Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tomasz Szmydt Sędziowie WSA Dariusz Pirogowicz (spr.) WSA Przemysław Żmich Protokolant starszy referent Tomasz Noske po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 czerwca 2016 r. sprawy ze skargi A. S. na bezczynność Prezydenta W. w przedmiocie rozpoznania wniosku o przyznanie odszkodowania za nieruchomość [...] 1. zobowiązuje Prezydenta W. do rozpoznania wniosku o przyznanie odszkodowania za nieruchomość położoną w W. przy ul. [...], oznaczonej nr hip. [...], w terminie dwóch miesięcy od daty doręczenia odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy; 2. stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności, która nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; 3. oddala skargę w pozostałej części; 4. zasądza od Prezydenta W. na rzecz A. S. kwotę 580 (pięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Pismem z [...] marca 2016 r. A. S. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na bezczynność Prezydenta [...] przy rozpoznawaniu jej wniosku o przyznanie, w trybie art. 215 ust. 2 ustawy z dnia [...] sierpnia 1997 r. - o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2015 r., poz. 1774), odszkodowania za utraconą przez jej poprzedników prawnych nieruchomość [...], położoną przy ul. [...], oznaczoną dawnym nr hip. [...], która w dacie wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. - o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279) stanowiła współwłasność H. J. D. i J. M.

Postępowanie w sprawie odszkodowania za powyższą nieruchomość wszczęte zostało wnioskiem skarżącej z [...] listopada 2015 r., który wpłynął do organu [...] listopada 2015 r.

Skarżąca zwracała uwagę, iż mimo upływu terminu z art. 35 § 3 k.p.a. w jakim sprawa zainicjowana tym wnioskiem winna być rozpoznana, Prezydent [...] postępowania nie zakończył. Nie powiadomił jej także bezpośrednio po jego upływie o przyczynach zwłoki oraz nie wyznaczył nowego terminu, w którym sprawa zostanie załatwienia. Podnosiła ponadto, że wobec bezczynności organu wniosła w trybie art. 37 k.p.a. w dniu [...] stycznia 2016 r. zażalenie do Wojewody [...], które do dnia złożenia skargi nie zostało rozpoznane.

W tym stanie rzeczy domagała się: wyznaczenia Prezydentowi [...] trzydziestodniowego dniowego terminu na zakończenie postępowania; stwierdzenia, że zaistniała bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, wymierzenie organowi z tego tytułu grzywny oraz przyznanie na jej rzecz od organu sumy pieniężnej do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

W odpowiedzi na skargę Prezydent [...] wniósł o jej oddalenie, podnosząc jednocześnie, że do zakończenia postępowania i wydania merytorycznej decyzji niezbędne jest sporządzenie operatu szacunkowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

skarga w zakresie w jakim zarzuca Prezydentowi [...] bezczynność jest uzasadniona.

Ta bowiem zachodzi gdy w prawnie określonym terminie organ nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie - ale mimo ustawowego obowiązku - nie zakończył go wydaniem stosownego aktu. Dla stwierdzenia bezczynności organu nie ma przy tym znaczenia fakt z jakich powodów dany akt administracyjny nie został podjęty, a w szczególności, czy bezczynność ta została spowodowana zawinioną lub też niezawinioną opieszałością organu w jego podjęciu. Okoliczności jakie spowodowały zwłokę organu oraz jego działania w toku rozpoznawania sprawy (jak też zaniechania) oraz stopień przekroczenia terminów będą miały natomiast znaczenie przy ocenie Sądu, czy stwierdzona bezczynność miała charakter kwalifikowany, tj. czy była ona rażąca, w rozumieniu art. 149 § 1a ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) przywoływanej dalej jako: "p.p.s.a.", czy też nie.

Zgodnie z ustanowioną w art. 12 k.p.a. zasadą szybkości postępowania organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia (§ 1). Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione bezzwłocznie (§ 2). W myśl natomiast art. 35 § 3 k.p.a. załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Artykuł 36 § 1 k.p.a. nakłada z kolei na organy administracji publicznej obowiązek zawiadomienia strony o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a., bądź terminie określonym w przepisie szczególnym, z podaniem przyczyny zwłoki oraz wskazania nowego terminu jej załatwienia..

W okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy niesporne jest, że wniosek A. S. o przyznanie odszkodowania do dnia wydania niniejszego wyroku nie został przez Prezydenta [...] rozpoznany. Wniosek ten wpłynął natomiast do organu [...] listopada 2015 r., co wynika z umieszczonej na nim prezentaty Kancelarii Urzędu [...] Od ww. daty rozpoczął zatem swój bieg określony w art. 35 § 3 k.p.a. termin do załatwienia sprawy nim objętej. Zgodnie bowiem z art. 61 § 3 k.p.a. datą wszczęcia postępowania na żądanie strony, jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. W tym stanie rzeczy termin, w którym postępowanie nim wywołane winno co do zasady ulec zakończeniu do dnia [...]stycznia 2016 r. Oczywiście termin ten mógł ulec przedłużeniu na zasadach określonych w art. 36 § 1 k.p.a., jednakże z przekazanych Sądowi akt sprawy nie wynika, by do takiego przedłużenia postępowania doszło. Nie wynika również by organ w ogóle dopełnił przewidzianego tym przepisem obowiązku poinformowania strony o przyczynach zwłoki. Jedyną zaś czynnością jaką w owym czasie wykonał było wystąpienia do jednej z komórek organizacyjnych Urzędu [...] o akta własnościowe nieruchomości (vide pismo Biura Gospodarki Nieruchomościami Urzędu [...] z [...] stycznia 2016 r. nr [...])

Prowadzić to musi do wniosku, że od 5 miesięcy pozostaje on w stanie bezczynności. Zważywszy jednak na jej rozmiar, jak też fakt, że w dacie wnoszenia skargi owa zwłoka w załatwieniu sprawy wynosiła niespełna dwa miesiące, nie sposób zgodzić się ze skarżącą, że ma ona postać kwalifikowany, tj. rażąco narusza prawo. Z takimi bowiem mielibyśmy do czynienia wówczas, gdyby działaniom organu (zaniechaniom), poza zarzutem opieszałości, można przypisać również swoistą "złą wolę", a więc intencjonalne unikania podejmowania rozstrzygnięcia mimo braku ku temu jakichkolwiek obiektywnie weryfikowalnych przeszkód, czego w niniejszej sprawie obecnie stwierdzić nie sposób. Nie bez znaczenia dla tej konstatacji jest fakt, że po części do przedłużenia postepowania przyczyniła się sama strona, nie załączając do swojego wniosku dokumentów pozwalających ocenić jej legitymację procesową w sprawie, bez czego merytoryczne rozpatrywanie owego wniosku nie mogło nastąpić. Uczyniła to dopiero po dwóch miesiącach od zainicjowania postępowania, składając [...] stycznia 2016 r. stosowne odpisy postanowień spadkowych i aktu poświadczenia dziedziczenia, potwierdzające jej następstwo prawne po byłych właścicielach nieruchomości. Aczkolwiek, gwoli ścisłości pokreślić należy, że także organ o te dokumenty jej nie wzywał, choć było to jego obowiązkiem.

Oceniając charakter bezczynności nie można także było abstrahować od rodzaju sprawy w jakiej ona zaistniała. Godzi się natomiast zauważyć, ze postępowania odszkodowawcze prowadzone w trybie art. 215 ustawy o gospodarce nieruchomościami (a z takim mamy do czynienia w niniejszej sprawie) dotyczą skomplikowanej materii z uwagi na historyczny aspekt sprawy. Rekonstrukcja wszak kluczowych elementów stanu faktycznego, warunkujących prawidłowe zastosowanie przy jej rozstrzyganiu norm prawa materialnego, wymaga pozyskania i analizy dokumentacji wytworzonej kilkadziesiąt lat temu. To z kolei związane jest zazwyczaj z jej czasochłonnym poszukiwaniem w różnego rodzaju instytucjach, urzędach i archiwach.

Skoro zatem zaistniała bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa, brak jest wystarczająco usprawiedliwionych podstaw do wymierzenia z tego tytułu na podstawie art. 149 § 2 p.p.s.a. organowi grzywny oraz zasądzenie na rzecz skarżącej sumy pieniężnej, w określonej przez Sąd wysokości. Sankcje te są bowiem dodatkowymi środkami o charakterze dyscyplinująco-represyjnym, które w ocenie Sądu powinny być stosowanym w szczególnie drastycznych przypadkach zwłoki organu w załatwieniu sprawy. A więc tego rodzaju sytuacjach, gdzie oceniając całokształt działań organu można dojść do przekonania, że noszą one znamiona celowego unikania podjęcia decyzji w sprawie, a przy tym istnieje uzasadniona obawa, że bez ich zastosowanie (lub jednej z nich) organ nadal nie będzie respektować obowiązków wynikających z przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Taka zaś sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi. Z tego względu w powyższym zakresie skarga podlegać musiała oddaleniu.

Wyznaczając natomiast termin załatwienia sprawy w wymiarze 2 miesięcy, a nie jak domagała się tego skarżąca 30 dni, Sąd miał na względzie z jednej strony wspomniany już wyżej skomplikowany jej charakter, jak też zakres postępowania dowodowego jaki jeszcze będzie konieczny w przypadku potwierdzenia spełnienia przesłanek wydania decyzji pozytywnej. Wówczas bowiem organ stanie przed obowiązkiem pozyskania dowodu z opinii uprawnionego rzeczoznawcy majątkowego o wartości utraconej nieruchomości, do której strony będą mogły wnosić zastrzeżenie. Z tych względów rozsądnym i realnym terminem w jakim możliwe jest zakończenia postępowania, uwzględniającym także gwarancje procesowe stron, jest termin dwóch miesięcy, którego bieg rozpocznie się od daty zwrotu organowi akt wraz z prawomocnym wyrokiem (por. art. 286 § 2 p.p.s.a.). Tak oznaczony termin umożliwia przy tym zakończenie postępowania bez konieczności występowania przez stronę z kolejną skargą, mającą tym razem na celu wykazanie, że organ wyroku nie wykonał (co z kolei może także prowadzić do dalszej zwłoki, spowodowanej choćby koniecznością przekazaniem akt sprawy do Sądu).

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie 149 § 1 pkt 1 i 3 oraz § 1a p.p.s.a. orzekł jak w punkcie 1 i 2 wyroku. Na podstawie zaś art. 151 powołanej ustawy orzeczono jak w punkcie 3 wyroku. W przedmiocie kosztów postępowania (pkt 3 sentencji) natomiast na podstawie art. 200 w zw. z art. 202 § 2 tej ustawy oraz § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800).