Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Grzelak Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Królikowska-Przewłoka (spr.) Sędzia WSA Danuta Szydłowska Protokolant st. sekr. sąd. Jan Czarnacki po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2012 r. sprawy ze skargi B. K. na uchwałę Komisji Egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości w celu rozpatrzenia odwołań od wyników egzaminu adwokackiego z dnia [...] grudnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia wyniku egzaminu adwokackiego oddala skargę

Zaskarżoną uchwałą Komisja Egzaminacyjna II Stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości w celu rozpatrzenia odwołań od wyników egzaminu adwokackiego utrzymała w mocy uchwałę Komisji Egzaminacyjnej do przeprowadzenia egzaminu adwokackiego z siedzibą w [...] w sprawie ustalenia wyniku egzaminu adwokackiego z dnia [...] sierpnia 2011 r. stwierdzającą, że B. K., skarżąca w niniejszej sprawie, uzyskała wynik negatywny z egzaminu radcowskiego.

Uchwała została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym:

W dniach [...] czerwca - [...] czerwca 2011 r. skarżąca przystąpiła do egzaminu adwokackiego przed Komisją Egzaminacyjną do przeprowadzenia egzaminu adwokackiego (w 2011 r.) z siedzibą w [...].

Uchwałą nr [...] ww. Komisja na podstawie art. art. 78f ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) stwierdziła, że skarżąca uzyskała wynik negatywny z egzaminu adwokackiego.

W uzasadnieniu wskazano, że po sprawdzeniu testu z pierwszej części egzaminu oraz po dokonaniu oceny każdego z zadań z części drugiej do piątej egzaminu, Komisja Egzaminacyjna ustaliła, że z pierwszej części egzaminu adwokackiego, stanowiącej zestaw pytań testowych skarżąca otrzymała ocenę dobrą (80 pkt), z drugiej części egzaminu adwokackiego (prawo karne) - ocenę niedostateczną, z trzeciej części egzaminu adwokackiego (prawo cywilne) - ocenę dostateczną, z czwartej części egzaminu adwokackiego (prawo gospodarcze) – ocenę dostateczna, z piątej części egzaminu adwokackiego (prawo administracyjne) - ocenę niedostateczną.

Mając na uwadze uzyskane przez skarżącą oceny w tym ocenę niedostateczną z drugiej części egzaminu Komisja odwołując się do art. 78f ust. 1 powołanej ustawy Komisja Egzaminacyjna ustaliła, że skarżąca uzyskała negatywny wynik z egzaminu radcowskiego.

Skarżąca złożyła odwołanie od powyższej uchwały wnosząc o zmianę w całości zaskarżonej uchwały poprzez stwierdzenie, że uzyskała wynik pozytywny z egzaminu adwokackiego.

W obszernym uzasadnieniu odwołania skarżącą zarzuciła odnośnie oceny niedostatecznej z pracy z prawa karnego, że prawidłowo wskazała uchybienia sądu w poprawnie sporządzonej apelacji, co skutkować powinno wystawieniem oceny dostatecznej. Z kolei w uzasadnieniu zarzutów odnoszących się do oceny niedostatecznej z pracy z prawa administracyjnego skarżąca podniosła, że w sposób prawidłowy zrealizowała wytyczne przeznaczone dla Komisji Egzaminacyjnej, bowiem podniesione przez nią w skardze zarzuty, są zarzutami dalej idącymi i dotyczą najistotniejszych uchybień niż te, które sformułowano w wytycznych. Skarżąca wskazała, że podstawową kwestią w zadaniu było nieprzyznanie skarżącemu statusu strony postępowania, co determinowało kolejne, lżejsze gatunkowo uchybienia. Jej zdaniem przypisywany rzekomy brak powołania podstawy naruszenia prawa materialnego należy rozpatrywać w kategoriach oczywistej omyłki pisarskiej. wskazała także, że zadanie problemowe zostało sformułowane dość ogólnie, bez załączenia akt postępowania i dokumentów, stąd też skupiła się na napisaniu skargi poprawnej pod względem formalnym, a oceny wystawione przez administratorów nie uwzględniały skali ocen od oceny niedostatecznej do oceny celującej, ponadto sporządzone przez nią zarzuty realizują pogląd prawny wyroku NSA z dnia 26 lutego 2010 r. sygn. II OSK 1591/09.

Uchwałą z dnia [...] grudnia 2011 r. nr [...] Komisja Egzaminacyjna II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości w celu rozpatrzenia odwołań od wyników egzaminu adwokackiego na podstawie art. 78h ust. 1, ust. 9 i ust. 12 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze w związku z art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymała w mocy zaskarżoną uchwałę.

Organ odnosząc się do zarzutów odwołania odnośnie zadania z prawa karnego wskazał, że wyrok Sądu Rejonowego w [...], w sprawie, która przedstawiona została zdającym, obejmował skazania oskarżonego za dwa przestępstwa, tj. z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. oraz art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. Zgodnie z opisem istotnych zagadnień, sporządzonym przez zespół przygotowujący zadanie pisemne z zakresu prawa karnego, egzaminatorzy zwrócić powinni uwagę na trzy kwestie:

1) Sąd Rejonowy błędnie skazał oskarżonego [...] za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. Czyn ten był już bowiem prawomocnie osądzony. Oskarżony dopuścił się kradzieży 300 m2 kostki brukowej jednym czynem, który miał miejsce w dniu [...] listopada 2009 r. To, że w prawomocnym wyroku Sądu Rejonowego w [...] z dnia [...] stycznia 2010 r., przypisano mu kradzież tylko 200 m2 kwadratowych kostki, nie skutkuje możliwością wydania wyroku odnośnie pozostałych 100 m2. Zgodnie z art. 11 § 1 k.k., ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo. Dlatego też, skazując [...], wyrokiem z dnia 20 maja 2011 r. za kradzież 100 m2, Sąd Rejonowy dopuścił się obrazy art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., który obligował go do umorzenia postępowania o ten czyn, co z kolei stanowi bezwzględną podstawę odwoławczą, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k.

2) jeżeli chodzi o drugi z zarzuconych [...] czynów, to Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że stanowi on rozbój z art. 280 § 1 k.k. Rzecz bowiem w tym, że oskarżony użył przemocy wobec pokrzywdzonego [...] nie w celu dokonania kradzieży, lecz w celu utrzymania się w posiadaniu już wcześniej skradzionej kamery. Moment użycia przemocy jednoznacznie wskazuje na to, że [...] wyczerpał swoim zachowaniem znamiona kradzieży rozbójniczej, która opisana jest w art. 281 k.k. Czyn ten jest zagrożony łagodniejszą karą aniżeli rozbój.

3) nie ma podstaw do przyjęcia, że drugi z czynów zarzuconych [...] popełniony został w warunkach multirecydywy z art. 64 § 2 k.k. Wprawdzie kradzież rozbójnicza znajduje się w katalogu przestępstw wymienionych w tym przepisie (przestępstwo przeciwko mieniu z użyciem przemocy lub groźby użycia przemocy), podobnie jak rozbój, ale niezbędną przesłanką przyjęcia wspomnianej recydywy jest to, aby sprawca popełnił "ponownie" przestępstwo z tego katalogu. Żadne zaś z przestępstw, za które [...] został w przeszłości skazany, nie jest wymienione w tym katalogu.

Powyższe kwestie zdaniem organu dostrzec powinna (i dać temu wyraz w treści pracy) także osoba zdająca egzamin. Ponadto osoba przystępująca do części drugiej egzaminu adwokackiego powinna sformułować w apelacji takie zarzuty, aby wszystkie przedstawione problemy zostały w nich ujęte. Przy ocenie pracy uwzględnić przy tym należy wagę poszczególnych uchybień. W odniesieniu do skazania oskarżonego za czyn z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. oraz skazania go za przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. waga ta jest szczególnie duża. Pominięcie choćby jednej z tych kwestii uznać należy za zasadniczą wadę pracy. Kolejny zarzut dotyczyć powinien przyjęcia działania w warunkach recydywy z art. 64 § 2 k.k. Jego brak wpłynąć powinien na istotne obniżenie oceny końcowej.

Organ podkreślił, że egzaminatorzy oceniający prace pisemną z prawa karnego czynili to zgodnie z art. 78e ust. 2 ustawy Prawo o adwokaturze w aspekcie czterech elementów: zachowania wymogów formalnych (pkt 1), prawidłowości zastosowanych przepisów prawa i umiejętności ich interpretacji (pkt 2), poprawności zaproponowanego przez zdającego sposobu rozstrzygnięcia problemu z uwzględnieniem interesu stron, którą zgodnie z zadaniem reprezentuje (pkt 3); innych uwag (język, styl, staranność pracy - pkt 4). Elementy te, do których egzaminatorzy czynili stosowne uwagi na tle ocenianej pracy, stanowiły jednocześnie uzasadnienie oceny, która przez obu egzaminatorów wystawiona została jako niedostateczna.

Obaj egzaminatorzy, co do zachowania wymogów formalnych sprawdzanej pracy uznali, że zostały one zachowane. W odniesieniu zaś do prawidłowości zastosowanych przepisów prawa i umiejętności ich interpretacji oraz co do poprawności zaproponowanego przez zdającego rozstrzygnięcia problemu egzaminator C. W. podkreślił nieprawidłowość pracy polegającą na błędnej formie zarzutu związanego z przypisaniem oskarżonemu czynu z art. 280 § 1 k.k. - skarżąca uznała to za błąd w ustaleniach faktycznych zamiast sformułowania zarzutu obrazy prawa materialnego, w uzasadnieniu tego zarzutu nie dokonano zaś pogłębionej analizy znamion tego czynu. W odniesieniu do drugiego z zarzutów skarżąca prawidłowo wskazała zaistnienie bezwzględnej przesłanki odwoławczej, jednak analiza prawna była lakoniczna. Egzaminator podkreślił, że wnioski apelacji są wadliwe, co łącznie wskazuje na przeciętną wiedzę z zakresu prawa karnego materialnego i procesowego.

Drugi z egzaminatorów S. Z. wskazał na te same uchybienia, podnosząc ponadto, że w pracy w ogóle nie sformułowano wniosków.

Organ wskazał, że w obu ocenach cząstkowych zaznaczono, że w pracy nie zasygnalizowano kwestii wadliwego zastosowania art. 64 § 2 k.k. oraz podkreślono nieporadność języka i chaotyczność stylu, w którym napisano pracę.

Po analizie argumentacji zawartej w odwołaniu oraz po ponownej ocenie całości pracy egzaminacyjnej skarżącej, organ stwierdził że w pracy zauważono i opisano dwa najważniejsze uchybienia sądu, pominięto natomiast uchybienie związane z zakwalifikowaniem działania oskarżonego w związku z art. 64 § 2 k.k., jednak praca nie zawiera zarzutu związanego z przyjęciem, że oskarżony działał w warunkach recydywy z art. 64 § 2 k.k.

Organ przyznał, że skarżąca wniosła o uchylenie całości rozstrzygnięcia obejmującego także ten przepis, oraz że w pracy, wbrew jednej z ocen cząstkowych znalazły się wnioski, choć nie były to wnioski poprawne. Mając na uwadze powyższe, stwierdził że odwołanie skarżącej w zakresie oceny z drugiej części egzaminu zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się do zarzutów skarżącej odnośnie oceny z pracy z prawa administracyjnego, organ wskazał że wymogi formalne skargi z art. 46-47, art. 57 § 1, art. 52 § 1, art. 53 § 1, art. 54 § 1 p.p.s.a. w zasadzie zostały zachowane. Wskazał na brak wykazania adresów: [...] (skarżący), [...] (uczestnik) i organu. Skarżąca podała adres pełnomocnika uczestnika co jest błędem, bo ze stanu faktycznego nie wynikało by mógł reprezentować uczestnika przed sądem, tym bardziej, że sporządzona skarga była pierwszym pismem w sprawie. Jest to istotny błąd oznaczający brak wiedzy co do usytuowania postępowania administracyjnego. Organ stwierdził, że podstawa prawna skargi jest niekompletna (brak art. 57 § 1 pkt 1-3, art. 53 § 1, art. 54 § 1 p.p.s.a.), a jest art. 3 § 1. Ponadto brak oznaczenia podstawy prawnej zaskarżenia, brak wskazania precyzyjnej podstawy żądania uchylenia wydanych w sprawie decyzji (powinno być art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 135 p.p.s.a.), brak podstawy prawnej wniosku o zasadzenie zwrotu kosztów postępowania brak 1 odpisu skargi w załącznikach.

W konsekwencji zdaniem organu nie można zgodzić się z zarzutem odwołania, że sporządzona przez skarżącą skarga spełniła wszystkie wymogi formalne skargi. Wprawdzie art. 57 § 1 pkt 1-3 p.p.s.a. nie stawia skardze do sądu administracyjnego zbyt wygórowanych wymagań, ale należy mieć na uwadze to, że określa on wymagania tylko typowe przy założeniu, iż skargę może też wnosić sama strona, nie mająca większego albo w ogóle żadnego przygotowania. W realiach tej sprawy skargę sporządzała osoba zdająca egzamin adwokacki, która miała obowiązek (art. 78 d ust. 1 ustawy - Prawo o adwokaturze) wykazać się przygotowaniem do samodzielnego i należytego przygotowania do wykonywania zawodu adwokata.

Organ wskazał, że w sporządzonej skardze skarżąca zarzuciła organom wydanie decyzji z rażącym naruszeniem przepisów postępowania: art. 7, art. 77 k.p.a.; art. 80 k.p.a.; art. 107 k.p.a. oraz obrazę prawa materialnego tj. art. 28 ust. 2 w zw. z art. 61 § 4 k.p.a. (w uzasadnieniu też art. 10 § 1 k.p.a.). Wnioski skargi zaś sprowadzają się do żądania uchylenia zaskarżonej i poprzedzającej ją decyzji. Prowadzi to do pewnej dysfunkcji między zarzutami a wnioskami. W dodatku nie wykazano na czym to rażące naruszenie prawa polegało.

Zdaniem organu zarzut naruszenia art. 7 i art. 77 k.p.a. został wadliwie skonstruowany. W uzasadnieniu skarżąca wprawdzie podała, że organ nie zbadał, czy "przedmiotowa budowa znajdować się będzie w obrębie zabudowanych mieszkaniach jednorodzinnych, charakter zaś prowadzonej działalności gospodarczej w postaci usług pogrzebowych i sług żałobnych nie pozwoli jego zdaniem spokojnie zamieszkiwać będąc nota bene w bezpośrednim bardzo blisko sąsiedztwie" to jednak styl tego zdania powoduje, że istocie także niczego ono nie wyjaśnia z prawnego punktu widzenia.

Organ wskazał, że podnoszenie zarzutu rażącego naruszenia art. 80 k.p.a. jest bezpodstawne i sprzeczne z treścią tego przepisu. Przepis ten bowiem dotyczy obowiązku oceny materiału dowodowego w całokształcie, a nie obowiązku wszechstronnego zgromadzenia materiału dowodowego. Jest to przepis wprowadzający zasadę swobodnej oceny dowodów, a nie zasadę wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego - to wynika z art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a.

Zdaniem organu zarzut naruszenia art. 107 k.p.a. (brak wykazania jednostki redakcyjnej) jest enigmatyczny. Postawienie zarzutu ogólnikowości uzasadnienia (w uzasadnieniu skargi tylko go powtórzono) wymagał wykazania szczegółowych, konkretnych okoliczności stanu faktycznego i prawnego, które nie znalazły się w uzasadnieniu lub się w nim bezpodstawnie znalazły.

Organ podkreślił, że w sporządzonej skardze skarżąca nie sformułowała ani jednego poprawnego zarzutu. Także gdyby przyjąć, iż podnosiła w niej problem braku przymiotu strony [...] przed organem I instancji to czyniła to bardzo nieudolnie, enigmatycznie bez powołania prawidłowych podstaw prawnych, brak tego zarzutu choćby w aspekcie naruszenia art. 7 i art. 77, czy nawet art. 107 k.p.a. Powoływanie tej kwestii w zarzucie naruszenia prawa materialnego jest błędne, choćby dlatego, że nie ustalono, czy nieruchomość [...] znajdowała się w obszarze oddziaływania obiektu.

Organ wskazał także na brak w pracy skarżącej fakultywnego wniosku o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji opartego na art. 61 § 3 p.p.s.a w zw. z art. 35 a ustawy - Prawo budowlane. Zdaniem organu, nie sposób zgodzić się ze skarżącą, że w zadaniu stan faktyczny został przedstawiony dość ogólnie. Pozwalał on bowiem nie tylko na ustalenie etapu, na którym [...] był stroną w postępowaniu, lecz także na ustalenie uchybień organu odwoławczego, których skarżąca nie wychwyciła. Samo powołanie tylko art. 10 § 1 k.p.a. i to w innym kontekście niż pozbawienie prawa do czynnego udziału w rozprawie z udziałem pełnomocnika nie może być uznane, za dostateczne rozstrzygnięcie problemu w interesie reprezentowanej strony.

W podsumowaniu organ wskazał, że wady, uchybienia i błędy popełnione przez skarżącą w każdej części pracy powodują, że praca nie zasługuje na ocenę dostateczną. Podstawowym i istotnym, dyskwalifikującym błędem jest brak skonstruowania istotnych naruszeń przepisów prawa.

W obszernej skardze na powyższą uchwałę skarżąca wnosząc o jej uchylenie w całości zarzuciła naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 7 i 80 kpa w zw. z art. 140 kpa i art. 78h ust. 12 ustawy Prawo o adwokaturze poprzez zaniechanie dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, w którym zaproponowane przez skarżącą rozwiązanie zadania z zakresu prawa administracyjnego w istocie spełniało wszystkie kryteria poprawności określone w art. 78e ust. 2 Prawa o adwokaturze, a w konsekwencji załatwienie sprawy z pominięciem słusznego interesu skarżącej;

- art. 107 § 3 kpa w zw. z art. 78h ust. 12 Prawa o adwokaturze poprzez niewłaściwe uzasadnienie uchwały przejawiające się w nie ustosunkowaniu się do całokształtu merytorycznych zarzutów podniesionych w odwołaniu od uchwały Komisji Egzaminacyjnej w [...] dotyczących oceny części piątej egzaminu adwokackiego (zadania administracyjnego), co stanowi naruszenie prawa procesowego w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy;

- art. 138 § 1 pkt 1 kpa w z art. 78h ust. 12 Prawa o adwokaturze poprzez utrzymanie w mocy uchwały Komisji Egzaminacyjnej I stopnia, pomimo naruszenia przez nią art. 7 kpa, art. 15 kpa, art. 77 § 1, art. 80 k.p.a. w związku z art. art. 78 d pkt 10.1) lit. a-d i 2.2 Prawa o adwokaturze poprzez nie rozpatrzenie sprawy z uwzględnieniem wszystkich kryteriów oceny pracy egzaminacyjnej na egzaminie adwokackim.

- art. 7 kpa w zw. z art. 77 § 1 kpa i art. 80 kpa w zw. z art. 78h ust. 12 Prawa o adwokaturze poprzez całkowite pominięcie oraz nie uwzględnienie pomimo, iż zgodnie z wytycznymi w skardze skarżąca:

- wskazała imię i nazwisko strony, w imieniu której zgodnie z zadaniem, skarga była wnoszona przez jej pełnomocnika oraz adres pełnomocnika ,

- wskazała numer zaskarżonej decyzji Wojewody [...];

- określiła, że wnoszonym pismem jest skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego na decyzje wydaną w postępowaniu administracyjnym;

- oznaczyła organ, który wydał zaskarżoną decyzję;

- określiła naruszenie prawa poczynione przez organ administracyjny przez wymienienie naruszonych przepisów postępowania, mających wpływ na wynik sprawy,

- skonstruowała wniosek o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji w całości,

- sformułowała wniosek o zasadzenie od organu kosztów postępowania według norm przepisanych mając na uwadze interes strony,

- umieściła pod treścią skargi podpis pełnomocnika strony ze wskazaniem, iż jest nim legitymujący się stosownym pełnomocnictwem adwokat,

- wniosła skargę z zachowaniem określonego w art. 53 § 1 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi trzydziestodniowego terminu;

- wymieniła wszystkie niezbędne załączniki w postaci: odpisu skargi, pełnomocnictwa wraz z dowodem uiszczenia opłaty od pełnomocnictwa, dowodu opłaty od wniesionej skargi.

- art. 6 kpa w zw. z art. 78h ust. 12 Prawa o adwokaturze poprzez ustalenie przez organ II Instancji, że skarga nie spełnia wymagań formalnych na skutek nie wskazania przez skarżącą adresu organu, podczas gdy art. 57 § 1 pkt 2 wymaga jedynie, aby skarżący w skardze oznaczył organ, który wydał skarżoną decyzję, nie przewidując obowiązku podania adresu organu.

- art. 139 k.p.a. w zw. z art. 78h ust. 12 Prawa o adwokaturze poprzez poczynienie w uzasadnieniu uchwały organu II Instancji ustaleń bardziej niekorzystnych dla skarżącej niż w uzasadnieniu organu I Instancji dotyczącej części piątej egzaminu adwokackiego, co w konsekwencji naruszyło zakaz pogarszania sytuacji procesowej strony skarżącej.

W odpowiedzi na skargę organ wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153 poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym stosownie do § 2 powołanego artykułu, kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Sąd rozstrzyga przy tym w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zw. ppsa - Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm.).

Badając skargę wg powyższych kryteriów Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżona uchwała nie narusza bowiem prawa w stopniu uzasadniającym w świetle art. 145 § 1 p.p.s.a. jej uchylenie.

Zgodnie z art. 78d ust. 2 ustawy Prawo o adwokaturze egzamin adwokacki składa się z pięciu części pisemnych. Pierwsza część egzaminu adwokackiego polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 100 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa oraz z karty odpowiedzi (art. 78d ust. 3 ustawy ). Zdający może wybrać tylko jedną odpowiedź, którą zaznacza na karcie odpowiedzi. Za każdą prawidłową odpowiedź zdający uzyskuje 1 punkt. Prawidłowość odpowiedzi ocenia się według stanu prawnego obowiązującego w dniu egzaminu adwokackiego.

Druga część egzaminu adwokackiego, zgodnie z art. 78d ust. 5 Prawa o adwokaturze, polega na rozwiązaniu zadania z zakresu prawa karnego polegającego na przygotowaniu aktu oskarżenia lub apelacji, albo w przypadku uznania, iż brak jest podstaw do ich wniesienia, na sporządzeniu opinii prawnej w oparciu o opracowane na potrzeby egzaminu akta lub przedstawiony stan faktyczny.

Trzecia część egzaminu adwokackiego (art. 78d ust. 6 Prawa o adwokaturze) polega na rozwiązaniu zadania z zakresu prawa cywilnego polegającego na przygotowaniu pozwu lub wniosku albo apelacji, albo w przypadku uznania, iż brak jest podstaw do ich wniesienia, na sporządzeniu opinii prawnej w oparciu o opracowane na potrzeby egzaminu akta lub przedstawiony stan faktyczny.

Czwarta część egzaminu adwokackiego (art. 78d ust. 7 Prawa o adwokaturze) polega na rozwiązaniu zadania z zakresu prawa gospodarczego polegającego na przygotowaniu umowy albo pozwu lub wniosku albo apelacji, a w przypadku uznania, iż brak jest podstaw do ich wniesienia, na sporządzeniu opinii prawnej w oparciu o opracowane na potrzeby egzaminu akta lub przedstawiony stan faktyczny.

Piąta część egzaminu adwokackiego (art. 78d ust. 8 Prawa o adwokaturze) polega na rozwiązaniu zadania z zakresu prawa administracyjnego polegającego na przygotowaniu skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego lub skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego albo w przypadku uznania, iż brak jest podstaw do ich wniesienia, na sporządzeniu opinii prawnej w oparciu o opracowane na potrzeby egzaminu akta lub przedstawiony stan faktyczny.

Egzamin został przeprowadzony w kolejności i w podziale na części wskazane w wymienionych przepisach oraz ocenę prac oparto na przepisach według stanu prawnego obowiązującego w dniu egzaminu.

Egzamin został przeprowadzony także zgodnie z trybem określonym w Rozdziale 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 2009 r. w sprawie przeprowadzania egzaminu adwokackiego (Dz. U. Nr 163, poz. 1301 ze zm.). Podane w przepisach tego rozporządzenia czasy na poszczególne części egzaminu były zachowane. Także pozostałe wymagania co do przeprowadzenia egzaminu odpowiadały określonym w Rozdziale 4 wymienionego rozporządzenia.

Podczas rozwiązywania zadań z części drugiej do piątej egzaminu adwokackiego zdający mogli korzystać z tekstów aktów prawnych i komentarzy oraz orzecznictwa (art. 78d ust. 12 Prawa o adwokaturze).

Z przebiegu egzaminu adwokackiego sporządzono niezwłocznie protokół, zgodnie z art. 78g ust. 1 Prawa o adwokaturze który podpisali członkowie komisji egzaminacyjnej uczestniczący w egzaminie adwokackim.

Z kolei Komisja II Stopnia zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 2009 r. w sprawie komisji egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od wyników egzaminu adwokackiego (Dz. U. Nr 164, poz. 1315) odbyła posiedzenia, na których jej członkowie wskazani przez przewodniczącego sporządzili dla konkretnych odwołań opinie odnoszące się wyłącznie do poszczególnych zarzutów podnoszonych w odwołaniach.

Takie opinie w sprawie zadań skarżącej członkowie Komisji II Stopnia sporządzili uznając, że z zadania z zakresu prawa administracyjnego skarżąca zasadnie otrzymała ocenę niedostateczną. W tym zakresie Komisja II Stopnia szczegółowo uzasadniła dlaczego ocena Komisji Egzaminacyjnej była właściwa i w związku z tym zarzut naruszenia przepisu art. 107 § 3 k.p.a. stawiany przez skarżącą, w ocenie Sądu, nie był trafny. Komisja II Stopnia szczegółowo opisała pracę skarżącej wskazując na uchybienia, które w jej ocenie, tak jak w ocenie egzaminatorów, nie kwalifikowały zadania z prawa administracyjnego na ocenę pozytywną.

Zgodnie z art. 78e ust. 2 do ust. 4 ustawy Prawo o adwokaturze oceny rozwiązania każdego z zadań z części drugiej do piątej egzaminu adwokackiego dokonują niezależnie od siebie dwaj egzaminatorzy z dziedzin prawa, których dotyczy praca pisemna, jeden spośród wskazanych przez Ministra Sprawiedliwości, drugi spośród wskazanych przez Naczelną Radę Adwokacką biorąc pod uwagę w szczególności zachowanie wymogów formalnych, właściwość zastosowanych przepisów prawa i umiejętność ich interpretacji, poprawność zaproponowanego przez zdającego sposobu rozstrzygnięcia problemu z uwzględnieniem interesu strony, którą zgodnie z zadaniem reprezentuje. Każdy z egzaminatorów sprawdzających pracę pisemną wystawia ocenę cząstkową i sporządza pisemne uzasadnienie wystawionej oceny cząstkowej i przekazuje je niezwłocznie przewodniczącemu komisji egzaminacyjnej, który załącza wszystkie uzasadnienia ocen cząstkowych dotyczące prac zdającego do protokołu z przebiegu egzaminu adwokackiego. Ostateczną ocenę z pracy pisemnej z danego zadania z części drugiej do piątej egzaminu adwokackiego stanowi średnia ocen cząstkowych przyznanych przez każdego z egzaminatorów,

Egzaminatorzy oceniający pracę skarżącej z prawa administracyjnego wydali oceny cząstkowe - 2, co skutkowało, że średnia arytmetyczna z wystawionych ocen cząstkowych była ocena negatywną.

Jak trafnie podkreślała Komisja II Stopnia, rozstrzygnięcia podejmowane w sprawie ustalenia wyniku egzaminu adwokackiego są rozstrzygnięciami o charakterze uznaniowym. Oznacza to, iż egzaminatorzy i komisje podejmujące uchwały, w ramach posiadanej profesjonalnej wiedzy ustalają wyniki zdających przy zachowaniu pewnego luzu decyzyjnego. W związku z tym Sąd może jedynie w sprawach, w których organy wydają decyzje (podejmują uchwały) o charakterze uznaniowym, badać czy nie zostały przekroczone granice uznania oraz czy organ nie dopuścił się istotnych uchybień w procesie oceny pracy i czy odniósł się do wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia. Należy bowiem mieć na uwadze tę okoliczność, że Sąd nie jest trzecią komisją egzaminacyjną, gdyż nie zastępuje organów powołanych przez Ministra Sprawiedliwości w ich kompetencjach oceny zakwestionowanej pracy.

Jako chybiony uznać należy zarzut zaniechania dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. W uzasadnieniu zaskarżonej uchwały organ dokonał analizy wszystkich błędów pracy skarżącej z zakresu prawa administracyjnego i uczynił to mając na uwadze ustawowe kryteria oceny. Z tych względów nieuprawniony jest zarzut naruszenia art. 7 i 80 k.p.a. w zw. z art. 140 k.p.a. i art. 78h ust. 12 ustawy Prawo o adwokaturze.

Nie jest słuszne twierdzenie, że organ nie wziął pod uwagę oczywistej omyłki, na którą skarżąca zwracała uwagę w odwołaniu, dotyczącą zarzutu naruszenia art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego, oraz błędne ustalenia co do art. 61 § 4 i art. 10 § 1 k.p.a. Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej uchwały, organ dopuścił jako możliwe, iż skarżącej chodziło o ustawę prawo budowlane, jednak stwierdził, że ta okoliczność nie eliminowała innych zastrzeżeń co do tego zarzutu.

Jako błędne ocenić należy zarzuty skargi dotyczące naruszenia art. 7 w zw. z art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. w zw. z art. 78h ust.12 Prawa o adwokaturze. Sąd zauważa, że wbrew twierdzeniom skarżącej organ nie kwestionował, że w pracy znalazły się poprawne elementy, nie zostały one przez organ pominięte i były przez Komisję brane pod uwagę przy ocenie pracy.

Odnośnie zarzutu skargi dotyczącego nieuwzględnienia okoliczności spełnienia w sporządzonej skardze wymogów formalnych, które w połączeniu z art. 134 p.p.s.a. powodowałyby skuteczność skargi, należy wskazać, że skarżąca była uczestnikiem egzaminu adwokackiego celem którego było sprawdzenie wiedzy i posiadania umiejętności do wykonywania zawodu adwokata. Celem tego egzaminu nie było tylko sprawdzenie wiedzy jedynie w zakresie zachowania wymogów formalnych określonego pisma procesowego, lecz w aspekcie wszystkich kryteriów ocen wymienionych w ustawie Prawo o adwokaturze.

Za całkowicie nieuzasadniony Sąd uznał zarzut naruszenia art. 139 k.p.a. Wskazać należy, że podnoszone w uchwale poszczególne kwestie stanowią ustosunkowanie się organu do zarzutów skarżącej zawartych w odwołaniu, mają określony kontekst, i w niczym nie pogarszają one sytuacji prawnej skarżącej. W wyniku decyzji Komisji I stopnia ustalono negatywny wynik egzaminu adwokackiego skarżącej i wystawiono za sporządzoną pracę ocenę niedostateczną. Organ odwoławczy oceniając działania Komisji I stopnia podtrzymał tą ocenę i nie pogorszył w niczym sytuacji procesowej skarżącej. Organ uzasadniając swe stanowisko przywołał konkretne błędy pracy egzaminacyjnej, które podlegały ocenie i rzutowały na podjęte rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu zaskarżonej uchwały, wskazano szereg uchybień, które wpłynęły na utrzymanie w mocy decyzji organu I stopnia. Brak jest natomiast stwierdzenia, że to ocena pracy dokonana na etapie postępowania odwoławczego powodowała wystawienie oceny negatywnej.

Sąd nie podziela również zarzutu sporządzenia niewłaściwego uzasadnienia uchwały poprzez nieustosunkowanie się do całokształtu merytorycznych zarzutów i naruszeniu art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 78h ust. 12 Prawa o adwokaturze. W uzasadnieniu uchwały organ w sposób precyzyjny i nie budzący wątpliwości przedstawił argumenty za uznaniem, iż wynik egzaminu był ustalony prawidłowo.

Komisja prawidłowo i wnikliwie zebrała i oceniła materiał dowodowy, co odzwierciedla szczegółowe odniesienie się do wszystkich zarzutów odwołania.

W sprawie należy ponadto podnieść uznaniowy charakter postępowania mającego na celu ocenę prac egzaminacyjnych. Komisja Egzaminacyjna dokonując oceny prac korzysta w tym zakresie ze swoistego "luzu decyzyjnego". Jeżeli mieści się to w granicach przyjętych przez ustawę (kryterium oceny), nie może podlegać ocenie i podważeniu przez organ odwoławczy.

Zgodnie z przepisem art. 78d ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze egzamin adwokacki polega na sprawdzeniu przygotowania prawniczego osoby przystępującej do egzaminu adwokackiego, do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu adwokata, w tym wiedzy z zakresu prawa i umiejętności jej praktycznego zastosowania z zakresu: materialnego i procesowego prawa karnego, materialnego i procesowego prawa wykroczeń, prawa karnego skarbowego, materialnego i procesowego prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego, prawa gospodarczego, spółek prawa handlowego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, materialnego i procesowego prawa administracyjnego, postępowania sądowoadministracyjnego, prawa Unii Europejskiej, prawa konstytucyjnego oraz prawa o ustroju sądów i prokuratur, samorządu adwokackiego i innych organów ochrony prawnej działających w Rzeczypospolitej Polskiej oraz warunków wykonywania zawodu adwokata i etyki tego zawodu.

Cytowany przepis, określając zakres przedmiotowy egzaminu, kładzie nacisk na sprawdzenie przygotowania prawniczego zdającego do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu adwokata, w tym wiedzy z zakresu prawa i umiejętności jej praktycznego zastosowania. W związku z tym wymagania stawiane zdającemu nie przewidują odmiennego jego traktowania od takiego jakiemu poddaje się czynnego zawodowo adwokata. Dlatego zdający wykazując się wiedzą prawniczą powinien także wykazać się właściwym przygotowaniem do (jak to określa przepis) samodzielnego i należytego wykonywania zawodu adwokata. Wiedza w zakresie prawidłowego i zupełnego zastosowania odpowiednich przepisów prawa jest bowiem gwarantem właściwego wykonywania zawodu i na te okoliczności zwróciły uwagę obie Komisje. Egzamin adwokacki jest bowiem dla predestynującego do zawodu adwokata ostatnim sprawdzianem jego umiejętności.

Obie Komisje zbadały sporną pracę skarżącej wypowiadając się merytorycznie w swoich ocenach. Postępowanie przed Komisją Egzaminacyjną zostało przeprowadzone zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo o adwokaturze, co było przedmiotem wcześniejszych omówień. Komisja II Stopnia została powołana przez Ministra Sprawiedliwości w składzie zgodnym z przepisem art. 78h ust. 2 i ust. 3 Prawa o adwokaturze. Żaden z członków Komisji II Stopnia nie podlegał wyłączeniu, a wszyscy jej członkowie złożyli oświadczenia wymagane art. 78h ust. 8 Prawa o adwokaturze. Działanie tej Komisji nie naruszało przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 2009 r. w sprawie komisji egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od wyników egzaminu adwokackiego. Z prac Komisji II Stopnia sporządzono protokół stwierdzający podjęcie zaskarżonej uchwały z dnia [...] grudnia 2011 r. zgodnie z przepisem art. 78h ust. 10 Prawa o adwokaturze, oraz uchwała ta została podpisana przez wszystkich członków tej Komisji.

Wprawdzie odwołanie skarżącej od uchwały nr [...] zostało uwzględnione w części dotyczącej zadania z prawa karnego. W zaskarżonej decyzji stwierdzono bowiem, iż zadanie z tego zakresu zasługuje na pozytywną ocenę. Jednakże Komisja II stopnia podzieliła stanowisko ww. uchwały co do zasadności negatywnej oceny zadania z prawa administracyjnego a Sąd uznał, iż nie ma podstaw tak z punktu widzenia rygorów obowiązującej procedury jak i przepisów powołanej ustawy podstaw, by przyznać wadliwość ustaleniom i ocenie organu odwoławczego, a taki stan rzeczy, w świetle art. 78f ust. 1 powołanej ustawy oznacza, iż skarżąca uzyskała negatywny wynik egzaminu.

Sąd uznał zatem skargę za bezzasadną i na podstawie art. 151 ppsa orzekł, jak w sentencji.