Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Przemysław Szustakiewicz, Sędziowie WSA Ewa Kwiecińska, Adam Lipiński (spr.), Protokolant Agnieszka Kolasa, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 października 2007 r. sprawy ze skargi M. P. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania emerytury rolniczej w drodze wyjątku: 1) stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji i utrzymanej nią w mocy decyzji z dnia [...] października 2006 r. nr [...]. 2) zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości. Sygn. akt II SA/Wa 1148/07 POSTANOWIENIE Dnia 19 października 2007r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Przemysław Szustakiewicz Sędzia WSA - Ewa Kwiecińska Sędzia WSA - Adam Lipiński (spr.) Protokolant - Agnieszka Kolasa po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 października 2007r. sprawy ze skargi M. P. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania emerytury rolniczej w drodze wyjątku postanawia stwierdzić istotne naruszenie prawa i poinformować Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o stwierdzonych uchybieniach

W dniu 24 (data wpływu 25) marca 2005 r. M. P. złożył wniosek do Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o przyznanie mu emerytury rolniczej w drodze wyjątku.

Decyzją nr [...] z dnia [...] czerwca 2005 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, na zasadzie art. 36 ust. 1 pkt 10 i art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r., Nr 7, poz. 25 ze zm.) odmówił przyznania tego świadczenia. M.P. wniósł o ponowne rozpatrzenie niniejszej sprawy i Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją nr [...] z dnia [...] września 2005 r. utrzymał w mocy decyzję nr [...] z dnia [...] sierpnia 2005 r.

Od tej decyzji zainteresowany wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 15 marca 2006 r. (sygn akt II SA/Wa 2194/05) stwierdził nieważność decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] września 2005 r. W uzasadnieniu wyroku wskazano, iż zaskarżona decyzja utrzymuje w mocy decyzję o innym numerze i dacie wydania niż pierwotna decyzja organu z dnia [...] czerwca 2005 r., tak więc rozpoznając ponownie sprawę w dniu [...] września 2005 r. Prezes KRUS nie rozpatrzył sprawy i naruszył tym samym zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, co musiało spowodować stwierdzenie nieważności podjętej z takimi wadami decyzji z dnia [...] września 2005 r., bez potrzeby rozstrzygania zagadnień merytorycznych. Sąd, wskazując na przepis art. 33 § 4 Kpa, zobowiązał nadto organ do ustosunkowania się do kwestii podpisywania pism M. P. przez jego córkę - H. R., która oświadcza w tych pismach, iż jest pełnomocnikiem ojca.

Po uprawomocnieniu się wyroku i zwrocie akt sprawy organowi, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją nr [...] z dnia [...] października 2006 r., na zasadzie art. 36 ust. 1 pkt 10 i art. 55 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników odmówił przyznania żądanego przez M. P. świadczenia, uznając brak przesłanek umożliwiających przyznanie świadczenia.

Na skutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją nr [...] z dnia [...] kwietnia 2007 r., na zasadzie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 127 § 3 Kpa utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] października 2006 r. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż po zakończeniu 49 roku życia, przez około 20 lat M. P. nie podejmował żadnej pracy zarobkowej i nie wykazał aby w okresie tym nie mógł jej świadczyć z uwagi na stan zdrowia. Łącznie udowodniono jedynie okresy składkowe 2 lata i 4 miesiące i to niezwiązane z pracą w rolnictwie. Nadto wskazano, iż skarżący posiada dorosłe dzieci zdolne do alimentowania go. Zdaniem organu skarżący nie wykazał szczególnych okoliczności, które spowodowały, iż nie mógł uzyskać świadczenia emerytalnego-rolniczego w zwykłym trybie.

Powyższą decyzję M.P. zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W skardze wskazywał między innymi na nieprawidłowo przyjęte przez organ okresy jego pracy - gdyż przez około 30 lat pracował na roli, zarzucał niewyjaśnienie przyczyn zabrania mu gospodarstwa rolnego oraz niezgodnych ze stanem faktycznym aktów meldunkowych potwierdzających zamieszkanie.

W odpowiedzi na skargę organ wnosił o jej oddalenie, powołując się na ustalony przez organ stan faktyczny sprawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Na wstępie należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to w dacie jej wydania.

Innymi słowy, sąd administracyjny nie orzeka co do istoty sprawy w zakresie danego przypadku, lecz jedynie kontroluje legalność rozstrzygnięcia zapadłego w tym postępowaniu administracyjnym z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i obowiązującymi przepisami prawa procesowego.

Rozpatrując sprawę zgodnie z wyżej wskazanymi zasadami, skargę należy uznać za zasadną, lecz z przyczyn odmiennych niż podnoszone przez skarżącego.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 marca 2006 r. stwierdził nieważność decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] września 2005 r. W obrocie pozostała zatem nieprawomocna i nieostateczna decyzja organu podjęta w dniu [...] czerwca 2005 r. oraz złożony środek odwoławczy od tej decyzji (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy z dnia 19 lipca 2005 r., który wpłynął do organu dnia następnego). Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 marca 2006 r. wywołał zatem taki skutek, iż Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego powinien w sposób prawidłowy przystąpić do rozpoznania wniesionego przez stronę środka odwoławczego od swojej decyzji z dnia [...] czerwca 2005 r. Tymczasem, pomimo istnienia w obrocie prawnym decyzji z dnia [...] czerwca 2005 r. i środka odwoławczego od tej decyzji, organ nie rozpatrując tego odwołania, w dniu [...] października 2006 r. ponownie wydaje decyzję "pierwszoinstancyjną", którą następnie utrzymuje w mocy decyzją z dnia [...] kwietnia 2007 r.

W rezultacie swoich działań organ doprowadził do istnienia w obrocie prawnym decyzji z dnia [...] czerwca 2005 r., która nie jest ostateczna w postępowaniu administracyjnym, albowiem wniesiono od niej środek odwoławczy, którego organ nie rozpoznał i doprowadził do jednoczesnego istnienia w tej samej materii rozstrzygnięcia ostatecznej decyzji z dnia [...] kwietnia 2007 r., utrzymującej w mocy poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] października 2006 r.

Taka sytuacja jest niedopuszczalna, gdyż narusza zasadę dwuinstancyjności wyrażoną w art. 15 Kpa. Decyzje organu z dnia [...] października 2006 r. i z dnia [...] kwietnia 2007 r., podjęte wbrew treści art. 15 i art. 127 Kpa, rażąco naruszają prawo - art. 156 § 1 pkt 2 Kpa. Niedopuszczalne jest bowiem nierozpoznanie przez organ środka odwoławczego od pojętej decyzji i jednoczesne dopuszczenie do obrotu prawnego ponownej decyzji w tej samej sprawie.

Wada ta musi skutkować stwierdzeniem przez Sąd nieważności zaskarżonej decyzji i decyzji ją poprzedzającej (to jest decyzji z dnia [...] kwietnia 2007 r. i z dnia [...] października 2006 r.) bez rozpoznawania sprawy w jej aspekcie merytorycznym.

Na marginesie należy wskazać, iż Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, ponownie, podczas rozpatrywania tej samej sprawy rażąco narusza podstawową zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego (art. 15 Kpa).

Wytyczne wskazane w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 marca 2006 r. pozostają zatem nadal aktualne.

W tym stanie rzeczy, na mocy art. 145 § 1 pkt 2 i art. 152 w związku z art. 132 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należało orzec jak w sentencji wyroku.

2. Uzasadnienie postanowienia sygnalizacyjnego

Sygn. akt II SA/Wa 1148/07

U Z A S A D N I E N I E

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpatrując sprawę ze skargi M. P. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania emerytury rolniczej w drodze wyjątku, uznał za konieczne zwrócenie się do Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z informacją o istotnych uchybieniach, jakie miały miejsce w związku z jej rozpatrzeniem.

Zaskarżona do Sądu decyzja została wydana w wyniku rozpoznania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] października 2006r. nr [...], mocą której, na podstawie art. 36 ust. 1 pkt. 10 i art. 55 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, odmówiono M. P. przyznania żądanego świadczenia.

Trzeba wyraźnie podkreślić, że M. P. wniosek do Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o przyznanie mu emerytury rolniczej w drodze wyjątku złożył już w dniu 24 (data wpływu 25) marca 2005r. Decyzją nr [...] z dnia [...] czerwca 2005 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, na zasadzie art. 36 ust. 1 pkt. 10 i art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r., Nr 7, poz. 25 ze zm.) odmówił przyznania tego świadczenia. M. P. wniósł o ponowne rozpatrzenie niniejszej sprawy i Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją nr [...] z dnia [...] września 2005 r. utrzymał w mocy decyzję nr [...] z dnia [...] sierpnia 2005 r.

Od tej decyzji zainteresowany wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 15 marca 2006r., sygn. akt II SA/Wa 2194/05 stwierdził nieważność decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] września 2005 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, iż zaskarżona decyzja utrzymuje w mocy decyzję o innym numerze i dacie wydania niż pierwotna decyzja organu z dnia [...] czerwca 2005 r., tak więc rozpoznając ponownie sprawę w dniu [...] września 2005 r. Prezes KRUS nie rozpatrzył sprawy i naruszył tym samym zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, co musiało spowodować stwierdzenie nieważności podjętej z takimi wadami decyzji z dnia [...] września 2005 r., bez potrzeby rozstrzygania zagadnień merytorycznych. Sąd, wskazując dalej na przepis art. 33 § 4 Kpa, zobowiązał nadto organ do ustosunkowania się do kwestii podpisywania pism M. P. przez jego córkę - H. R., która oświadcza w tych pismach, iż jest pełnomocnikiem ojca.

Po uprawomocnieniu się wyroku i zwrocie akt sprawy organowi, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją nr [...] z dnia [...] października 2006 r., na zasadzie art. 36 ust. 1 pkt. 10 i art. 55 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników odmówił przyznania żądanego przez M. P. świadczenia, uznając brak przesłanek umożliwiających przyznanie takiego świadczenia. Na skutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją nr [...] z dnia [...] kwietnia 2007 r., na zasadzie art. 138 § 1 pkt. 1 w związku z art. 127 § 3 Kpa utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] października 2006 r.

Powyższą decyzję M. P. zaskarżył następnie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i sprawa z tej skargi jest przedmiotem niniejszego rozpoznania Sądu.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 marca 2006 r. stwierdził nieważność decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] września 2005 r. W obrocie pozostała zatem nieprawomocna i nieostateczna decyzja organu podjęta w dniu [...] czerwca 2005 r. oraz złożony środek odwoławczy od tej decyzji (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy z dnia 19 lipca 2005 r., który wpłynął do organu dnia następnego). Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 marca 2006 r. wywołał zatem taki skutek, iż Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego powinien w sposób prawidłowy przystąpić do rozpoznania wniesionego przez stronę środka odwoławczego od swojej decyzji z dnia [...] czerwca 2005 r. Tymczasem, pomimo istnienia w obrocie prawnym decyzji z dnia [...] czerwca 2005 r., i środka odwoławczego od tej decyzji, organ nie rozpatrując tego odwołania, w dniu [...] października 2006r. ponownie wydaje decyzję "pierwszoinstancyjną", którą następnie utrzymuje w mocy decyzją z dnia [...] kwietnia 2007 r.

W rezultacie swoich działań organ doprowadził do istnienia w obrocie prawnym decyzji z dnia [...] czerwca 2005 r., która nie jest ostateczna w postępowaniu administracyjnym, albowiem wniesiono od niej środek odwoławczy, którego organ nie rozpoznał i doprowadził do jednoczesnego istnienia w tej samej materii ostatecznej decyzji z dnia [...] kwietnia 2007 r., utrzymującej w mocy poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] października 2006 r.

Taka sytuacja jest niedopuszczalna, gdyż narusza zasadę dwuinstancyjności wyrażoną w art. 15 Kpa. Decyzje organu z dnia [...] października 2006 r. i z dnia [...] kwietnia 2007 r., podjęte wbrew treści art. 15 i art. 127 Kpa, rażąco naruszają prawo - art. 156 § 1 pkt 2 Kpa. Niedopuszczalne jest bowiem nierozpoznanie przez organ środka odwoławczego od pojętej decyzji i jednoczesne dopuszczenie do obrotu prawnego ponownej decyzji w tej samej sprawie.

Należy ponadto wskazać, iż Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, ponownie, podczas rozpatrywania tej samej sprawy rażąco naruszył podstawową zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego (art. 15 Kpa), a tym samym nie uwzględnił oceny prawnej i wskazań co do dalszego postępowania wyrażonych w wyroku z dnia 15 marca 2006r. (które pozostają nadal aktualne) i w konsekwencji naruszył także postanowienia przepisu art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

W tym stanie rzeczy, na mocy art. 155 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, należało orzec jak w sentencji postanowienia, zaś stosownie do treści art. 155 § 2 ustawy organ, który otrzymał postanowienie, jest zobowiązany w terminie trzydziestu dni od dnia jego otrzymania rozpatrzyć je i powiadomić Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie o zajętym stanowisku.