Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Donata Starosta (spr.) Sędziowie WSA Izabela Bąk-Marciniak WSA Anna Jarosz Protokolant ref. staż. Agata Pawlicka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 sierpnia 2016 r. sprawy ze skargi P.S. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] stycznia 2016 r., nr [...] w przedmiocie pozbawienia statusu osoby bezrobotnej 1. uchyla zaskarżoną decyzję Wojewody [...] z dnia [...] stycznia 2016 r., znak [...] w części, w której utrzymuje w mocy decyzję Starosty [...] z dnia [...] grudnia 2015 r. znak [...] orzekającej o pozbawieniu P.S. praw do stypendium stażowego na okres od dnia [...] lutego 2014 r. do dnia [...] lipca 2014 r.; 2. uchyla decyzję Starosty [...] z dnia [...] grudnia 2015 r. znak [...] w części orzekającej o pozbawieniu P.S. praw do stypendium stażowego na okres od dnia [...] lutego 2014 r. do dnia [...] lipca 2014 r. i umarza w tym zakresie postępowanie administracyjne; 3. w pozostałym zakresie skargę oddala.

Decyzją z dnia [...] grudnia 2015 r. nr [...] [...] Starosta M. na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 14 lit. a i b, art. 53 ust. 1 i 6,

art. 33 ust. 4 pkt 1, art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c w związku art. 78 ust. 1-4 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 149; zwanej dalej jako "ustawa o promocji zatrudnienia") oraz art. 104 ustawy

z dnia 14 kwietnia 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r. poz. 267; zwanej dalej jako "k.p.a.") orzekł o pozbawieniu P. S. (zwanej dalej jako "Skarżąca") statusu osoby bezrobotnej na okres od [...] listopada 2013 r.

do [...] lipca 2014 r. z powodu nabycia prawa do renty socjalnej od dnia [...] listopada 2013 r. do dnia [...] listopada 2018 r. oraz o pozbawieniu Skarżącej prawa

od stypendium stażowego na okres od dnia [...] lutego 2014 r. do dnia [...] lipca 2014 r. z powodu nabycia prawa do renty socjalnej od dnia [...] listopada 2013 r. do dnia

[...] listopada 2018 r.

W odwołaniu Skarżąca wyjaśniła, że w dniu [...] maja 2015 r. otrzymała orzeczenie o przyznaniu renty socjalnej wstecz od dnia [...] listopada 2013 r.

do [...] listopada 2018 r. W jej ocenie krzywdzącej jest, że musi oddać ciężko zapracowane pieniądze, bowiem nie mogła przewidzieć, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda orzeczenie wstecznie. W trakcie pobierania stypendium

i posiadania statusu osoby bezrobotnej miała do nich prawo, nie zachodziły bowiem wówczas żadne okoliczności, które wyłączałyby to prawo, w tym okresie nie miała ustalonego prawa do renty socjalnej. W dacie wypłacania stypendium była uprawniona do jego otrzymania jak i otrzymania statusu osoby bezrobotnej.

Po rozpoznaniu dowołania Wojewoda zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia [...] stycznia 2016 r. nr [...] na podstawie

art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 10 ust. 7 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia utrzymał w mocy decyzję Starosty.

W uzasadnieniu Wojewoda przedstawił przebieg postępowania. Wyjaśnił,

że zgodnie z treścią art. 2 ust 1 pkt 2 lit. c ustawy o promocji zatrudnienia, bezrobotny jest osobą niezatrudnioną i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, jeżeli: nie nabyła m.in. renty socjalnej. Następnie Wojewoda stwierdził, że zgodnie z art. 78 ustawy o promocji zatrudnienia w przypadku przyznania renty socjalnej za okres, za który osoba bezrobotna pobierała zasiłek, stypendium, dodatek aktywizacyjny albo inne świadczenie pieniężne z tytułu pozostawania bez pracy, pobrane z tego tytułu kwoty w wysokości uwzględniającej zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych i składkę na ubezpieczenie zdrowotne zalicza się na poczet przyznanego przez organ rentowy świadczenia. W przypadku przyznania bezrobotnemu prawa do renty socjalnej

na okres, w którym był bezrobotny, pozbawienie statusu bezrobotnego i prawa do zasiłku następuje za okres, za który przyznano rentę socjalną.

W ocenie Wojewody nabycie renty socjalnej jest odrębną przesłanką negatywną wskazaną w definicji bezrobotnego, stanowiącą okoliczność eliminującą możliwość uzyskania lub zachowania statusu bezrobotnego. Zdaniem Wojewody nabycie prawa do renty socjalnej jest jedną z przesłanek negatywnych do uznania za osobę bezrobotną, zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o promocji zatrudnienia. Organ odwoławczy stwierdził, że w omawianej sytuacji organ I instancji zasadnie wszczął postępowanie w sprawie utraty statusu osoby bezrobotnej i prawa do stypendium, w trybie zwykłym na podstawie art. 104 k.p.a. i zgodnie

z obowiązującymi przepisami orzekł o pozbawieniu statusu osoby bezrobotnej

oraz prawa do stypendium stażowego w związku z przyznaniem Skarżącej renty socjalnej przez ZUS.

Wojewoda zaznaczył, że pojawienie się nowej okoliczności po wydaniu ostatecznej decyzji może stanowić jedynie podstawę do wszczęcia postępowania

w nowej sprawie o pozbawienie statusu bezrobotnego. Podstawę prawną do takiego postępowania stanowi przepis art. 78 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego P. S. wskazała, że w trakcie pobierania stypendium miała do niego prawo, nie zachodziły bowiem wówczas żadne przesłanki negatywne. W tym okresie nie miała ustalonego prawa do renty socjalnej. Dopiero wsteczne przyznanie renty socjalnej wyrokiem sądu, także za okres obejmujący pobieranie ww. świadczenia i to już po zaprzestaniu ich wypłaty spowodowało stan "pobierania dwóch świadczeń" czego nie mogła przewidzieć.

Zaznaczyła, że pomimo złego samopoczucia, wbrew przeciwnościom związanym z chorobą, sumiennie wykonywała wszystkie obowiązki związane

z odbywanym stażem i otrzymała z tego tytułu stypendium, które zostało już rozdysponowane, tak jak i przyznana renta socjalna, na potrzeby związane

z leczeniem, rehabilitacją oraz z życiem codziennym.

Skarżąca zaznaczyła również, że prawo do renty socjalnej zostało przyznane dopiero prawomocnym wyrokiem sądu w roku 2015, zaś prawo do stypendium utraciła wcześniej, bo już w roku 2014 r.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie w części.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012 r. poz. 270), zwanej dalej jako p.p.s.a. sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Stosownie do art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1647), kontrola dokonywana przez sądy administracyjne sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy szczególne nie stanowią inaczej. Ewentualne stwierdzenie uchybień w działaniu administracji publicznej obliguje sąd od uchylenia decyzji, stwierdzenia jej nieważności, bądź też stwierdzenia wydania decyzji z naruszeniem prawa (art. 145 ust. 1 p.p.s.a.). Sąd administracyjny, kontrolując działalność administracji publicznej, pozostaje zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a. związany granicami sprawy, a nie granicami skargi.

Jak wynika z art. 33 ust. 4 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia starosta pozbawia statusu osoby bezrobotnej bezrobotnego, który nie spełnia warunków,

o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2. Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o promocji zatrudnienia bezrobotnym jest m.in. osoba niezatrudniona

i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia

w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolna

i gotowa do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieucząca się w szkole, jeżeli nie nabyła prawa do renty socjalnej. Zgodnie natomiast z art. 78 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia w przypadku przyznania bezrobotnemu prawa do renty socjalnej na okres, w którym był bezrobotny, pozbawienie statusu bezrobotnego i prawa do zasiłku następuje za okres, za który przyznano rentę socjalną.

Z treści art. 78 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia jednoznacznie wynika,

że ma on zastosowanie do sytuacji, gdy dana osoba nabyła status bezrobotnego,

a następnie osobie tej przyznano prawo do renty, przy czym przepis ten stosuje się również wówczas, gdy renta zostanie przyznana za okres wsteczny, nawet sięgający okresu z chwili nabycia statusu bezrobotnego.

Jak wynika z akt niniejszej sprawy decyzją z dnia [...] lipca 2013 r.

nr [...] Starosta M. z dniem [...] lipca 2013 r. uznał Skarżącą za osobę bezrobotną. Następnie decyzją z dnia [...] lutego 2014 r.

nr [...] Starosta M. przyznał Skarżącej stypendium

w wysokości [...] zł brutto miesięcznie w okresie odbywania stażu od dnia

[...] lutego 2014 r. Z kolei decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] maja 2015 r. znak: [...] Skarżącej została przyznana renta socjalna od

[...] listopada 2013 r. do [...] listopada 2018 r.

Powyższe wskazuje jednoznacznie, że z dniem [...] listopada 2013 r. Skarżąca przestała spełniać przesłanki pozwalające na uznanie jej za osobę bezrobotną. Jak bowiem wynika z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o promocji zatrudnienia przyznanie renty socjalnej stanowi negatywną przesłankę uznania osoby za osobę bezrobotną. Natomiast w przypadku przyznania bezrobotnemu prawa do renty socjalnej art. 78 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia stanowił podstawę pozbawienia statusu osoby bezrobotnej za okres, za który przyznano tą rentę. Tym samym

jako prawidłowe należy ocenić stanowisko Wojewody wyrażone w zaskarżonej decyzji w zakresie wystąpienie przesłanek do pozbawiania Skarżącej statusu osoby bezrobotnej, od dnia w którym otrzymała ona prawo do renty socjalnej, tj. od dnia

[...] listopada 2013 r.

Zauważyć jednak trzeba, że decyzja Starosty z dnia [...] grudnia 2015 r. zwiera również orzeczenie o pozbawieniu Skarżącej prawa od stypendium stażowego na okres od dnia [...] lutego 2014 r. do dnia [...] lipca 2014 r.

W pierwszej kolejności wyjaśnić trzeba, że z istoty świadczeń jakimi są stypendium stażowe i renta socjalna wynika niewątpliwie niemożność jednoczesnego pobierania obydwu z nich. Stypendium stażowe to kwota wypłacaną z Funduszu Pracy bezrobotnemu lub innej uprawnionej osobie w okresie odbywania stażu (por. art. 2 ust. 1 pkt 35 ustawy o promocji zatrudnienia), tym samym osobie zdolnej do podjęcia pracy zarobkowej. Z kolei renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu (art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej Dz.U. z 2013 r. poz. 982).

Pomimo tego rozstrzygnięcie o pozbawieniu Skarżącej prawa do stypendium stażowego nie jest prawidłowe. W ocenie Sądu w wyniku błędnej wykładni przepisu art. 78 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia Wojewoda doszedł do przekonania,

że przepis ten pozwala na wydanie decyzji o pozbawieniu prawa do stypendium stażowego za okres pobierania renty socjalnej. Zwrócić należy jednak uwagę, że brzmienie art. 78 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia nie pozostawia wątpliwości, iż daje on podstawę jedynie do pozbawienia statusu bezrobotnego i prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Brak jest natomiast podstaw do tego, aby z treści art. 78 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia wywieść podstawę do wydania decyzji o pozbawieniu prawa do stypendium stażowego. Ustawodawca wskazał bowiem jasno, że konsekwencją przyznania renty socjalnej za okres, w którym dana osoba posiadała status osoby bezrobotnej może być jedynie pozbawienie tego statusu, a także pozbawianie prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

Jeśli natomiast chodzi o kwestię wypłaconego stypendium stażowego w okresie, w którym bezrobotnemu przysługiwała renta socjalna, to kwestie te zostały w sposób szczegółowy uregulowane w art. 78 ust. 1-3 ustawy o promocji zatrudnienia. Przepis art. 78 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia stanowi, że w przypadku przyznania bezrobotnemu (...) renty socjalnej (...), za okres, za który pobierał stypendium (...), pobrane z tego tytułu kwoty w wysokości uwzględniającej zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych i składkę na ubezpieczenie zdrowotne zalicza się na poczet przyznanego przez organ rentowy świadczenia. Kwoty te traktuje się jak świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W myśl art. 78 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia organ rentowy przekazuje kwotę zaliczoną na poczet przyznanego świadczenia, o której mowa w ust. 1, na rachunek bankowy Funduszu Pracy powiatowego urzędu pracy, który wypłacił stypendium.

Co do zasady w przypadku przyznania renty socjalnej w czasie pobierania stypendium stażowego, organ rentowy stosownie do treści art. 78 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia powinien kwotę pobranego stypendium za okres, w którym przysługiwała renta socjalna, zaliczyć się na poczet przyznanego przez organ rentowy świadczenia. W takiej sytuacji organ rentowy przekazuje kwotę zaliczoną na poczet przyznanego świadczenia na rachunek bankowy Funduszu Pracy powiatowego urzędu pracy, który wypłacił stypendium. Niedokonanie stosownego potrącenia przez organ rentowy nie oznacza jednak, że organ który wypłacił stypendium nie ma możliwości dochodzenia zwrotu kwoty wypłaconej tytułem stypendium stażowego za okres w którym bezrobotnemu przysługiwała renta socjalna.

Zgodnie z art. 78 ust. 2 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia stypendium finansowane z Funduszu Pracy wypłacone osobie za okres, za który osoba ta nabyła prawo renty socjalnej, jeżeli organ rentowy, który przyznał świadczenie, nie dokonał jego pomniejszenia na zasadach określonych w art. 78, stanowi świadczenie nienależnie pobrane. Natomiast stosownie do art. 76 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia osoba, która pobrała nienależne świadczenie pieniężne, jest obowiązana do zwrotu, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji w przedmiocie obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia pieniężnego, kwoty otrzymanego świadczenia wraz z przekazaną od tego świadczenia zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne. Tym samym jeżeli organ rentowy nie dokonał rozliczenia, o którym mowa w art. 78 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia niezwłocznie po przyznaniu świadczenia z ubezpieczeń społecznych, to świadczenie wypłacone z Funduszu Pracy za okres równoległy ze świadczeniem z ubezpieczeń społecznych staje się świadczeniem nienależnym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27 listopada 2012 r., sygn. akt III AUa 487/12; publ. Legalis).

Reasumując, w ocenie Sądu w niniejszej sprawie wystąpiły przesłanki do zastosowania sankcji wynikającej z art. 78 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia tj. pozbawienia Skarżącej statusu osoby bezrobotnej, za okres, w którym pobierała rentę socjalną. Niemniej jednak z przepisu, który organ przyjął za materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji nie wynika prawo do orzekania o pozbawieniu stypendium stażowego za okres pobierania renty socjalnej. Rozliczenie pobranego stypendium za okres pobierania renty socjalnej powinno nastąpić w trybie art. 78 ust. 1-3 ustawy o promocji zatrudnienia, ewentualnie w odrębnym postępowaniu na podstawie art. 76 ust. 2 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia.

Z uwagi na powyższej stwierdzone uchybienia niezbędnym było uchylenie zaskarżonej decyzji Wojewody w zakresie w jakim utrzymuje ona pkt 2 decyzji Starosty z dnia [...] grudnia 2015 r. nr [...] [...], a także pkt 2 ww. decyzji Starosty. W pozostałym zakresie skarga podlega oddaleniu.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p p.p.s.a. orzekł jak w pkt 1 wyroku. Rozstrzygnięcie zawarte w pkt 2 wyroku zapadło na podstawie art. 151 p.p.s.a.