Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Małgorzata Borowiec sędzia NSA Jerzy Bujko (spr.) sędzia NSA Monika Nowicka Protokolant asystent sędziego Łukasz Mazur po rozpoznaniu w dniu 16 października 2013 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej B.M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 29 grudnia 2011 r. sygn. akt II SA/Sz 582/11 w sprawie ze skargi B.M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie z dnia [...] kwietnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie rejestracji pojazdu 1. uchyla zaskarżony wyrok oraz zaskarżoną decyzję, a także utrzymaną nią w mocy decyzję Starosty Powiatowego w B. z dnia [...] lutego 2011 r. nr [...] 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie na rzecz B.M. kwotę 780 (słownie: siedemset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2011 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę B.M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie z dnia [...] kwietnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie odmowy rejestracji samochodu osobowego marki Nissan.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że decyzją z dnia [...] września 2011 r. Starosta B. umorzył postępowanie w sprawie stałej rejestracji przedmiotowego pojazdu stwierdzając, że brak potwierdzenia danych pojazdu przez Prezydenta Miasta Poznania uniemożliwia wydanie pozytywnej decyzji o jego zarejestrowaniu. Organ wskazał, że Prezydent Miasta Poznania, gdzie pojazd był wcześniej zarejestrowany, w dniu [...] lipca 2010 r., stwierdził, że dane pojazdu nie mogą być potwierdzone i jednocześnie poinformował, że wznowione zostało postępowanie w sprawie rejestracji pojazdu z uwagi na nieziszczenie przez poprzedniego właściciela należności z tytułu akcyzy i VAT.

Decyzją z dnia [...] listopada 2010 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Koszalinie uchyliło powyższą decyzję i przekazało sprawę do ponownego rozpoznania z jednoczesnym wskazaniem zakresu uzupełnienia materiału dowodowego.

Decyzją z dnia [...] lutego 2011 r. Starosta B., po ponownym rozpatrzeniu wniosku B.M., odmówił rejestracji przedmiotowego pojazdu. Organ wskazał, że do wniosku dołączone zostały umowa sprzedaży z dnia 10 września 2009 r., dowód rej. nr [...], karta pojazdu nr [...] oraz oświadczenie o ubezpieczeniu. Na podstawie powyższych dokumentów, stosownie do art. 74 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. –Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005r. Nr 108, poz. 908 ze zm.), wydano pozwolenie czasowego nr [...], tablice rejestracyjne o nr [...], znak legalizujący nr [...] oraz nalepkę kontrolną nr [...]. W toku postępowania Kierownik Oddziału ewidencji Pojazdów Wydziału Komunikacji w Poznaniu pismem z dnia 10 grudnia 2010 r. nie potwierdził danych pojazdu, gdyż decyzją z dnia [...] lipca 2010 r. uchylono pierwotną decyzję o rejestracji przedmiotowego pojazdu, co w niniejszej sprawie stało się powodem odmowy zarejestrowania tego pojazdu.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła B.M. podnosząc, że organ I instancji nie wykonał zaleceń Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie zawartych w decyzji z dnia [...] listopada 2010 r. Zwróciła również uwagę, że brak staranności w postępowaniu organu dokonującego pierwszej rejestracji samochodu w Poznaniu nie powinien wywoływać negatywnych skutków prawnych dla kolejnego jego nabywcy. Nadto skarżąca powołała się na "dobrą wiarę" przy nabyciu samochodu, co gwarantował dowód rejestracyjny wydany na urzędowym druku przez właściwy organ.

Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Koszalinie utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Organ odwoławczy stwierdził, że organ I instancji przeprowadził postępowanie uzupełniające materiał dowodowy w sprawie. Organ wskazał, że brak potwierdzenia danych pojazdu przez poprzedni organ rejestracyjny uniemożliwia Staroście B. wydanie pozytywnej decyzji w przedmiocie rejestracji pojazdu, gdyż uniemożliwia złożenie zamówienia na dowód rejestracyjny w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych w Warszawie.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie wniosła B.M. podnosząc, że organ I instancji nienależycie przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe, w związku z czym nie wykonał zaleceń Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie. Skarżąca wskazała także, że organ odwoławczy rozpatrując odwołanie skupił się jedynie na mniej istotnym aspekcie formalnoprawnym, a nie na przedstawionej w odwołaniu argumentacji o charakterze materialnoprawnym. Skarżąca podkreśliła, że istotną kwestią w niniejszej sprawie jest ustalenie czy obowiązek wyegzekwowania akcyzy oraz zaświadczenia potwierdzającego uiszczenie podatku od towarów i usług spoczywa na organie, który dokonał pierwszej rejestracji pojazdu. Dodatkowo zaznaczyła, że wydanie tzw. twardego dowodu rejestracyjnego i zawarcie na jego podstawie umowy kupna sprzedaży auta, wskazywało na dobrą wiarę kupującej i uczciwość sprzedającego, jak również na legalność dowodu rejestracyjnego mającego walor dokumentu urzędowego wydanego przez organ administracji. Żaden przepis nie nakładał na kupującego obowiązku sprawdzenia czy sprzedający dołączył do wniosku o pierwszą rejestrację odpowiednie dokumenty, a tym bardziej czy dokonał stosownych rozliczeń podatkowych ze Skarbem Państwa.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Koszalinie wniosło o oddalenie skargi i podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Oddalając skargę wymienionym na wstępie wyrokiem Sąd I instancji uznał, że w sprawie organy prawidłowo zastosowały przepisy dotyczące rejestracji pojazdów samochodowych. Sąd podkreślił, że zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt 5 Prawa o ruchu drogowym, § 2 ust. 1, ust. 3 i ust. 5 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach (Dz.U. z 2007 r. Nr 137, poz. 968 ze zm.) oraz § 3a tego rozporządzenia brak potwierdzenia danych pojazdu uniemożliwia organowi rejestrującemu pozytywne zakończenie postępowania rejestracyjnego i zamówienie spersonalizowanego dowodu rejestracyjnego. Sąd zaznaczył, że skarżąca została poinformowana o toczącej się przed Prezydentem Miasta Poznania sprawie zakończonej decyzją z dnia [...] lipca 2010 r. uchylającą wcześniejszą decyzję o rejestracji przedmiotowego pojazdu. Jednakże skarżąca nie skorzystała z możliwości zapoznania się z aktami sprawy. Sąd wyjaśnił, że zagadnienia związane z rzetelnością działania organów i prawidłowością rozstrzygnięć w postępowaniu prowadzonym przez Prezydenta Miasta Poznania nie mogły być w niniejszym postępowaniu poddane kontroli z uwagi na brak jurysdykcji zakreślony właściwością organów i zakresem przedmiotu sprawy. Decyzja z dnia [...] lipca 2010 r., uprawomocniła się w dniu 26 sierpnia 2010 r., a więc przed wydaniem przez organ I instancji decyzji z dnia [...] lutego 2011 r. Sąd uznał więc, że odmowa rejestracji przedmiotowego pojazdu przez organ I instancji była poprzedzona wyjaśnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Pozostałe zarzuty skargi Sąd uznał za nieuzasadnione.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła B.M., domagając się jego uchylenia, rozpoznania skargi, uchylenia zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, a także zasądzenia kosztów postępowania według norm przepisanych. W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie prawa materialnego, tj. § 2 ust. 5 i 6 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 r. przez przyjęcie, iż brak zaświadczenia potwierdzającego uiszczenie podatku od towarów i usług lub brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytuł nabycia środka transportu oraz brak dokumentu potwierdzającego zapłatę podatku akcyzowego w dokumentach przedstawionych przez właściciela przy pierwszej rejestracji pojazdu, jest podstawą do odesłania przez organ dokonujący pierwszej rejestracji kopii zawiadomienia z adnotacją "Nie potwierdzam danych pojazdu" i tym samym uniemożliwia organowi dokonującemu kolejnej rejestracji zarejestrowania pojazdu nowemu właścicielowi.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Odmowa zarejestrowania nabytego przez B.M. samochodu osobowego nastąpiła na tej podstawie, iż we wznowionym postępowaniu dotyczącym pierwszej rejestracji tego pojazdu w Poznaniu na nazwisko M.J. stwierdzono, że nie opłacił on podatków związanych ze sprowadzeniem samochodu z zagranicy. Stało się to podstawą uchylenia decyzji o rejestracji. Skutkiem tego w toku obecnego postępowania o zarejestrowanie kupionego przez skarżącą samochodu, gdy organ zwrócił się o potwierdzenie jego danych zawartych w przedstawionym do rejestracji dowodzie rejestracyjnym, Kierownik Oddziału Ewidencji Pojazdów Wydziału Komunikacji w Poznaniu nie potwierdził tych danych, co było przyczyną odmowy zarejestrowania na rzecz skarżącej. Ta ostatnia decyzja zapadła z naruszeniem obowiązującego prawa regulującego rejestrację pojazdów samochodowych.

Zgodnie z art. 72 ust. 1 rejestracji dokonuje się na podstawie wyczerpująco wymienionych tym przepisem dokumentów. W wypadku samochodu rejestrowanego w Polsce (jak to miało miejsce w rozpoznawanej sprawie) osoba wnioskująca o kolejną rejestrację nabytego pojazdu winna przedstawić dowód jego własności, kartę pojazdu, gdy była wydana, wyciąg ze świadectwa homologacji albo odpisu decyzji zwalniającej od homologacji i dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany. Skarżąca do wniosku o rejestrację załączyła wymagane dowody, lecz organ rozpoznający sprawę stwierdził, że wobec niepotwierdzenia danych z dowodu rejestracyjnego przez organ, który go wystawił w Poznaniu, nie spełniła warunków do kolejnej rejestracji. Stanowiska tego, zaaprobowanego też przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, nie można uznać za trafne. Przedstawienie ostatniego dowodu rejestracyjnego jest warunkiem kolejnej rejestracji. Ustawa dokonuje bowiem zasadniczego zróżnicowania warunków rejestracji ze względu na to, czy pojazd podlega pierwszej czy kolejnej rejestracji (por. uchwałę NSA z 24 września 2001 r., OPK 16/2001, ONSA 2002/1/13 i wyrok NSA z 10 listopada 2004 r., OSK 802/2004, ONSAiWSA 2005/3/53). Stawiając warunek przedstawienia ostatniego dowodu rejestracji ustawa nie wymaga jednak, aby przedstawiony do rejestracji pojazd był aktualnie zarejestrowany i dopuszczony do ruchu. Świadczy o tym użycie czasu przeszłego w przepisie art. 72 ust. 1 pkt 5 ustawy – Prawo o ruchu drogowym ("był zarejestrowany"). Skarżąca B.M. do wniosku o rejestrację dołączyła więc, zgodnie ze wskazanym przepisem, ostatni, wydany dowód rejestracyjny.

Prowadzący postępowanie rejestracyjne organ może dokonać odpowiednich sprawdzeń informacji dotyczących rejestrowanego pojazdu (§ 2a rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach – Dz.U. z 2007 r. Nr 137, poz. 968 ze zm.). Zgodnie jednak z powołanym ostatnio przepisem sprawdzenie to polega na ustaleniu czy:

1) zgłoszony do rejestracji pojazd nie został skradziony, przywłaszczony lub utracony w inny sposób;

2) została zgłoszona utrata, kradzież lub zagubienie dowodu rejestracyjnego.

Również z przepisu § 1 załącznika nr 2 do wymienionego rozporządzenia zawierającego instrukcję w sprawie czynności związanych z czasową rejestracją pojazdu z urzędu wynika, że prowadzone, w razie konieczności, postępowanie wyjaśniające dotyczy, w zasadzie, własności pojazdu i jego cech identyfikacyjnych. Z żadnego przepisu nie wynika natomiast, czy wcześniejsza rejestracja była prawidłowa oraz czy wcześniejszy właściciel opłacił związane ze sprowadzeniem samochodu podatki – VAT i akcyzę. Skarga kasacyjna trafnie zarzuciła więc, że w sprawie dokonano błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania § 2 ust. 5 i 6 wymienionej instrukcji przez przyjęcie, iż brak dowodu potwierdzającego uiszczenie podatków przez poprzedniego właściciela jest podstawą do odesłania przez organ dokonujący pierwszej rejestracji kopii zawiadomienia z adnotacją "nie potwierdzam danych pojazdu" i tym samym uniemożliwienia zarejestrowania pojazdu nowemu właścicielowi.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że odmowa zarejestrowania legalnie nabytego pojazdu od właściciela uwzględnionego w aktualnym w dacie nabycia dowodzie rejestracyjnym tylko dlatego, że w okresie późniejszym we wznowionym postępowaniu stwierdzono, że właściciel nie uiścił podatków, narusza takie konstytucyjnie chronione wartości jak sprawiedliwość społeczną i ochronę własności (art. 2 i 64 Konstytucji RP). Nabywca pojazdu nie ma bowiem ani wiedzy, ani wpływu na to, czy jego poprzednik prawny zapłacił podatki związane ze sprowadzeniem samochodu z zagranicy. W takiej sytuacji odmowa rejestracji uniemożliwi mu korzystanie z tego pojazdu zgodnie z jego przeznaczeniem. Należy też mieć na względzie, że zgodnie z przepisem art. 178 ust. 1 Konstytucji sędziowie w sprawowaniu swego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Przepis ten pozwala odmówić zastosowania przepisu podustawowego sprzecznego zarówno z Konstytucją jak i zwykłą ustawą. Dlatego za niemożliwą do przyjęcia należy uznać taką wykładnię przepisów wymienionego wyżej rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 27 września 2003 r. wraz z zawartymi w nim załącznikami, która dawałaby podstawę do odmowy rejestracji pojazdu wyłącznie z tej przyczyny, że po jego nabyciu we wznowionym postępowaniu ustalono, że poprzedni właściciel nie zapłacił podatków i z tej przyczyny uchylono decyzję o jego rejestracji.

W sprawie zaistniało więc naruszenie prawa materialnego. Dlatego na mocy art. 188 w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a/ oraz art. 200 i 203 pkt 1 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.