Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Aleksandra Wrzesińska-Nowacka, Sędzia NSA Stanisław Bogucki (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Mirella Łent, Protokolant Dorota Rembiejewska, po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej W. sp. z o.o. z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 marca 2016 r. sygn. akt III SA/Wa 1322/15 w sprawie ze skargi W. sp. z o.o. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 23 stycznia 2015 r. nr IPPB5/423-1027/14-2/JC w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od W. sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej kwotę 360 (słownie: trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

1. Wyrokiem z dnia 22 marca 2016 r. o sygn. III SA/Wa 1322/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę W. spółki z o.o. z siedzibą w W. (dalej: skarżąca, wnioskodawczyni) na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów (dalej: organ lub Dyrektor IS) z dnia 23 stycznia 2015 r. o nr IPPB5/423-1027/14-2/JC w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych. Jako podstawę prawną powołano art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Wyrok (podobnie, jak inne cytowane w uzasadnieniu orzeczenia) jest dostępny na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl/.

2. Przebieg postępowania przed organami podatkowymi (przedstawiony przez WSA w Warszawie).

2.1. Przedstawiając w uzasadnieniu wyroku przebieg postępowania WSA w Warszawie podał, że we wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji prawa podatkowego skarżąca wyjaśniła, iż jest polską spółką należącą do międzynarodowej grupy kapitałowej (dalej: grupa). Przystąpiła do wewnątrzgrupowego programu scentralizowanego zarządzania płynnością finansową, adresowanego do polskich spółek z grupy, mającego na celu koordynację i optymalizację wykorzystania nadwyżek finansowych generowanych przez uczestników oraz zaspokajanie ich potrzeb finansowych związanych z przepływem środków pieniężnych (dalej: struktura). Struktura ma formułę tzw. rzeczywistego cash-poolingu (ang. zero balancing cash-pooling), tj. przewiduje rzeczywiste transfery środków pomiędzy rachunkami bankowymi uczestników struktury oraz rachunkiem rozliczeniowym podmiotu, który będzie zarządzać środkami. Uczestnikami struktury są polskie spółki należące do grupy (dalej: uczestnicy). Szczególną rolę w ramach struktury realizuje spółka prawa belgijskiego (dalej: spółka belgijska), również należąca do grupy. Spółka belgijska jest instytucją świadczącą usługi finansowe na rzecz grupy, w tym m.in. usługi zarządzania środkami, pełni funkcję podmiotu zarządzającego strukturą oraz agenta rozliczeniowego (tzw. pool leadera) dla potrzeb realizowanego w jej ramach rzeczywistego cash-poolingu. Spółka belgijska jest podmiotem powiązanym ze skarżącą w rozumieniu przepisów podatkowych. Spółka belgijska nie prowadzi w Polsce działalności gospodarczej, która skutkowałaby powstaniem w Polsce "zakładu" w rozumieniu regulacji w zakresie podatku dochodowego ani stosownej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską a Belgią oraz nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski w rozumieniu regulacji w zakresie VAT. Wyjaśniła, że w trakcie każdego dnia roboczego na zakończenie danego dnia dochodzi do konsolidacji sald na rachunkach bieżących uczestników przy użyciu rachunku rozliczeniowego. Jeżeli za dany dzień na rachunku bieżącym uczestnika wystąpi saldo dodatnie uczestnikowi przysługują odsetki kredytowe. W przeciwnym przypadku, tj. gdy na rachunku bieżącym uczestnika wystąpi saldo ujemne, uczestnik jest obciążany z tego tytułu odsetkami debetowymi. Za naliczanie i rozliczanie opisanych odsetek jest odpowiedzialna spółka belgijska. Naliczanie to odbywa się na bazie dziennych sald uczestników na rachunkach bieżących (zarówno dodatnich, jak i ujemnych), ustalanych przez spółkę belgijską na podstawie przepływu środków na rachunku rozliczeniowym oraz zgodnie z ewidencją stanu rozliczeń uczestników w ramach struktury prowadzoną przez ten podmiot. Odsetki (debetowe oraz kredytowe) są obliczane i rozliczane w okresach miesięcznych, zgodnie z faktyczną ilością dni w danym okresie, wpływając na saldo rachunku bieżącego uczestnika na dzień ich rozliczenia. W rezultacie są one odpowiednio uznawane na rachunku rozliczeniowym spółki belgijskiej lub obciążają ten rachunek, wpływając na stan salda rozliczeń uczestnika ze spółką belgijską jako element dziennego salda. Na żądanie uczestnika, zaakceptowane przez spółkę belgijską, część nadwyżki środków finansowych uczestnika wygenerowana w ramach struktury na skutek kumulacji dodatnich sald dziennych, może zostać przekształcona w okresowy depozyt uczestnika w spółce belgijskiej (dalej: depozyt). Depozyty pieniężne tworzone są za odrębnym porozumieniem uczestnika i spółki belgijskiej na bazie ustalonej części nadwyżek konsolidacyjnych uczestnika wygenerowanych w ramach cash-poolingu (o atrakcyjniejszym oprocentowaniu dla uczestnika niż należne uczestnikowi odsetki wynikające ze standardowej konsolidacji sald). Z uwagi na ich przedmiot i charakter ekonomiczny należy je zaklasyfikować jako depozyt nieprawidłowy w rozumieniu art. 845 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.; dalej: k.c.). Umowa nie przewiduje możliwości zawierania w ramach struktury umów pożyczek w rozumieniu art. 720 § 1 k.c.

W tak przedstawionym stanie faktycznym skarżąca sformułowała pytania: (1) czy w opisanej strukturze, od 1 stycznia 2015 r. odsetki płatne przez skarżącą w ramach cash-poolingu rzeczywistego na rzecz spółki belgijskiej nie będą podlegały ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych; tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.; dalej: u.p.d.o.p.), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., w przypadku gdy nie wybierze ona metody rozliczania odsetek jako kosztów na podstawie art. 15c u.p.d.o.p.; (2) czy w opisanej strukturze, począwszy od 1 stycznia 2015 r. będzie obowiązana do sporządzenia dokumentacji podatkowej, o której mowa w art. 9a u.p.d.o.p., w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r.? Zdaniem skarżącej, odsetki wypłacane przez nią w ramach struktury, w związku z uczestnictwem w systemie cash-poolingu rzeczywistego, nie będą podlegały ograniczeniom z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p., w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., w przypadku gdy nie wybierze metody rozliczania odsetek jako kosztów na podstawie art. 15c u.p.d.o.p. Ponadto obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej, o której mowa w art. 9a u.p.d.o.p., w brzmieniu obowiązującym po dniu 1 stycznia 2015 r., wystąpi tylko w zakresie wynagrodzenia dla spółki belgijskiej za usługi zarządzania środkami świadczone na rzecz skarżącej w ramach umowy. Obowiązek sporządzenia wspomnianej dokumentacji wystąpi, o ile roczna kwota wynagrodzenie wypłaconego z tego tytułu przez skarżącą na rzecz spółki belgijskiej przekroczy 30.000 euro. Obowiązek taki ze strony skarżącej nie wystąpi natomiast względem spółki belgijskiej oraz pozostałych uczestników struktury, w związku z transferami środków realizowanymi dla potrzeb rozliczeń cash-poolingu przeprowadzanych w ramach funkcjonowania struktury

2.2. Interpretacją indywidualną z dnia 23 stycznia 2015 r. Dyrektor IS uznał stanowisko skarżącej za nieprawidłowe. Odwołując się do art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 oraz art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. stwierdził, że ograniczeniom przewidzianym w powyższych regulacjach podlegają odsetki od pożyczek udzielanych spółce (pożyczkobiorcy) przez określoną grupę podmiotów (pożyczkodawców), tj.: (1) podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów spółki; (2) podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów spółki; (3) "spółkę-siostrę", jeżeli w obydwu spółkach (pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy) ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada co najmniej 25% udziałów spółki. W przypadku przekroczenia przez spółkę (pożyczkobiorcę) wartości zadłużenia odpowiadającej wartości jej kapitału własnego, odsetki od pożyczek zaciągniętych od podmiotów wskazanych powyżej nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów w proporcji, w jakiej kwota pożyczki przekracza tą wartość. Zdaniem Dyrektora IS, opisana we wniosku umowa wypełnia zatem przesłanki zaliczenia jej do umowy pożyczki zdefiniowanej w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

Biorąc pod uwagę charakter umowy i jej cele, w ocenie Dyrektora IS należy stwierdzić, że ma ona cechy zbliżone do umowy pożyczki (udostępnienie określonej kwoty pieniędzy w zamian za odpowiednie wynagrodzenie – odsetki). W konsekwencji faktycznym jej celem jest udostępnianie środków pieniężnych (w formie transferów rzeczywistych) między podmiotami z grupy oraz osiąganie przez te podmioty korzyści w postaci odsetek. Jest to rodzaj pożyczek udzielanych między podmiotami uczestniczącymi w tym systemie. W konsekwencji w odniesieniu do środków finansowych, które posłużą pokryciu niedoborów finansowych innych uczestników umowy, można mówić o ich udzieleniu innym uczestnikom umowy w formie pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. Tym samym w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez skarżącą, w ramach opisanej struktury, mogą znaleźć zastosowanie ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p.

Zdaniem Dyrektora IS, w przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym zostaną również spełnione przesłanki z art. 9a u.p.d.o.p., w związku z czym skarżąca będzie zobowiązana do sporządzania dokumentacji podatkowej, o ile nastąpi wypełnienie przesłanki dotyczącej przekroczenia rocznej wartości zawieranych transakcji, o której mowa w art. 9a ust. 2 u.p.d.o.p. W ocenie organu, pojęcie transakcja z art. 9a u.p.d.o.p. obejmuje wszelkiego rodzaju operacje i czynności dokonywane przez podmioty oraz wszelkie świadczenia i przepływy między tymi podmiotami.

2.3. Skarżąca wezwała organ do usunięcia naruszenia prawa, w wyniku którego Dyrektor IS podtrzymał swoje stanowisko zajęte w zaskarżonej interpretacji indywidualnej.

3. Postępowanie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie.

3.1. Na ww. interpretację skarżąca wniosła skargę do WSA w Warszawie, w której sformułowała wniosek o uchylenie zaskarżonej interpretacji, a także zasądzenie kosztów postępowania. Zaskarżonej interpretacji zarzuciła naruszenie: (1) art. 16 ust. 7b w związku z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p.; (2) art. 9a ust. 1 u.p.d.o.p.; (2) art. 14h w związku z art. 120 i art. 121 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749, ze zm.; dalej o.p.) oraz art. 2 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.; dalej: Konstytucja RP).

3.2. W odpowiedzi na skargę Dyrektor IS wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko oraz dotychczasową argumentację.

4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

4.1. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę za niezasadną. W jego ocenie, umowa pożyczki regulowana przepisem sprzed i po nowelizacji, powinna być rozumiana w taki sam sposób. Zdaniem Sądu, w przedmiotowej sprawie wystąpiło przekazywanie środków pieniężnych pomiędzy podmiotami, przy jednoczesnym zobowiązaniu do zwrotu danych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek, co wynika z zasad funkcjonowania przedstawionego systemu. Są to trzy ustawowe przesłanki uznania tych świadczeń za pożyczkę w rozumienie ww. przepisu i umowa zawarta przez skarżącą, je spełnia (art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.). Sąd podzielił stanowisko organu, że znowelizowany art. 9a u.p.d.o.p. nie wyłącza obowiązku dokumentowania transakcji między podmiotami powiązanymi dokonywanych w ramach cash-poolingu. skarżąca będzie więc zobowiązana do sporządzenia dokumentacji podatkowej, o ile dojdzie do przekroczenia rocznej wartości zawieranych transakcji, o której mowa w art. 9a ust. 2 u.p.d.o.p. Zgodził się ze skarżącą, że dokonana ustawą z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1328; dalej: ustawa nowelizująca) nowelizacja art. 9a u.p.d.o.p. nie zmieniła sedna przepisu. Aby mówić o wymogu sporządzania dokumentacji podatkowej nadal jest konieczne ziszczenie się dwóch warunków: (1) dokonanie transakcji; (2) transakcja musi mieć miejsce między podmiotami powiązanymi. Poza sporem jest kwestia, że uczestnicy struktury są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 u.p.d.o.p. Wątpliwości skarżącej dotyczą wykładni pojęcia "transakcja", którym posługuje się ustawodawca w spornym przepisie. Zdaniem WSA w Warszawie, mimo że finansowanie i przekazywanie odsetek pomiędzy uczestnikami struktury dokonywane jest ma mocy umowy z udziałem pool-leadera, to w ramach wielostronnej umowy cash-poolingu dochodzi do świadczenia usług finansowych pomiędzy uczestnikami grupy. Podkreślił przy tym, że cash-pooling, do którego przystąpiła skarżąca jest to cash-pooling rzeczywisty.

5. Stanowiska stron w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

5.1. Skargę kasacyjną od ww. wyroku WSA w Warszawie do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosła skarżąca (reprezentowana przez pełnomocnika – doradcę podatkowego), która zaskarżyła ten wyrok w całości. Sformułowała także wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA w Warszawie, a także o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego, tj.: (1) art. 9a ust. 1 u.p.d.o.f. przez błędną wykładnię przepisu polegającą na przyjęciu, że relacje pomiędzy uczestnikami struktury cash-poolingu stanowią "transakcję" w rozumieniu analizowanego przepisu; (2) art. 16 ust. 7b art. w związku z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że uzyskiwanie przez spółkę środków finansowych w ramach opisanej w interpretacji struktury cash-poolingu stanowi "pożyczkę" w rozumieniu definicji zawartej w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p., a w konsekwencji na przyjęciu, iż w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez spółkę w związku z uczestnictwem w strukturze cash-poolingu znajdują zastosowanie ograniczenia w zakresie tzw. "niedostatecznej kapitalizacji", wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p.

5.2. Dyrektor IS nie skorzystał z możliwości wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną.

6. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

6.1. Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw dlatego podlega oddaleniu. W skardze kasacyjnej zostały sformułowane jedynie zarzuty naruszenia prawa materialnego, tj. art. 9a ust. 1 u.p.d.o.p. oraz art. 16 ust. 7b art. w związku z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p.

6.2. Wymaga podkreślenia, że sprawa układu cash-pooling, była już przedmiotem rozpoznania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Problem umów i wykładni pojęcia pożyczki z art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. oraz obowiązku sporządzania dokumentacji, o której mowa w art. 9a u.p.d.o.p. był m.in. przedmiotem rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z dnia 8 czerwca 2018 r., II FSK 1418/16, w którym odwołano się do szeregu innych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego w tej materii. Z kolei w zaskarżonym wyroku prawidłowo odwołano się też do orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 września 2015 r., II FSK 3137/14. Wymienione wyroki były ponadto po części negatywną odpowiedzią na poglądy wojewódzkich sądów administracyjnych wyrażane w wyrokach przywołanych w skardze kasacyjnej na poparcie argumentacji strony.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie orzekającym w rozpoznawanej sprawie podziela jednolicie prezentowany w tym zakresie pogląd, wyrażony w ww. wyrokach NSA i odwołuje się do postawionych tam tez. Obecnie zastosowanie ma ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, mocą której do katalogu wymienionych zdarzeń dodano pojęcie "kredytu", rozszerzając tym samym rozumienie pojęcia "pożyczki". Skarżąca w dodaniu pojęcia "kredyt" w definicji z art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. doszukuje się zmiany eliminującej umowę cash-pool spod działania tego przepisu. Wyraźne dopisanie kredytu nie zmienia jednak tego, że przepis definiuje umowę pożyczki na użytek stosowania normy zawartej w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. szerzej niż wynika to z definicji zawartej w Kodeksie cywilnym i oznacza każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy i zapłacić odsetki, nawet wówczas, gdy zobowiązania stron umowy wynikają z niej w sposób dorozumiany.

Za umowę pożyczki w takim ujęciu uważa się także różne formy umów o świadczenie usług kompleksowego zarządzania płynnością finansową - umów cash- pooling. Przepisy polskiego prawa cywilnego nie regulują tej umowy i wobec tego umowę taką zaliczyć należy do umów nienazwanych na gruncie prawa cywilnego. Tym niemniej istotą takiej umowy jest to, że jeden z podmiotów (uczestnik umowy) przekazuje własne środki finansowe innemu podmiotowi (innemu uczestnikowi umowy), np. za pośrednictwem banku lub uczestnika pełniącego rolę koordynującego, celem pokrycia przez ten inny podmiot zobowiązań pieniężnych. Otrzymane przez podmiot środki finansowe podlegają zwrotowi wraz z wynagrodzeniem za korzystanie z tych środków, określonym w formie odsetek.

Opisana we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej umowa spełnia warunki konieczne (essentialia negotii) umowy pożyczki, o której mowa w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. Z opisu zdarzenia przyszłego wynika bowiem, że choć bank jest pośrednikiem w przekazywaniu środków pieniężnych, to do ich przekazywania dochodzi pomiędzy uczestnikami umowy, bank nie angażuje własnych środków do realizacji usługi. Wynika to z logiki struktury zarządzania płynnością finansową - konieczności zwrotu danych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek. Według opisu zdarzenia przyszłego, zgodnie z umową dokonywane będzie wyrównywane dodatnich i ujemnych sald na rachunkach należących do spółek biorących udział w systemie. W ramach umowy bank będzie codziennie ustalał wysokość odsetek na każdym z rachunków wchodzących w skład systemu i będzie wypłacał należne odsetki na każdy z tych rachunków (w przypadku, gdy saldo jest dodatnie) lub pobierał należne odsetki (w przypadku, gdy saldo jest ujemne). Skarżąca będzie otrzymywać zatem odsetki w przypadku, gdy zgromadzone przez nią środki finansowe będą zasilały rachunki innych uczestników umowy oraz będzie zobowiązana do zapłaty odsetek w sytuacji, gdy saldo ujemne na jej rachunku zostanie wyrównane środkami pochodzącymi od innych spółek - uczestników umowy.

Okoliczność, że pomiędzy poszczególnymi uczestnikami systemu nie dochodzi do zawierania umów pożyczki (w rozumieniu prawa cywilnego) nie wyklucza możliwości uznania transakcji jako odpowiadających definicji sformułowanej w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. na użytek przepisów dotyczących, tzw. niedostatecznej kapitalizacji. Opisana we wniosku usługa ma na celu optymalne wykorzystanie środków pieniężnych znajdujących się na rachunkach bankowych uczestników, a usługa ta będzie przynosiła dodatkową korzyść finansową. Wysokość oprocentowania będzie znajdowała oparcie w umowie wynegocjowanej przez bank i uczestników struktury. Odsetki od salda ujemnego/dodatniego na każdym rachunku należącym do skarżącej będą wyliczane przez bank odrębnie, a wyliczone kwoty odsetek będą obciążać/uznawać bezpośrednio dany rachunek. W konsekwencji, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, uczestnictwo w systemie umożliwia skarżącej ograniczenie obciążeń związanych z niedoborami środków finansowych i pobieranie środków w zależności od sytuacji finansowej - w przypadku salda ujemnego. W związku z możliwością korzystania ze środków innego uczestnika systemu skarżąca płaci odsetki, a otrzymuje odsetki dlatego, że umożliwia korzystanie z własnych środków pieniężnych innemu uczestnikowi. Przytoczone okoliczności dają podstawę do uznania analizowanej umowy za pożyczkę w rozumieniu art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

Możliwość kompensowania przejściowych nadwyżek jednych z uczestników z przejściowymi niedoborami innych pozwala na obniżenie kosztów kredytowania działalności tych podmiotów przy wykorzystaniu środków własnych. W sytuacji, gdy uczestnik o saldzie ujemnym celem pokrycia zobowiązań pieniężnych skorzysta ze środków innego uczestnika dysponującego saldem dodatnim za wynagrodzeniem w postaci odsetek, dochodzi pomiędzy tymi podmiotami do wyczerpania znamion pożyczki. Uprawnienie skarżącej do korzystania ze środków finansowych w ramach opisanej struktury oznacza, że w przedstawionym zdarzeniu przyszłym wystąpi pożyczka w rozumieniu art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. Wystąpią też ograniczenia z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. W kontekście przedstawionej struktury nie można wykluczyć możliwości stosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p., z uwagi na brzmienie art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

Twierdzenie skarżącej, że dopisanie pojęcia "kredyt" zmienia powyżej przedstawione stanowisko jest niezasadne. Przed 1 stycznia 2015 r. kredyt widniał w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.op. Będąc pożyczką pieniężną udzielaną przez bank, z jednej strony mieścił się w pojęciu "pożyczki" z art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p., z drugiej, jest na tyle specyficzny, że jego dopisanie po 1 stycznia 2015r. porządkowało wątpliwości, jakie mogły pojawiać się w poprzednim okresie. Dlatego też nieusprawiedliwionym jest bazowanie na "rozszerzającym" znaczeniu zmiany, jakiej dokonał ustawodawca.

Powyższe oznacza, że zarzut naruszenia art. 16 ust. 7b art. w związku z 16 ust. 1 pkt 60 oraz pkt 61 u.p.d.o.p., przez błędną wykładnię jest niezasadny. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie prawidłowo uznał, że uzyskiwanie przez Spółkę środków finansowych w ramach opisanej w interpretacji struktury cash-poolingu stanowi "pożyczkę" w rozumieniu definicji zawartej w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. Prawidłowo też stwierdził, że w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez skarżącą w związku z uczestnictwem w strukturze cash-poolingu znajdują zastosowanie ograniczenia w zakresie tzw. "niedostatecznej kapitalizacji", o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p.

6.3. W konsekwencji wcześniejszych rozważań, pozbawiony podstaw jest naruszenia art. 9a ust. 1 u.p.d.o.p. przez błędną wykładnię. W zaskarżonym wyroku prawidłowo przyjęto, że relacje pomiędzy uczestnikami struktury cash-poolingu stanowią "transakcję" w rozumieniu analizowanego przepisu. Uznanie, że do skarżącej mogą mieć zastosowanie zasady wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. w zw. z art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. powoduje, że będzie miała ona obowiązek sporządzania dokumentacji, o jakiej mowa w art. 9a u.p.d.o.p.

Naczelny Sąd Administracyjny akceptuje stanowisko WSA w Warszawie, który w ślad za organem przyjął, że art. 9a u.p.d.o.p. nie definiuje wykorzystywanego w nim terminu transakcji, nie zawiera też możliwego odesłania do pojęć prawa cywilnego z zakresu normatywnego czynności cywilnoprawnych. W tej sytuacji należy uznać, że wypowiadając się o transakcji/transakcjach ustawodawca posłużył się w tym zakresie naturalnym językiem potocznym, w którym "transakcja" znaczy zasadniczo tyle, co: zawarcie umowy w sprawie kupna sprzedaży czegoś. Termin "transakcja" co najmniej zatem koresponduje z terminem "umowa". Pod pojęciem transakcji można rozumieć zatem operację handlową dotyczącą kupna lub sprzedaży towarów lub usług lub umowę handlową na kupno lub sprzedaż towarów lub usług, jak również zawarcie takiej umowy (por. wyroki NSA: z dnia 26 kwietnia 2017 r., II FSK 860/15; z dnia 20 czerwca 2017 r., II FSK 1485/15). Tym samym na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych omawiana umowa cash poolingu stanowi umowę pożyczki w rozumieniu jej art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. Oznacza to, że w ramach zawartej umowy jej uczestnicy dokonują transakcji, o których mowa w art. 9a ust. 1 u.p.d.o.p. W konsekwencji trafnie organ interpretacyjny stwierdził, co zaakceptował WSA w Warszawie, że w związku z uczestnictwem w przedstawionej strukturze na skarżącej spółce będzie spoczywał obowiązek dokumentacyjny przewidziany w art. 9a u.p.d.o.p., o ile transakcje między tą spółką a uczestnikami struktury, będącymi podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 tejże ustawy, przekroczą w danym roku podatkowym wartości określone w art. 9a ust. 2 u.p.d.o.p. (por. wyroki NSA: z dnia 30 września 2015 r., II FSK 2033/14; z dnia 26 kwietnia 2017 r., II FSK 860/15; z dnia 18 października 2017 r., II FSK 2493/15).

We wniosku podkreślono, że umowa cash-poolingu jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi stosowaną przez podmioty powiązane, której celem jest polepszenie płynności finansowej poszczególnych spółek. Koncentracja środków z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów umożliwia kompensowanie przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami występującymi u innych podmiotów. Skutkiem uczestnictwa w systemie jest minimalizowanie kosztów kredytowania działalności podmiotów, które przystąpiły do systemu poprzez kredytowanie przy wykorzystaniu środków własnych grupy. Artykuł 9a u.p.d.o.p. nie wyklucza obowiązku dokumentowania transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi w ramach dokonywanych w wykonaniu postanowień umowy. Należy także zgodzić się ze stwierdzeniem, że transfery środków w ramach tego systemu dokonywane pomiędzy uczestnikami systemu, którzy są ich odbiorcami, jak i odbiorcami odsetek, mogą nie odzwierciedlać warunków rynkowych, nawet jeżeli warunki ustala niepowiązany z uczestnikami systemu bank.

6.4. W konsekwencji należy uznać, że podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia art. 9a ust. 1 u.p.d.o.p. oraz art. 16 ust. 7b art. w związku z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. są zarzutami bezpodstawnymi, co uzasadnia oddalenie skargi kasacyjnej na podstawie art. 184 p.p.s.a. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono stosownie do art. 204 pkt 1 w związku z art. 205 § 2 oraz art. 209 p.p.s.a., zasądzając je od skarżącej na rzecz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, który przejął prawa i obowiązki Dyrektora IS w sprawach związanych z wydawaniem interpretacji indywidualnych na podstawie art. 206 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1948).