Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, Sędziowie sędzia WSA Marek Leszczyński (spr.), sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Protokolant st. sekretarz sądowy Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2016 r. sprawy ze skargi M. W. i M. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] grudnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku szkolnego oddala skargę

U podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne i prawne:

W dniu 28 października 2015 r. B. A. W. (powoływana w dalszej części jako "Wnioskodawczyni") wystąpiła o przyznanie zasiłku szkolnego dla jej dzieci M. i M. W. wskazując na fakt niepełnosprawności ruchowej dzieci, a w konsekwencji konieczność korzystania ze specjalistycznych usług medycznych oferowanych przez ośrodki rehabilitacyjne. Wskazała, że syn M. korzystał z turnusu rehabilitacyjnego w okresie od 15 sierpnia 2015 r. do 28 sierpnia 2015 r, a córka M. korzystała z turnusu rehabilitacyjnego w okresie od 23 sierpnia 2015 r. do 6 września 2015 r. Wnioskodawczyni oświadczyła dodatkowo, że były to turnusy odpłatne, co przełożyło się na niemożliwość pokrycia innych potrzeb jej rodziny, w szczególności bieżącego utrzymania, opłat za media, leków, oraz środków higieny. Podsumowując wnioskodawczyni stwierdziła, że przyznane zasiłki zostaną przeznaczone na pokrycie kosztów zajęć z jeżyka angielskiego, albowiem nieobecność dzieci związana z koniecznością wyjazdu na turnusy rehabilitacyjne spowodowała w ich edukacji zaległości i braki nie do nadrobienia bez pomocy. Do wniosku Wnioskodawczyni załączyła umowy zgłoszenia dzieci z dnia 15 sierpnia 2015 r. na rezerwacje turnusu rehabilitacyjnego dla 2 osób w terminie 15 sierpień - 28 sierpień 2015 r. z ceną 1491 zł od uczestnika i taką samą od opiekuna przy umowie na M. i w terminie 23 sierpień-6 wrzesień 2015 r. z ceną 1540 zł od uczestnika i taką samą od opiekuna przy umowie na M., przy czym część tych kosztów dofinansowana była ze środków PFRON.

Prezydent Miasta Ł. decyzjami z dnia [...] listopada 2015 r. nr [...] i nr [...] odmówił Wnioskodawczyni przyznania żądanej pomocy wskazując, iż w zaistniałym stanie faktycznym nie doszło do zdarzenia losowego, a tylko jego zaistnienie uzasadnia przyznanie zasiłku szkolnego. W ocenie organu I instancji podane przez Wnioskodawczynię okoliczności nie są tożsame z sytuacją związaną z rozpatrzeniem jej wniosków z dnia 10 stycznia 2014 r. o przyznanie zasiłku szkolnego na dzieci. Podane okoliczności mogą być natomiast podstawą do ubiegania się o pomoc społeczną w formie zasiłku celowego.

Z powyższymi decyzjami nie zgodziła się B. A. W. i w odwołaniu złożonym do SKO w Ł. podniosła, że WSA w Białymstoku już raz orzekł w analogicznej sprawie przyjmując, że wyjazd na turnus rehabilitacyjny dzieci jest zdarzeniem losowym uprawniającym do otrzymania zasiłku szkolnego. Wskazała, że opłata za turnus w łącznej wysokości 3000 zł stanowi duże obciążenie dla budżetu jej rodziny skutkujące m.in. zaległościami w opłacie czynszu. Powołując się na powyższe okoliczności wniosła o zmianę skarżonych decyzji.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. decyzją z dnia [...] grudnia 2015 r. nr [...] utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu Kolegium w pierwszej kolejności wyjaśniło, powołując się na art. 90e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. z 2015 r. Dz.U. nr 2156), że zasiłek szkolny może być przyznany uczniowi znajdującemu się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej z powodu zdarzenia losowego. Zasiłek szkolny może być przyznany w formie świadczenia pieniężnego na pokrycie wydatków związanych z procesem edukacyjnym lub w formie pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym, raz lub kilka razy w roku, niezależnie od otrzymywanego stypendium szkolnego. Zdaniem SKO skoro ww. ustawa nie definiuje pojęcia zdarzenia losowego to należy je definiować tak jak wynika to z orzecznictwa sądowego w znaczeniu potocznym, jako zaistniałe niespodziewane zdarzenie niezależne od woli ucznia, czy jego rodziców (opiekunów), które spowodowało, iż uczeń ten przejściowo znalazł się w trudnej niż zwykle sytuacji materialnej.

Zdaniem Kolegium, opisana we wnioskach sytuacja w postaci pobytu rodziców wraz z niepełnosprawnymi dziećmi na turnusach rehabilitacyjnych w okresie od 15 – 28 sierpnia 2015 r. oraz 23 sierpnia 6 września 2015 r. nie jest zdarzeniem losowym, lecz zaplanowanym wcześniej pobytem w specjalistycznym ośrodku rehabilitacyjnym. Kolegium wyjaśniło jednocześnie, że podane przez wnioskodawczynię okoliczności nie są tożsame z sytuacją jaka zaistniała przy rozpatrywaniu jej wniosków z dnia 10 stycznia 2014 r., albowiem jak wynika z uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 8 sierpnia 2014 r. sygn. akt SA/Bk 434/14 ówczesny pobyt dzieci wnioskodawczyni na turnusie rehabilitacyjnym miał charakter zdarzenia losowego, ponieważ wnioskodawczyni oczekiwała kilka miesięcy na wyjazd i nie mogła przewidzieć dokładnie kiedy nastąpi. Natomiast z dokumentacji złożonej do obecnych wniosków wynika sposób jednoznaczny, że nastąpiła rezerwacja turnusów w określonym czasie, tj. 15-28 sierpień 2015 r. i od 23 sierpnia do 6 września 2015 r.

Zdaniem SKO zaistniały w sprawie stan faktyczny nie podpada pod wyżej przytoczoną definicję zdarzenia losowego, gdyż wyjazd wnioskodawczyni wraz z dziećmi na turnus nie był niespodziewany, lecz był planowany, zależny od woli rodziców w zakresie jego terminu. Ponadto był dofinasowany ze środków PEFRON w kwocie 1577 zł zarówno dla ucznia jak i opiekuna na każdy z turnusów, stąd też nie wpłynął w sposób radykalny na sytuację materialną rodziny wnioskodawczyni. SKO podkreśliło jednocześnie, że wnioskodawczyni w miesiącu czerwcu 2015 r. z dziećmi była też na pobycie w sanatorium w miejscowości R. Z. na podstawie skierowania z NFZ. Z uwagi na fakt takiego pobytu, gdzie termin pobytu w sanatorium, ze względu na oczekiwanie był niepewny, wnioskodawczyni w wyniku pozytywnego rozpatrzenia wniosku otrzymała już zasiłek szkolny na dzieci w kwotach po 300 zł na każde z nich, decyzjami Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] października 2015 r.

Odnosząc się z kolei do podanego przez wnioskodawczynię celu przyznania zasiłków szkolnych tj. na pokrycie zajęć z języka angielskiego z uwagi na nieobecności dzieci na zajęciach szkolnych, SKO uznało, iż jest on niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy. Wskazało, że turnusy zakończyły się 28 sierpnia 2015 r. i 6 września 2015 r, natomiast zajęcia w roku szkolnym 2015/2016 rozpoczęły się faktycznie 2 września 20115 r. Sytuacja, która przedstawiła wnioskodawczyni nie kwalifikuje się z przyczyn ww. podanych do przyznania zasiłku szkolnego, lecz ubiegania się o pomoc społeczną w formie zasiłku celowego. Konkludując SKO uznało, że wnioski o przyznanie zasiłku szkolnego na M. W, uczennicę Liceum Plastycznego w Ł. i syna M. W., ucznia III Liceum Ogólnokształcącego w Ł. nie mogły być uwzględnione, gdyż nie doszło do spełnienia warunków przewidzianych przepisami prawa.

Na powyższą decyzję B. A. W. wywiodła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, nie zgadzając się z wydanymi w sprawie rozstrzygnięciami. W ocenie Skarżącej nie jest prawdą jakoby w sprawie nie wystąpiło zdarzenie losowe, gdyż był nim pobyt na turnusie rehabilitacyjnym, a jej dzieci są niepełnosprawne od urodzenia i stale wymagają opieki i rehabilitacji. Wskazała, że obecna sprawa jest identyczna ze sprawą poprzednią rozpatrywaną przez WSA w Białymstoku pod sygn. akt II SA/Bk 434/14, w której Sąd przyjął, że zachodzi zdarzenie losowe. W ocenie autorki skargi sam fakt urodzenia i posiadania dwojga niepełnosprawnych dzieci jest zdarzeniem losowym skutkującym stałe piętrzącymi się problemami zdrowotnymi, materialnymi, a nawet psychologicznymi. Wyjaśniła, że zasiłki szkolne przeznaczane są na edukację dzieci, a wydatek w kwocie 3000 zł jest dla jej rodzinny dużym obciążeniem i z tego powodu do dziś ma zaległość w opłacie czynszu w kwocie ok. 1000 zł.

W odpowiedzi na skargę, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., podtrzymując stanowisko w sprawie, wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem jej zarzuty i argumenty nie podważają legalności zaskarżonej decyzji.

Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest decyzja odmawiająca wnioskodawczyni przyznania zasiłku szkolnego na dzieci. Podstawę prawną kontrolowanego rozstrzygnięcia stanowi art. 90e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm.), zgodnie z którym zasiłek szkolny może być przyznany uczniowi znajdującemu się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej z powodu zdarzenia losowego. Zasiłek szkolny może być przyznany w formie świadczenia pieniężnego na pokrycie wydatków związanych z procesem edukacyjnym lub w formie pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym, raz lub kilka razy w roku, niezależnie od otrzymywanego stypendium szkolnego.

Taka regulacja wskazuje, że ustawowymi przesłankami powstania prawa do zasiłku szkolnego jest, po pierwsze wystąpienie zdarzenia losowego, a więc zdarzenia zewnętrznego w stosunku do ucznia, którego nie można przewidzieć ani mu przeciwdziałać, po drugie związek tego zdarzenia z przejściową (w związku z tym zdarzeniem) trudną sytuacją materialną. Zasiłek szkolny ma zatem charakter doraźnej pomocy materialnej, udzielanej uczniowi jednorazowo w związku z trudną ale przejściową sytuacją materialną, będącą następstwem zdarzenia losowego (np. klęski żywiołowej, śmierci, wypadku itp.) które tę trudną sytuację materialną wywołało. Zasiłek szkolny nie może być natomiast ze swej istoty zrównany z formą stałej pomocy materialnej udzielanej uczniowi, choćby znajdującemu się w trudnej sytuacji materialnej, ale niepozostającej w bezpośrednim związku ze zdarzeniem losowym, które nastąpiło wcześniej niż dwa miesiące przed złożeniem wniosku o przyznanie tego rodzaju świadczenia. Właściwą formą stałej pomocy materialnej uczniowi jest bowiem stypendium szkolne (tak m.in. WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 16 września 2015 r. sygn. akt II SA/Po 403/15, WSA w Krakowie w wyroku z dnia 9 lipca 2009r. sygn. akt III SA/Kr 65/09, oba dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

Słusznie zatem Samorządowe Kolegium Odwoławcze w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji podniosło, że o podstawie do przyznania zasiłku szkolnego nie decyduje trudna sytuacja materialna wynikająca z niskich dochodów w rodzinie lecz trudna sytuacja musi być następstwem zdarzenia losowego, jako przejściowy jego skutek.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni podstawę do przyznania zasiłku szkolnego z tytułu wypadku losowego upatrywała w wydatkach związanych z pobytem jej dzieci na turnusach rehabilitacyjnych w okresie od 15 – 28 sierpnia 2015 r. oraz od 23 sierpnia do 6 września 2015 r. oraz koniecznością pokrycia kosztów zajęć z języka angielskiego dzieci w celu nadrobienia zaległości powstałych podczas pobytu na tychże turnusach.

Analizując przedstawioną we wniosku – argumentację oraz stan faktyczny zaistniały w kontrolowanej sprawie Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, iż wyjazd na turnus rehabilitacyjny dzieci wnioskodawczyni nie mógł stanowić podstawy przyznania im zasiłku szkolnego, gdyż zdarzenie to nie miało charakteru zdarzenia losowego, lecz było zaplanowanym wcześniej pobytem w specjalistycznym ośrodku rehabilitacyjnym.

Po pierwsze należy wskazać, iż choroba dzieci Wnioskodawczyni (niepełnosprawność ruchowa) istnieje od urodzenia, zatem ma charakter długotrwały. Po drugie dzieci wnioskodawczyni, jak sama przyznaje, korzystają systematycznie ze specjalistycznych usług medycznych oferowanych przez ośrodki rehabilitacyjne. Trudno zatem uznać, że kolejny pobyt dzieci w ośrodku rehabilitacyjnym i związana z nim nieobecność w szkole miała charakter zdarzenia losowego. Tym bardziej, że jak wynika z dokumentacji złożonej do wniosków, wyjazd dzieci wnioskodawczyni na turnusy rehabilitacyjne był zaplanowany, rezerwacja dotyczyła konkretnych okresów, tj. 15-28 sierpień 2015 r. i od 23 sierpnia do 6 września 2015 r.

Zatem, jak trafnie stwierdziły organy orzekające, zaistniały w sprawie stan faktyczny trudno uznać za zdarzenie losowe, w wyniku którego uczniowie znaleźli się w trudniejszej niż zwykle sytuacji materialnej, skoro ich wyjazd wraz z rodzicami na turnus rehabilitacyjny nie był niespodziewany, lecz był planowany i zależny od woli rodziców w zakresie terminu.

Odnosząc się z kolei do podniesionej w skardze argumentacji, jakoby Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 8 sierpnia 2014 r. sygn. akt II SA/Bk 434/14 uznał już raz wyjazd dzieci Skarżącej na turnus rehabilitacyjny jako zdarzenie losowe uprawniające do przyznania zasiłku szkolnego, należy po pierwsze wyjaśnić, że wyrok ten nie wiąże Sądu w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, a po drugie zaistniały w obu sprawach stan faktyczny nie jest tożsamy. Jak wynika bowiem z uzasadnienia wyroku z dnia 8 sierpnia 2014 r. ówczesny pobyt dzieci wnioskodawczyni na turnusie rehabilitacyjnym miał charakter zdarzenia losowego, niepewnego, ponieważ wnioskodawczyni oczekiwała kilka miesięcy na wyjazd i nie mogła przewidzieć dokładnej daty, a w konsekwencji i wydatków z tym związanych. W kontrolowanym postępowaniu sytuacja jest odmienna albowiem to wnioskodawczyni wyznaczyła (zarezerwowała) dogodny sobie termin wyjazdu wraz z dziećmi na turnusy rehabilitacyjne. Ponadto, jak wynika z akt administracyjnych, wyjazdy te zostały częściowo dofinansowane ze środków PFRON, stąd też skorzystanie z nich nie zmieniło radykalnie sytuacji materialnej rodziny wnioskodawczyni.

W ocenie Sądu podstawy przyznania zasiłków szkolnych nie może też stanowić wskazana we wniosku konieczność pokrycia przez wnioskodawczynię kosztów zajęć z języka angielskiego dzieci z uwagi na ich nieobecność na zajęciach szkolnych spowodowaną wyjazdem na turnus rehabilitacyjny. Turnusy zakończyły się bowiem odpowiednio 28 sierpnia 2015 r. i 6 września 2015 r., natomiast zajęcia w roku szkolnym 2015/2016 rozpoczęły się faktycznie 2 września 2015 r. Biorąc pod uwagę powyższe daty trudno jest przyjąć, aby czterodniowa nieobecność dziecka w szkole uniemożliwiała nadrobienie samodzielnie materiału z języka angielskiego i uzasadniała konieczność korzystania w tym zakresie z dodatkowego kursu językowego. Wobec powyższych okoliczności Sąd podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, że wyjazd na zaplanowany turnus rehabilitacyjny dzieci wnioskodawczyni nie stanowił podstawy przyznania im zasiłku szkolnego, gdyż nie wykazano, aby zdarzenie to pogorszyło przejściowo trudną sytuację materialną i przełożyło się na niezaspokojenie konkretnych potrzeb edukacyjnych dzieci.

Reasumując, analiza akt postępowania administracyjnego i wydane w tej sprawie decyzje wskazują, że organy administracji nie naruszyły przepisów prawa materialnego. W konkretnej sprawie nie zostały również naruszone przepisy prawa procesowego. Wydanie kwestionowanej decyzji poprzedziło dokładne wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności mających znaczenie dla podejmowanego w sprawie rozstrzygnięcia (art. 7 i 77 § 1 k.p.a.). Ocena ta nie nosi zaś cech dowolności (art. 80 k.p.a.).

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd stwierdził, iż zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem i orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.