Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder, Sędziowie sędzia WSA Elżbieta Lemańska, sędzia WSA Marek Leszczyński (spr.), Protokolant st. sekretarz sądowy Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 8 września 2022 r. sprawy ze skarg Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w B. oraz Skarbu Państwa – Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe – Nadleśnictwo B. w G. na decyzję Wojewody P. z dnia [...] kwietnia 2022 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu wywłaszczonych nieruchomości oddala skargi

U podstaw zaskarżonej decyzji legły następujące ustalenia faktyczne i prawne:

Pismem z dnia 11 maja 2016 r. Z. S, , reprezentowana przez A. S. wystąpiła do Starosty H. o zwrot nieruchomości, położonych w obrębie Ł. , gm. N., oznaczonych jako działki nr: [...] , wywłaszczonych na rzecz Skarbu Państwa decyzją Naczelnika Gminy N. z dnia [...] grudnia 1977 r., znak [...]z przeznaczeniem pod budowę zbiornika wodnego "S.", zgodnie z decyzją o zatwierdzeniu planu realizacyjnego z dnia [...] lipca [...] r., znak [...], przeznaczonego wydaną przez Wojewodę B..

Po przeprowadzeniu postępowania Starosta H. postanowieniem z dnia [...] listopada 2016 r. znak [...], zawiesił na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 oraz § 2 k.p.a., postępowanie administracyjne w sprawie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, oznaczonej jako działki nr [...] i nr [...], do czasu wydania rozstrzygnięcia w zakresie zwrotu nieruchomości wywłaszczonej, oznaczonej jako działki nr [...] i nr [...].

Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w B. II Wydziału Cywilnego z dnia [...] stycznia 2018 r., sygn. akt [...], spadek po Z. S., zmarłej w dniu 27 listopada 2017r., nabyły: córka A. S., córka J.M., córka M. W., córka A.

Postanowieniem z dnia 18 września 2020r. Starosta H. podjął zawieszone postępowanie ustalając, że działki o nr [...] zostały dowłaszczone na wniosek Z. S. Z kolei zawiadomieniem z dnia 30 września 2020r. organ wszczął postępowanie w sprawie dowłaszczonych nieruchomości oznaczonych numerami działek[...] , położonych w obrębie Ł., gmina N.

Decyzją z dnia[...] kwietnia 2019 r., znak [...] Starosta H. orzekł o odmowie zwrotu nieruchomości, położonych w obrębie Ł., gm. N. , oznaczonych na dzień wywłaszczenia jako działki nr [...]. Jednakże Wojewoda P. decyzją z dnia [...] czerwca 2019 r., nr[...], zaskarżoną decyzję uchylił i sprawę przekazał do ponownego rozpatrzenia.

W ponownie prowadzonym postępowaniu, Starosta H. uzupełnił materiał dowodowy i decyzją z dnia [...] maja 2020 r. znak [...] odmówił zwrotu wnioskowanych nieruchomości, wskazując, że strony przedmiotowego postępowania nie wykazały faktu posiadania tytułu prawnego do wywłaszczonych nieruchomości w dacie wywłaszczenia. Powyższe rozstrzygnięcie, na skutek odwołania J. M., zostało uchylone decyzją Wojewody P. z dnia[...] września 2020 r., znak [...], a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania organowi I instancji.

Na skutek powtórnego rozpatrzenia sprawy, Starosta H., decyzją z dnia [...] maja 2021 r., znak [...] orzekł o zwrocie na rzecz spadkobierców Z. S.: A. S., J. M., M. W. oraz A. S. nieruchomości oznaczonych na dzień wywłaszczenia jako działki nr [...] o pow. 0,17 ha, nr [...] o pow. 0,3800 ha, nr [...] o pow. 0,9600 ha, nr [...] o pow. 0,7900 ha, nr [...] o pow. 0,6000 ha, nr [...] o pow. 0,7600 ha, nr [...] o pow. 1,3300 ha, nr [...]o pow. 1,4400 ha. Organ orzekł także o ustaleniu zwaloryzowanego odszkodowania w łącznej wysokości 25 252,79 zł i zobowiązał spadkobierców Z. S. do uiszczenia zwaloryzowanego odszkodowania w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji. Starosta H. odmówił jednocześnie zwrotu nieruchomości oznaczonej jako działka nr [...] o pow. 0,0500 ha.

W wyniku złożonego odwołania przez Wody Polskie oraz Wójta Gminy N., Wojewoda P. decyzją z dnia [...] października 2021 r., znak [...] , uchylił decyzję Starosty H. i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Rozpatrując sprawę ponowienie Starosta H., decyzją z dnia [...] stycznia 2022 r., znak [...] (sprostowaną postanowieniem z dnia [...] stycznia 2022 r.) orzekł w pkt 1 o zwrocie na rzecz spadkobierców Z. S,: - A S. w udziale ¼ , J. M. w udziale ¼ , M. W. w udziale ¼, A. S. w udziale ¼ , wywłaszczonych nieruchomości, oznaczonych numerami działek:

(-) [...] o pow. 0,1658 ha, położoną w obrębie L. gmina N., stanowiącą własność Skarbu Państwa w użytkowaniu Państwowego Gospodarstwa Wodnego - Wody Polskie, która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...],

(-) [...] o pow. 0,3739 ha położoną w obrębie L. gmina N. stanowiącą własność Skarbu Państwa w użytkowaniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa,

(-) [...] o pow. 0,9648 ha położoną w obrębie L. gmina N. stanowiącą własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa B.,

(-)[...] o pow. 0,7878 ha, położoną w obrębie Luka gmina N., stanowiącą własność Skarbu Państwa w użytkowaniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...]o pow. 0,7900 ha,

(-) [...] o pow. 0,6001 ha, położoną w obrębie L. gmina N., stanowiącą własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa B. która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...] o pow. 0,6000 ha,

(-)[...] o pow. 07652 ha, położoną w obrębie L. gmina N., stanowiącą własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa B., która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...] o pow. 0,7600 ha,

(-)[...] o pow. 0,7887 ha, położoną w obrębie L. gmina N., stanowiącą własność Gminy N.,

(-)[...] o pow. 0,5265 ha, położoną w obrębie L. gmina N. stanowiącą własność Skarbu Państwa w użytkowaniu Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, która w dniu wywłaszczenia, oznaczona była numerem [...] o pow. 1,3300 ha,

(-)[...] o pow. 1,4400 ha, położoną w obrębie L. gmina N., stanowiącą własność Gminy N., która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...] o pow. 0,14400 ha.

W pkt 2 decyzji Starosta H., ustalił dla spadkobierców Z. S, wysokość zwaloryzowanego odszkodowania do zwrotu odpowiednio: na rzecz Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (dalej w skrócie "PGW WP") w kwocie 4 225,61 zł, na rzecz Gminy N. w kwocie 13 826,22 zł, na rzecz Skarbu Państwa - Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w kwocie 4 934,03 zł oraz na rzecz Skarbu Państwa - Nadleśniczego Nadleśnictwa B. w kwocie 10 460,67 zł. W pkt 3 decyzji zobowiązał A. S., J, M, , M. W. oraz A.S. do zwrotu ww. kwot na rzecz wskazanych powyżej jednostek w terminie 14 dni od dnia w którym decyzja stanie się ostateczna. Jednocześnie w pkt 4 decyzji organ odmówił zwrotu nieruchomości, oznaczonej jako działka nr[...] o pow. 0,0500 ha, położonej w obrębie Ł., gmina N. jako wykorzystanej zgodnie z celem wywłaszczenia.

W uzasadnieniu wydanej decyzji organ I instancji na wstępie przypomniał, że działki oznaczone nr [...] zostały wywłaszczone na podstawie decyzji Naczelnika Gminy N. z dnia [...] grudnia 1977 r. znak [...] z przeznaczeniem pod budowę zbiornika wodnego "S." zgodnie z decyzją Wojewody B. z dnia [...] lipca 1976 r., znak [...] zatwierdzająca plan realizacyjny inwestycji polegającej na budowie: (-) zbiornika wodnego, (-) kanału N.– S., (-) nowego cieku wodnego rzeki P., (-) nowego cieku wodnego rzeki Ł., (-) pompowni: B. G., B., B., C., R. i S., (-) zaplecza inwestora i wykonawcy oraz oczyszczalni ścieków. W zakresie działek oznaczonych nr [...] (o łącznej powierzchni 6,26 ha) organ ustalił, że zostały one wywłaszczone - na wniosek Z. S. - decyzją Urzędu Gminy N. z dnia [...] grudnia 1980r. nr [...] na rzec Skarbu Państwa.

Dalej organ stwierdził, że w granicach byłej działki o nr [...] nie powstała żadna z ww. inwestycji i nie była ona od chwili przejęcia wykorzystywana zgodnie z celem wywłaszczenia. Na podstawie oględzin w terenie ustalono bowiem, że działka porośnięta jest trawą i krzakami oraz pojedynczymi drzewami, znajdują się na niej pozostałości fundamentów zabudowań: domu mieszkalnego, chlewów oraz stodoły. Działka jest niezainwestowana i brak na niej wody zalewowej. Organ ustalił również, że działka nr [...] weszła w skład działki oznaczonej obecnie nr [...], która jest w użytkowaniu PGW WP. Jak stwierdził wywłaszczone działki nr [...] usytuowane były naprzeciwko siebie, po obu stronach ulicy wiejskiej, która do chwili obecnej istnieje na gruncie i jest wykorzystywana jako droga dojazdowa. Przedmiotowa droga dojazdowa stanowi zaś granicę oddzielającą zbiornik wodny oraz jego otoczenie od pozostałych gruntów, które nie były i nie są wykorzystywane zgodnie z celem wywłaszczenia (m.in. działka o nr [...]).

Starosta H., powołując się na decyzję Marszałka Województwa P. z dnia [...] września 2009 r., znak[...] , wyjaśnił także, że normalny poziom piętrzenia wody w zbiorniku winien wynosić od 143,50 m n.p.m. do 144,50 m n.p.m., zaś maksymalny poziom napiętrzenia wody w zbiorniku nie może przekroczyć 145,50 m n.p.m. Mając zatem na względzie fakt, że nieruchomość odpowiadająca wywłaszczonej działce o nr [...] (obecnie nr[ ...]) znajduje się w granicach rzędnych od 145,40 m n.p.m. do 145,80 m n.p.m., organ uznał, że znajduje się ona poza strefą ujemnego wpływu zbiornika. Organ nie zgodził się też ze stwierdzeniem, jakoby zwracana nieruchomość oznaczona w dniu wywłaszczenia nr działka o nr [...] stanowiła część czaszy zbiornika, wskazując, że jest to obszar poniżej rzędnej 147 m n.p.m. i nie jest sklasyfikowana jako wody płynące.

Jako dodatkową okoliczność przemawiającą za zwrotem wywłaszczonych nieruchomości na rzecz spadkobierców wnioskodawczyni organ I instancji uznał fakt, że działka oznaczona w dniu wywłaszczenia nr[...]sąsiaduje z działkami będącymi własnością Gminy N., które zostały przez Gminę sprzedane. W ocenie Starosty skoro nie było przeszkód sprzedaży tych nieruchomości na rzecz osób fizycznych, to logiczną konsekwencją jest umożliwienie zwrotu nieruchomości położonych w takim samym oddaleniu od czaszy zbiornika. Podsumowując organ stwierdził, że skoro cel wywłaszczenia działki nr [...] nie został zrealizowany, to należało orzec o jej zwrocie na rzecz spadkobierców byłej właścicielki.

W zakresie działki o nr [...], organ zauważył, że stanowi ona część działki o nr[...], która obecnie jest w użytkowaniu PGW WP i jest urządzona dla potrzeb wędkarstwa amatorskiego i wypoczynkowego, co potwierdza zaświadczenie Urzędu Gminy N. z dnia [...] marca 2018 r. Na tej podstawie organ przyjął, że działka o nr [...] jest wykorzystywana zgodnie z celem wywłaszczenia i w oparciu o to odmówił jej zwrotu.

Odwołania od powyższej decyzji wniosło PGW WP zarzucając jej naruszenie przepisów art. 6, art. 7, art. 8, art. 9, art. 75, art. 77, art. 80 k.p.a. poprzez nierzetelne rozpoznanie istoty sprawy skutkujące wydaniem skarżonej decyzji z rażącym naruszeniem prawa. W ocenie Wód Polskich zwracana nieruchomość po pierwsze leży w czaszy zbiornika wodnego "S.", co oznacza, że została wykorzystana na cel wywłaszczenia, a po drugie jest niezbędna dla wykonywania zadań statutowych Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Wody Polskie zakwestionowały także wysokość odszkodowania wyliczonego do zwrotu przez spadkobierców stwierdzając, iż został naruszony art. 217 ust. 2 u.g.n., zgodnie z którym osoby, które zostały pozbawione własności nieruchomości w wyniku wywłaszczenia dokonanego przed dniem 5 grudnia 1990 r., w razie zwrotu tych nieruchomości, zwracają odszkodowanie zwaloryzowane, w wysokości nie większej niż 50% aktualnej wartości tych nieruchomości.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł także Nadleśniczy Nadleśnictwa B. w zakresie pkt 1, w części dotyczącej Nadleśnictwa B. (odnośniki: 3, 5, 6), oraz w zakresie pkt 2, w części ustalającej wysokość kwoty pieniężnej podlegającej zwrotowi. Nadleśniczy zarzucił kwestionowanej decyzji naruszenie art. 136 ust. 7 u.g.n., poprzez jego pominięcie w rozpoznawanej sprawie oraz naruszenie art. 140 ust. 2 u.g.n. w związku z art. 217 ust. 2 u.g.n., poprzez błędne określenie wysokości zwaloryzowanej kwoty odszkodowania, które podlega zwrotowi, wynikające z zaniechania szacowania wartości nieruchomości w sposób przewidziany przepisami prawa.

Wojewoda P., nie podzielił zarzutów obu odwołań i decyzją z dnia[...] kwietnia 2022 r., nr [...], utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Starosty H. z dnia [...] stycznia 2022 r.

W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia organ podtrzymał ustalenia organu I instancji. Za niesporną uznał okoliczność, że cel wywłaszczenia w postaci budowy "Zbiornika Wodnego S." został zrealizowany zgodnie z decyzją Naczelnika Gminy N. z dnia [...] grudnia 1977 r., znak [...] na działce oznaczonej na dzień wywłaszczenia nr [...], co przemawiało za odmową jej zwrotu. Jako sporną organ określił z kolei okoliczność realizacji celu wywłaszczenia na nieruchomości oznaczonej obecnie nr [...] o pow. 0,1658 ha w szczególności w kontekście zarzutu Wód Polskich jakoby przedmiotowa nieruchomość leżała w czaszy zbiornika wodnego "S.". W celu ustalenia istnienia i zasięgu strefy ochronnej zbiornika wodnego "S.", Starosta H., pismami z dnia [...] września 2019 r. oraz z dnia 9 grudnia 2019 r. zwrócił się do Wód Polskich o udzielenie informacji, czy dla zbiornika wodnego "S." ustalono strefę ochronną zgodnie ustawą z Prawo wodne. Na podstawie otrzymanej odpowiedzi Wojewoda P. stwierdził, iż strefa ochronna zbiornika nie została ustalona w żadnym dokumencie wydanym na podstawie obecnie obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa. Jej istnienie i zakres wynika jedynie z wewnętrznych ustaleń Wód Polskich. Dalej mając na względzie fakt, że nieruchomość odpowiadająca wywłaszczonej działce nr [...] (obecnie nr [...]) znajduje się w granicach rzędnych od 145,40 m n.p.m. do 145,80 m n.p.m., Wojewoda P. uznał, że znajduje się poza strefą ujemnego wpływu zbiornika. Jak dodatkowo podkreślił, PGW WP nie przedłożyło jakiegokolwiek dokumentu mogącego potwierdzać, w jakim zakresie działka nr [...] , faktycznie stanowi część budowli hydrotechnicznej zbiornika wodnego "S.". W konsekwencji organ stwierdził, że skoro zakres strefy ochronnej nie został w żaden sposób oficjalnie uregulowany, to z jej domniemanego istnienia i zasięgu nie można wywodzić niekorzystnych dla spadkobierców byłego właściciela nieruchomości skutków prawnych.

Za niezasadny Wojewoda uznał także zarzut naruszenia art. 218 ust. 3 i 5 ustawy Prawo wodne podkreślając, na obszarze dawnej działki nr [...] wchodzącej obecnie w skład działki nr[...], nie doszło do realizacji celu wywłaszczenia. Odwołując się do protokołu oględzin z dnia 23 listopada 2016 r., zauważył, że na przedmiotowej nieruchomości znajdują się fundamenty zabudowań domu mieszkalnego, chlewów oraz stodoły, zaś pozostała część wywłaszczonej działki nr [...] porośnięta jest trawą, drzewami i krzewami. Na działce brak jest wody zalewowej.

Za całkowicie nieuzasadniony organ uznał też zarzut jakoby zwracana nieruchomość była niezbędna dla wykonywania zadań statutowych Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, podkreślając, że wnoszący odwołanie nie wyjaśnił, na czym w przedmiotowym przypadku - te zadania miałby polegać. Wojewoda nie zgodził się również z zarzutem naruszenia przez Starostę H. przepisu art. 217 ust. 2 u.g.n. podkreślając, że wartość nieruchomości oznaczonej jako działka nr [...] rzeczoznawca majątkowych prawidłowo ustalił na kwotę 30.424,00 zł, wartość nieruchomości oznaczonej jako działka nr [...] oszacował na kwotę 96.613,00 zł, natomiast wartość zwaloryzowanego odszkodowania do zwrotu wyniosła 4 225,61 zł.

Za nietrafne Wojewoda uznał także zarzuty podniesione przez Nadleśniczego Nadleśnictwa B.. Co do naruszenia art. 136 ust. 7 u.g.n., organ wyjaśnił, że regulacja ta nie ma zastosowania, natomiast w kontekście zarzutu naruszenia art. 140 ust. 2 w zw. z art. 217 ust. 2 u.g.n., podkreślił, że wartość nieruchomości zwracanych w przedmiotowej sprawie oraz wartość zwaloryzowanego odszkodowania ustalono w oparciu o opinię rzeczoznawcy majątkowego oraz obowiązujące przepisy. Organ I instancji dokonał waloryzacji kwoty odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, wypłaconego byłej właścicielce, zgodnie z art. 5 u.g.n., mając na uwadze roczne i miesięczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych, dostępne na stronach internetowych GUS. Same zaś zakwestionowanie wartości nieruchomości ustalonej w przedmiotowej sprawie w oparciu o obowiązujące przepisy jest, zdaniem organu II instancji, niewystarczające do odrzucenia dowodu w postaci sporządzonego w tej sprawie operatu szacunkowego, którego aktualność potwierdził rzeczoznawca majątkowy. Tym bardziej, że strona skarżąca nie skorzystała z możliwości dokonania oceny operatu przez organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych w celu skontrolowania prawidłowości sporządzenia tego operatu, w tym także okoliczności dotyczących potwierdzenia aktualności sporządzonego operatu szacunkowego.

Jako bezpodstawny Wojewoda ocenił także zarzut, jakoby nieruchomości, oznaczone na dzień wywłaszczenia nr [...] (obecnie nr [...]), nr [...] (obecnie nr[...]) były działkami leśnymi, na których zostały poczynione w okresie ich władania nakłady finansowe, które to nie zostały uwzględnione przez organ I instancji. Powołując się na art. 140 ust. 4 u.g.n., organ wyjaśnił, że zwiększenie wartości nieruchomości spowodowane nakładami niezwiązanymi z realizacją celu wywłaszczenia, nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu wysokości odszkodowania.

Skargę na powyższą decyzję, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, wniósł Nadleśniczy Nadleśnictwa B. oraz Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.

Nadleśniczy Nadleśnictwa B. zaskarżając decyzję Wojewody w zakresie dotyczącym działek: nr [...] o pow. 0,9648 ha, nr [...] o pow. 0,6001 ha, nr [...] o pow.0,7652 ha - tj. w części dotyczącej Nadleśnictwa B. w G., zarzucił jej naruszenie art. 140 ust. 2 w zw. z art. 217 ust. 2 u.g.n. poprzez błędne określenie wysokości zwaloryzowanej kwoty odszkodowania, która podlega zwrotowi. Skarżący zakwestionował zastosowaną w decyzji kwotę wyceny podkreślając, że w okresie od sporządzenia operatu szacunkowego do dnia wydania decyzji wartości ustalone w operacie musiały ulec zmianie ze względu na znaczny wzrost cen nieruchomości, który wystąpił na rynku w ostatnim czasie i przyśpieszającą inflację.

Z kolei Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie zarzuciło zaskarżonej decyzji naruszenie:

1) art. 120 ust. 2, art. 139 w zw. z art. 141, art. 212 ust. 2, art. 218 ust. 3 i ust. 5, art. 232 ust. 1, art. 240 ust. 3 pkt 11 w zw. z art. 258 ust. 8, art. 529, art. 530 ust. 2, art. 165, art. 188 ust. 1 i ust. 6, 192 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo wodne oraz art. 21a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez ich niezastosowanie i nie dokonanie wykładni terminu "sztuczny zbiornik wodny", a tym samym nie ustaleniu, jakim wymogom formalno-prawnym jako obiekt budowlany podlega, co spowodowało wydanie skarżonej decyzji z rażącym naruszeniem prawa;

2) art. 120 ust. 1 w związku z art. 135 ust. 1 ustawy Prawo wodne poprzez jego zastosowanie i błędne stwierdzenie, że strefa ochronna, o której mowa w tym artykule dotyczy zbiornika S., podczas gdy te normy prawne dotyczą stref ochronnych ujęć wód podziemnych przeznaczonych do spożycia, których nie ma na zbiorniku S.;

3) art. 136 ust.3, art. 137 ust. 1 i ust. 2, art. 140 ust. 2 w związku z art. 217 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez akceptację przez organ ponownie rozpatrujący sprawę ustaleń, iż zachodziły przesłanki do zastosowania tych przepisów i utrzymania w mocy zaskarżonej decyzji organu I instancji pomimo tego, iż cel wywłaszczenia został zrealizowany i przedmiotowe dziatki wydzielone na potrzeby prowadzonego postępowania i oznaczone numerami [...] i [...] są niezbędne do wykonywania zadań statutowych Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w B.

4) art. 6, art. 7, art. 7b, art. 8, art. 9, art. 75, art. 77, art. 80 k.p.a. poprzez nierzetelne rozpoznanie istoty sprawy skutkujące wydaniem przedmiotowej decyzji z rażącym naruszeniem prawa i tym samym pozostawienie w obrocie prawnym decyzji administracyjnej obarczonej wadą prawną.

Na podstawie tak sformułowanych zarzutów skarżące PGW WP wniosło o uchylenie zaskarżonej decyzji w części dotyczącej nieruchomości wydzielonych na potrzeby prowadzonego postępowania i oznaczonych jako działki nr [...] i nr [...] i poprzedzającej ją decyzji Starosty H. z dnia [...] stycznia 2022r., sprostowanej postanowieniem z dnia [...] stycznia 2022 r. w części dotyczącej przedmiotowych nieruchomości, oznaczonych jako działki nr [...] położone w obrębie Ł. gm. N.

W uzasadnieniu skargi PGW WP powołało się na wyrok WSA w Białymstoku z dnia 15 grudnia 2016r. (sygn. akt II SA/Bk 728/16) oddalający skargę B. S. na decyzję Wojewody P. w przedmiocie odmowy zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, wskazując, że skoro obie sprawy są podobne to niezrozumiały jest zwrot nieruchomości w sprawie niniejszej.

PGW WP podkreśliło też, że nieruchomości oznaczone przed wywłaszczeniem numerem [...] o pow. 0,17 ha oraz cześć działki o nr [...], wydzielone obecnie jako działki nr[...] , w całości znajdują się w strefie ochronnej (buforowej) na działce nr[...], która to działka pomimo tego, że nie jest bezpośrednio pokryta wodą, znajduje się w tzw. czaszy zbiornika S.. Wchodzące zaś w jej skład, wydzielone na potrzeby prowadzonego postępowania nieruchomości działki o nr [...] znajdują się zatem w granicach lokalizacji inwestycji "Zbiornik wodny S. ". Skarżący podniósł także, że sprzedawane działki przez Gminę N. nie stanowią części składowej zbiornika S. i leżą poza granicami czaszy tego zbiornika. Jednocześnie podkreślił, że ze strony Wód Polskich nie było nigdy przyzwolenia na wydzielenie w obszarze wywłaszczonym działki nr[...] , na którym niezgodnie z prawem wzniesiono budynek. Odnosząc się do ustanawiana obszaru ochronnego skarżący wskazał, że tworzy się go po przeprowadzeniu analizy uwarunkowań wskazujących na uzasadnienie takiego działania. Wymaga to sporządzenia specjalistycznej dokumentacji, gdzie przedstawia się uzasadnienie potrzeby ustalenia takiego obszaru, propozycje granic, zakazów, ograniczeń oraz wyniki przeprowadzonych badań. Jednakże obszary ochronne zbiorników ustanowione decyzjami w oparciu o art. 120 ust. 2 ustawy Prawo wodne nie są tożsame z pasem terenu przyległego do zbiornika tworzącego strefę ochronną.

W odpowiedzi na skargi Wojewoda P. wniósł o ich oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację oraz podnosząc, iż zarzuty tych skarg są tożsame z zarzutami odwołań, do których organ ustosunkował już wcześniej.

Pismem z dnia 12 lipca 2022r. uczestniczka postępowania J. M. wniosła o oddalenie obu skarg podkreślając, że zwracana nieruchomość oznaczona nr [...] oddzielona jest o czaszy zbiornika wodnego naturalną przeszkodą, tj. wiejską drogą biegnącą wzdłuż granicy, uniemożliwiającą zalanie tego terenu.

W odpowiedzi na to pismo skarżący podkreślili, że wszystkie sprawy zwrotu wywłaszczonych nieruchomości znajdujących się w czaszy zbiornika S. są analogiczne i nie ma znaczenia odległość, w jakiej są położone względem siebie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:

Skarga podlegała oddaleniu, albowiem kontrolowane rozstrzygnięcie nie jest dotknięte wadami podniesionymi w skardze, jak również innymi, które sąd administracyjny jest obowiązany uwzględniać z urzędu jako niezwiązany wnioskami i zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 329 ze zm.).

Kontrolą sądową w niniejszej sprawie została objęta decyzja Wojewody P. z dnia [...] kwietnia 2022 r. nr [...], utrzymującą w mocy decyzję Starosty H. z dnia [...] stycznia 2022 r. orzekającą o zwrocie na rzecz spadkobierców Z S. wywłaszczonych nieruchomości, oznaczonych numerami działek: (-)[...]- stanowiącą własność Skarbu Państwa w użytkowaniu PGW WP, która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...], (-) [...] - stanowiącą własność Skarbu Państwa w użytkowaniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, (-) [...] - stanowiącą własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa B., (-) [...] - stanowiącą własność Skarbu Państwa w użytkowaniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...], (-)[...]- stanowiącą własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa B., która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...], (-)[...]- stanowiącą własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa B., która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...], (-) [...]- stanowiącą własność Gminy N. i (-) [...], stanowiącą własność Skarbu Państwa w użytkowaniu Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, która w dniu wywłaszczenia, oznaczona była numerem [...], (-) [...]- stanowiącą własność Gminy N., która w dniu wywłaszczenia oznaczona była numerem [...]. Zaskarżoną decyzją orzeczono również o ustaleniu odszkodowania, a także odmówiono zwrotu działki oznaczonej przed wywłaszczeniem numerem [...] o pow. 0,0500 ha, jako wykorzystanej zgodnie z celem wywłaszczenia.

Przedmiotowe postępowanie toczy się od 2016 roku, a decyzje w sprawie w obu instancjach było wydawane kilkukrotnie i były to rozstrzygnięcia zarówno odmawiające zwrotu wywłaszczonych nieruchomości, jak i zwracające ww. działki. Natomiast co do działki oznaczonej przed wywłaszczeniem numerem [...] o pow. 0,0500 ha, każda z tych decyzji była odmawiająca zwrotu, jako wykorzystanej zgodnie z celem wywłaszczenia i w tym zakresie jest niekwestionowana przez skarżących oraz uczestników postępowania, stąd też i skład orzekający nie będzie szczegółowo analizował tej kwestii.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy natomiast ustalenia, czy na pozostałych ww. wywłaszczonych działkach, obecnie oznaczonych nr [...] (bo tylko te działki są objęte przedmiotem zaskarżenia) cel wywłaszczenia został zrealizowany, a w konsekwencji, czy orzekające w sprawie – organy prawidłowo orzekły o zwrocie przedmiotowych nieruchomości. Z tymże, co istotne, skarga wniesiona przez Nadleśniczego Nadleśnictwa B. w zakresie dotyczącym działek o nr [...] nie kwestionuje samego zwrotu ww. działek na rzecz spadkobierczyń Z. S., ale ogranicza się wyłącznie do zakwestionowania wysokości odszkodowania za ww. działki ustalonego na rzecz skarżącego Nadleśniczego.

W tym miejscu trzeba też zaznaczyć, że sprawa zainicjowana skargą PGW WP jest już kolejną sprawą, przed tutejszym sądem, która dotyczy zwrotu wywłaszczonych na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości, położonych w obrębie Ł., gmina N., będących w użytkowaniu PGW WP z przeznaczeniem pod budowę zbiornika wodnego S. W sprawie o sygn. akt II SA/Bk 474/20 tut. sąd wyrokiem z dnia 17 grudnia 2020 r. oddalił skargę PGW WP na decyzję Wojewody P. z dnia [...] kwietnia 2020 r., nr [...] w przedmiocie zwrotu na rzecz W. C. wywłaszczonej nieruchomości oznaczonej jako działka o nr [...] (obecnie [[...). Powyższe orzeczenie jest prawomocne albowiem Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 22 października 2021r. (sygn. akt I OSK 562/21) oddalił skargę kasacyjną PGW WP od tego orzeczenia. Warto zwrócić uwagę, że omawiany wyrok zapadł w analogicznym stanie faktycznym i prawnym do stanu będącego przedmiotem oceny tut. sądu. Jak wynika z uzasadnienia wyroku w tej sprawie oraz oświadczeń stron złożonych na rozprawie w dniu 8 września 2022r., działka o nr [...], o zwrot której zwróciła się W. C. w sprawie II SA/Bk 474/20 znajduje się w odległości ok. 100 m od działki o nr [...], o której zwrot wystąpiła w niniejszym postępowaniu Z. S. Podobieństwo stanu prawnego obu spraw potwierdził też na rozprawie pełnomocnik skarżącego PGW WP podając, że "(...) Nic się nie zmieniło jeśli chodzi o przedłożoną dokumentację zbiornika w niniejszej sprawie i sprawie W. C".

Materialnoprawną podstawę wydania kontrolowanych decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1899; dalej: "u.g.n."). Z art. 136 ust. 3 tej ustawy wynika, że poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części, jeżeli, stosownie do przepisu art. 137, nieruchomość lub jej część stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Z wnioskiem o zwrot występuje się do starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, który zawiadamia o tym właściwy organ gospodarujący zasobem nieruchomości. Warunkiem zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części jest zwrot przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę odszkodowania lub nieruchomości zamiennej stosownie do art. 140. Natomiast, jak wynika z art. 137 ust. 1 u.g.n., nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, jeżeli: (1) pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu albo (2) pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, cel ten nie został zrealizowany. Ponadto zgodnie z art. 137 ust. 2 u.g.n. jeżeli w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, cel wywłaszczenia został zrealizowany tylko na części wywłaszczonej nieruchomości, zwrotowi podlega pozostała część.

Niniejsze postępowanie zostało zainicjowane przez poprzednią właścicielkę Z. S., która w toku postępowania administracyjnego zmarła i w jej miejsce, na podstawie postanowienia Sądu Rejowego w B. II Wydział Cywilny z dnia [...] stycznia 2018r. (sygn. akt [...] ) o stwierdzeniu nabycia spadku, wstąpiły córki: A. S., J. M., M. W., A. S.. Spadkobierczynie w piśmie z dnia 23 marca 2018r. zgodnie oświadczyły o kontynuowaniu sprawy o zwrot wywłaszczonych nieruchomości. Za bezsporną uznać należy zaś okoliczność istnienia po stronie Z. S., a aktualnie jej spadkobierczyń, interesu prawnego w wystąpieniu z przedmiotowym wnioskiem. Do roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości uprawniony jest bowiem wyłącznie podmiot ściśle powiązany z wywłaszczeniem, a więc były właściciel i jego spadkobierca, co powiązane jest z zasadą, że w razie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości ma także zostać zwrócone wypłacone z tytułu wywłaszczenia odszkodowanie ewentualnie oddana nieruchomość zamienna.

Dla ustalenia podstawowej w niniejszej sprawie kwestii, tj. czy organy prawidłowo orzekły o zwrocie nieruchomości oznaczonych obecnie jako działki o nr[...], bo tylko w tym zakresie de facto zakwestionowane zostało zaskarżone rozstrzygnięcie, kluczowe stało się ustalenie, czy cel wywłaszczenia został zrealizowany oraz czy działka o nr [...], która weszła w skład działki oznaczonej obecnie numerem[...], z której następnie zostały wydzielone działki o nr [...], znajduje się w czaszy zbiornika, co zdaniem skarżącego PGW WP przesądza, że cel wywłaszczenia został zrealizowany.

Poza sporem pozostaje, że celem wywłaszczenia przedmiotowej nieruchomości, jak wynika z decyzji Naczelnika Gminy N. z dnia [...] grudnia 1977r., była budowa zbiornika wodnego "S.", zgodnie z decyzją Wojewody B. o zatwierdzeniu planu realizacyjnego z dnia [...] lipca 1976r., znak [...]. Powyższą decyzją został zatwierdzony plan realizacyjny zagospodarowania: zbiornika wodnego "S.", kanału N.– S., nowego cieku wodnego rzeki P., nowego cieku wodnego rzeki Ł., pompowni: B. G., B., B., C., R. i S., zaplecza inwestora i wykonawcy oraz oczyszczalni ścieków. W ramach zadania pod nazwą Zbiornik Wodny S. zostały wywłaszczone m.in. działki nr [...]. Podstawową funkcję zbiornika miało być gromadzenie wody w celu nawodnienia użytków rolnych (funkcja retencyjna) oraz zaopatrzenia w wodę miasta B. Woda miała być dostarczana za pomocą kanału długości około 17 km. Zbiornik mógł być wykorzystywany także na inne cele, ale z podporządkowaniem dla celu podstawowego. Kanału N.– S. nie wybudowano i ostatecznie zbiornik nie służy dostarczaniu wody dla miasta B. Podkreślić przy tym należy, że budowa zbiornika wodnego nie była nierozerwalnie związana z budową kanału, podstawowym celem zbiornika wodnego, z samej jego istoty jest funkcja retencyjna, a skoro zbiornik został wybudowany to cel wywłaszczenia co do zasady z pewnością została zrealizowany, o ile dane działki znajdują się w czaszy zbiornika (pod wodami płynącymi).

Czaszę zbiornika tworzą grunty bezpośrednio pokryte wodą (do rzędnej maksymalnego piętrzenia 145,00 m n.p.m.). Czasza zbiornika utworzona jest z zapory czołowej, pięciu zapór bocznych oraz terenu bezpośrednio znajdującego się pod wodą do rzędnej piętrzenia 145,00 m n.p.m i terenu przyległego tworzącego strefę ochronną wody (bufor), na którym można realizować tzw. nadpiętrzenie zwierciadła wody do rzędnej 145,50 m n.p.m. w przypadku wystąpienia ekstremalnych warunków dopływu. Stan ten pod względem techniczno - budowlanym i prawnym został ustalony na podstawie: protokołu z dnia [...] listopada 1995 r. przekazania - przyjęcia do eksploatacji inwestycji Zbiornik Wodny S. na rzece N. woj. B., decyzji Urzędu Wojewódzkiego w B. z dnia [...] września 1995r., Nr [...], udzielająca pozwolenia na użytkowanie zbiornika S. (k. 252-2262 akt admin), decyzji Marszałka Województwa P. z dnia [...] września 2009 r., [...], udzielającej Wojewódzkiemu Zarządowi Melioracji i Urządzeń Wodnych w B. pozwolenia wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód, tj. piętrzenie, retencjonowanie i pobór wód rzeki N. w km 432+280 zaporą ziemną czołową na zbiorniku wodnym S. W dokumentów tych wynika, że normalny poziom piętrzenia wody w zbiorniku winien wynosić od 143,50 m n.p.m. do 144,50 m n.p.m., zaś maksymalny poziom piętrzenia nie może przekroczyć 145,50 m n.p.m. Niewątpliwie tereny znajdujące się w zakresie tych rzędnych będą należały do czaszy zbiornika, co potwierdza wpis Zbiornika S. do ewidencji urządzeń melioracji wodnych, o której mowa w art. 70 ust. 3 ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. jako urządzenia melioracji wodnej podstawowej stanowiącego wyłączną własność Skarbu Państwa (resort zarządzający - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi).

Z akt administracyjnych prowadzonej sprawy wynika, że działka o nr [...], o zwrot której zwróciły się spadkobierczynie Z. S., nie przylega bezpośrednio do zbiornika wodnego. Jak ustalono w trakcie oględzin w terenie dawna działka nr [...]jest porośnięta trawą, krzakami oraz pojedynczymi drzewami. Znajdują się na niej pozostałości fundamentów zabudowań: domu mieszkalnego, chlewów oraz stodoły. Działka ta jest niezainwestowana i brak na niej wody zalewowej. Działka nr [...]weszła w skład działki oznaczonej obecnie numerem [...], stanowiącej własność Skarbu Państwa, a będącej w użytkowaniu PGW WP, i z której wyodrębnione zostały działki nr[...]. Organy ustaliły także, że wywłaszczone działki nr [...] (w stosunku do której organ odmówił zwrotu) i nr [...] usytuowane są naprzeciwko siebie, po obu stronach ulicy wiejskiej, która do chwili obecnej istnieje na gruncie i jest wykorzystywana jako droga dojazdowa. Droga ta stanowi też granicę oddzielającą zbiornik wodny oraz jego otoczenie od pozostałych gruntów, które nigdy nie były i nie są wykorzystywane zgodnie z celem wywłaszczenia (między innymi działka nr [...]).

Organy ustaliły również, że działka nr geod. [...] zgodnie ze znajdującym się w aktach sprawy wypisem z rejestru gruntów, nie stanowi wód płynących i jest oznaczona symbolami: Ls (las), RIVa, RIVb (grunty orne), natomiast działka przeznaczona do zwrotu o nr [...] oznaczona jest symbolem RIVb oraz Lz-RIVb.

Strona skarżąca podnosi natomiast, że działka o nr [...] pomimo, że nie jest bezpośrednio pokryta wodą, to stanowi część terenu jako pas przyległy do wody tworzy strefę ujemnego wpływu, która zagrożona jest podtopieniem i nadmiernym uwilgotnieniem, tym samym mieści się w czaszy zbiornika. Strefę ujemnego wpływu, a tym samym granice czaszy zbiornika wyznaczają warstwice: (-) 145.50 m n.p.m. (Max PP + 0.50 m), gdy pas terenu wzdłuż brzegu stanowią użytki zielone, (-) 146.00 m n.p.m. (Max PP + 1.00 m), gdy pas terenu wzdłuż brzegu stanowią grunty orne, (-) 147.00 m n.p.m. (Max PP + 2.00 m), gdy pas terenu wzdłuż brzegu jest terenem zabudowanym. Zdaniem PGW WP przedmiotowa nieruchomość oznaczona przed wywłaszczeniem numerem [...] o pow. 0,17 ha w całości znajduje się w strefie ochronnej (buforowej) na działce nr[...] , gdzie może być realizowane nadpiętrzenie do rzędnej 145,50 m n.p.m.

Podkreślić należy, że maksymalny poziom piętrzenia, jak wynika z przywołanej już wyżej decyzji Marszałka Województwa P. z dnia [....] września 2009r. nr [...], wynosi 145,00 m n.p.m. Zatem przy normalnym użytkowaniu przedmiotowa działka, której rzędne organ ustalił od 145,40 m n.p.m. do 145,80 m n.p.m. znajduje się powyżej i nie dojdzie do jej zalania (nadpiętrzenie do rzędnej 145,50 m n.p.m.), a nie jak podnosi skarżący do rzędnej 147 m n.p.m. Ponadto zgodnie z poziomem piętrzenia wykazanym w skardze w poszczególnych latach, poziom ten stale raczej maleje i w 2022 r. wynosi zaledwie 144,70 m n.p.m. Powyższe ustalenia nie dają zatem w ocenie sądu podstawy do uznania, że działka oznaczona w dniu wywłaszczenia nr [...] znajduje się w strefie ochronnej, która niewątpliwie powinna być ustanowiona.

Ponadto należy zauważyć, że organ I instancji podjął działania w celu ustalenia istnienia i zasięgu strefy ochronnej zbiornika wodnego "S.", na którego istnieniu opiera głównie swoje zarzuty skarżące PGW WP. Zgodnie z art. 121 w zw. z art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 310) strefa ochronna stanowi obszar ustanowiony, na którym obowiązują nakazy, zakazy i ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów oraz korzystania z wód. Zgodnie z w/w art. 135 ust. 1 strefę ochronną obejmującą: (1) wyłącznie teren ochrony bezpośredniej ustanawia właściwy organ Wód Polskich w drodze decyzji; (2) teren ochrony bezpośredniej i teren ochrony pośredniej ustanawia wojewoda w drodze aktu prawa miejscowego.

Starosta H., pismami z dnia 19 września 2019 r. oraz z dnia 09 grudnia 2019 r. zwrócił się do Wód Polskich o udzielenie informacji, czy dla zbiornika wodnego "S." ustalono strefę ochronną zgodnie z art. 121 w zw. z art. 135 ust. 1 ustawy Prawo wodne. W odpowiedzi na powyższe pismo, Wody Polskie pismem z dnia 25 lutego 2020 r., znak [...] poinformowały, że w myśl art. 120 ustawy Prawo wodne "strefy ochronne" ustanawia się dla ujęć wodny, natomiast dla zbiorników wód śródlądowych ustanawia się "obszary ochronne". Dla zbiornika wodnego "S." nie ustalono strefy ochronnej zgodnie ze wskazanymi wyżej przepisami. Podkreślono jednocześnie, że dla Zbiornika Wodnego S. nie prowadzono działań związanych z ustanowieniem również obszaru ochronnego (k. 362).

Mając powyższe na uwadze trafnie ustalił organ odwoławczy, że w stosunku do zbiornika wodnego S. strefa ochronna zbiornika czy też obszar chroniony (taka wymagana jest forma w stosunku do zbiornika wodnego) nie została ustalona w żadnym dokumencie wydanym na podstawie obecnie obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa. Jej istnienie i zakres wynika jedynie z wewnętrznych ustaleń białostockiego zarządu Wód Polskich, bowiem mimo wezwania strona nie wykazała z czego, wynika strefa ujemnego wpływu określona warstwicami, w zależności od charakteru gruntów. W pismach wysyłanych przez PGW WP w toku sprawy nie wskazano, na jakiej podstawie ustalono rzędne wysokości określające terytorialny zakres tzw. stref ochronnych. Strefa taka nie jest też przewidziana w dokumentach planistycznych. Przychylić zatem należy do stanowiska organu, że zakres strefy ochronnej (obszaru chronionego) choć zgodnie z Prawem wodnym powinien zostać ustanowiony, nie został w żaden sposób oficjalnie uregulowany, co potwierdza strona skarżąca podnosząc kosztowność i skomplikowanych charakter procedury ustanowienia obszaru chronionego (strefy buforowej). Stanowisko co do braku ustalenia formalnie strefy ochronnej i obszaru ochronnego zbiornika S. jest nadal aktualne, co potwierdził pełnomocnik PGW WP na rozprawie w dniu 8 września 2022r. podkreślając jednoznacznie, że "nic się nie zmieniło jeśli chodzi o przedłożoną dokumentację zbiornika w niniejszej sprawie i w sprawie W. C.".

Zatem z samego domniemanego istnienia i zasięgu rzekomej strefy ochronnej nie można wywodzić niekorzystnych skutków prawnych dla byłego właściciela nieruchomości. Powyższe ma ogromne znaczenie, albowiem poza istnieniem strefy ochronnej PGW WP nie wskazują żadnych innych przesłanek, które stanowiłyby przeszkodę do zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. W tym zakresie również nie można mówić o naruszeniu przepisów ustawy Prawo wodne wykazanych w skardze, które w znacznej mierze określają uprawnienia Skarbu Państwa, a pośrednio Wód Polskich w stosunku do wód publicznych, czy też zakazów w stosunku do nieruchomości przyległych do wód (np. art. 232 Prawa wodnego). Podkreślić przy tym należy, iż w skardze nie wykazano, poza wskazaniem konkretnych przepisów, na czym to naruszenie prawa właściwie polega.

Odnosząc się zaś do powołanego przez skarżące PGW WP wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 sierpnia 2017 r. sygn. akt I OSK 550/17, wyjaśnić należy, że wprawdzie wywłaszczona działka o nr [...] stanowi części działki o nr [...] podobnie jak w dawna działka nr [...] (należąca przed wywłaszczeniem do B. S) w sprawie, na którą powołuje się skarżący, tym niemniej istnieją wyraźne różnicę między sprawą niniejszą, a sprawą rozpoznaną przez NSA pod sygn. akt I OSK 550/17. Otóż działki należące do B. S., jak wynika z uzasadnienia wyroku NSA z 10 sierpnia 2017 r., sygn. I OSK 550/17 były zajęte w przeważającej części pod zbiornik wodny, zaś w nieznacznej części stanowiły pas gruntu bezpośrednio przylegający do zbiornika wodnego. Natomiast działki nr [...’ nie przylegają bezpośrednio do zbiornika wodnego, co wynika z przytoczonego wyżej materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy. Wprawdzie w sprawie I OSK 550/17 sąd powołał się na opracowanie pt. "Strefa ochrony sanitarnej pośredniej zewnętrznej i wewnętrznej wokół zbiornika wodnego S. na rz. N., gm. M., gm. N. " z września 1998 roku, tym niemniej w aktach przedmiotowej sprawy brak takiego opracowania. Nic zaś nie stało na przeszkodzie, aby strona skarżąca załączyła wymienione opracowanie do akt sprawy, jeśli chciała na to opracowanie się powoływać i uważała je za przydatne do wyjaśnienia sprawy. Tak więc argumentacja skarżącego dotycząca sprawy zakończonej wyrokiem NSA w sprawie I OSK 550/17 nie mogła również w tej sprawie przemawiać za uwzględnieniem skargi. Analogiczne stanowisko zaprezentował NSA w sprawie o sygn. akt I OSK 562/21 i sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni je podziela.

Podsumowując tą część rozważań należy dojść do wniosku, że organy prawidłowo zebrały i oceniły materiał dowodowy, zaś zgromadzone dowody są wystarczające do oceny niniejszego stanu faktycznego. Inwestycja stanowiąca cel wywłaszczenia została zrealizowana bezspornie na części wywłaszczonej od Z. S. nieruchomości, oznaczonej jako działka nr [...], natomiast nie zrealizowano celu wywłaszczenia na nieruchomości, oznaczonej obecnie jako działka nr [...] (dawnej [...]) i te działki słusznie podlegają zwrotowi na rzecz spadkobierczyń byłej właścicielki.

Odnosząc się zaś do zarzutów Nadleśniczego Nadleśnictwa B. oraz PGW WP dotyczących wydania zaskarżonych decyzji w oparciu o nieaktualny operat szacunkowy, należy stwierdzić, że są chybione. Zauważyć trzeba, że w myśl art. 156 ust. 3 u.g.n. operat szacunkowy może być - co do zasady - wykorzystywany do celu, dla którego został sporządzony, przez okres 12 miesięcy od daty jego sporządzenia, chyba że wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, o których mowa w art. 154. Sporządzony w niniejszej sprawie operat w dniu 3 grudnia 2021 r. pozostawał więc aktualny, w świetle tego przepisu, do dnia 3 grudnia 2022r. Decyzja organu I instancji została zaś wydana w dniu [...]stycznia 2022r., natomiast zaskarżona decyzja została podjęta[...] kwietnia 2022 r. Jak wynika z powyższego operat został sporządzony na miesiąc przed wydaniem decyzji przez organ I instancji, trudno zatem zgodzić się z zarzutem Nadleśniczego jakoby w tym okresie wartości ustalone w operacie mogły ulec istotnej zmianie.

Zgodnie z art. 140 ust. 2 u.g.n., odszkodowanie pieniężne podlega waloryzacji, z tym że jego wysokość po waloryzacji, z zastrzeżeniem art. 217 ust. 2, nie może być wyższa niż wartość rynkowa nieruchomości w dniu zwrotu, a jeżeli ze względu na rodzaj nieruchomości nie można określić jej wartości rynkowej, nie może być wyższa niż jej wartość odtworzeniowa. Natomiast, zgodnie z art. 217 ust. 2 u.g.n. osoby, które zostały pozbawione własności nieruchomości w wyniku wywłaszczenia dokonanego przed dniem 5 grudnia 1990 r., w razie zwrotu tych nieruchomości, zwracają odszkodowanie zwaloryzowane, w wysokości nie większej niż 50% aktualnej wartości tych nieruchomości. Żaden z wymienionych powyżej przepisów, w ocenie sądu, nie został naruszony. Organy dokonały waloryzacji kwoty odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, wypłaconego jej byłej właścicielce, zgodnie z art. 5 u.g.n., mając na uwadze roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych, które są dostępne na stronach internetowych Głównego Urzędu Statystycznego. W ocenie sądu także rzetelność wykorzystanego dla potrzeb niniejszej sprawy operatu szacunkowego nie budzi wątpliwości. Samo zaś zakwestionowanie wartości nieruchomości podlegających zwrotowi ustalonej w przedmiotowej sprawie w oparciu o obowiązujące przepisy jest niewystarczające do odrzucenia dowodu w postaci sporządzonego w tej sprawie operatu szacunkowego. Jeżeli bowiem strona skarżąca miała zastrzeżenia do sporządzonej wyceny, to mogła skorzystać z możliwości dokonania oceny operatu przez organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych w celu skontrolowania prawidłowości sporządzenia tego operatu, w tym także okoliczności dotyczących potwierdzenia aktualności sporządzonego operatu szacunkowego. Uprawnienie takie wynika z art. 157 u.g.n., a możliwość skorzystania z niej zależy od inicjatywy strony, która dąży do zakwestionowania prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego, jako podstawy wydania decyzji. Skoro strona skarżąca, jak trafnie zauważył Wojewoda Podlaski w odpowiedzi na skargę, zaniechała skorzystania ze swych ustawowych uprawnień, poprzestając na polemice z ustaleniami poczynionymi przez organy w oparciu o dostępne i wszechstronnie ocenione dowody, to uznać należy, iż brak jest dostatecznego uzasadnienia dla deprecjonowania ustalonych w tej sprawie wartości nieruchomości.

W kontekście powyższego podkreślić jednak należy, że zarzuty skarżących dotyczące aktualnej wartości działek wynikającej z operatu szacunkowego, nawet gdyby uznać za słuszne, nie miałyby istotnego znaczenia dla sprawy. Kwota podlegająca zwrotowi była bowiem ustalana w oparciu wyliczenie wynikające z waloryzacji (art. 140 ust. 1 w zw. z art. 216 ust. 2 i w zw. z art. 5 ust. 1 i 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami), a nie na podstawie wartości wyliczonej przez biegłego w operacie. Wartość ta ma jedynie pomocnicze znaczenie i jest ustalana w niniejszej sprawie jedynie na potrzebę tego, czy ustalona do zwrotu kwota nie przekracza połowy tej wartości. Kwota zwracanego odszkodowania nie jest bowiem równoznaczna z aktualną wartością rynkową nieruchomości. Skoro 45 lat temu byłej właścicielce zapłacono za wywłaszczoną działkę o nr [...] kwotę 2.890 zł czyli 1379,49 zł po waloryzacji, to taką kwotę spadkobiercy b. właścicielki mają zapłacić w zamian za jej zwrot. Analogicznie zostały wyliczone kwoty odszkodowania w stosunku do pozostałych zwracanych działek. Chociaż kwoty te mogą wydawać się niskie na dzień dzisiejszy, w szczególności biorąc pod uwagę atrakcyjność ich położenia, to sposób ich obliczenia jest zgodny z art. 140 § 1 i § 2 w związku z art. 217 ust. 2 u.g.n., bowiem na tym polega istota instytucji zwrotu wywłaszczanych nieruchomości.

Reasumując, zdaniem sądu, podniesione w skargach zarzuty okazały się niezasadne, gdyż postępowanie przed organami zostało przeprowadzone w sposób wyczerpujący i należyty, zaś zgromadzony w sprawie materiał oceniono właściwie. Dlatego też jako niezasadne należy ocenić zarzuty naruszenia art. 6 k.p.a., art. 7, art. 7b k.p.a., art. 8 k.p.a., art. 9 k.p.a., art. 75 k.p.a., art. 77 k.p.a. i art. 80 k.p.a. Zostały także prawidłowo zinterpretowane, mające zastosowanie w sprawie, przepisy materialne. Sąd nie doszukał się też innych naruszeń przepisów prawa materialnego, czy procesowego, które skutkowałyby koniecznością uchylenia zaskarżonych decyzji.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 151 p.p.s.a., orzeczono jak w sentencji wyroku.