drukuj    zapisz    Powrót do listy

6322 Usługi opiekuńcze, w tym skierowanie do domu pomocy społecznej, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, uchylono zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą decyzję I instancji, III SA/Kr 1155/19 - Wyrok WSA w Krakowie z 2019-12-10, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Kr 1155/19 - Wyrok WSA w Krakowie

Data orzeczenia
2019-12-10 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2019-11-04
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
Sędziowie
Bożenna Blitek
Krystyna Kutzner /przewodniczący sprawozdawca/
Maria Zawadzka
Symbol z opisem
6322 Usługi opiekuńcze, w tym skierowanie do domu pomocy społecznej
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
uchylono zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą decyzję I instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2019 poz 1507 Art. 54 ust. 1
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - teskt jedn.
Sentencja

|Sygn. akt III SA/Kr 1155/19 | [pic] W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 10 grudnia 2019 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodniczący Sędzia: NSA Krystyna Kutzner (spr.), Sędziowie: WSA Bożenna Blitek, WSA Maria Zawadzka, Protokolant: Specjalista Agata Zaręba-Piotrowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2019 r., sprawy ze skargi I. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 03 września 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy skierowania do domu pomocy społecznej uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji.

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 3 września 2019 r. nr [...] utrzymano w mocy decyzję Dyrektora Ośrodka Pomocy z dnia [...] 2019 r. znak [...] odmawiającą I. C., dalej: skarżąca, skierowania jej do domu pomocy społecznej .

Decyzja ta zapadła w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:

W dniu 4 stycznia 2019 r. skarżąca złożyła wniosek o skierowanie do domu pomocy społecznej. W toku wszczętego w wyniku powyższego wniosku postępowania administracyjnego organ ustalił, że w okresie od dnia 11 marca do dnia 30 kwietnia 2019 r. skarżąca przebywała w Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym, gdzie po przebytym udarze mózgu uzyskała sprawność w samoobsłudze (> 40 pkt skali Barthel) i została wypisana do domu. Z zaświadczenia lekarskiego z dnia 15 kwietnia 2019 r. wynika, że skarżąca pomimo przebytego udaru nie wymaga całodobowej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej, lecz okresowo wymaga pomocy drugiej osoby w zakresie wykonywania czynności higienicznych, poruszania się w środowisku oraz prowadzenia gospodarstwa domowego. Z zaświadczenia psychologa z dnia 18 kwietnia 2019 r. wynika z kolei, że skarżąca wymaga pomocy w niektórych czynnościach dnia codziennego. Swoje ustalenia organ I instancji oparł ponadto na wywiadzie środowiskowym przeprowadzonym przez pracownika socjalnego, w którym stwierdzono, że z powodu afazji skarżąca nie porozumiewa się werbalnie , ale wyraża wolę za pomocą gestów. Jest zorientowana co do czasu, miejsca i zdarzeń i nie wykazuje dysfunkcji wzroku i słuchu. Funkcjonuje z pomocą osób trzecich, przede wszystkim syna, który jest zobowiązany do świadczenia jej pomocy w ramach umowy dożywocia. Drugi syn skarżącej nie żyje, a skarżąca jest skonfliktowana z synową i wnukami. Z wywiadu wynika ponadto, że skarżąca odrzuciła propozycję zwiększenia liczby godzin opiekuńczych.

W efekcie organ I instancji odmówił skierowania skarżącej skierowania do domu pomocy społecznej, uznając, że skarżąca nie spełnia przesłanek z art. 54 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm.). Organ ocenił na podstawie zebranego materiału dowodowego, że skarżąca nie wymaga całodobowej opieki i pielęgnacji, a przy pomocy świadczonej przez syna i opiekunkę środowiskową jest w stanie funkcjonować w dotychczasowym środowisku.

W odwołaniu skarżąca stwierdziła, że nie jest samodzielna i wymaga całodobowej opieki. Poza synem nikt z rodziny jej nie odwiedza i nie może liczyć na niczyją pomoc. Syn ma natomiast chorobę kręgosłupa wymagającą operacji, a podczas jego nieobecności skarżąca pozostanie bez opieki. Ponadto skarżąca wskazała, że z powodów trudności z porozumiewaniem się nie jest w stanie przekazać synowi , ani opiekunkom środowiskowym swoich potrzeb. Na wypisie z Zakładu Opiekuńczego stwierdzono, że skarżąca jest niezdolna do samoobsługi i wymaga innego leczenia i rehabilitacji, której syn nie może jej zapewnić.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Zdaniem organu odwoławczego powołane w zaskarżonej decyzji dowody w postaci zaświadczenia lekarskiego, zaświadczenia psychologa oraz wywiadu środowiskowego potwierdzają, że skarżąca nie wymaga całodobowej opieki. Organ wyjaśnił, że umieszczenie w domu pomocy społecznej jest ostatecznością i ma miejsce w sytuacji, gdy nie ma możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania. Skoro natomiast skarżąca nie wyraziła zgody na zwiększenie wymiaru usług opiekuńczych w wymiarze 5 dni tygodniowo, to tym bardziej pozbawione podstaw byłoby przyznanie jej pomocy w formie pobytu w domu pomocy społecznej.

W skardze podtrzymano stanowisko zawarte w odwołaniu, a ponadto skarżąca zakwestionowała ustalenia zawarte w przeprowadzonym wywiadzie środowiskowym. Skarżąca zarzuciła, że nie jest prawdą, by pracownik opieki zaproponował jej usługi opiekuńcze w wymiarze 5 dni tygodniowo, otrzymała propozycję zwiększenia pomocy jedynie o 2 godziny tygodniowo, co w jej przekonaniu jest niewystarczające, dlatego skarżąca odmówiła przyjęcia tej pomocy, domagając się umieszczenia w domu pomocy społecznej. Podkreśliła, że otrzymywana przez nią pomoc w zakresie 4 godzin tygodniowo jest niewystarczająca. Mieszka bowiem w domu bez bieżącej wody i łazienki, co utrudnia pielęgnację, ogrzewanym piecem, który trzeba opalać dwa razy dziennie. Choć stwierdzono, że skarżąca nie wymaga całodobowej opieki, to wymaga jednak codziennego wsparcia, przygotowania jedzenia, toalety oraz palenia w piecu, co oznacza w praktyce całodobową opiekę. Skarżąca podkreśliła ponownie, że syn nie jest w stanie w dalszym ciągu sprawować nad nią samodzielnej opieki z uwagi na schorzenie kręgosłupa i planowana operację. Nieobecność syna z powodu choroby i hospitalizacji spowoduje , że pozostanie bez opieki.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Stosownie do art.1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U.2018.2107) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że przedmiotem kontroli Sądu jest zgodność zaskarżonej decyzji z przepisami prawa.

Mając na uwadze wskazane powyżej kryterium legalności, Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdza, skarga zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem zaskarżenia w przedmiotowej sprawie jest decyzja odmawiająca skarżącej prawa do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Przesłanki udzielenia tego rodzaju pomocy uregulowane są w art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Powyższa regulacja oznacza, że obowiązek organów skierowania danej osoby do domu opieki społecznej określonego typu powstaje dopiero wówczas, gdy po stronie takiej osoby zaistnieją wszystkie przesłanki warunkujące powstanie prawa do tego rodzaju świadczenia pomocy społecznej. W świetle przepisu art. 54 § 1 ustawy powstanie prawa do umieszczenia w domu pomocy społecznej uwarunkowane jest ustaleniem, że dana osoba wymaga całodobowej opieki (z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności), nie może samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, a potrzeba opieki nie może być zapewniona w formie usług opiekuńczych.

W orzecznictwie wskazuje się, że wiek, choroba lub niepełnosprawność osoby starającej się o skierowanie musi być tego rodzaju, że uniemożliwia tej osobie nie tylko samodzielne funkcjonowanie w dotychczasowym środowisku, ale uniemożliwia tej osobie prawidłowe funkcjonowanie pomimo innych możliwości pomocy, a więc w przypadku ustalenia, że rozmiar i zakres usług opiekuńczych byłby niewystarczający (por. wyrok NSA z dnia 3 kwietnia 2019 r. sygn. akt I OSK 1761/18). Przepis art. 54 ust. 1 cyt. ustawy nie uzależnia prawa do umieszczenia w domu pomocy społecznej od posiadania rodziny i sytuacji finansowej tej rodziny, lecz od faktu, czy można osobie wymagającej całodobowej opieki zapewnić niezbędną pomoc w codziennej egzystencji w inny sposób niż poprzez pobyt w domu pomocy społecznej. Jest zatem oczywiste, iż nie można odmówić tej formy wsparcia osobie spełniającej opisane w art. 54 ust. 1 ustawy warunki, mimo iż nie jest ona całkowicie samotna. Zbadanie sytuacji rodzinnej osoby, która miałaby skorzystać z prawa skierowania i umieszczenia jej w domu pomocy społecznej, powinno zatem polegać na ustaleniu obiektywnych możliwości osób jej bliskich, co do ich dyspozycyjności w zakresie świadczenia niezbędnej opieki (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 2 czerwca 2016 r., sygn. akt 194/16). W innym z orzeczeń podkreślano z kolei, że posiadanie rodziny nie jest też wystarczającą przesłanką do wydania decyzji o odmowie skierowania do domu pomocy społecznej (por. wyrok WSA w Łodzi z dnia 7 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SA/Łd 935/16).

Rozstrzygając niniejszą sprawę należy na wstępie podkreślić, że organ nie zanegował faktu, iż skarżąca nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu. Kwestią sporną natomiast jest możliwość dalszego egzystowania skarżącej poza domem pomocy społecznej. Zdaniem organów jest to możliwe w związku ze świadczonymi usługami opiekuńczymi oraz pomocą ze strony syna skarżącej. Skarżąca powoływała się z kolei na trudne warunki życiowe i zdrowotne oraz fakt, że jej syn nie jest w stanie w dalszym ciągu zapewniać jej pomocy w takim zakresie, jak dotychczas, zwłaszcza w związku z czekającą go operacją kręgosłupa.

Z dokonanych przez sam organ ustaleń wynika, że skarżąca jest w złym stanie zdrowia, a jej warunki mieszkaniowe są trudne. Skarżąca przebyła udar mózgu, cierpi na afazję, a swoją wolę wyraża za pomocą gestów. Jej mieszkanie nie ma bieżącej wody ani łazienki, jest ogrzewane piecykiem węglowym i elektrycznym. Okolicznością bezsporną jest, że skarżąca nie jest w stanie egzystować samodzielnie, bez niczyjej pomocy. Otrzymuje codzienne wsparcie m.in. w postaci gotowania, sprzątania, prania, robienia zakupów, podawania leków. W chwili obecnej pomoc ta jest świadczona przez opiekunkę środowiskową oraz syna.

Głównym argumentem, na którym oparte zostały zaskarżone rozstrzygnięcia był fakt odrzucenia przez skarżącą zaoferowanej jej zwiększonej liczby godzin usług opiekuńczych. Organy powołały się na fragment wywiadu środowiskowego, w którym skarżąca stwierdziła, iż otrzymywana pomoc jest wystarczająca i nie zgodziła się na jej zwiększenie, a skoro tak, to zdaniem organów tym bardziej nie zasługuje na uwzględnienie jej wniosek o umieszczenie w domu pomocy społecznej. Ustalenia te wynikają jednakże z przeprowadzonego wywiadu środowiskowego, które skarżąca zakwestionowała zarówno w odwołaniu, jak i w skardze. Fakt przyznania przez skarżącą, że dotychczasowy zakres opieki jest wystarczający dodatkowo jest sprzeczny z wyrażaną w toku całego postępowania administracyjnego zdecydowaną wolą umieszczenia w domu pomocy społecznej. Gdyby skarżąca faktycznie uznawała otrzymywaną pomoc za dostateczną, nie wnosiłaby sama o umieszczenie w domu pomocy społecznej, ani nie odwoływałaby się od negatywnej decyzji organu I instancji w tym przedmiocie. Za logiczne w tym świetle należy uznać wytłumaczenie skarżącej powodów, dla których odrzuciła zaproponowaną dodatkową liczbę godzin opiekuńczych. Dążąc do uzyskania całodobowej opieki w domu pomocy społecznej uznała, że nie może uznać zaproponowanej pomocy za wystarczającą. Biorąc ponadto pod uwagę, że skarżąca z powodu afazji nie porozumiewa się werbalnie, a wyłącznie za pomocą gestów, w istocie zachodzi wątpliwość, w jaki sposób ustalenia te zostały dokonane.

W opinii Sądu organy bezpodstawnie zatem uznały, że uzyskiwana przez skarżącą pomoc jest wystarczająca, choć skarżąca konsekwentnie utrzymywała, że jest inaczej. Należy ponadto podkreślić, że egzystencja skarżącej jest ściśle uzależniona od dwóch czynników – pomocy ze strony opiekunki środowiskowej oraz pomocy ze strony osób bliskich. Z dokonanych ustaleń jednoznacznie wynika, że skarżąca może w chwili obecnej liczyć wyłącznie na pomoc jednego syna, ponieważ drugi syn nie żyje, a z pozostałą rodziną jest skonfliktowana. Jednocześnie syn, który do tej pory systematycznie jej pomagał, jak twierdzi skarżąca – nie jest w stanie dłużej zapewnić jej takiego wsparcia. Jest chory i nie radzi sobie z opieką nad matką, a w przyszłości czeka go operacja, która całkowicie wykluczy jego pomoc. Organy w ogóle nie odniosły się do tej okoliczności, choć jest oczywiste, że brak wsparcia ze strony syna diametralnie zmienia sytuację życiową skarżącej. Bezpodstawne jest zatem twierdzenie organu, że otrzymywana przez skarżącą pomoc jest wystarczająca. Z twierdzeń skarżącej wynika bowiem jednoznacznie, że usługi te są niewystarczające nawet w sytuacji, gdy skarżąca otrzymuje jeszcze dodatkowe wsparcie. Tym bardziej pomoc ta będzie niewystarczająca, gdy zostanie pozbawiona wsparcia ze strony syna.

Reasumując, w sytuacji, gdy egzystencja danej osoby jest uzależniona w dużej mierze od pomocy osób bliskich, od organu rozważającego możliwość umieszczenia tej osoby w domu pomocy społecznej należy oczekiwać, że zbada obiektywną możliwość osób bliskich do świadczenia opieki. W przedmiotowej sprawie organy oparły się na rzekomym odrzuceniu przez skarżącą zaoferowanych jej usług opiekuńczych, a nie odniosły się w ogóle do argumentu, że syn skarżącej nie jest w stanie świadczyć dalej opieki nad matką w dotychczasowym rozmiarze. W ocenie całokształtu sytuacji rodzinnej i zdrowotnej nie sposób nie uwzględnić wieku skarżącej , która w chwili wydania zaskarżonej decyzji miała 86 lat .

Mając na uwadze powyższe okoliczności stwierdzić należy, że decyzje organów obu instancji zostały wydane z naruszeniem ogólnych zasad postępowania administracyjnego, w szczególności przy niewyjaśnionym dokładnie stanie faktycznym, pomijając słuszny i uzasadniony interes skarżącej.

Przy ponownym rozstrzyganiu sprawy organy zbadają w należyty sposób sytuację skarżącej, w tym obiektywne możliwości osób jej bliskich do świadczenia niezbędnej , codziennej opieki, odnosząc się przy tym do wszystkich argumentów skarżącej i mając na uwadze, że w świetle art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej nie można pozbawić prawa do skierowania i umieszczenia w domu pomocy społecznej osoby, która wymaga całodobowej opieki, a której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w innej formie. Postępowanie dowodowe winno być przy tym przeprowadzone w oparciu o wszelkie możliwe środki dowodowego, pozwalające ustalić możliwości opiekuńcze członków rodziny skarżącej, z uwzględnieniem leżących po stronie skarżącej ograniczeń w porozumiewaniu się.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji. O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 tej ustawy.



Powered by SoftProdukt