Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Zgodnie z art. 233 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne, do których zalicza się też palarnię. Nakaz wyodrębnienia w zakładzie pracy oddzielnych pomieszczeń palarni wynika z gwarantowanej ustawą ochrony prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego /art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych - Dz.U. 1996 nr 10 poz. 55 ze zm./.

Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2002 r. sprawy ze skargi Fabryki Wyrobów Runowych (...) SA w B. na decyzję Okręgowego Inspektora Pracy w B. z dnia 6 grudnia 2001 r. w przedmiocie nakazu urządzenia w zakładzie pracy palarni - oddalił skargę.

Nakazem z 31 października 2001 r., skierowanym wobec dyrekcji skarżącej Fabryki Wyrobów Runowych (...) SA w B., Inspektor Pracy w B. polecił skarżącemu urządzenie w zakładzie pracy niezbędnej liczby palarni w sposób nie narażający osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego. Jako podstawę prawną decyzji wskazał art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, art. 233 Kodeksu pracy oraz par. 111 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy /Dz.U. nr 129 poz. 844/ i par. 40 oraz par. 41 załącznika do rozporządzenia.

W odwołaniu od powyższego nakazu skarżący pracodawca podniósł, że nie ma możliwości zorganizowania oddzielnego pomieszczenia dla palących, a ponadto, iż w regulaminie pracy uchwalony został generalny zakaz palenia tytoniu na terenie zakładu, co czyni zbytecznym urządzenie palarni.

Decyzją z 6 grudnia 2001 r. Okręgowy Inspektor Pracy w B., po rozpatrzeniu powyższego odwołania, orzekł o utrzymaniu w mocy decyzji pierwszoinstancyjnej. Organ odwoławczy stwierdził, że obowiązek pracodawcy wyodrębnienia i odpowiedniego przystosowania - w obrębie zakładu pracy - powierzchni palarni określają przepisy par. 111 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, a obowiązek ten nie zależy od liczby zatrudnionych pracowników i płci pracowników. Argumenty wskazane w odwołaniu nie zasługują, zdaniem organu II instancji, na uwzględnienie.

W wywiedzionej na powyższą decyzję do NSA skardze Fabryka Wyrobów Runowych (...) SA w B. podniosła, iż przepis par. 111 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r., na który powołał się organ, dotyczy obowiązku organizacji palarni jedynie w sytuacji, kiedy pracodawca podjął decyzję o urządzeniu takiej palarni. Skoro w skarżącej fabryce został wprowadzony regulaminem całkowity zakaz palenia tytoniu dotyczący wszystkich pomieszczeń, to bezprzedmiotowa jest decyzja zawierająca nakaz urządzenia palarni. Skarżący podkreślił przy tym, że u podstaw wprowadzenia w regulaminie zakazu palenia tytoniu legł brak możliwości właściwego wyodrębnienia pomieszczenia palarni z uwagi na specyfikę rozmieszczenia wszystkich pomieszczeń, zwartą zabudowę i związane z tym zabezpieczenie przeciwpożarowe. Podnosząc powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej jej wydanie decyzji pierwszoinstancyjnej, tj. nakazu urządzenia palarni.

W odpowiedzi na skargę Okręgowy Inspektor Pracy wniósł o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga podlegała oddaleniu.

Rolą Naczelnego Sądu Administracyjnego jest kontrola legalności działania organów administracji publicznej, tj. sprawdzenie zgodności z prawem materialnym treści decyzji tych organów, oraz zgodności z procedurą administracyjną postępowania poprzedzającego wydanie tychże decyzji /art. 21 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym - Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./. Zaskarżona zaś do Sądu decyzja Okręgowego Inspektora Pracy w B. przepisów prawa nie narusza, co skargę czyni bezzasadną.

Zadaniem organów inspekcji pracy jest nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy, a w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy /art. 1 ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy - Dz.U. 1985 nr 54 poz. 276 ze zm./. Dostrzeżenie przez organy inspekcji pracy naruszenia przez pracodawcę przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy obliguje te organy do decyzyjnego nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie /art. 9 pkt 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy/. Każdy obywatel, zgodnie z art. 66 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy w tym zakresie określa ustawa. Zgodnie z art. 233 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany między innymi zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne, do których zaliczają się też pomieszczenia higieniczno-sanitarne obejmujące szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, pomieszczenia higieny osobistej kobiet, ustępy, palarnie, jadalnie, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników, do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży roboczej lub ochronnej /vide: słownik pojęć zawarty w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844 - par. 2 pkt 2/.

Obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikom pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych w ilości i wielkości dostosowanej do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy wynika wprost z par. 111 ust. 1 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, a w odniesieniu do konieczności wyodrębnienia pomieszczenia palarni w powiązaniu z art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych /Dz.U. 1996 nr 10 poz. 55 ze zm./. Z treści tego ostatnio wskazanego przepisu wynika ustawowy zakaz palenia wyrobów tytoniowych w pomieszczeniach zakładu pracy poza pomieszczeniami odpowiednio przystosowanymi i wyodrębnionymi w tym celu, tj. palarniami. Nakaz wyodrębnienia w zakładzie pracy oddzielnych pomieszczeń palarni wynika z gwarantowanej ustawą ochrony prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego /art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych/.

Z powyższego nakazu nie zwalnia, zdaniem Sądu, wprowadzenie w regulaminie pracy danego zakładu pracy generalnego zakazu palenia tytoniu na terenie zakładu. Pozostawiając bowiem poza przedmiotem rozważań kwestię zgodności takiego zakazu z konstytucyjnie gwarantowanym każdemu obywatelowi prawem do decydowania o swoim życiu osobistym /art. 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej/ oraz konstytucyjnym zakazem zmuszania obywatela do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje /art. 31 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej/, zauważyć należy, że każdorazowe "wyłamanie się" grupy pracowników z regulaminowego zakazu palenia tytoniu na terenie skarżącego zakładu pracy, wprost godzi w uprawnienia rzeszy niepalących pracowników narażonych na sąsiedztwo palących. Brak wyodrębnienia oddzielnego pomieszczenia palarni potencjalnie naraża niepalących na wdychanie dymu tytoniowego, a zakaz palenia tytoniu wprowadzony w zakładzie pracy, zważywszy na możliwość jego obchodzenia, nie likwiduje tego zagrożenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd nie znalazł podstaw do podważenia legalności zaskarżonej decyzji i skargę oddalił /art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym - Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./.