Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Halina Emilia Święcicka Sędziowie Sędzia WSA Andrzej Czarnecki (spr.) Sędzia WSA Zbigniew Rudnicki Protokolant Anna Błaszczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2007 r. sprawy ze skargi A. S.p.A. z siedzibą w Mediolanie, Włochy na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] lutego 2007 r. nr [...] w przedmiocie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET oddala skargę

[...] czerwca 1997 r. G spółka komandytowa z siedzibą w W. złożyła do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej podanie o zarejestrowanie znaku towarowego słowno-graficznego GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET. Decyzją z dnia [...] lipca 2000 r. Urząd Patentowy dokonał rejestracji wspomnianego znaku pod numerem R-121886 dla klas towarowych 16 i 41.

[...] marca 2006 r. do Urzędu Patentowego RP wpłynął wniosek A. S.p.A. z siedzibą w M., Włochy, o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na powyższy znak: GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET R-121886 dla towarów i usług należących do klasy 16 i 41 z powodu nieużywania znaku w Polsce w ciągu nieprzerwanego okresu 5 lat.

Spółka A. (zwana dalej skarżącą) podniosła, że jest wydawcą magazynu dla kobiet o nazwie Grazia, dostępnego w wielu wersjach językowych, jak również jest posiadaczem wspólnotowego znaku towarowego GRAZIA CTM 001714146. W Polsce korzystaniu z prawa z rejestracji tego znaku na przeszkodzie stoi szereg znaków towarowych należących do wydawnictwa G., w tym znak GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET nr R-121886, którego element dominujący i dystynktywny jest łudząco podobny do znaku towarowego skarżącej. Z tego skarżąca wywodziła swój interes prawny w żądaniu decyzji stwierdzającej wygaśnięcie opisanego prawa ochronnego.

Podniesiono, że uprawniona ze znaku GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET nr R-121886 – G. spółka komandytowa – w ciągu ostatnich 5 lat przed złożeniem przez skarżącą wniosku nie używała swego znaku dla towarów i usług w klasie 16 i 41. Dowodzić tego miały badania rynku polskiego przeprowadzone przez skarżącą.

W odpowiedzi na wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego, spółka uprawniona ze znaku GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET nr R-121886 domagała się oddalenia wniosku i orzeczenia o kosztach postępowania.

Argumentowała, że w myśl art. 142a Rozporządzenia Rady (WE) nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego, z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, to jest 1 maja 2004 r., wspólnotowy znak towarowy GRAZIA nr 001714146 korzysta w Polsce z ochrony i może być używany. Uprawniona ze znaku GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET nr R-121886 nie podjęła żadnych działań zmierzających do zakazania używania w Polsce przez skarżącą wspomnianego wspólnotowego znaku towarowego. Tym samym skarżąca nie miała interesu prawnego w żądaniu stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego.

Skarżąca spółka w piśmie z [...] listopada 2006 r. oświadczyła, że nie może korzystać w pełni z uprawnienia wynikającego z rejestracji wspólnotowego znaku GRAZIA nr 1714146, jak i innych, gdyż na terytorium Polski jest ono ograniczone przez prawo uprawnionej ze znaku GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET nr R-121886. Uprawniona z tego ostatniego znaku mogłaby domagać się zakazu używania przez skarżącą jej wspólnotowego znaku GRAZIA nr 1714146, oraz wysuwać w stosunku do niej roszczenia odszkodowawcze. W sytuacji, gdy jej bezpośredniemu konkurentowi przysługują takie uprawnienia, ponoszenie przez skarżącą nakładów finansowych związanych z wypromowaniem na polskim rynku czasopisma o nazwie Grazia byłoby ekonomicznie nieuzasadnione.

Na rozprawie [...] lutego 2007 r. skarżąca stwierdziła, że w zaistniałej sytuacji istnieje niepewność co do wykonywania prawa, bowiem uprawniona ze znaku GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET nr R-121886 w każdej chwili mogłaby wystąpić z wnioskiem o zaniechanie przez skarżącą używania wspólnotowego znaku GRAZIA nr 1714146.

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej decyzją z [...] lutego 2007 r., nr [...] oddalił wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET nr R-121886 i rozstrzygnął o kosztach. Jako podstawę rozstrzygnięcia merytorycznego wskazano art. 169 ust. 2 w związku z art. 315 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117, ze zm.), cytowanej dalej jako p.w.p.

Powołując się na treść art. 169 ust. 2 p.w.p. oraz poglądy wyrażone w doktrynie i orzecznictwie, organ stwierdził, że skarżąca nie wykazała interesu prawnego w żądaniu stwierdzenia wygaśnięcia kwestionowanego prawa ochronnego, nie wskazała bowiem żadnej normy prawa materialnego, która uzasadniałaby jej działanie w przedmiotowej sprawie. Prawa do znaków wspólnotowych współistniały ze spornym prawem ochronnym udzielonym w trybie krajowym, ponadto wspomniane prawa z rejestracji oraz używanie znaków wspólnotowych nie było w żaden sposób kwestionowane przez uprawnioną ze znaku towarowego GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET nr R-121886. W ocenie organu powyższe okoliczności wraz z faktem powoływania się przez skarżącą na zdarzenie przyszłe i niepewne świadczyły o braku jej aktualnego interesu prawnego w żądaniu stwierdzenia wygaśnięcia prawa z rejestracji.

Argumenty spółki, że sporne prawo z rejestracji znaku GRACJA MAGAZYN DLA KOBIET nr R-121886 będzie stanowić przeszkodę do używania na terenie Polski znaków wspólnotowych, w ocenie organu wskazywały jedynie na istnienie interesu faktycznego – handlowego, zatem nie spełniającego wymogów z art. 169 ust. 2 p.w.p.

Ponadto organ stwierdził, że z uwagi na instytucję unieważnienia lub stwierdzenia wygaśnięcia, niepewność co do wykonywania prawa, na którą powołała się skarżąca, istnieje w przypadku każdego przyznanego prawa ochronnego.

W skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skardze na powyższą decyzję, A. S.p.A. domagała się jej uchylenia i przekazania sprawy Urzędowi Patentowemu RP do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach. Spółka zarzuciła naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, to jest art. 169 ust. 2 p.w.p. oraz art. 28 k.p.a. poprzez ich błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie w sprawie, oraz naruszenie art. 7 k.p.a. poprzez zaniechanie wyjaśnienia stanu faktycznego.

W uzasadnieniu argumentowała, że zaskarżona decyzja ma wpływ na sferę jej praw o charakterze materialnym, a ponadto utrwala stan niepewności co do prawa i jest krzywdząca.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Zaznaczył przy tym, że z uwagi na brak uzasadnienia zarzutów skargi nie jest możliwe precyzyjne ustosunkowanie się do nich. Argumentację skarżącej ocenił zaś jako polemikę z ustaleniami Urzędu Patentowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz.1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Chodzi więc o kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sądy administracyjne (art. 3 § 1 w/w ustawy).

W myśl art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm.), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Rozpoznając skargę w świetle powołanych wyżej kryteriów należy uznać, iż jest ona niezasadna.

A. S.p.A. z siedzibą w M. wnioskiem z dnia [...] marca 2006 r. wystąpiła z żądaniem stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy GRACJA należący do G. spółka komandytowa z siedzibą w W. podając jako podstawę swojego żądania nieużywanie znaku przez uprawnioną w nieprzerwanym okresie pięciu lat, liczonym od dnia złożenia wniosku. Jako podstawę prawną wskazano art. 169 ust. 1 pkt 1 oraz art. 255 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (j. t. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.) – dalej p.w.p.

Zgodnie z art. 315 ust. 1 p.w.p. prawa w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych, topografii układów scalonych, znaków towarowych oraz projektów racjonalizatorskich, istniejące w dniu wejścia w życie ustawy, pozostają w mocy. Do praw tych stosuje się przepisy dotychczasowe, o ile przepisy niniejszego działu nie stanowią inaczej. Zawarte w art. 315 ust. 1 zdanie drugie p.w.p. wskazanie rozumieć trzeba (jak stwierdził to Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 19 marca 2004, sygn.akt SN IV CK 157/03 pub. OSNC 2005/3/53) w ten sposób, że przepisy ustawy o znakach towarowych stosuje się do oceny skutków zdarzeń prawnych, mających miejsce w czasie ich obowiązywania, natomiast skutki zdarzeń prawnych, które nastąpiły po dniu 22 sierpnia 2001 r. (data wejścia w życie ustawy Prawo własności przemysłowej), podlegać powinny ocenie na podstawie przepisów tej ustawy także wtedy, gdy dotyczyły praw już istniejących.

Uwzględniając zatem ustalenia faktyczne w przedmiocie dat wystąpienia zdarzeń, podnoszonych jako zarzut zawarty we wniosku o wygaszenie prawa z rejestracji znaku uprawnionej spółki, stwierdzić należy, że ocena zasadności żądań wniosku powinna być dokonana na podstawie przepisów p.w.p.

Stosownie więc do art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. prawo ochronne na znak towarowy wygasa (...) na skutek nieużywania zarejestrowanego znaku towarowego w sposób rzeczywisty dla towarów objętych rejestracją w ciągu nieprzerwanego okresu pięciu lat, chyba że istnieją ważne powody jego nieużywania. Jednakże zacytowana norma ustawowa z powołanego przepisu może stanowić podstawę dla rozpoznania przez Urząd Patentowy RP konkretnego stanu faktycznego wyłącznie w sytuacji, w której wnioskujący o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy, zgodnie z art. 169 ust. 2 p.w.p. wykaże, iż ma interes prawny w zainicjowanej sprawie.

We wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy uprawnionej, spółka składająca wniosek wyraziła zamiar prowadzenia działalności w Polsce pod posiadanym znakiem wspólnotowym i tym uzasadniała swój interes prawny. Zachodziła zatem konieczność przeprowadzenia analizy prawa w powiązaniu z okolicznościami faktycznymi w celu ustalenia, czy istnieje realny i bezpośredni związek pomiędzy sytuacją prawną skarżącej spółki, a żądanym przez nią rozstrzygnięciem. Dokonanie takiej analizy stwarza konieczność odniesienia normy prawa materialnego do stanu faktycznego sprawy, bowiem to norma prawa materialnego stanowi źródło interesu prawnego decydujące o tym, czy konkretny podmiot będzie miał uprawnienia strony w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy.

Powołany przepis art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. nie jest normą prawa materialnego, z której skarżąca mogła wywodzić swój interes prawny. Jest to norma ustawowa określająca przesłanki (warunki), po których spełnieniu można orzec o wygaszeniu prawa ochronnego, jednakże tylko w sytuacji, gdy strona wnioskująca o wygaszenie tego prawa wykaże się interesem prawnym.

Źródłem interesu prawnego w sprawach z zakresu własności przemysłowej mogą być nawet najbardziej ogólne normy prawne kreujące prawo do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 20 i 22 Konstytucji RP, art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – Dz. U. Nr 173, poz. 1807 ze zm. – A. Kisielewicz, Kilka uwag w sprawie interesu prawnego na podstawie wybranych orzeczeń sądów administracyjnych, Rzecznik Patentowy, nr 3-4/2006).

Skarżąca spółka – A. S.p.A. z siedzibą w M. - jest przedsiębiorcą wykonującym działalność gospodarczą w oparciu o właściwy rejestr kraju pochodzenia. Stosownie do przepisu art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej – u.s.d.g. - podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Ponieważ spółka zamierza podjąć działalność gospodarczą w Polsce to stosownie do art. 14 ust. 1 u.s.d.g. może do wykonywania tej działalności gospodarczej na terenie Polski przystąpić po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. W odróżnieniu bowiem od ewidencji działalności gospodarczej rejestr przedsiębiorców spełnia nie tylko funkcję informacyjną, ale także funkcję kreatywną [F. Zedler (w:) Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Kraków 2003, s. 40]. Spółka nie wykazała się stosownym wpisem w Krajowym Rejestrze Sądowym, gdyż jak podnosiła, nie chce ponosić kosztów związanych z wejściem na rynek polski z uwagi na niepewność co do ingerencji uprawnionej z przeciwstawionego znaku, dlatego w pierwszej kolejności jej zamiarem było usunięcie przeszkody, jaką jest jej zdaniem znak uczestniczki postępowania.

W tym miejscu należałoby zauważyć, iż szczególnymi cechami interesu prawnego w postępowaniu administracyjnym i w prawie administracyjnym jest po pierwsze bezpośredniość związku między sytuacją danego podmiotu a normą prawa materialnego, na której budowany jest interes prawny.(...). Drugą szczególną cechą interesu prawnego jest jego realność, interes ten musi rzeczywiście istnieć w dacie stosowania danych norm prawa administracyjnego. Nie może to być interes tylko przewidywany w przyszłości ani hipotetyczny (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 marca 2002 r. w sprawie IV SA 1132/00). Postępowanie administracyjne musi więc dotyczyć interesu prawnego konkretnej osoby, a ma to miejsce wówczas, gdy w tym postępowaniu wydanie decyzji administracyjnej rozstrzyga o jej prawach i obowiązkach, lub dotyczy rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach innego podmiotu w taki sposób, że ma ono bezpośredni wpływ na aktualnie posiadane prawa i obowiązki tej osoby.

W świetle ustalonego przez Urząd Patentowy RP stanu faktycznego, którego prawidłowości ustalenia skarżąca nie neguje, nie można było uznać, iż posiada ona interes prawny, gdyż nie wskazała normy prawa materialnego określającej jej sytuację prawną pozwalającą na uznanie jej praw jako strony w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy uprawnionej. Nie wykazała "realności" (aktualności) swojego interesu prawnego, gdyż samo powołanie się na zamiar rozpoczęcia działalności gospodarczej w Polsce pod posiadanym znakiem wspólnotowym nie uzasadnia istnienia jej interesu prawnego.

To, że spółka zamierza rozpocząć działalność gospodarczą w Polsce pod posiadanym znakiem towarowym nie stwarza dla niej sytuacji prawnej uzasadniającej interes prawny, gdyż rozstrzygnięcie wygaszające znak uprawnionej nie ma bezpośredniego wpływu na sytuację prawną skarżącej. Spółka nie musi swojego zamiaru rozpoczęcia działalności gospodarczej w Polsce zrealizować, a tym samym nie może budować na nim swojego interesu prawnego rozumianego jako obiektywna, czyli rzeczywiście istniejąca potrzeba ochrony prawnej. Posiadanie przez uprawnioną prawa ochronnego na znak towarowy nie wpływa na aktualne prawa skarżącej spółki, a wykonywana przez nią działalność gospodarcza nie napotyka z tego tytułu na utrudnienia lub przeszkody.

Powoływanie się na utrzymywanie "martwego prawa", tj. prawa ochronnego na znak towarowy uczestniczki postępowania, nie jest interesem prawnym skarżącej w rozumieniu art. 169 ust. 2 p.w.p. Spółka nie jest podmiotem uprawnionym do działania w interesie publicznym w sprawie o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy, gdyż stosownie do art. 169 ust. 3 p.w.p. prawo takie przysługuje wyłącznie Prokuratorowi Generalnemu Rzeczypospolitej Polskiej lub Prezesowi Urzędu patentowego, którzy kierując się interesem publicznym, mogą wystąpić z takim wnioskiem.

Nie można było również uznać za uzasadniającą interes prawny argumentacji o poniesieniu ewentualnych kosztów przez spółkę w związku z zamiarem wejścia na rynek polski. Każdy przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą musi liczyć się z koniecznością poniesienia takich kosztów. Natomiast zapobiegawcze usunięcie z rynku ewentualnego konkurenta, przed faktycznym rozpoczęciem na tym rynku własnej działalności gospodarczej jest interesem faktycznym nie stwarzającym statusu strony w postępowaniu o wygaszenie prawa ochronnego na znak towarowy na podstawie art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p.

Z uwagi na powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 151 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.