Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Apollo, Sędziowie Sędzia WSA Agata Ćwik-Bury (spr.), Sędzia WSA Marzanna Sałuda, Protokolant Izabela Maj- Dziubańska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lipca 2015 r. przy udziale - sprawy ze skargi J.J., Z.M. s.c w J. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie gier losowych (kary pieniężnej dla urządzającego gry na automatach bez koncesji poza kasynem gry) 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Urzędu Celnego w R. z dnia [...] r. nr [...]; 2) stwierdza, iż zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku, 3) zasądza od Dyrektora Izby Celnej w K. na rzecz strony skarżącej kwotę 2800 (dwa tysiące osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

1. Przedmiotem skargi jest decyzja Dyrektora Izby Celnej w K. (dalej: organ odwoławczy, organ II instancji) z dnia [...] r. znak [...] utrzymująca w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Celnego w R. (dalej: organ I instancji) z dnia [...]r. znak [...] , wymierzającą Spółce Cywilnej "A" (dalej: strona, skarżąca, spółka) karę pieniężną w kwocie [...] zł w związku z urządzaniem gier na automacie Multivideo Admirał o numerze fabrycznym [...] poza kasynem gry.

2. Postępowanie przed organami celnymi.

2.1. Z przedstawionego przez organ odwoławczy stanu faktycznego sprawy wynika, że decyzją z dnia [...]r. znak [...] organ I instancji wymierzył spółce karę pieniężną w kwocie [...] zł jako podmiotowi urządzającemu gry bez koncesji na automatach poza kasynem gry.

W uzasadnieniu wskazał, iż w dniu 16 grudnia 2010r. funkcjonariusze tego organu przeprowadzili kontrolę urządzania i prowadzenia działalności w zakresie gier na automatach w lokalu [...] w J. będącym w dyspozycji spółki. W trakcie kontroli stwierdzono trzy elektroniczne urządzenia do gier, w tym jedno o nazwie Multivideo Admirał o numerze fabrycznym [...]. Kontrolujący po przybyciu do lokalu stwierdzili, że urządzenie Multivideo Admirał było włączone, ale gra na nim była niemożliwa. Na ekranie na czerwonym polu pojawiał się migający napis "3300 HOPPER EMPTY" oraz stały napis "CALL ATTENDANT". Na liczniku CREDIT znajdowała się suma: 18475. Pracownica lokalu wyjaśniła, że krótko przed przybyciem kontrolujących klient chciał wypłacić wygraną, ale z powodu braku pieniędzy w hopperze automat został zablokowany. W protokole znajduje się także zapis, iż w trakcie gier kontrolnych wykazano, że automaty są urządzeniami elektronicznymi do gier, a gra organizowana jest w celach komercyjnych i ma charakter losowy. W wyniku czynności kontrolnych stwierdzono urządzanie gier na automatach bez wymaganej koncesji na prowadzenie kasyna gry zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2009r., Nr 201, poz. 1540 ze zm., dalej: u.g.h.).

2.2. Nie zgadzając się z wydanym rozstrzygnięciem strona wniosła odwołanie od ww. decyzji wnosząc o jej uchylenie.

2.3. Po ponownym rozpatrzeniu organ II instancji decyzją znak [...] z dnia [...]r . uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

2.3. Ww decyzją organ I instancji wymierzył spółce karę pieniężną w kwocie [...] zł w związku z urządzaniem gier na automacie Multivideo Admirał o numerze fabrycznym [...] poza kasynem gry. W motywach rozstrzygnięcia powołał się na wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w J. II Wydziału Karnego z dnia [...]r., sygn. akt [...] uznający wspólnika spółki J. J. za winnego popełnienia przestępstwa skarbowego z art. 107 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz. U. z 2013r. Nr 186, dalej: k.s.h.).

2.4. W odwołaniu strona, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania w sprawie, ewentualnie o uchylenie decyzji i przekazanie do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji, zarzuciła:

1. Błąd w ustaleniach faktycznych;

2. Naruszenie zasad postępowania podatkowego poprzez niezebranie w sprawie niezbędnego materiału dowodowego oraz nierozpatrzenie go w całości, jak również brak działań organu I instancji w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, a przez to naruszenie podstawowych zasad postępowania podatkowego, tj. art. 122 oraz art. 187 § 1 (tj. Dz. U. z 2015, poz. 613 w brzmieniu obowiązującym w niniejszej sprawie, dalej: o.p.);

3. Naruszenie prawa materialnego poprzez dokonanie przez organ I instancji błędnej wykładni przepisów ustawy o grach hazardowych, a to art. 2 ust. 3, art. 2 ust. 6 i art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h;

4. Naruszenie przepisów o właściwości rzeczowej polegające na niezastosowaniu art. 2 ust. 6 u.g.h, na podstawie którego kompetencje do określania w drodze decyzji czy urządzenie spełnia wymagania przewidziane w art. 2 ust. 1-5 należy do ministra właściwego do sprawy finansów publicznych,

5. Rażące naruszenie prawa polegające na wydaniu decyzji nakładającej karę pieniężną w braku zachodzących w sprawie przesłanek poprzez nieuwzględnienie orzeczenia Europejskiego Trybunału Unii Europejskiej z dnia 19 lipca 2012r. w połączonych sprawach C-213/11, C-214/11 i C-217/11.

2.5. Zaskarżoną decyzją organ odwoławczy utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. W motywach rozstrzygnięcia wskazał, że organ I instancji włączył do akt wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w J. II Wydziału Karnego z dnia [...] . sygn. akt [...] . Z wyroku tego wynika, że Sąd uznał J.J. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego z art. 107 § 1 k.k.s., zgodnie z którym kto wbrew przepisom ustawy lub warunkom koncesji lub zezwolenia urządza lub prowadzi grę losową, grę na automacie lub zakład wzajemny, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie, orzekając jednocześnie przepadek automatu do gier Multivideo Admiral o numerze [...] .

Wyrokiem tym Sąd uznał, że na spornym automacie były urządzane gry wbrew przepisom art. 6 ust. 1 u.g.h., a zatem bez wymaganej przepisami prawa koncesji na prowadzenie kasyna gry. Od wyroku tego J. J. nie wniósł sprzeciwu, nie kwestionując tym samym ustaleń faktycznych, na podstawie których Sąd wydał swoje orzeczenie.

Organ II instancji argumentował, iż w myśl art. 11 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny. Wyrok wydany w postępowaniu karnym ma zatem wiążącą moc dowodową w zakresie zawartych w nim ustaleń faktycznych, które mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie sądowo-administracyjnej. Nie może również budzić wątpliwości, że tym bardziej ustalenia sądu karnego są wiążące dla organu podatkowego, co potwierdza judykatura: wyroki WSA w Warszawie z dnia 11 października 2012r. III SA/Wa 138/12, WSA w Kielcach z dnia 22 września 2011r. I SA/Ke 352/11, NSA z dnia 12 lutego 2009r. II GSK 727/08, Lex nr 515971, z dnia 8 września 2009r., II FSK 560/08, , z dnia 1 kwietnia 2008r., I FSK 434/07, z dnia 12 sierpnia 2008r., I FSK 848/07, NSA z dnia 26 marca 2009r., I FSK 587/09, CBOSA. W konsekwencji organ nie podzielił stanowiska skarżącego, iż adresatem art. 11 p.p.s.a. są organy podatkowe, co oznacza, że nie są one zwolnione z obowiązku dokonania samodzielnych ustaleń w celu określenia zobowiązania podatkowego

Wobec powyższego, pomimo braku możliwości przeprowadzenia gry na rzeczonym automacie w związku z jego likwidacją, która w wykonaniu prawomocnego wyroku została dokonana w dniu 2 maja 2012r., kierując się ustaleniami stanu faktycznego wynikającymi z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego wydanego w postępowaniu karnym organ ten stwierdził, iż gry na automacie Multi video Admiral o numerze [...] były urządzane wbrew przepisom u.g.h., a zatem naruszały art. 2 ust. 3-5 u.g.h.

Organ II instancji podkreślił, iż istotnym również jest fakt, iż bezspornie ustalono, że przedmiotowe urządzenie w momencie kontroli znajdowało się w lokalu o nazwie [...] w J. , w którym prowadzona była działalność gospodarcza, a zatem było udostępnione klientom lokalu. W związku z tym gra na spornym automacie była organizowana w celach komercyjnych. Komercyjny oznacza bowiem przynoszący dochód, obliczony na zysk, uzależniający działanie od ekwiwalentu pieniężnego, towarowego, itp. (Słownik języka polskiego (red.) M. Szymczak, t. 1, Warszawa 1996, s. 910). Mając na uwadze wstawienie automatu do lokalu o charakterze komercyjnym, jakim niewątpliwie jest kawiarnia, jak również środki pieniężne znajdujące się wewnątrz automatu, świadczące o uzależnieniu działania automatu od zakredytowania go określoną kwotą pieniędzy zasadne było przyjęcie, iż gry na automacie Multivideo Admiral o nr [...]były urządzane w celach komercyjnych.

Organ odwoławczy podkreślił, iż uprawnienie Ministra Finansów do rozstrzygania w drodze decyzji w trybie art. 2 ust. 6 u.g.h. charakteru gier oraz zakładów wzajemnych nie oznacza, iż w każdym przypadku organ ten ma obowiązek wydać decyzję, o której mowa w ww. przepisie. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem wyrażonym przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 31 stycznia 1994r. II SA 2338/93, jedynie wątpliwości co do charakteru gry rozstrzyga Minister Finansów w drodze decyzji administracyjnej. Natomiast normy prawne obowiązującej u.g.h. wskazują, jakie cechy danej gry na automatach pozwalają je zakwalifikować jako gry w rozumieniu przepisów i to do organu prowadzącego postępowanie należy ustalenie czy skontrolowane urządzenie jest automatem w rozumieniu u.g.h.

Dalej organ II instancji podkreślił, że chociaż skarżąca nie jest podmiotem prawa handlowego wymienionym w art. 6 ust. 4 u.g.h. lecz spółką cywilną, to prowadziła ona działalność podlegającą przepisom u.g.h. Pomimo zatem faktu, iż nie uzyskała zezwolenia na prowadzenie kasyna, gdyż zezwolenia takiego uzyskać nie mogła, urządzała gry na automatach w rozumieniu u.g.h., naruszając tym samym przepisy tej ustawy. Takie działanie nie uwolniło strony od odpowiedzialności i kary wynikającej z art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. Na poparcie stanowiska organ odwoławczy przywołał wyrok WSA w Poznaniu z dnia 4 grudnia 2012r. sygn. akt I SA/Po 854/12, w którym stwierdzono, że fakt, iż skarżąca nie mogła uzyskać zezwolenia na prowadzenie kasyna gry nie zwalnia jej z odpowiedzialności z tytułu prowadzenia gier z naruszeniem u.g.h. Karze z art. 89 u.g.h. podlega bowiem każdy, kto urządza gry hazardowe wbrew przepisom ustawy, zarówno osoba fizyczna jak i prawna.

3. Postępowanie przed Sądem I instancji.

3.1. W skardze strona, reprezentowana przez doradcę podatkowego, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji, poprzedzającej ją decyzji organu I instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania, zaskarżonej decyzji zarzuciła :

1. Naruszenie prawa materialnego, a to art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 u.g.h. poprzez ich błędna wykładnię i przyjęcie, że organizowanie gier na zatrzymanym urządzeniu narusza u.g.h.,

2. Naruszenie prawa materialnego poprzez dokonanie przez organu błędnej wykładni przepisu art. 2 ust. 5 u.g.h.,

3. Naruszenie przepisów o właściwości rzeczowej polegające na niezastosowaniu art. 2 ust. 6 u.g.h., na podstawie którego kompetencja do określania w drodze decyzji czy urządzenie spełnia wymagania przewidziane w art. 2 ust. 1-5 u.g.h., należy do ministra właściwego do spraw finansów publicznych,

4. Naruszenie prawa polegające na wydaniu decyzji nakładającej karę pieniężną w braku zachodzących w sprawie przesłanej zastosowania sankcji z art. 89 ust. 1 pkt 2, art. 89 ust. 2 pkt 2 u.g.h.,

5. Błąd w ustaleniach faktycznych oraz całkowitą sprzeczność istotnych ustaleń organu z treścią zgromadzonego materiału dowodowego i całkowicie dowolną oceną materiału dowodowego,

6. Naruszenie zasad postępowania podatkowego poprzez niezebranie w sprawie niezbędnego materiału dowodowego oraz nierozpatrzenie go w całości, jak również brak działań organu pierwszej instancji w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, a przez to naruszenie podstawowych zasad postępowania podatkowego, tj. art. 122 oraz art. 187 § 1 o.p.

W uzasadnieniu skargi strona, dokonując analizy wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 lipca 2012r. w sprawach połączonych C-213/11, C-214/11 i C-217/11 podniosła, że przepis art. 14 ust. 1 u.g.h. ma charakter przepisu technicznego. Wobec faktu, że nie został on przedstawiony Komisji Europejskiej celem notyfikacji uznać należy, że przepis ten jest nieskuteczny i nie może być podstawą rozstrzygnięć sądów krajowych oraz organów stosujących u.g.h. W konsekwencji, zdaniem skarżącej, nie nadaje się do stosowania także przepis sankcjonujący naruszenie art. 14 ust. 1 zawarty w art. 89 u.g.h.

Skarżąca podniosła również, że organ w trakcie prowadzonego postępowania swoje ustalenia nie oparł na żadnych dowodach. W trakcie kontroli nie został bowiem przeprowadzony eksperyment, jak również urządzenie nie zostało poddane badaniu przez biegłego. Wobec powyższego dla ustalenia, czy gra na urządzeniu posiadała element losowości jak również czy możliwym było uzyskanie wygranej, niezbędnym było stwierdzenie tego faktu w trakcie ustaleń faktycznych, których na żadnym etapie postępowania nie przeprowadzono.

W ocenie skarżącej, do poniesienia kary pieniężnej na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1 i 2 u.g.h. może być zobowiązany jedynie podmiot wymieniony w art. 6 ust. 4 u.g.h. W związku z tym przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą jako spółka cywilna nie może ponosić sankcji administracyjnej w sytuacji, gdy ustawa nie wskazuje go jako podmiotu uprawnionego do uzyskania koncesji na prowadzenie kasyna gry, co miało miejsce w niniejszej sprawie.

3.2. w odpowiedzi na skargę organ odwoławczy podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o jej oddalenie.

4. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

4.1. Skarga okazała się zasadna.

4.2. Z brzmienia art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. p.p.s.a. wynika, że w przypadku, gdy Sąd stwierdzi, bądź to naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, bądź to naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź wreszcie inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, wówczas - w zależności od rodzaju naruszenia - uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub części albo stwierdza ich nieważność bądź też stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa. Przywołany przepis nie pozostawia zatem wątpliwości, co do tego, że zaskarżona decyzja lub postanowienie mogą ulec uchyleniu tylko wtedy, gdy organom podatkowym można postawić uzasadniony zarzut naruszenia prawa, czy to materialnego, czy to procesowego, jeżeli naruszenie to miało, bądź mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.).

4.3. Rozpoznając skargę, Sąd w pierwszej kolejności rozważył czy z uwagi na regulację art. 6 ust. 1 i 6 u.g.h., spółka cywilna ponosić może odpowiedzialność administracyjną na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h., co determinuje rozpoznanie dalszych zarzutów skargi.

W tym kontekście przypomnieć należy, że powołany wyżej przepis stanowi, iż działalność w zakresie gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości oraz gier na automatach może być prowadzona na podstawie udzielonej koncesji na prowadzenie kasyna wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, mającej siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. karze pieniężnej podlega urządzający gry na automatach poza kasynem gry.

Karę tę wymierza w drodze decyzji administracyjnej naczelnik urzędu celnego, na którego obszarze działania jest urządzana gra hazardowa. Jedyną przesłanką wymierzenia kary pieniężnej na podstawie ustawy o grach hazardowych, jest ustalenie faktu urządzenia gry hazardowej w rozumieniu art. 4 ust. 2 w zw. z art. 2 u.g.h. bez koncesji lub zezwolenia lub gry na automacie poza kasynem gry. Karze z art. 89 u.g.h. podlega bowiem każdy, kto urządza gry hazardowe wbrew przepisom ustawy.

Jak trafnie wskazał WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 4 grudnia 2012r. sygn.. akt I SA/Po 854/12, że konsekwencji sankcja administracyjna wynikająca z art. 89 u.g.h. - stosowana automatycznie z mocy ustawy - ma przede wszystkim znaczenie prewencyjne. Istotą kary administracyjnej jest przymuszenie do respektowania nakazów i zakazów. Proces wymierzania kar pieniężnych należy zatem postrzegać w kontekście stosowania instrumentów władztwa administracyjnego. Kara ta nie jest konsekwencją dopuszczenia się czynu zabronionego, lecz skutkiem zaistnienia stanu niezgodnego z prawem (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 marca 2008r., sygn. akt SK 75/06). Nie stanowi ona także odpłaty za popełniony czyn, lecz ma charakter środka przymusu służącego zapewnieniu realizacji wykonawczo - zarządzających zadań administracji agregowanych przez pojęcie interesu publicznego. Stanowi przejaw interwencjonizmu państwowego w sferę, która została uznana przez ustawodawcę za szczególnie istotną (por. sygn. [...] ).

W ocenie Sądu przywołany wyżej i zacytowany przez organ odwoławczy na poparcie swojego stanowiska wyrok, nie przemawia na rzecz tezy organu. Skoro naruszenia przepisów niniejszej ustawy może dopuścić się zarówno osoba fizyczna, jak i prawna, to tym samym każda z nich może zostać ukarana na mocy przepisów tej ustawy. Odpowiedzialności tej nie może natomiast ponosić spółka cywilna, tylko jej wspólnicy.

4.4. Przenosząc powyższe uwagi na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że skarżąca prowadząc działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej nie mogła ponieść sankcji administracyjnej.

Określając podmiot, na który nałożona może być kara pieniężna należy mieć na uwadze art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 584), który stanowi, że za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Z powołanego przepisu jasno wynika, że spółka cywilna nie jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą tj. przedsiębiorcą. Przedsiębiorcami są natomiast jej wspólnicy w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej. Natomiast z zaskarżonej decyzji, jak i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji jasno wynika, że kara pieniężna nałożona została przez organ na spółkę cywilną, a nie na jej wspólników. Do poniesienia kary pieniężnej, na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h., co wykazano powyżej, nie może być zatem zobowiązana spółka cywilna.

Z uwagi na naruszenie przez organ art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. rozpoznanie pozostałych zarzutów skargi stało się bezprzedmiotowe.

4.5. Mając na względzie powyższe, Sąd uchylił zaskarżoną decyzję na zasadzie art. 145 § 1 a) p.p.s.a. oraz orzekł o zwrocie kosztów postępowania sądowego na podstawie art. 200 p.p.s.a.