Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Krzysztof Gruszecki (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Grażyna Malinowska-Wasik Sędzia WSA Anna Klotz Protokolant Elżbieta Brandt po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 15 lipca 2008 r. sprawy ze skargi Firmy A Sp. z o.o. w P. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z dnia [...] marca 2008 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia wykonania określonych obowiązków 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, 3. zasądza od Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy na rzecz skarżącej [...] zł ([...]) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego

II SA/Bd 394/08

UZASADNIENIE

Decyzją Nr [...] z dnia [...] stycznia 2008 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w [...] nakazał spółce [...] Sp. z o.o. z siedzibą w [...] oraz [...] ul. [...] (dalej wskazywanej jako "Spółka"):

1. zapewnić wentylację w pomieszczeniach biurowych nr [...],

2. zapewnić wentylacje w pomieszczeniu magazynierów,

3. zapewnić w zakładzie aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na wszystkich stanowiskach pracy,

4. zapewnić oznakowanie miejsca, w których są przechowywane oleje przepracowane,

5. zapewnić oznakowanie magazynu z olejami i innymi preparatami niebezpiecznymi,

6. zapewnić w zakładzie pracy ocenę ryzyka zawodowego, uzupełnioną o klasyfikację szkodliwych czynników biologicznych oraz o informację dotyczącą działania tych czynników, stopnia, czasu trwania narażenia na te czynniki, a także o informację dotycząca potencjalnego działania alergizującego lub toksycznego,

7. zapewnić w zakładzie dokument potwierdzający zaproponowanie przez pracodawcę dla pracowników narażonych na działanie czynników biologicznych szczepień ochronnych na danym stanowisku pracy,

8. zapewnić w magazynie z olejami i innymi preparatami niebezpiecznymi instrukcje określającą ich sposób przechowywania i składowania.

Jednocześnie wyznaczył termin, do kiedy poszczególne obowiązki powinny zostać wykonane. W motywach rozstrzygnięcia organ wskazał, iż stwierdzone w toku kontroli sanitarnej, przeprowadzonej w dniach [...] listopada 2007 r., [...] grudnia 2007 r. i [...] grudnia 2007 r. nieprawidłowości, w związku, z którymi nałożono powyższą decyzją określone obowiązki na Spółkę mogą stanowić zagrożenie bezpieczeństwa i higieny pracowników.

W odwołaniu od powyższej decyzji Spółka wniosła o uchylenie nałożonych

na nią obowiązków wymienionych w pkt 6 i 7 kwestionowanego rozstrzygnięcia oraz umorzenie postępowania w tej części. Negując konieczność przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego pod kątem narażenia czynnikami biologicznymi, podniosła, iż w trakcie jej dotychczasowej działalności przy pracach zmiennych nie potwierdzono wystąpienia narażenia pracowników na szkodliwe czynniki biologiczne oraz, że żaden z jej pracowników nie był nigdy pacjentem zakładu opieki zdrowotnej z powodu choroby wywołanej działaniem szkodliwego czynnika biologicznego w miejscu prac. Odwołująca się zwróciła również uwagę, iż w skali światowej nie ma powszechnie akceptowanych kryteriów oceny narażenia na czynniki biologiczne. Większość dostępnych standardów czy rekomendacji jest określana na podstawie obrazu klinicznego choroby wywołanej działaniem danego czynnika biologicznego przy uwzględnieniu procedury jego poboru, zastosowania działań remediacyjnych czynnika w powietrzu. Podniosła także, iż w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716), nie ma odniesień do charakteru pracy w energetyce. Odwołująca się wskazała także, iż żaden z jej pracowników nie jest zatrudniony na jednym ze stanowisk wymienionych w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach (Dz. U. Nr 250, poz. 2113). Pracę, które wymagają ingerencji w ziemie wykonywane są sprzętem zmechanizowanym oraz narzędziami ręcznymi, a pracownicy pracują w odzieży roboczej i ochronnej oraz obuwiu i rękawiczkach i nie mają bezpośredniego kontaktu z glebą. Mając powyższe na uwadze, a także okoliczności, iż dotychczas nie wystąpił żaden wypadek przy pracy ani choroba spowodowana szkodliwymi czynnikami biologicznymi, zdaniem Spółki nie istniała potrzeba proponowania pracownikom szczepień ochronnych przeciwko niezidentyfikowanym czynnikom biologicznym.

Decyzją nr [...] z dnia [...] marca 2008 r. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w [...] uchylił zaskarżoną decyzję w części dotyczącej terminu wykonywania zaleceń określonych w pkt 6 i 7 i orzekł, że zalecenia te mają być wykonane do [...] lipca 2008 r., w pozostałym zaś zakresie utrzymał ją w mocy. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał, iż pracownicy Spółki wykonują prace ziemne w zróżnicowanym środowisku, gdzie potencjalnie występuje narażenie na działanie czynników biologicznych. Wykonując czynności wymagające ingerencji w glebę pracownicy ci, w przypadku np. uszkodzenia rękawic ochronnych, mogą być zagrożeni pośrednią lub bezpośrednią ekspozycją na czynnik chorobotwórczy. Dlatego też obowiązkiem Spółki jest uświadomienie pracownikom tych zagrożeń oraz zapewnienie im odpowiednio dobranej ochrony indywidualnej i środków ochrony zbiorowej, do czego z kolei konieczne jest sporządzenie rzetelnej oceny ryzyka zawodowego zawierającej informacje na temat szkodliwych czynników biologicznych. Organ odwoławczy wywiódł ponadto, że okoliczność, iż żaden pracownik Spółki nigdy nie był pacjentem zakładu opieki zdrowotnej z powodu choroby wywołanej działaniem szkodliwego czynnika biologicznego w miejscu pracy nie zwalnia pracodawcy z obowiązku podejmowania działań wynikających z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (cyt. wyżej), a także z obowiązku informowania pracowników o możliwości poddania się szczepieniom ochronnym. Odnosząc się do twierdzeń Spółki, iż żaden z jej pracowników nie jest zatrudniony na stanowisku wymienionym w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach (cyt. wcześniej), organ II instancji wskazał, iż prace ziemne wykonywane przez pracowników Spółki należy zaliczyć do pkt 4 tegoż wykazu, tj. do stanowisk pracy wymagających częstego kontaktu z glebą. W związku z tym, mimo stosowania rękawic ochronnych przez pracowników, wskazane jest wykonanie szczepienia ochronnego przeciw tężcowi.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w [...]

na powyższą decyzję, Spółka zarzuciła, iż błędnie zastosowano w niniejszej sprawie art. 222¹ Kodeksu pracy, mimo iż pracownicy Spółki nie są zatrudnieni

w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych. Zdaniem skarżącej nie było również przesłanek do sięgania do przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach (cyt. wyżej), gdyż w Spółce nie występują stanowiska, do których zastosowanie ma to rozporządzenia. Skarżąca wywiodła, iż w niniejszej sprawie nie miały zastosowania również przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (cyt. wyżej), gdyż u skarżącej nie istnieją stanowiska pracy wykazane w załączniku nr 2 tegoż rozporządzenia oraz nie potwierdzono nigdy narażenia jej pracowników na działanie jakichkolwiek czynników biologicznych. Spółka powołała się ponadto na zapisów Polskiej Normy PN-N-18002 Polskiego Komitetu Normalizacyjnego "Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy", z których wynika, iż nie ma podstaw

do dokonywania oceny ryzyka zawodowego związanego z czynnikami biologicznymi. Dodała, iż koszty przeciwdziałania niezidentyfikowanym czynnikom biologicznym są ogromne i całkowicie niewspółmierne do ewentualnego ryzyka zakażenia.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w kwestionowanej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w [...] zważył, co następuje:

Skarga zasługiwała na uwzględnienie. Zgodnie bowiem z postanowieniami art. 27 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej "w razie stwierdzenia naruszeń wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień." Z postanowień przedmiotowego przepisu wynika więc, że organy inspekcji sanitarnej mogą nałożyć obowiązek wykonania określonych czynności tylko wówczas, gdy wynika to z powszechnie obwiązujących przepisów prawa, którym nie podporządkował się adresat decyzji. W związku z tym nakładając takie obowiązki organ administracji powinien precyzyjnie wskazać do naruszenia jakich rozwiązań prawnych doszło oraz w jakim zakresie miało to miejsce. Jednocześnie ustalając, czy doszło do naruszenia określonych rozwiązań prawnych organ administracji powinien mieć na uwadze, że w procesie tym nie można stosować wykładni rozszerzającej, gdyż wszelkie ograniczenia konstytucyjnie chronionego prawa własności i zasady swobody wykonywania działalności gospodarczej nie mogą być wyinterpretowywane, ale muszą bezpośrednio wynikać z przepisów prawa.

Przenosząc te uwagi na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, iż nakładając na skarżącą obowiązek zapewnienia w zakładzie pracy oceny ryzyka zawodowego, uzupełnionej o klasyfikację szkodliwych czynników biologicznych oraz informacji dotyczących działania tych czynników, stopnia, czasu trwania narażenia na te czynniki, a także informacji dotyczących potencjalnego działania alergicznego lub toksycznego oraz zapewnienia w zakładzie dokumentów potwierdzających zaproponowanie przez pracodawcę dla pracowników narażonych szczepień ochronnych na danym stanowisku pracy odwołały się do postanowień § 5 ust.1 rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia oraz ochrony zdrowia pracowników narażonych na te czynniki. Przepis ten określa jednak jedynie jakie wymagania formalne powinna spełniać ocena ryzyka zawodowego, nie wynika z niego natomiast w jakich sytuacjach na pracodawcy ciąży obowiązek jej opracowania. Obowiązku takiego nie da się również wyprowadzić z przywołanego przez organ odwoławczy §16 cytowanego rozporządzenia. Przepis ten stanowi bowiem o możliwości zapewnienia pracownikom szczepień ochronnych odsyłając w tym zakresie do postanowień ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126, poz. 1384 z późn. zm.).

Dlatego też na podstawie przytoczonych przepisów nie można nałożyć obowiązku opracowania oceny narażenia zawodowego w zakresie jaki miał miejsce w przedmiotowej sprawie. Zgodnie bowiem z postanowieniami § 3 rozporządzenia w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki, wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych, wykaz prac narażających pracowników ma charakter zamknięty i został wymieniony w załączniku nr II do tego rozporządzenia. Co prawda w pkt 7 tego załącznika jest mowa o pracach w innych okolicznościach niż wymienione w pkt 1-7, podczas której jest potwierdzone narażenie na działanie czynników biologicznych, nie uprawnia to organów do pełnej swobody w tym zakresie.

W związku z tym do przyjęcia, że na konkretnym stanowisku pracy występuje narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne organ administracji powinien wskazać jakie spośród szkodliwych czynników biologicznych wymienionych w załączniku nr 1 do przywołanego wyżej rozporządzenia występują w środowisku pracy oraz na jakim stanowisku pracy występuje narażenie na nie.

Próbując wskazać, że w śród pracowników skarżącego występuje narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne organy administracji stwierdziły, że pracownicy skarżącego wykonują prace ziemne w związku z czym mają kontakt z ziemią i występującymi w niej czynnikami biologicznymi. Nie wykazano jednak konkretnie o jakie spośród czynników biologicznych wymienionych w rozporządzeniu chodzi. Brak wskazania konkretnego czynnika stanowi istotnie naruszenie postanowień art. 7 i 77 kpa obligujących organy administracji do wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności stanu faktycznego. Wymagań tych nie spełniła ogólnikowe odwołanie się do możliwości zaszczepienia pracowników wykonujących prace ziemne przeciwko tężcowi, ten ostatni nie został bowiem pod tą nazwą wymieniony jako szkodliwy czynnik biologiczny.

Dlatego też podsumowując powyższe rozważania należy stwierdzić , że organy administracji naruszyły zasady postępowania w stopniu mogącym mieć wpływ na rozstrzygnięcie i dlatego na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji.

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy organy administracji powinny usunąć sygnalizowane wyżej nieprawidłowości i od tego uzależnić wynik dalszego postępowania.