Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Szczepan Prax, Sędziowie Sędzia WSA Beata Kozicka (spr.), Sędzia WSA Renata Siudyka, Protokolant Katarzyna Lisiecka-Mitula, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 czerwca 2018 r. sprawy ze skargi J. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy P. z dnia [...] r. nr [...].

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm., dalej: Kpa) w związku z art. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 1659 ze zm.), po rozpatrzeniu odwołania J. P. od decyzji Wójta Gminy w P. z dnia [...]r. nr [...] w sprawie odmowy przyznania pomocy w formie specjalnego zasiłku celowego na pokrycie kosztów rehabilitacji córki A., na leki, opał i zatrudnienie nauczyciela dla córki - decyzję pierwszoinstancyjną utrzymało w mocy.

Argumentując rozstrzygnięcie organ odwoławczy przybliżył dotychczasowy przebieg postępowania, według chronologii zdarzeń, w pełni akceptując przy tym ustalenia organu pierwszej instancji i wskazując tożsame prawne regulacje przedmiotu. W tych ramach odnotował, że J. P. w dniu 12 września 2017 r. zwrócił się do OPS w P. z prośbą o przyznanie specjalnego zasiłku celowego na rehabilitację córki A., edukację (nauczyciela), leki, opał. Zaakcentował, że strona doprecyzowała, że oczekuje pomocy w formie specjalnego zasiłku celowego na rehabilitację 300 zł, leki 100 zł na 2 miesiące, a także opał - 1 tonę oraz w odniesieniu do nauczyciela na 1 godzinę tygodniowo. Podniósł, że strona legitymuje się orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności, prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z żoną i córką, która jest osobą niepełnosprawną z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności na stałe. Jednocześnie zaznaczył, że strona oświadczyła, iż na chwilę obecną nie potrzebuje pomocy w zakresie opieki nad córką w formie usług opiekuńczych.

Wskazując na kryterium dochodowe podał, że dochód rodziny w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku wyniósł 3.902.95 zł, na który złożyły się: emerytura strony w wysokości 2.360,04 zł, emerytura żony strony w wysokości 665,51 zł i renta socjalna córki strony w wysokości 724,40 zł, a także zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł. Kryterium dochodowe dla rodziny o tej strukturze - jak podkreślił - wynosi 1542 zł. Do dochodu została doliczona kwota 5000 zł z tytułu pożyczki, którą strona otrzymała na podstawie umowy pożyczki z 18 sierpnia 2017 r. zawartej z Bankiem A, z zamiarem - na co zwrócił uwagę - przeznaczenia jej na zakup opału.

Przenosząc te ustalania na regulacje prawne podał, zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 163, ze zm., dalej także: ustawa lub ups), w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy. Zasiłek celowy może być w szczególności przyznany na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

W myśl art. 8 ust. 1 tej ustawy prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje:

1/ osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 634 zł,

2/ osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 514 zł,

3/ rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie - przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy.

Zgodnie z art. 41 tej ustawy w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi; zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.

W dalszych motywach wyjaśnił, że pomoc społeczna ma na celu zapewnienie niezbędnych środków utrzymania osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, które nie dysponują środkami finansowymi na poziomie ustalonego kryterium dochodowego - w dacie ubiegania się o pomoc społeczną. Dlatego nie ma znaczenia tytuł i źródło uzyskiwania tych środków. Pożyczka, podobnie jak kredyt, jest przychodem mogącym stanowić źródło utrzymania w okresie dysponowania kwotą pożyczki (kredytu). Zgodnie z aktualnie prezentowanym stanowiskiem sądów administracyjnych kwoty pożyczek, kredytów, wydatkowanych na podstawowe utrzymanie stanowią z punktu widzenia ustawy o pomocy społecznej przychód podlegający wliczeniu do dochodu. Kwoty uzyskane z tytułu pożyczek kreują dochód, nie zmniejszając go, a więc kwoty te organ administracji publicznej winien uwzględniać przy ustalaniu dochodu osoby ubiegającej się o przyznanie zasiłku z pomocy społecznej (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 22 marca 2017 r., sygn. akt II SA/Po 827/16, wszystkie przywoływane w uzasadnieniu orzeczenia sądów administracyjnych są dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem orzeczenia.nsa.gov.pl., w skrócie: CBOSA).

Przy czym, w ocenie Kolegium uzyskaną przez stronę kwotę 5000 zł z tytułu pożyczki należy rozliczyć zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej (w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony), a nie przyjąć jednorazowo do dochodu z miesiąca sierpnia 2017 r. Niemniej jednak, jak stwierdziło, w przedmiotowej sprawie dochód na osobę w rodzinie i tak przekracza kwotę kryterium dochodowego (nawet bez uwzględnienia tego rozliczenia).

Następnie organ odwoławczy - za organem pierwszoinstancyjnym - uwypuklił, że rodzina korzysta z pomocy Fundacji B, w której córka strony posiada subkonto, na którym gromadzone są środki od darczyńców, a strona oświadczyła, że na koncie zdeponowane są środki w wysokości 650 zł. Wskazał przy tym, iż stosownie do art. 2 ust. 1 ups pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zwrócił także uwagę, iż osoby i rodziny w pierwszej kolejności obowiązane są do zaspakajania potrzeb życiowych własnym staraniem wykorzystując wszystkie środki, możliwości i uprawnienia, jakimi dysponują. Dopiero wtedy, gdy nie są w stanie same pokonać trudności własnym staraniem możliwa jest, na podstawie przepisów prawa pomoc ze strony państwa. Pomoc społeczna ma na celu jedynie wspieranie osób i rodzin w przezwyciężaniu trudności, a nie systematyczne zaspokajanie wszystkich ich potrzeb. W związku z powyższym uznać należy, że zgromadzone środki na subkoncie Fundacji A winny być przeznaczone na rehabilitację córki. Rodzina winna zatem w pierwszej kolejności wykorzystać posiadane uprawnienia i możliwości, tj. wystąpić do Fundacji o zwrot środków przedkładając fakturę za wykonaną usługę.

Kolegium podzieliło stanowisko organu pierwszej instancji, że strona może z własnych środków zaspokoić wnioskowane potrzeby zarówno w zakresie zakupu leków jak i zakupu opału, bowiem uzyskała 5000 zł z tytułu pożyczki, którą jak ustalono zamierzała przeznaczyć m.in. na zakup opału. Zaś zakup leków - jak stwierdziło - jest możliwy z comiesięcznych środków jakimi dysponuje rodzina.

Odnosząc się z kolei do przyznania pomocy na zatrudnienie nauczyciela, w ocenie Kolegium, słusznie organ pierwszej instancji przyjął, że zatrudnienie nauczyciela (czy - jak podała strona w odwołaniu - przyznaniu pomocy w zorganizowaniu zajęć dla córki z obsługi komputera) nie odpowiada celom i nie mieści się w możliwościach pomocy społecznej. Zgodnie bowiem z art. 3 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

W skardze na powyższą decyzję strona skarżąca wyraziła niezadowolenie z niej i wniosła o jej zmianę przez przyznanie jej wnioskowanej pomocy, a także o przyznanie jej pomocy prawnej w postaci profesjonalnego pełnomocnika. Nie formułując odrębnych zarzutów wskazała, że kwestionuje utrzymanie przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach decyzji pierwszoinstancyjnej odmawiającej jej prawa do jakichkolwiek świadczeń z OPS, tj. zasiłku celowego na pokrycie kosztów rehabilitacji córki A., na leki, na opał i zatrudnienie nauczyciela zgodnie z obowiązującymi powszechnie znanymi przepisami.

W jej motywach wskazała, że w chwili składania wniosku w roku 2017 spłacała zadłużenie na pożyczkę, w celu zakupu węgla i innych niezbędnych środków, co obciąża jej budżet gdyż w kolejnych miesiącach musiała ją spłacać. To z kolei - jak podniosła - uszczuplało pozostałą do dyspozycji rodziny kwotę. Zaznaczyła, że środki zgromadzone na indywidualnym rachunku jej córki w Fundacji niezasadnie wpływają negatywnie na możliwość uzyskania pomocy z opieki społecznej, albowiem wszystkie posiadane przez rodzinę środki są niewystarczające dla zapewnienia córce właściwej, niezbędnej opieki na poziomie przystającym do najniższych choćby standardów unijnych. Zaznaczyła, że jej córka nie ma możliwości skorzystania z zajęć rehabilitacyjnych w odpowiedniej ilości, gdyż 80 godzin z NFZ pokrywa zaledwie 40 % jej potrzeb. Nie może także korzystać z zajęć edukacyjno - terapeutycznych w domu, bowiem obciąża to budżet domowy.

Zdaniem strony skarżącej postępowanie pracowników OPS w P. skupia się wyłącznie na wyszukiwaniu przeszkód dla udzielenia stronie jakichkolwiek świadczeń. Na zakończenie podkreśliła, że od czerwca 2015 r. nie otrzymała żadnego finansowego wsparcia ze strony pomocy społecznej.

Odpowiadając na skargę organ drugoinstancyjny podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonym orzeczeniu i stwierdził, że jest ona nieuzasadniona oraz nie zawiera żadnych argumentów, które podważałyby jego merytoryczną prawidłowość. Powtórzył przy tym zasadnicze motywy zwarte w objętej skargą decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Na wstępie należy zauważyć, iż podstawowa zasada polskiego sądownictwa administracyjnego została określona w art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2188 ze zm.), zgodnie z którym sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę legalności działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. Zasada, że sądy administracyjne dokonują kontroli działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie, została również wyartykułowana w art. 3 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1369, dalej: ppsa). Zgodnie z art. 134 § 1 ppsa, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. W świetle art. 134 § 1 ppsa, Sąd nie ma obowiązku, do badania tych zarzutów i wniosków, które nie mają znaczenia dla oceny legalności zaskarżonego aktu (tak: NSA w wyroku z dnia 11 października 2005 r., sygn. akt FSK 2326/04, wszystkie przywoływane w uzasadnieniu orzeczenia sądów administracyjnych są dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem orzeczenia.nsa.gov.pl., w skrócie: CBOSA). Orzekanie - w myśl art. 135 ppsa - następuje w granicach sprawy będącej przedmiotem kontrolowanego postępowania, w której został wydany zaskarżony akt lub czynność i odbywa się z uwzględnieniem wówczas obowiązujących przepisów prawa. Z istoty bowiem kontroli wynika, że zasadność zaskarżonego rozstrzygnięcia podlega ocenie przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie jego podejmowania. Niezwiązanie zarzutami i wnioskami skargi oznacza, że sąd administracyjny bada w pełnym zakresie zgodność z prawem zaskarżonego aktu, czynności, czy bezczynności organu administracji publicznej.

Z kolei z brzmienia art. 145 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wynika, że w przypadku gdy Sąd stwierdzi, bądź to naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, bądź to naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź wreszcie inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, wówczas – w zależności od rodzaju naruszenia – uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub części, albo stwierdza ich nieważność bądź też stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa.

Przytoczona regulacja prawna nie pozostawia zatem wątpliwości co do tego, że zaskarżona decyzja lub postanowienie mogą ulec uchyleniu tylko wtedy, gdy organom można postawić uzasadniony zarzut naruszenia prawa, czy to materialnego, czy to procesowego, jeżeli naruszenie to miało, bądź mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Powołane regulacje określają podstawową funkcję sądownictwa administracyjnego i toczącego się przed nim postępowania, którą jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości poprzez działalność kontrolną nad wykonywaniem administracji publicznej. W ramach tej kontroli sąd administracyjny nie bada celowości, czy też słuszności zaskarżonej decyzji. Nie jest zatem władny oceniać takich okoliczności jak pokrzywdzenie strony decyzją wówczas, gdy wiąże się ona z negatywnymi skutkami dla niej, bowiem związany jest normą prawną odzwierciedlającą wolę ustawodawcy, wyrażoną w treści odpowiedniego przepisu prawa.

Prawo do rzetelnej i sprawiedliwej procedury, ze względu na jego istotne znaczenie w procesie urzeczywistniania praw i wolności obywatelskich, mieści się w treści zasady państwa prawnego (art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Obowiązkiem organów orzekających jest zatem kierowanie się w toku postępowania administracyjnego zasadami wynikającymi z przepisów prawa proceduralnego. Sąd nie jest zatem władny oceniać takich okoliczności jak pokrzywdzenie strony decyzją, czy decyzja wiąże się z negatywnymi skutkami dla strony, czy narusza zasady współżycia społecznego i im podobnych. Sąd związany jest normą prawną odzwierciedlającą wolę ustawodawcy, wyrażoną w treści odpowiedniego przepisu prawa. Przy tym z mocy art. 134 § 1 cytowanej ustawy tejże kontroli legalności dokonuje także z urzędu, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Przeprowadzona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach kontrola legalności zaskarżonego rozstrzygnięcia wykazała, że skarga zasługuje na uwzględnienie.

W tym miejscu Sąd stwierdza, że ustalając istotny dla sprawy stan faktyczny – co do meritum – nie jest on sporny i został nakreślony powyżej przy okazji prezentowania dotychczasowego przebiegu objętego skargą postępowania. W ocenie Sądu brak jest zatem uzasadnionych podstaw do jego ponownego przedstawiania w tej części uzasadniania.

Kwestią sporną poddaną kontroli pozostaje to czy w sprawie ziściły się przesłanki do odmowy, jak twierdzi organ czy też przeciwnie, zdaniem strony – przyznania – zasiłku celowego, czy też specjalnego zasiłku celowego.

Zakreślając spór nie sposób nie odwołać się tak do celów pomocy społecznej, jak i powinności organów posiadających władztwo w przedmiocie ustalenia prawa do niej. I tak zgodnie z art. 39 ust 1 i 2 ustawy zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Jednocześnie, stosownie do regulacji zawartej w art. 3 ust. 4 ustawy potrzeby osoby i rodziny korzystającej z pomocy społecznej powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i możliwościom tej pomocy. Z brzmienia przywołanych wyżej unormowań wynika, że decyzja w zakresie przyznania pomocy w formie zasiłku celowego, jak również w kwestii określenia jej wysokości podejmowana jest w ramach uznania administracyjnego. Uznanie administracyjne cechuje się m.in. tym, że organ nie jest związany ścisłymi kryteriami prawnymi, a więc ma pewną swobodę w ocenie zasadności żądania. W przypadku zasiłku celowego organ administracyjny wydaje decyzję oceniając całokształt sytuacji strony, mającej wpływ na zakres zaspokojenia potrzeb, uwzględniając przy tym sytuację ogólną, czyli wysokość posiadanych środków i liczbę osób wymagających pomocy. Dopiero po ustaleniu, że taka pomoc jest niezbędna, organ może przyznać (ale nie musi) zasiłek celowy, biorąc pod uwagę przytoczone okoliczności przemawiające za udzieleniem pomocy, jak i przeciw jej udzieleniu, co odnosi się również do wysokości przyznanej pomocy. Nawet spełnienie kryteriów przez osobę ubiegającą się o zasiłek celowy nie oznacza, że istnieje po jej stronie roszczenie o przyznanie świadczenia i to w wysokości jakiej oczekuje. Działanie organu w ramach uznania administracyjnego oznacza więc załatwienie sprawy zgodnie ze słusznym interesem obywatela, o ile nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny i możliwości organu w zakresie posiadanych uprawnień i środków (por. wyrok NSA z dnia 19 czerwca 2007 r. sygn. akt I OSK 1464/06, Lex 299415).

W podobnych warunkach decyzyjnych przyznawany jest specjalny zasiłek celowy. Tymczasem czego nie można nie dostrzec organ odwoławczy - za organem pierwszej instancji - zacytował art. 39 i 8 ustawy o pomocy społecznej, a następnie skonstatował, że "zgodnie z art. 41 w/w ustawy w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi; zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową". Przy czym na żadnym etapie tych wywodów nie zindywidualizował ich i odniósł do sytuacji strony. Organ pierwszej instancji, jak wskazano powyżej, odmawiając przyznania skarżącemu specjalnego świadczenia celowego zacytował odpowiednie przepisy ustawy o pomocy społecznej wskazując na przy tym szczupłość środków jakim dysponuje Ośrodek, co zmusza do ograniczania udzielanych świadczeń. Kolegium zaś wskazywało, na przekroczenie przez skarżącego kryterium dochodowego do otrzymania zasiłku celowego stwierdzając, że przedłożony materiał dowodowy nie wykazuje szczególnych okoliczności uzasadniających przyznanie specjalnego zasiłku celowego na wnioskowane cele. Organy obu instancji w uzasadnieniu decyzji nie wyjaśniły o jakie okoliczności chodzi. W ocenie Sądu nie stanowi wyjaśnienia stwierdzenie, że przedłożony materiał dowodowy nie wykazuje istnienia szczególnych okoliczności w tej sprawie. Zdaniem Sądu szczególne okoliczności, o których mowa w dyspozycji artykułu 41 ups należy oceniać indywidualnie, w zależności od kondycji materialnej i zdrowotnej, w tym możliwości konkretnej osoby czy rodziny poradzenia sobie we własnym zakresie z powstałą sytuacją. Tymczasem organ I instancji nie rozważył w uzasadnieniu decyzji indywidualnej sytuacji skarżącego. Natomiast Kolegium odnosząc się do ustaleń organu I instancji przyjęło brak szczególnej sytuacji skarżącego. Uzasadnienia organów i argumenty użyte do odmowy są nader lakoniczne i ogólnikowe, sprowadzają się do zacytowania przepisów z ustawy o pomocy społecznej, nie zawierają odniesienia ich do sytuacji życiowej strony, jej małżonki i córki A. Tak sporządzone uzasadnienie nie odpowiada wymogom określonym w art. 107 Kpa i stanowi istotne uchybienie procesowe. Wskazania wymaga, że wszystkie te osoby legitymują się orzeczeniami o stopniu niepełnosprawności, strona i jej małżonka są osobami starszymi: J. P. urodził się w 1945 r., zaś jego małżonka J. P. w roku 1950. Córka strony A. - co istotne - urodziła się w 1978 r., posiada znaczny stopień niepełnosprawności. Niepełnosprawność jej datuje się od urodzenia a orzeczenia zaliczające ją do znacznego stopnia niepełnosprawności wydane jest na stałe. Wymaga ona zdaniem orzeczników konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie. Nadto wymaga korzystania m.in. z usług rehabilitacyjnych. Zatem należy uznać, że schorowana córka strony jest w pełni uzależniona od rodziców, zatem organ winien rozważyć czy w tej indywidualnej sprawie możliwość korzystania w przyszłości z łączy internetowych jako jedynego kontaktu ze światem zewnętrznym jest potrzebą egzystencjalną, niezbędną, czy też nie jest i dlaczego. Tego aspektu organy I i II instancji nie rozważyły w stopniu należytym. Organ odwoławczy ograniczył się do wyjaśnienia, że podziela stanowisko organu pierwszej instancji, że zatrudnienie nauczyciela (czy - jak podała strona w odwołaniu - przyznaniu pomocy w zorganizowaniu zajęć dla córki z obsługi komputera) nie odpowiada celom i nie mieści się w możliwościach pomocy społecznej. Tymczasem zgodnie z art. 3 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna, jak wynika z art. 3 ust. 1 ustawy, ma więc charakter wsparcia osób w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwić im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są natomiast zobowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej, co wynika z postanowień art. 4 ustawy o pomocy społecznej, o czym szerzej powyżej.

Nie wiadomo zatem dlaczego organy nie uznały wniosku o pomoc na rehabilitację, jak także dlaczego - w tej konkretnej sytuacji - zajęcia komputerowe nie mieszczą się w celach pomocy społecznej.

Sąd stwierdza, że organy w ogóle nie odniosły się ani do tej konkretnej sytuacji strony, ani też nie odniosły się jednostkowo do potrzeb objętych wnioskiem. Wręcz organ odwoławczy podał, że "Kolegium podzieliło stanowisko organu pierwszej instancji, że strona może z własnych środków zaspokoić wnioskowane potrzeby zarówno w zakresie zakupu leków jak i zakupu opału". Wskazanie posiadanych środków i źródła ich pochodzenia nie czyni zadość uznaniu, że organy dokonały rzetelnie oceny sytuacji strony w aspekcie wnioskowanej pomocy. Z akt sprawy nie wynika ani jakiej rehabilitacji poddawana jest córka strony, ani jaki jest jej całkowity koszt, ale i w jakim czasie oraz z jaką częstotliwością jest jej poddawana.

Motywy przytaczane przez organy pozwalają na użycie ich w każdej sprawie w przedmiocie zasiłku celowego i specjalnego zasiłku celowego. Prawidłowo skonstruowane uzasadnienie daje rękojmię, że organ administracyjny dołożył należytej staranności przy podejmowaniu zaskarżonego rozstrzygnięcia. Pozwala przy tym poznać przesłanki podjęcia rozstrzygnięcia oraz prześledzić tok rozumowania organu. Uzasadnienie ma przy tym charakter informacyjny względem stron postępowania, stanowiąc dla nich niezbędną płaszczyznę dla należytego wywiedzenia zarzutów skargi, a ponadto umożliwia Sądowi ocenę zasadności przesłanek, na których oparto zaskarżone orzeczenie, co jest niezbędne dla przeprowadzenia prawidłowej kontroli sądowoadministracyjnej. Uwaga ta jawi się jako istotna, gdyż specjalny zasiłek celowy może być przyznany w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe. Świadczenie to, podobnie jak zasiłek celowy, przyznawane jest uznaniowo, co nie zwalnia organu pomocy społecznej z obowiązku wyjaśnienia, czy istotnie w sprawie występują szczególne okoliczności w rozumieniu powołanego przepisu, w czym się one przejawiają a także w razie odmowy przyznania uprawnienia do świadczenia, wyczerpującego uzasadnienia przyczyn odmowy. Wyjaśnić bowiem trzeba, że tzw. uznanie administracyjne nie oznacza dowolności organu administracji publicznej co do rozstrzygnięcia, lecz daje organowi większą swobodę co do treści rozstrzygnięcia, przy czym organ jest zobowiązany do rzetelnej i wnikliwej analizy wszelkich okoliczności sprawy. W ten sposób przeprowadzona analiza stanu faktycznego stanowi podstawę do wydania decyzji o charakterze uznaniowym (por. np. uzasadnienie wyroku NSA z dnia 22 lutego 2011 r. sygn. akt I OSK 1950/10, wszystkie przywoływane w uzasadnieniu orzeczenia sądów administracyjnych są dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem orzeczenia.nsa.gov.pl., w skrócie: CBOSA).

W świetle dotychczasowego orzecznictwa sądowego, z którym utożsamia się skład orzekający, tego rodzaju decyzje podlegają ograniczonej kontroli sądów administracyjnych. Kontroli nie podlega bowiem uznanie administracyjne samo w sobie, lecz kwestia, czy decyzja została podjęta zgodnie z podstawowymi regułami postępowania administracyjnego, a w szczególności, czy wydano ją w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz, czy ocena tego materiału została dokonana zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, czy też zawiera elementy dowolności. Decyzja uznaniowa może być przez sąd uchylona w wypadkach stwierdzenia, iż została wydana z takim naruszeniem przepisów prawa o postępowaniu lub prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy. O tego rodzaju naruszeniach można mówić, gdyby organ pozostawił poza swoimi rozważaniami argumenty podnoszone przez stronę, pominął istotny dla rozstrzygnięcia materiał dowodowy lub dokonał jego oceny wbrew zasadom logiki lub doświadczenia życiowego. Rozstrzyganie w ramach uznania wymaga od organu nie tylko poczynienia ustaleń dokonanych w całokształcie materiału dowodowego (art. 80 Kpa), zgromadzonego i zbadanego w sposób wyczerpujący (art. 77 § 1 Kpa), a więc przy podjęciu wszelkich kroków niezbędnych dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku wydania decyzji o przekonującej treści (art. 11 Kpa), ale także załatwienia sprawy z uwzględnieniem interesu społecznego i słusznego interesu obywateli (art. 7 Kpa). Przez właściwe motywowanie decyzji organ realizuje również zasadę przekonywania, wyrażoną w art. 11 Kpa. Zatem obowiązkiem organu administracji jest wyjaśnienie stronie zasadności przesłanek rozstrzygnięcia, czyli wytłumaczenie stronie, dlaczego organ dany przepis zastosował do konkretnych ustaleń faktycznych lub uznał go za niewłaściwy. Zasada przekonywania nie zostanie zrealizowana, gdy organ pominie milczeniem niektóre dowody zgromadzone w sprawie, czy też twierdzenia, wyjaśnienia strony, albo nie odniesie się do faktów istotnych dla sprawy bądź okoliczności podnoszonych przez stronę - jak miało to miejsce w tej sprawie. Motywy rozstrzygnięcia, w tym odniesienie się do żądań i twierdzeń strony, winny się znaleźć właśnie w uzasadnieniu decyzji. Organy obu instancji wskazanym wymogom nie sprostały.

W ocenie Sądu są to uchybienia istotne, bowiem Sąd nie jest powołany do samodzielnego dokonywania ustaleń co do stanu faktycznego sprawy, jak i zastosowania w niej odpowiedniej normy prawa materialnego. Obowiązki powyższe obciążają organ administracji, a braki w tym zakresie stanowią o wadliwości wydanych w sprawie decyzji. Wobec niewyjaśnienia sprawy we wskazanym wyżej zakresie musi to nastąpić przy ponownym jej rozpatrzeniu przez organ pierwszej instancji, który uwzględni wywody zaprezentowane w niniejszym uzasadnieniu i uzupełni materiał dowodowy w przedstawionych wyżej kierunkach oraz dokona analizy merytorycznej całokształtu poczynionych w niej ustaleń. Dopiero bowiem pełne ustalenia faktyczne i kompletne rozważania prawne pozwolą na wydanie prawidłowej decyzji, to jest takiej, która spełniać będzie wszystkie wymagania przewidziane w art. 107 § 3 Kpa. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) Ppsa, orzekł jak w sentencji wyroku.