Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Elżbieta Piechowiak (spr.) Sędziowie sędzia WSA Renata Owczarzak sędzia WSA Joanna Brzezińska Protokolant starszy sekretarz sądowy Elżbieta Brandt po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 października 2016 r. sprawy ze skargi Stowarzyszenia [...] w [...] na bezczynność Szpitala [...] nr [...] im. [...] w [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej 1. umarza postępowanie w zakresie zobowiązania do rozpoznania wniosku strony skarżącej z dnia [...] kwietnia 2016 r. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej, 2. stwierdza, że Szpital [...] nr [...] im. [...] w [...] dopuścił się bezczynności, która nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa.

W dniu [...] r. skarżące Stowarzyszenie [...] w W. wniosło do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy skargę na bezczynność Szpitala [...] w sprawie udostępnienia informacji publicznej, domagając się zobowiązania strony przeciwnej do udostępnienia informacji publicznej określonej we wniosku z dnia [...] r. oraz stwierdzenia że strona przeciwna pozostaje w bezczynności w zakresie udostępnienia wnioskowanych informacji

W uzasadnieniu skargi strona skarżąca wskazała, że złożonym drogą elektroniczną wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej z dnia [...] r. zwróciła się do strony przeciwnej o przesłanie na wskazany we wniosku adres mailowy następujących informacji:

1) informacji o adresie www strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej szpitala;

2) informacji o adresie www strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej szpitala, pod którym znajduje się dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających (w odniesieniu do wszystkich kontroli, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, które miały miejsce w latach [...]);

3) informacji o tym, czy Szpital udostępnia, użycza, wynajmuje bądź dzierżawi pomieszczenia lub sprzęty medyczne szpitala innym osobom lub podmiotom (wraz ze skanami tych umów);

4) skanów umów z ordynatorami pracującymi w Szpitalu na dzień wniesienia wniosku.

W związku z brakiem odpowiedzi na przedmiotowy wniosek w ustawowym terminie, w dniu [...] r. został wysłany mail do Szpitala przypominający o obowiązku udzielania odpowiedzi na wniosek i udostępnienia wnioskowanych informacji. Do dnia złożenia skargi strona przeciwna nie odpowiedziała jednak na wniosek, co oznacza zdaniem strony skarżącej, że złożenie skargi na bezczynność jest uzasadnione. Jednocześnie strona skarżąca podkreśliła, że Szpital jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia wnioskowanych informacji, oraz że przedmiot wniosku stanowi informację publiczna.

W odpowiedzi na skargę strona przeciwna wskazała, że uwzględniła skargę w całości i przekazała stronie skarżącej w dniu [...] r. drogą elektroniczną wnioskowane informacje, na dowód czego załączyła stosowny wydruk maila. Wyjaśniła przy tym, że była zobowiązana ustosunkować się do wniosku o udostępnienie informacji publicznej w ustawowym terminie i że tego nie uczyniła. Oznacza to w jej ocenie, że w sprawie zaistniała bezczynność, która nie miała jednak miejsca z rażącym naruszeniem prawa, gdyż nieudzielanie w terminie odpowiedzi nastąpiło w wyniku problemów z pocztą elektroniczną, które spowodowały, że przedmiotowy wniosek nie dotarł do osób odpowiedzialnych w Szpitalu. W przesłanym do Sądu piśmie z dnia [...] r. strona przeciwna dodatkowo wyjaśniła, że o wniosku strony skarżącej podjęła wiadomość z chwilą otrzymania skargi, że uwzględniła wniosek opierając się na treści skargi, że nie jest w posiadaniu maili w których przesłany został wniosek i przypomnienie oraz, że nie jest jej wiadome co się z tymi mailami stało, być może zostały potraktowana jako spam i usunięte. Tak jak w odpowiedzi na skargę, również w piśmie z dnia [...]. strona przeciwna wskazała, że nieudzielanie odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji publicznej nastąpiło w wyniku problemów z pocztą elektroniczną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy zważył, co następuje:

W świetle art. 3 § 2 pkt 8 i 9 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 718, dalej powoływanej jako ppsa) w zw. z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1647) sądowa kontrola administracji publicznej, dokonywana w oparciu o kryterium legalności, obejmuje m.in. orzekanie przez sądy administracyjne w sprawach skarg na bezczynność. Pojęcie bezczynności wiąże się z sytuacją, gdy organ będąc właściwym i zobowiązanym do załatwienia sprawy, nie czyni tego w terminie określonym przepisami prawa.

W związku z tym, iż przedmiot sprawy stanowi bezczynność polegająca na nie udostępnieniu w terminie informacji publicznej wskazać należy, że dostęp do informacji publicznej i zasady oraz tryb jej udostępnia reguluje ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 2058 ze zm., dalej powoływana też jako udip). Zgodnie z art. 1 ust. 1 tej ustawy informacja podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonym w przepisach ustawy. Przepis art. 2 ust. 1 udip stanowi zaś, że każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej, natomiast w przepisie art. 2 ust. 2 udip wskazuje się, że od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego, z tym, że z art. 3 ust. 1 pkt 1 udip wynika, że w przypadku informacji publicznej przetworzonej konieczne jest istnienie szczególnie istotnego interesu publicznego przemawiającego za udostępnieniem informacji. Wyrażone w powyższych przepisach prawo do informacji publicznej obejmuje m.in. uprawnienie do uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego (art. 3 ust. 1 pkt 1 udip).

Informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych (art. 1 ust. 1 udip). Przepis art. 6 ust. 1 udip zawiera przykładowe wyliczenie rodzajów informacji publicznej podlegających udostępnieniu, w którym znalazły się m.in. informacje o podmiotach określonych w art. 4 ust. 1 udip, a więc podmiotach wykonujących zadania publiczne zobowiązanych do udostępnienia informacji publicznej, o majątku, którym dysponują, o zasadach ich funkcjonowania (art. 6 ust. 1 pkt 2 i 3 udip), a także informacje o danych publicznych, w tym: treść i postać dokumentów urzędowych, w szczególności: treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć, dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających (art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a udip). Stosownie do art. 8 ust. 2 udip informacje publiczne są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej przez podmioty, o których mowa w art. 4 ust. 1 i 2 udip. Rodzaj informacji publicznych podlegających obowiązkowemu udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej określa art. 8 ust. 3 udip.

Przy takim unormowaniu zakresu pojęcia informacji publicznej, żądane przez stronę skarżącą informacje wyszczególnione w skardze należało uznać za informacje publiczne w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej. W szczególności informacje dotyczące przeprowadzonych kontroli (dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających), jako informacje wprost określone w art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a udip, stanowią informacje publiczne, które to dodatkowo, zgodnie z art. 8 ust. 3 zd. 1 udip powinny być obligatoryjnie zamieszczone na stronie podmiotowej danego podmiotu zobowiązanego (art. 8 ust. 3 zd. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a udip). Skoro więc wniosek w tych zakresie dotyczył informacji, która powinny znajdować się na stronie podmiotowej BIP podmiotu, to tym samym prawidłowo został on ograniczony do żądania wskazania adresu strony internetowej, pod którym informacje te można znaleźć (por. art. 10 ust. 1 udip). Oznacza to, że podmiot zobowiązany nie musiałby udostępniać tych informacji na wniosek, lecz wystarczyłoby wskazanie adresu strony internetowej, pod którym informacje te można znaleźć.

Również informacje o tym, czy Szpital udostępnia, użycza, wynajmuje bądź dzierżawi pomieszczenia lub sprzęty medyczne szpitala innym osobom lub podmiotom (wraz ze skanami tych umów) stanowią informacje publiczne, gdyż dotyczą one informacji o majątku, którym dysponują podmioty określone w art. 4 ust. 1 udip (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f i pkt 5 udip). Informacją o sprawach publicznych jest także informacja obejmująca udostępnienie umów z ordynatorami pracującymi w szpitalu, albowiem wiąże się ona, jak prawidłowo podkreśliła to strona skarżąca, z funkcjonowaniem Szpitala, jako podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji publicznej. Wobec powyższego nie ulega wątpliwości, że przedmiotowy wniosek strony skarżącej musiał zostać uznany za wniosek o udostępnienie informacji publicznej w rozumieniu udip.

Bezsporna i zarazem niewątpliwa jest również okoliczność, że Szpital [...] jako podmiot wykonujący zadania publiczne (udzielanie świadczeń zdrowotnych), jest podmiotem, o którym mowa w art. 4 ust. 1 udip. Tym samym więc jest on objęty obowiązkami wynikającymi z ustawy o dostępie do informacji publicznej, w tym więc obowiązkiem podejmowania na jej podstawie prawem określonych działań w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.

Przesądzenie, że objęte wnioskiem z dnia [...] r. informacje stanowią informację publiczną, oraz że Szpital [...] jest podmiotem obowiązanym do udostępnia informacji publicznej oznacza, że w sprawie podmiot ten zobowiązany był do odniesienia się do ww. wniosku w trybie przepisów udip. Zgodnie z art. 13 ust. 1 i 2 udip udostępnianie informacji publicznej na wniosek winno nastąpić w sposób zgodny z wnioskiem, bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z wyjątkiem sytuacji przewidzianej w art. 13 ust. 2 i art. 15 ust. 2 udip (w zakresie terminu udostępnienia) oraz w art. 14 ust. 1 udip (w zakresie sposobu udostępnienia). W związku z tym, iż ustawa o dostępie do informacji publicznej nie przewiduje żadnej szczególnej formy udzielenia informacji publicznej, udostępnienie informacji następuje w drodze czynności materialno-technicznej. Forma decyzji przewidziana została w art. 16 ust. 1 udip jedynie dla odmowy udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenia postępowania o udostępnienie informacji w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 udip, a wiec, gdy zachodzą określone w tym przepisie przesłanki do umorzenia postępowania. Z powyższego wynika, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej rozpatruje się bądź przez udostępnienie w ww. terminie informacji (czynność materialno-techniczna), bądź przez wydajanie stosownej decyzji administracyjnej o odmowie udostępnienia informacji publicznej (z uwagi na ograniczenia z art. 5 udip lub - w przypadku informacji przetworzonej - ze względu na brak szczególnie istotnego interesu publicznego) bądź o umorzeniu postępowania (w przypadku określonym w art. 14 udip). Powyższe oznacza, że w wypadku, gdy dany podmiot będąc właściwym i zobowiązanym do zareagowania na wniosek o udostępnienie informacji publicznej w sposób przewidziany przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej, wbrew tym przepisom ani nie udostępni w nakazanym terminie w drodze czynności materialno-technicznej żądanej informacji, ani też nie wyda stosownej decyzji administracyjnej o odmowie udostępnienia informacji publicznej bądź o umorzeniu postępowania, to tym samym zaistnieje sytuacja kwalifikowana jako bezczynność w udostępnieniu informacji publicznej. Należy jednak przy tym podkreślić, że wspomniana bezczynność nie będzie miała miejsca w przypadku, gdy żądana informacja nie stanowi informacji publicznej (jak też, gdy nie istnieje, czy też nie jest w posiadaniu podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji). W takiej sytuacjach dany podmiot nie jest zobowiązany ani do udostępnia żądanej informacji, ani do wydania decyzji o odmowie jej udostępnienia, a jedynie do poinformowania o tym zwykłym pismem wnioskodawcy. Prawo dostępu do informacji publicznej oznacza bowiem dostęp do informacji będącej faktycznie informacją publiczną, a z przypisów ustawy o dostępnie informacji publicznej jednoznacznie wynika, że udostępnieniu w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej podlega tylko informacja publiczna (art. 6 ust. 1 udip).

Na tle poczynionych powyżej uwag nie ulega wątpliwości, że w przedmiotowej sprawie podmiot zobowiązany uchybił ustawowemu terminowi do udostępnienia wnioskowanych przez stronę skarżącą informacji. Wniosek o udostępnienie informacji publicznej wpłynął bowiem w dniu [...] r., a zatem wynikający z art. 13 ust.1 udip termin udostępnienia informacji upłynął z dniem [...] r. Wnioskowane informacje zostały natomiast udostępnione w dniu [...] r. Tym samym więc w sprawie wystąpił stan bezczynności, gdyż Szpital udostępnił stronie skarżącej wnioskowane informacje z przekroczeniem przewidzianego w art. 13 ust.1 udip terminu, bez powiadomienia o tym strony w trybie art. 13 ust.2 udip. Okoliczność ta stanowiła podstawę do stwierdzania, że podmiot zobowiązany dopuścił się w sprawie bezczynności. W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że skutki trudności, błędów czy nieprawidłowości w zakresie kształtowania i obsługiwania przez organy administracji publicznej oficjalnych systemów służących do komunikacji z tymi organami (np. poczty elektronicznej, systemu ePUAP) nie mogą być przerzucane na korzystających z tych systemów (zob. postanowienie NSA z dnia 5 listopada 2015 r., sygn. akt I OZ 1414/15; postanowienie NSA z dnia 18 listopada 2015 r., sygn. akt I OSK 2897/15). Zatem ryzyko nieodebrania przez podmiot zobowiązany do udostępnia informacji wysłanego do niego przy użyciu poczty elektronicznej maila, skierowanego na oficjalnie podany adres poczty elektronicznej podmiotu obciążało ten podmiot, a nie skarżące stowarzyszenie. Tym samym twierdzenia strony przeciwnej, że nieudzielanie w terminie odpowiedzi nastąpiło w wyniku problemów z pocztą elektroniczną, które spowodowały, że przedmiotowy wniosek nie dotarł do osób odpowiedzialnych w Szpitalu (być może został potraktowany jako spam i usunięty), w żaden sposób nie mogą "unicestwić" zaistniałej w sprawie bezczynności, a jedynie świadczą o wadliwej organizacji pracy Szpitala lub nieprawidłowym skonfigurowaniu jego poczty elektronicznej – co obciąża ten podmiot.

W tym stanie rzeczy, wobec nieudzielania w ustawowym terminie odpowiedzi na wniosek strony skarżącej o udostępnienie informacji publicznej, koniecznym stało się stwierdzenie na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 ppsa, że w sprawie Szpital dopuścił się bezczynności (pkt II sentencji wyroku). Z uwagi jednak na okoliczność, że ów stan bezczynności, istniejący w dniu wniesienia skargi ([...].), przed wydaniem wyroku przez Sąd ustał na skutek udzielenia stronie skarżącej przez Szpital wnioskowanych informacji w dniu [...]., należało uznać postępowanie sądowoadministracyjne w sprawie ze skargi na bezczynność Szpitala za bezprzedmiotowe w zakresie orzekania o zobowiązaniu tego podmiotu do załatwienia ww. wniosku. Skoro przed wydaniem wyroku strona przeciwna przestała być bezczynna, to przestała istnieć sprawa sądowoadministracyjna – rozumiana jako ustalenie, czy istnieje potrzeba zobowiązania jej do podjęcia nakazanych prawem aktów lub czynności – a co za tym idzie - postępowanie w tym zakresie stało się bezprzedmiotowe. W takim przypadku już samo wniesienie skargi na bezczynność wywołało pożądany skutek w postaci likwidacji bezczynności adresata wniosku. W konsekwencji więc Sąd na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 ppsa, umorzył postępowanie sądowoadministracyjne w zakresie zobowiązania Szpitala do załatwienia wniosku skarżącej z dnia [...] r. (pkt I sentencji wyroku).

Jednocześnie, mając na uwadze okoliczności sprawy, w tym nieznaczne przekroczenie terminu jej załatwienia, niekwestionowanie obowiązku udzielenia informacji oraz okoliczność udostępnienie informacji po wniesieniu do Sądu skargi Sąd uznał, że bezczynność w rozpatrzeniu wniosku skarżącej i udzieleniu wskazanej w nim informacji publicznej nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa, o czym orzeczono w pkt III sentencji wyroku. Podkreślić należy, że rażące naruszeniem prawa stanowi stan, w którym bez żadnej wątpliwości i wahań można stwierdzić, że naruszono prawo w sposób oczywisty. Dla kwalifikacji naruszenia prawa jako naruszenie rażące nie jest wystarczające samo przekroczenie przez organ ustawowych obowiązków, czyli także terminów załatwienia sprawy. Wspomniane przekroczenie musi być znaczne, niezaprzeczalne, oczywiste i pozbawione jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia. Zdaniem Sądu, zaistniała w sprawie bezczynność nie miała takich cech. Nie było więc podstaw do zakwalifikowania zaistniałej bezczynności jako rażącego naruszenia prawa, o czym Sąd orzekł na podstawie art. 149 § 1a ppsa w punkcie II wyroku.