Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Michał Ruszyński Sędziowie Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz Asesor WSA Jarosław Piątek (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Agata Przybyła po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 lipca 2019 r. sprawy ze skargi J.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...]r., nr [...] w przedmiocie skierowania na badania psychologiczne oddala skargę.

Komendant Wojewódzki Policji pismem z [...] lipca 2018 r. wystąpił do Starosty o skierowanie J.S. na badanie psychologiczne z powodu uzyskania przez niego w okresie od 6 lutego 2017 r. do 28 stycznia 2018 r. łącznie 26 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego.

Decyzją z dnia [...] października 2018 r., nr [...] Starosta, działając na podstawie art. 99 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (aktualnie tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 341 ze zm.; dalej jako u.k.p.) - skierował J.S. na badania psychologiczne przeprowadzane w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwskazań psychologicznych do kierowania pojazdami.

W uzasadnieniu organ wskazał, iż strona dopuściła się wielokrotnego naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego, co może wskazywać na istnienie przeciwskazań psychologicznych do kierowania pojazdami. W związku z tym zasadnym jest skierowanie strony na badania celem ustalenia istnienia lub braku przeciwskazań psychologicznych do kierowania pojazdami.

W odwołaniu od tej decyzji J.S., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, zarzucił organowi I instancji wydanie decyzji bez podstawy faktycznej i wniósł o uchylenie decyzji i umorzenie postępowania.

W uzasadnieniu odwołania wskazał, że podstawę wydania decyzji stanowił art. 99 ust. 1 pkt 3 u.k.p., tymczasem skierowanie na badanie winno być efektem skierowania strony na kurs reedukacyjny wymieniony w art. 99 ust. 1 pkt 4 u.k.p. w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Natomiast wydane w sprawie skierowanie na badania psychologiczne związane jest z wydaną decyzją o skierowaniu na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji kierowcy w formie egzaminu państwowego w oparciu o nieobowiązujący przepis art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy Prawo o ruchu drogowym. Ponadto decyzja o skierowaniu na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji nie jest prawomocna, stąd niniejsza decyzja również nie może zostać wykonana.

Decyzją z [...] stycznia 2019 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu Kolegium wskazało, że w sprawie mamy do czynienia z charakterem związanym decyzji organu, dla której podstawą ustaleń jest wniosek komendanta wojewódzkiego policji o przekroczeniu przez kierowcę 24 punktów karnych. Przepis art. 99 ust. 1 pkt 3 u.k.p. wyraźnie stwierdza, iż starosta wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu kierowcy na badania psychologiczne, co zarazem oznacza, że organ ten nie ma uprawnień do badania celowości otrzymanego od organu policji skierowania na badania psychologiczne, czy prawidłowości naliczenia przez ten organ liczby punktów karnych. Co więcej, wydanie decyzji w tym przedmiocie nie wymaga prowadzenia obszernego postępowania dowodowego. Istotne jest, że organ otrzymał wniosek uprawnionego organu, z którego wynika, że strona przekroczyła liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego. Organ w kwestiach związanych z punktami karnymi za naruszenia przepisów ruchu drogowego nie prowadzi własnego postępowania dowodowego. Ponadto w ocenie organu odwoławczego brak jest też podstaw do wywodzenia z obowiązujących regulacji, iż podstawą skierowania na badania psychologiczne na podstawie art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b u.k.p. jest prawomocna decyzja o skierowaniu na kurs reedukacyjny.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. wniósł J.S., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, zarzucając jej "rażącą obrazę przepisów prawa materialnego procesowego, które miały istotny wpływ na wynik sprawy, w szczególności":

1. art. 7 i art. 80 k.p.a. poprzez wybiórczą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz błędne ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia, co miało istotny wpływ na wynik sprawy,

2. art. 99 ust. 1 pkt 1, ust. 2 pkt 2 u.k.p. przez jego błędną wykładnię oraz zastosowanie, przejawiającą się wadliwym przyjęciem, że starosta jest zobligowany wydać decyzję o skierowaniu na badania psychologiczne po otrzymaniu wniosku Komendanta Wojewódzkiego Policji, a tym samym, iż jest on takim wnioskiem związany, podczas gdy prawidłowa wykładnia przepisu wskazuje na przeprowadzenie postępowania dowodowego i na tej podstawie wydania decyzji o zatrzymaniu bądź odmowie skierowania na badania,

3. art. 75 § 1 k.p.a. poprzez jego niezastosowanie i nieprzeprowadzenie postępowania dowodowego, a w szczególności do oceny przesłanek przy wydawaniu decyzji o skierowaniu na badania, podczas gdy z przeprowadzonego badania psychologicznego wynika, że brak jest przeciwskazań do prowadzenia pojazdów mechanicznych przez skarżącego, zaś liczne zdobyte uprawnienia kategorii AM, B1, B+E, E, C1, C+E, C1+E, T, wskazują na brak zastrzeżeń co do kwalifikacji.

Stawiając powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej, a także o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania i kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, w tym opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W ocenie skarżącego organy obu instancji podjęły decyzję o skierowania na badania bez analizy materiału dowodowego, wydając decyzje "automatycznie" w oparciu o wniosek Komendanta Policji. Zdaniem skarżącego decyzja o skierowaniu na badania nie ma charakteru związanego, a starosta w przypadku złożenia przez komendanta policji wniosku ma wybór co do możliwości wydania decyzji lub odstąpienia od takiego skierowania. Wydanie rozstrzygnięcia uzależnione jest tu od oceny istnienia w konkretnym stanie faktycznym uzasadnionych zastrzeżeń co do kwalifikacji uprawnionego. W szczególności organy nie wzięły pod uwagę okoliczności takich jak doświadczenie kierowcy, długości okresu posiadanych, licznych uprawnień oraz zawodu wykonywanego przez skarżącego. Organy nie wezwały skarżącego do wypowiedzenia się w sprawie na temat "częstości" popełnianych wykroczeń, nie zweryfikowały też treści opinii psychologicznej skarżącego wydanej w toku postępowania. Tym samym – w ocenie skarżącego – pominięto ważkie okoliczności sprawy, opierając się tylko na lakonicznym wniosku o wszczęcie postępowania. Organ I instancji sam przyznał, że jest związany treścią wniosku, co stoi w sprzeczności z przepisami, dopiero bowiem po wszczęciu postępowania zainicjowanego takim wnioskiem organ powinien przeprowadzić postępowanie dowodowe. W przypadku przeciwnym rola Starosty stałaby się zbędna.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, w całości podtrzymując argumenty podniesione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz. U. 2018 r., poz. 2107 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.; dalej jako p.p.s.a.) uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi i uchylenie decyzji lub postanowienia następuje, gdy sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania, inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy. Natomiast w razie nieuwzględnienia skargi w całości albo w części sąd oddala skargę odpowiednio w całości albo w części (art. 151 p.p.s.a.).

Zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze – w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim rodzajem i treścią zaskarżonego aktu.

Mając to wszystko na uwadze Sąd uznał, że skarga nie zawiera usprawiedliwionych podstaw. Zgodnie z art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b u.k.p. starosta wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu kierowcy lub osoby posiadającej pozwolenie na kierowanie tramwajem na badanie psychologiczne w zakresie psychologii transportu, jeżeli przekroczył liczbę 24 punktów za naruszenia przepisów ruchu drogowego. Przy czym starosta wydaje taką decyzję między innymi na wniosek organu kontroli ruchu drogowego (art. 99 ust. 2 pkt 2 u.k.p.). Zastosowana konstrukcja przepisu - "starosta wydaje" wskazuje na zobligowanie organu do wydania decyzji o skierowaniu kierowcy na badanie, w sytuacji zaistnienia okoliczności wskazanych w przepisie, a więc w przypadku wniosku innego organu, który stwierdził przekroczenie dopuszczalnej ilości punktów karnych za naruszenia przepisów prawa drogowego. Starosta nie jest więc uprawniony do tego, aby podważać skuteczność wpisów w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego (zob. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 29 sierpnia 2017 r., I OSK 2964/15, z 9 czerwca 2017 r., I OSK 2358/15, www.orzeczenia.nsa.gov.pl – dalej CBOSA). Zasady prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego w dalszym ciągu regulują przepisy p.r.d. (zob. art. 16 ustawy z dnia 9 maja 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2018 r., poz. 957). Ewidencja, o której mowa w art. 130 ust. 1 p.r.d. jest rejestrem, w którym wpisów dokonuje wyłącznie uprawniony do tego organ Policji i tylko on ma kompetencję do usuwania punktów karnych. W orzecznictwie wskazuje się, że wielokrotne naruszenia przepisów świadczą o utracie kwalifikacji i w związku z tym taka osoba powinna być poddana ich kontrolnemu sprawdzeniu. Decyzja organu wydawana na podstawie art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b u.k.p. ma charakter związany. Treść obowiązujących przepisów ma charakter imperatywny i nie pozostawiający organowi jakichkolwiek możliwości uznaniowego decydowania w przedmiocie wydania skierowania na badania. Zobowiązują one starostę do podjęcia stosownych czynności w przypadku przekroczenia przez kierującego pojazdem silnikowym liczby 24 punktów w ewidencji kierowców. Wydanie decyzji jest obligatoryjne w każdym wypadku, kiedy tylko kierowca przekroczy określoną wyżej liczbę punktów w ewidencji kierowców. Jeżeli wniosek właściwego komendanta wojewódzkiego Policji został sporządzony na podstawie wpisów ostatecznych, to organ zobligowany jest skierować kierującego na badania psychologiczne i nie ma uprawnień do weryfikacji przypisanej kierowcy liczby punktów. Decyzja o skierowaniu na badania psychologiczne jest administracyjnoprawną konsekwencją faktu przekroczenia określonej liczby punktów za naruszenia przepisów ruchu drogowego niezależnie od posiadanej przez kierowcę kategorii praw jazdy i dotyczy każdego kierowcy. Omawiana instytucja służy ochronie interesu publicznego i bezpieczeństwu ruchu drogowego, a nie ochronie praw jednostki naruszającej to bezpieczeństwo (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 29 sierpnia 2017 r., I OSK 2964/15, z dnia 8 lutego 2017 r., I OSK 825/15, z dnia 18 kwietnia 2019 r., I OSK 1753/17, CBOSA)

Należy zatem stwierdzić, że jedyną przesłanką skierowania kierowcy na badania psychologiczne jest przekroczenie ustalonego limitu 24 punktów, co pozostawało poza sporem w rozpoznawanej sprawie. Z tych względów podniesione w skardze zarzuty naruszenia prawa procesowego i materialnego należało uznać za bezzasadne.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa, co z kolei obligowało Sąd do oddalenia skargi, zgodnie z dyspozycją art. 151 p.p.s.a.