, wnioskodawca sformułował pogląd, że na gruncie art. 12 ust. 1 i 2 ustawy wprowadzającej, nie ma podstaw do żądania od zgłaszającego zanieczyszczenie ziemi lub gleby udowodnienia, że zanieczyszczenie nastąpiło przed dniem wejścia w życie ustawy. Winien jedynie uprawdopodobnić fakt zanieczyszczenia przez inny podmiot, opisując okoliczności wskazujące, iż sprawcą zanieczyszczenia był inny podmiot.

W ocenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego, stanowiska tego nie sposób zaakceptować. Art. 12 ust. 1 i 2 ustawy wprowadzającej nakazuje bowiem, wykazanie nie jakiegokolwiek zanieczyszczenia ziemi lub gleby albo niekorzystnego przekształcenia naturalnego ukształtowania terenu, ale takiego, które trwa nadal po dniu 1.października 2001r. w związku z czym teren wymaga rekultywacji. W rozpatrywanej sprawie natomiast, zdaniem organu odwoławczego, dowodów, potwierdzających istnienie przesłanek z art. 12 ustawy, nie przedstawiono. Obowiązkiem władającego gruntem było zaś przedstawienie staroście wyników badań gruntu wg. stanu bezpośrednio po dacie wejścia w życie ustawy wprowadzającej, jeżeli stwierdzono zanieczyszczenie ziemi lub gleby, wymagające rekultywacji. Wezwanie do uzupełnienia zgłoszenia należy natomiast rozumieć w ten sposób, że strona tymi danymi już dysponuje, ale z jakichś powodów nie dołączyła ich do zgłoszenia. Wskazuje na to, zdaniem Kolegium, krótki termin na dokonanie takiej czynności, przewidziany w Kodeksie postępowania administracyjnego.

W rozpoznawanej sprawie, w dacie zgłoszenia, odwołująca nie posiadała żadnych dowodów na to, by go skutecznie dokonać. Przeprowadzone kilka miesięcy później badania gruntu nie wykazały również, kiedy zanieczyszczenie powstało oraz czy jego rozmiar uzasadniał rekultywację gruntu. Ponadto stwierdzone zanieczyszczenie powierzchniowe mogło powstać już w czasie prowadzenia stacji przez zgłaszającą.

Wobec tych ustaleń , zdaniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego, nie jest celowe prowadzenie rozważań na temat następstwa prawnego A S.A w stosunku do A S.A.

Skargę na powyższe rozstrzygnięcie złożyła A S.A. w P., zarzucając: naruszenie art. 7 i 77 k.p.a. poprzez obrazę zasady prawdy obiektywnej, zasady uwzględnienia słusznego interesu strony oraz naruszenie obowiązku organu administracji zebrania całego materiału dowodowego; art. 12 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw wobec przyjęcia, iż wyniki badań laboratoryjnych muszą potwierdzać stopień zanieczyszczenia powierzchni ziemi na dzień przejęcia nieruchomości; art. 63 § 2 k.p.a. z uwagi na uznanie, że niezałączenie wyników badań laboratoryjnych stanowi brak formalny zgłoszenia oraz niewezwanie zgłaszającego do uzupełnienia tego braku.

W konkluzji wniosła o uchylenie decyzji obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji.

W obszernym uzasadnieniu skargi podniosła nadto, poza nawiązaniem do argumentacji przedstawionej uprzednio w złożonym odwołaniu, iż obowiązkiem organu administracji jest przeprowadzenie postępowania dowodowego. Odrzucenie zgłoszenia bez jego przeprowadzenia, stanowi naruszenie powołanych w petitum skargi, przepisów postępowania. W świetle brzmienia natomiast art. 12 ust. 1 ustawy wprowadzającej, nie zostało, zdaniem skarżącej przesądzone, jaka powinna być metoda badania stopnia zanieczyszczenia powierzchni ziemi lub gleby, tym samym zastosowanie znajdują ogólne zasady postępowania administracyjnego. Stąd też w treści zgłoszenia zanieczyszczeń zawarto stwierdzenie, że powierzchnia ziemi zgłoszonej nieruchomości jest zanieczyszczona, a sprawcą zanieczyszczeń był poprzednik prawny zgłaszającego, który prowadził działalność w zakresie obrotu paliwami. W sektorze paliwowym nie jest niezbędne przeprowadzenie badań laboratoryjnych dla ustalenia, że nieruchomość jest zanieczyszczona. Nawet jeżeli jednak, w ocenie organu, wyniki badań przedłożonych przez zgłaszającego były niewystarczające, należało, zdaniem skarżącej, przeprowadzić postępowanie dowodowe w tym zakresie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, odwołując się do merytorycznego uzasadnienia stanowiska zawartego w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo podniósł, iż Samorządowe Kolegium Odwoławcze zwracało się do skarżącej o przedstawienie dowodu, że zanieczyszczenie ziemi na stacji paliw w D. nastąpiło przed dniem wejścia w życie ustawy wprowadzającej. Odwołująca w piśmie z dnia 22.sierpnia 2005r. stwierdziła jednak, że nie ma podstaw do żądania od niej udowodnienia tego faktu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna.

Zgodnie z treścią art. 1 § 1 ustawy z dnia 25.lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 12[...]), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola wspomniana sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (§ 2).

Sąd administracyjny, uwzględniając skargę, uchyla zaskarżony akt w całości albo części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa, dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub też inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Jeżeli natomiast zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub innych przepisach - stwierdza nieważność rozstrzygnięcia w całości lub części. Stwierdzenie wydania aktu z naruszeniem prawa wchodzi zaś w grę, o ile zachodzą przyczyny, określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub innych przepisach (art. 145 ustawy z dnia 30.sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej w dalszej części rozważań p.p.s.a. Po myśli art. 134 § 1 p.p.s.a., rozstrzygając daną sprawę, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi, może zastosować przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach, prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 135 p.p.s.a.) .

Biorąc pod uwagę tak zakreśloną kognicję oraz przyczyny wzruszenia decyzji, Sąd nie stwierdził, by zaskarżone orzeczenie naruszało prawo, w stopniu określonym w cytowanym przepisie.

W podstawie prawnej rozstrzygnięcia, organy przywołały art. 12 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 ze zm.).

W myśl zatem art. 12 ust. 1 wskazanego aktu, władający powierzchnią ziemi w dniu wejścia w życie ustawy, na której przed jej wejściem w życie nastąpiło odpowiednio zanieczyszczenie ziemi lub gleby albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu, spowodowane przez inny podmiot, jest obowiązany do zgłoszenia tego faktu właściwemu staroście w terminie do dnia 30.czerwca 2004 r. Do zgłoszenia należy załączyć odpowiednio: wyniki badań, potwierdzających fakt zanieczyszczenia ziemi lub gleby lub dokumentację, potwierdzającą niekorzystne przekształcenie ukształtowania terenu oraz opis okoliczności wskazujących, iż sprawcą tych zdarzeń był inny podmiot (ust. 2).

Stosownie do treści art. 12 ust. 3 cytowanej ustawy natomiast, właściwy starosta uwzględnia zgłoszenie w rejestrze, określonym w art. 110 Prawa ochrony środowiska. Starosta może odrzucić, w drodze decyzji, zgłoszenie w ciągu roku od jego dokonania, jeżeli nie są spełnione warunki ustawy; ostateczna decyzja w przedmiocie odrzucenia zgłoszenia powoduje, iż nie wywiera ono skutków prawnych, o których mowa w ust.1 (ust. 4).

Zgodnie z treścią art. 110 ustawy z dnia 27. kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627), zwanej w dalszej części rozważań "Prawem ochrony środowiska", starosta prowadzi, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem obszarów, na których obowiązek rekultywacji obciąża starostę. W tym przypadku – jak stanowi art. 12 ust.1 ustawy z dnia 27.lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 ze zm.) - przepisów art. 102 ust. 1-3 Prawa ochrony środowiska nie stosuje się.

Po myśli art. 102 ust. 1 Prawa ochrony środowiska natomiast, władający powierzchnią ziemi, na której występuje zanieczyszczenie gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu, jest obowiązany, z zastrzeżeniem ust. 2-5, do przeprowadzenia ich rekultywacji.

Uwzględnienie zatem zgłoszenia w rejestrze, zwalnia zgłaszającego z obowiązku przeprowadzenia rekultywacji. W tym stanie rzeczy, dokonanie czynności zgłoszenia winno być uznane, w świetle art. 61 § l k.p.a., za żądanie strony wszczęcia postępowania.

Postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu (art. 61 § 1 k.p.a.), w celu "załatwienia sprawy", przez co należy rozumieć - wydanie decyzji, chyba, że przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego stanowią inaczej. W przypadku dokonania zgłoszenia zanieczyszczenia ziemi lub gleby albo niekorzystnego przekształcenia naturalnego ukształtowania terenu, organ ma obowiązek uwzględnienia zgłoszenia w rejestrze, określonym w art. 110 Prawa ochrony środowiska lub wydania decyzji o odrzuceniu zgłoszenia. Tym samym dokonanie zgłoszenia wszczyna postępowanie administracyjne w przedmiocie zanieczyszczenia ziemi lub gleby albo niekorzystnego przekształcenia naturalnego ukształtowania terenu i kończy się wpisem zgłoszenia w rejestrze lub odrzuceniem zgłoszenia.

Odrzucenie zgłoszenia przez organ, w trybie art. 12 ust. 4 tejże ustawy, oznacza odmowę uwzględnienia zgłoszenia w rejestrze. Ostateczna decyzja o odrzuceniu zgłoszenia powoduje zatem, że zgłoszenie nie wywiera skutków prawnych, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw. To zaś oznacza, iż w takim przypadku zastosowanie znajdują przepisy art. 102 ust. 1 -3 ustawy Prawo ochrony środowiska, regulujące obowiązek rekultywacji i nakładające go na władającego powierzchnią ziemi / wyłącznie - ust. 1, bądź solidarnie ze sprawcą - ust. 2 / chyba, że wykaże, iż zanieczyszczenie gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu, dokonane po dniu objęcia przez niego władania, spowodował inny wskazany podmiot. Przyjąć zatem należy, że wpis w rejestrze następuje na wniosek zgłaszającego, który w ten sposób zamierza uwolnić się od obowiązku rekultywacji.

Konkludując, zgłoszenie zanieczyszczenia ziemi lub gleby albo niekorzystnego przekształcenia naturalnego ukształtowania terenu, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, jest formą wszczęcia postępowania administracyjnego w rozumieniu art. 61 k.p.a.

Przepis art. 12 ust. 1 i 2 powołanej wyżej ustawy, określa przesłanki materialnoprawne, których łączne spełnienie pozwala na uwzględnienie zgłoszenia w rejestrze, określonym w art. 110 Prawa ochrony środowiska. Należy doń w pierwszym rzędzie zachowanie terminu, określonego w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27.lipca 2001r. Przepis ten jednoznacznie stanowi, iż władający powierzchnią ziemi, aby mógł uwolnić się od obowiązku rekultywacji musi dokonać zgłoszenia w terminie do dnia 30.czerwca 2004 r. Termin ten, mając charakter materialnoprawny, określa ramy czasowe, w których władający powierzchnią ziemi może dokonać zgłoszenia w trybie art.12 ust. 1 ustawy z dnia 27. lipca 2001 r. Uchybienie temu terminowi, uniemożliwia - na skutek upływu czasu – skuteczne skorzystanie z dobrodziejstwa art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27. lipca 2001 r. ( por.B.Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski - Kodeks Postępowania Administracyjnego, Komentarz, C.H. Beck Warszawa 1996, s. 287, uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14. marca 1986 r., III PZP 8/96, OSNC 1986/12/194, dotycząca charakteru terminów z art. 256 i 264 Kodeksu pracy).

Sąd, w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę reprezentuje pogląd, iż dla zachowania powyższego terminu, wystarczające jest złożenie pisma, zawierającego zgłoszenie w polskim urzędzie pocztowym, nie jest natomiast konieczne by pismo wspomniane, przed jego upływem wpłynęło do organu. Faktem jest, iż regulacja, dotycząca możliwości powołania się na zachowanie terminu z uwagi na złożenie pisma w polskim urzędzie pocztowym, dotyczy, co do zasady, terminów procesowych (art. 57 § 5 k.p.a.), nie oznacza to wszakże, iż dobrodziejstwo to jest wykluczone w przypadku terminów prawa materialnego. Analogicznie bowiem, bieg terminu przedawnienia w prawie cywilnym, choć z natury rzeczy materialnoprawny, ulega przerwaniu na skutek wytoczenia powództwa (art. 123 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 23.kwietnia 1964r. Kodeks cywilny /Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm./). Nie ma zaś wątpliwości, że datą złożenia pozwu jest nadanie pisma, zawierającego jego osnowę, w polskim urzędzie pocztowym, nie zaś data jego wpływu do sądu właściwego.

W rozpoznawanej sprawie brak jest podstaw do utożsamiania kwestii zachowania terminu do dokonania zgłoszenia (tj. przedsięwzięcia określonej czynności w postępowaniu), z datą wszczęcia postępowania w przedmiocie tego zgłoszenia, które po myśli art. 61 § 3 k.p.a. następuje z chwilą doręczenia żądania organowi. Przepis art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw mówi bowiem o "obowiązku zgłoszenia", nie zaś o obowiązku wszczęcia postępowania w przedmiocie zgłoszenia, w terminie do dnia 30.czerwca 2004r.

W tym zakresie zatem, ponieważ poza sporem pozostaje, iż pismo zawierające zgłoszenie, nadane zostało przez A S.A. w P. w polskim urzędzie pocztowym w dniu 30.czerwca 2004r., uznać należało, iż zachowany został termin, określony w cytowanym przepisie.

Odrębną kwestią jest natomiast uznanie poprzednika prawnego skarżącej tj. A S.A. za "inny podmiot", odpowiedzialny za dokonanie zanieczyszczenia ziemi lub gleby na terenie nieruchomości, objętej zgłoszeniem.

Jak wynika z § 1 aktu notarialnego z dnia 19.maja 1999 r., uchwałą Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy A Spółka Akcyjna, Spółka ta (zwana dalej w skrócie A S.A. lub spółka przejmująca), na podstawie art. 463 pkt 1 Kodeksu handlowego połączyła się z Centralą Produktów Naftowych A S.A. z siedzibą w W.(spółką przejętą) przez przeniesienie całego majątku A na A S.A. z siedzibą w P.. Zwyczajne Walne Zgromadzenie podjęło także uchwałę o zmianie firmy (nazwy) spółki na Polski Koncern Naftowy S.A., która to nazwa została zmieniona w miesiącu kwietniu 2000 r. na B. z siedzibą w P.. Wykreślenie z rejestru Centrali Produktów Naftowych A S.A. z siedzibą w W. nastąpiło w dniu 7.września 1999 r. Stosownie do treści art. 463 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. - Kodeks handlowy ( Dz. U. Nr 57, poz. 502 ze zm.), obowiązującego w dacie połączenia spółek i dokonania określonych wpisów w rejestrze - połączenie spółek może być dokonane przez przeniesienie całego majątku spółki (przejętej) na inną (przejmującą) w zamian za akcje, które spółka przejmująca wydaje akcjonariuszom spółki przejętej.

W myśl art. 465 § 3 Kodeksu handlowego, z chwilą wykreślenia spółki przejętej, spółka przejmująca wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejętej. W razie wykreślenia z rejestru (rejestrów) spółek przejętych, ustaje całkowicie ich byt prawny, a realizowane połączenie spółek staje się definitywne (zakończone). Z tą chwilą majątek czynny i bierny spółek przejętych przechodzi - w drodze sukcesji uniwersalnej - na spółkę przejmującą. Skutek ten następuje ex lege. Przez "sukcesję uniwersalną" rozumie się bowiem tego rodzaju następstwo prawne ("pod tytułem ogólnym"), w którym "następca prawny wstępuje w ogół praw stanowiących cały lub co najmniej prawnie wyodrębniony majątek swego poprzednika." Następstwo pod tytułem ogólnym dochodzi do skutku w sytuacjach wyraźnie prawem przewidzianych, np. przy przekształceniach osób prawnych. (por. A. Szajkowski [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks handlowy, Komentarz, C.H. Beck Warszawa 1998, s. 1162 i n., s.1170). Chwila wykreślenia spółki przejętej z rejestru jest zatem momentem, w którym następuje przeniesienie praw i obowiązków spółki przejętej na spółkę przejmującą w drodze sukcesji uniwersalnej. Pogląd ten był już prezentowany na gruncie Kodeksu handlowego, także w zakresie łączenia się spółek akcyjnych.(por. A. Szajkowski [ w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J Szwaja, Kodeks handlowy, Komentarz, C.H. Beck Warszawa 1997, s. 1414 / art. 285 / i s. 1163 / art. 465 /, T.Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy z komentarzem s. 316).

Na gruncie art. 465 § 3 Kodeksu handlowego, ukształtowana została linia orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, zgodnie z którą sukcesja uniwersalna, w tym przewidziana w art. 463 i nast. Kodeksu handlowego, wywołuje skutki także w sferze praw i obowiązków publicznoprawnych. W wypadku bowiem zaistnienia następstwa prawnego o charakterze sukcesji generalnej - co ma miejsce w przypadku połączenia spółek na podstawie art. 463 Kodeksu handlowego, następuje przejęcie przez spółkę przejmującą ogółu praw i obowiązków, w tym również obowiązków o charakterze publicznoprawnym. (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 20.kwietnia 1999 r. II SA 7091/98, M. Podat. 1999/11/40, z dnia 27.listopada 1995 r. SA/Gd 2508/94, POP 1997/5/1[...], z dnia 11.lutego 2003 r. I SA/Łd 955/01, ONSA 2004/1/29 - glosa aprobująca: B. Draniewicz, Pr. Spółek 2004/9/54, wyrok z dnia 29.sierpnia 2000 r. SA/Bk 957/99, LEX nr 44746). Powyższa teza znajduje potwierdzenie także w literalnym brzmieniu przepisu. Powołany wyżej przepis art. 465 § 3 Kodeksu handlowego stanowił, iż z chwilą wykreślenia spółki przejętej, spółka przejmująca wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejętej. Nie ma w nim przeto wyłączenia w zakresie praw i obowiązków o charakterze publicznoprawnym. Jeżeli zaś w przepisie nie sformułowano żadnych ograniczeń, co do zakresu następstwa prawnego, w szczególności nie wyłączono z niego praw i obowiązków publicznoprawnych to należy przyjąć, iż przepis statuuje następstwo prawne pod tytułem ogólnym (sukcesję generalną, zwaną też uniwersalną), obejmujące ogół praw i obowiązków poprzednika prawnego, przechodzących na jego następcę. W sytuacji zatem następstwa prawnego o charakterze sukcesji generalnej, następuje przejęcie przez spółkę przejmującą ogółu praw i obowiązków, w tym również o charakterze publicznoprawnym.( por. wyroki NSA z dnia 23. grudnia 1998 r., III SA 2791/97, ONSA 2000/1/19 - dotyczący sukcesji uniwersalnej na podstawie art. 285 § 3 Kodeksu handlowego - Dział XI "Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" - w brzmieniu: "Z chwilą wykreślenia spółki przejętej spółka przejmująca wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejętej", H.Litwińczuk: Przekształcenia i fuzje podmiotów gospodarczych. Zagadnienia podatkowe, Warszawa 1994, B. Draniewicz, glosa do wyroku NSA z dnia 11.lutego 2003 r., I SA/Łd 955/01, Pr. Spółek 2004/9/54, A. Skoczylas, Sukcesja praw i obowiązków administracyjno-prawnych przy łączeniu instytucji finansowych w formie spółki akcyjnej na przykładzie banków (zagadnienia wybrane), Pr. Spółek 2002/4/17, wyroki NSA: z dnia 10.marca 1994 r., SA/Ka 1857/93, ONSA 1995/1/42 i z dnia 10.lipca 1996 r., SA/Ka 1346/95, M.Podat. 1997/3/87, uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15. maja 1996 r. W2/96, OTK 1996/3/23, uchwała Sądu Najwyższego z 19. maja 1992 r., III CZP 49/1992, OSNCP 11/1992, poz. 200 – dotyczące sukcesji uniwersalnej na gruncie art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13.lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298 ze zm.), który stanowił, iż spółka powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki przekształconego przedsiębiorstwa).

Rozważając charakter następstwa prawnego i jego zakres należy mieć na uwadze także istotę przekształcenia spółek. Istotą przepisów o przekształceniu jest umożliwienie rozwiązania jednej spółki kapitałowej bez konieczności prowadzenia jej likwidacji, jednakże pod określonym warunkiem. A mianowicie, spółce kapitałowej w innej formie organizacyjnej, ustawodawca nakazuje (i zezwala na) wstąpienie w sytuację prawną spółki poprzedniczki. Dokonuje się zatem sukcesja generalna. (por. A. Zawadowski: Przekształcenia spółki kapitałowej - uwagi teoretycznoprawne, PPH 1995/10/8 - t.8). Zasada sukcesji uniwersalnej należy do istoty łączenia się spółek, zaś sukcesja administracyjna jest elementem sukcesji uniwersalnej. Kierując się etymologią pojęcia "sukcesja uniwersalna" nie ma podstaw, aby zawęzić zakres sukcesji tylko do określonej dyscypliny prawniczej, np. prawa cywilnego, gdyż wówczas pojęcie to winno brzmieć sukcesja "cywilnoprawna". (por. A. Szumański [ w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański J Szwaja, Kodeks spółek handlowych, Komentarz, C.H. Beck Warszawa 2004 r., s. 238 – 239).

Wprawdzie doktryna prawa administracyjnego przyjmuje zakaz sukcesji na płaszczyźnie prawa publicznego, lecz jednocześnie podkreśla, że od tej zasady ustawodawca wprowadził określone wyjątki, dopuszczając tym samym zasadę sukcesji administracyjnoprawnej, kierując się bezpieczeństwem obrotu prawnego. Bezpieczeństwo obrotu prawnego uzyskało w tych przypadkach prymat nad zasadą doktrynalną. Takimi wyjątkami od zasady zakazu sukcesji administracyjnoprawnej są przepisy regulujące łączenie spółek tj. art. 465 § 3 Kodeksu handlowego a obecnie art. 494 ustawy z dnia 15.września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz.1037 ze zm.). Zauważyć należy, iż przepis art. 494 § 1 Kodeksu spółek handlowych swoim brzmieniem odpowiada art. 465 § 3 Kodeksu handlowego ("spółka przejmująca wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejętej"), zaś § 2 art. 494 § 1 Kodeksu spółek handlowych (poprzez użycie sformułowania w szczególności) stanowi jedynie wyliczenie przykładowe zakresu przedmiotowego sukcesji administracyjnej. Pod rządem Kodeksu spółek handlowych przyjmuje się w doktrynie, iż paragraf 1 art. 494 K.s.h. statuuje zasadę sukcesji generalnej także w odniesieniu do uprawnień i obowiązków publicznoprawnych, zaś § 2 jedynie doprecyzowuje zakres tego następstwa publicznoprawnego. Jeśli bowiem ustawa w jakiś sposób odnosi się do kwestii łączenia się spółek, nie formułując jednocześnie wyraźnego ograniczenia sukcesji, to tym bardziej należy uznać, że taka sukcesja nastąpi na pewno, bez żadnych ograniczeń. (por.E.Skorczyńska, Prawo Spółek 2003/11/15) Skoro zaś art. 494 § 1 K.s.h. jest odpowiednikiem art. 465 § 3 K.s. h., to nie można skutecznie dowodzić, iż sukcesję administracyjną, w przypadku łączenia się spółek wprowadził dopiero Kodeks spółek handlowych. Sukcesja uniwersalna obejmuje wszystkie prawa i obowiązki, a więc zarówno te znane jak i nieznane spółce, przez co nie istnieje wymóg ich określania.

W świetle art. 465 § 3 Kodeksu handlowego, podzielając stanowisko organów administracji publicznej, stwierdzić należy, że A S.A. z siedzibą w P. jest następcą prawnym Centrali Produktów Naftowych "A" S.A. na zasadzie sukcesji uniwersalnej. Ustalenie istnienia następstwa prawnego, nie pozwala jeszcze wszakże na prostą konkluzję, iż skarżący nie jest "innym podmiotem" w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy wprowadzającej. Następstwo prawne ze swej natury oznacza bowiem zmianę podmiotową, skoro obejmuje przejście praw i obowiązków na sukcesora. Właściwa wykładnia art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, nakazuje jednak interpretowanie określenia "zanieczyszczenia (...) spowodowane przez inny podmiot" poprzez odwołanie się do innych niż językowa metod wykładni.

Celem regulacji zawartej w ustawie z dnia 27.kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 100, poz. 1085 ze zm.), było dostosowanie prawodawstwa krajowego do uregulowań prawa wspólnotowego, w związku ze spodziewaną akcesją do Unii Europejskiej (i Wspólnot Europejskich). Zgodnie natomiast z treścią art. 174 ust. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Gospodarczą, polityka Wspólnoty w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony, z uwzględnieniem zróżnicowania sytuacji w poszczególnych regionach Wspólnoty; opiera się ona na zasadzie rozważnego działania oraz zapobiegania szkodom, a także na zasadzie naprawienia, w pierwszej kolejności u źródła, szkód w środowisku, jak również na regule "zanieczyszczający płaci". Uznać należy zatem, iż jedynie brak związku prawnego, organizacyjnego i funkcjonalnego "zanieczyszczającego" z dokonanym zanieczyszczeniem (u źródła) pozwalałby na traktowanie zgłaszającego jako "inny podmiot", w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw. W sytuacji natomiast, występowania następstwa prawnego Spółki Akcyjnej A S.A. w P. w stosunku do Spółki Akcyjnej A z siedzibą w Warszawie, wskazanej przezeń jako sprawca zanieczyszczenia powierzchni ziemi, niedopuszczalne a w konsekwencji prawnie nieskuteczne jest zgłoszenie przezeń zanieczyszczenia, w celu zwolnienia się z obowiązku rekultywacji terenu. Przyjęcie tezy proponowanej przez skarżącą prowadziłoby bowiem do konkluzji, że każda zmiana organizacyjna osoby prawnej, w następstwie której traci ona osobowość prawną (przejęcie, połączenie), nie związana z jej likwidacją, wyłącza odpowiedzialność za dokonane zanieczyszczenie powierzchni ziemi lub gleby. Tego rodzaju teza jest natomiast nie do pogodzenia z działaniem racjonalnego ustawodawcy, którego celem , wyrażonym w ustawie Prawo ochrony środowiska, było wprowadzenie daleko idącej i zinstytucjonalizowanej ochrony środowiska.

W tym kontekście rzeczą drugorzędną jest ocena skutków niedołączenia do zgłoszenia wymaganych wyników badań, potwierdzających fakt zanieczyszczenia ziemi lub gleby dokonanych przez inny podmiot (art. 12 ust. 1 in fine ustawy z dnia 27.lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw). Wykluczenie bowiem możliwości uznania poprzednika prawnego skarżącego za inny podmiot, w rozumieniu cytowanego przepisu, czyniło bezprzedmiotowym rozważanie czy i ewentualnie w jakim trybie dowieść należało, iż sprawcą zanieczyszczenia powierzchni ziemi była Centrala Produktów Naftowych S.A.

Biorąc pod uwagę powyższe, z uwagi na brak podstaw do uwzględnienia skargi, na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzeczono o jej oddaleniu.