Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 05 grudnia 2014 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Mirella Ławniczak Sędziowie WSA Beata Sokołowska (spr.) WSA Szymon Widłak Protokolant: st. sekr. sąd. Małgorzata Błoszyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 05 grudnia 2014 roku przy udziale sprawy ze skargi x S.A. w P na decyzję Dyrektora Izby Celnej w P z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania podatkowego oraz odmowy stwierdzenia nadpłaty podatku akcyzowego za miesiąc listopad 2004 roku 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Urzędu Celnego w P z dnia [...] 2008 r. nr [...], 2. zasądza od Dyrektora Izby Celnej w P na rzecz skarżącej kwotę [...] złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, 3. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana

Naczelnik Urzędu Celnego w P decyzją wydaną w dniu [...] 2008 r. na podstawie art. 207 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), art. 4 ust. 1 pkt 2, art. 28 ust. 1 pkt 2, art. 68 ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257 z późn. zm.), § 1 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie sposobu ustalania podstawy opodatkowania piwa (Dz. U. Nr 70, poz. 635) określił Spółce Akcyjnej w P wysokość zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym za miesiąc listopad 2004 r. roku w części dotyczącej piwa aromatyzowanego x ujętego w polu 191 załącznika nr 1 do deklaracji w kwocie [...] zł oraz piwa aromatyzowanego y ujętego w polu 215 załącznika nr 1 do ww. deklaracji w kwocie [...] zł oraz odmówił stwierdzenia nadpłaty podatku akcyzowego za miesiąc listopad 2004 r. w wysokości [...] zł zapłaconego z tytułu sprzedaży piwa aromatyzowanego.

W uzasadnieniu decyzji organ wyjaśnił, że Spółka w dniu 29 grudnia 2004 r. złożyła deklarację dla podatku akcyzowego AKC-3 za miesiąc listopad 2004 r., w której w polu nr 191 i 215 załącznika nr 1 zostało wykazane między innymi piwo aromatyzowane x w ilości 6989,20 hl oraz piwo aromatyzowane y w ilości 16479,56 hl. Podatek akcyzowy wykazany w deklaracji został zapłacony przez podatnika.

W dniu 13 czerwca 2006 r. do Urzędu Celnego w P wpłynął wniosek Spółki

o stwierdzenie nadpłaty w podatku akcyzowym z tytułu sprzedaży piwa aromatyzowanego w miesiącu listopadzie 2004 r., która wywodziła, że cukier dodany po zakończeniu fermentacji nie może być uważany za składnik ekstraktu brzeczki podstawowej, a zawarty w produkcie gotowym cukier, należy osobno oznaczyć analitycznie i odjąć od ekstraktu rzeczywistego piwa, zanim zostanie on podstawiony do wzoru Ballinga. Podstawą wyliczenia zapłaconej kwoty podatku akcyzowego było zatem błędne przyjęcie, że wartość stopnia Plato wynosiła 14,5 w przypadku piwa x, a 13,2 piwa y. Zdaniem Spółki prawidłowa wartość stopnia Plato, winna wynosić: 8,8 dla piwa x oraz 10,00 dla piwa y. Spółka podniosła, że przyjęta we wniosku skorygowana ilość stopni Plato odzwierciedla maksymalną, możliwą wartość tego parametru, która mogła być osiągnięta w zastosowanym procesie produkcyjnym.

Jak wyjaśnił organ, w przedmiotowej sprawie czynności skutkujące powstaniem obowiązku podatkowego w akcyzie dotyczą produktu określonego jako piwo aromatyzowane. Interpretując pojęcie produktu gotowego należy mieć na względzie ilość produktu, którego dotyczyły czynności skutkujące powstaniem obowiązku podatkowego w akcyzie. Gotowym wyrobem akcyzowym był więc napój alkoholowy, będący mieszaniną piwa, syropu cukrowego i substancji aromatycznych oraz wody. Uznać należy zatem, że ilość stopni Plato w przedmiotowym produkcie gotowym należy obliczyć według zawartości ekstraktu rzeczywistego oraz alkoholu w tym gotowym produkcie. Natomiast nieuwzględnienie w ekstrakcie rzeczywistym składników dodanych już po zakończeniu fermentacji oznaczałoby, że czynności skutkujące powstaniem obowiązku podatkowego w akcyzie dotyczyłyby faktycznie innego produktu gotowego, tj. piwa. Przepisy ustawy o podatku akcyzowym dotyczące stawki podatku od napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5 % według stopni Plato w gotowym produkcie, nie umożliwiają przy obliczaniu akcyzy, odjęcia od ekstraktu rzeczywistego ilości ekstraktu dodanego, tj. wynikającego z dodania po zakończeniu fermentacji syropu cukrowego. Odliczenie takie spowodowałoby ustalenie wielkości ekstraktu rzeczywistego na poziomie innym niż rzeczywiście występujący.

W oparciu o przepisy ustawy o podatku akcyzowym, a także przepisy rozporządzenia Ministra Finansów, organ wyliczył należny podatek akcyzowy, mnożąc ilość hektolitrów poszczególnych piw aromatyzowanych przez stopień Plato i stawkę podatku akcyzowego i wskazał, że tak obliczony podatek akcyzowy za miesiąc listopad 2004 roku w części dotyczącej sprzedaży piwa aromatyzowanego został przez podatnika zapłacony.

Jednocześnie organ podatkowy wskazał, że z akt sprawy wynika, iż cena sprzedaży przedmiotowego piwa aromatyzowanego zawierała podatek akcyzowy. Koszt tego podatku został przeniesiony na kontrahentów spółki, co uwidaczniają faktury sprzedaży. Tymczasem wykazanie zubożenia po stronie osoby żądającej zwrotu zapłaconego podatku ma podstawowe znaczenie w sytuacji, w której obowiązek zwrotu obciąża Skarb Państwa. Zubożonym nie jest natomiast osoba przekazująca podatek akcyzowy, ponieważ jego równowartość otrzymała wraz z zapłatą ceny przez nabywcę. Zwrot nienależnie zapłaconego podatku akcyzowego prowadziłby zatem do bezpodstawnego wzbogacenia podmiotu, który nie poniósł ekonomicznego ciężaru tego podatku. Organ podkreślił przy tym, iż obecnie kwestionowana wysokość stopnia Plato widnieje na kartach produktów analizowanych piw, z których korzystają kontrahenci Spółki. Fakt ten, w ocenie organu, jest istotny, bowiem piwo to było przedmiotem dostaw wewnątrzwspólnotowych.

S.A., reprezentowana przez pełnomocnika – radcę prawnego, wniosła odwołanie od wskazanej wyżej decyzji i wnosząc o jej uchylenie podniosła, że brzeczka podstawowa, a zatem i zawartość brzeczki podstawowej wyrażona w liczbie stopni Plato, nie obejmuje substancji, które nie były w niej obecne. Organ podatkowy błędnie odczytał treść Polskiej Normy PN-A-79093-2 Piwo. Metody badań, powiązanej z Polską Normą PN-A-79098 Piwo, której zakres stosowania ograniczony został w jej wstępie wyłącznie do piwa otrzymanego w wyniku fermentacji alkoholowej brzeczki piwnej pod wpływem drożdży piwowarskich dolnej i górnej fermentacji. Zawarty w rozporządzeniu nakaz stosowania metod badań opisanych w powołanej normie wymaga zatem rozwagi i racjonalności opartej na znajomości podstaw browarnictwa. Dlatego też metody badań winny być stosowane odpowiednio przy uwzględnieniu różnic pomiędzy technologiami wytwarzania piw tradycyjnych i piw dosładzanych. Jak wynika natomiast ze zgodnej opinii biegłych prawidłową metodą jest odjęcie od ekstraktu oznaczonego w piwie dosłodzonym ekstraktu pochodzącego od substancji, które dodano do piwa po zakończeniu fermentacji. Z kolei według organu podatkowego zawartość brzeczki podstawowej w piwach dosładzanych wyraża suma ekstraktu brzeczki podstawowej i ekstraktu pochodzącego z cukru. W rezultacie organ podatkowy nieprawidłowo ustalił podstawę opodatkowania, a tym samym zawyżył wysokość zobowiązania podatkowego określonego w decyzji. Nadto Spółka zarzuciła naruszenie przepisów postępowania: art. 120, art. 121, art. 122, art. 124, art. 165 § 2 art. 21 § 3, art. 187 § 1, art. 191 oraz art. 210 § 4 Ordynacji podatkowej, w szczególności akcentując nieprzeprowadzenie wyczerpującego postępowania wyjaśniającego, pominięcie dowodów przedłożonych przez Spółkę i nieodniesienie się do argumentacji Strony, a także naruszenie art. 72 i nast. Ordynacji podatkowej poprzez odmowę stwierdzenia na rzecz Spółki nadpłaty w sytuacji, gdy przepisy Ordynacji podatkowej nie uzależniają zwrotu nadpłaty podatku od zubożenia podatnika w efekcie zapłaty nienależnego podatku.

Dyrektor Izby Celnej w P decyzją wydaną w dniu [...] 2013 r. na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.), art. 4 ust. 1 pkt 2, art. 28 ust. 1 pkt 2, art. 68 ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257 z późn. zm.), § 1 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie sposobu ustalania podstawy opodatkowania piwa (Dz. U. Nr 70, poz. 635), utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu organ odwoławczy wyjaśnił, że istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadza się do prawidłowego ustalenia stopnia Plato, tj. 1 % wag. ekstraktu brzeczki podstawowej będącego jednym z parametrów kształtujących wysokość podatku akcyzowego od piwa aromatyzowanego (smakowego). Zdaniem organów celnych, Spółka jako producent piwa aromatyzowanego powinna obliczać stopień Plato, a w konsekwencji wartość podatku akcyzowego, przy uwzględnieniu wprowadzonych do piwa po procesie fermentacji dodatków smakowych na bazie cukru w gotowym produkcie. Natomiast, w ocenie Spółki, właściwym dla obliczenia stopnia Plato, a tym samym obliczenia podatku akcyzowego, jest moment produkcji piwa przed wprowadzeniem tych dodatków.

Podstawą prawną decyzji wydanych w sprawie jest m.in. art. 4 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym. W pkt 2 tego przepisu wskazano, że opodatkowaniu akcyzą podlega wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego. Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 2 ustawy do wyrobów akcyzowych zharmonizowanych należą między innymi napoje alkoholowe określone w załączniku nr 2 do ustawy. Z kolei w art. 68 ust. 1 ustawy do piwa zaliczono: - wyroby wymienione w poz. 13 załącznika nr 2 do ustawy (piwo otrzymywane ze słodu PKWiU 15.96.10-00, CN 2203 00), oraz – wszelkie wyroby będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, oznaczone symbolem PKWiU 15.94.10 i kodem CN 2206 00 (wymienione w poz. 14 załącznika nr 2 do ustawy), w których rzeczywista zawartość alkoholu przekracza 0,5% objętości.

W art. 68 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym określono podstawę opodatkowania piwa, przyjmując że jest nią liczba hektolitrów gotowego wyrobu na 1 stopień Plato. Zgodnie natomiast z art. 68 ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym stawka akcyzy dla piwa wynosi 6,86 zł od 1 hektolitra za każdy stopień Plato gotowego wyrobu. W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie sposobu ustalania podstawy opodatkowania piwa przyjęto, że przy ustalaniu podstawy opodatkowania za 1 stopień Plato uważa się 1 % m/m ekstraktu brzeczki podstawowej, obliczony na podstawie zawartości alkoholu oraz ekstraktu rzeczywistego w gotowym wyrobie (§ 1 ust. 1). Dodatkowo w § 1 ust. 2 rozporządzenia stwierdzono, że metody badań stosowane przy oznaczaniu zawartości alkoholu i ekstraktu rzeczywistego w celu ustalenia ekstraktu brzeczki podstawowej, o którym mowa w ust. 1, określa Polska Norma PN-A-79093-2:2000, ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacyjny.

Podstawą opodatkowania piwa jest więc liczba hektolitrów za każdy stopień Plato, gdzie za 1º Plato uważa się 1 % wag. ekstraktu brzeczki podstawowej, obliczony na podstawie zawartości alkoholu oraz ekstraktu rzeczywistego w produkcie gotowym.

Jak dalej wskazał organ, bezsporne jest, że brzeczka podstawowa zostaje poddana procesom fermentacji, w wyniku których powstaje alkohol, dwutlenek węgla i ekstrakt rzeczywisty. Dodanie cukru i dodatków smakowych następuje po fermentacji, zatem nie jest dodawane do brzeczki podstawowej, ale do tego co "zastąpiło" brzeczkę podstawową. Organ wskazał, że w stanie prawnym mającym zastosowanie w niniejszej sprawie do piwa zaliczono: piwo słodowe i napoje alkoholowe będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5 %. Zdaniem organu oznacza to, że mieszaniny piwa otrzymywanego ze słodu z syropami czy innymi wodnymi roztworami zawierającymi dodatek cukru lub innych środków słodzących oraz aromatycznych (syrop glukozowo-fruktozowy, kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, aromaty, aspartam itp.) są dla celów poboru podatku akcyzowego traktowane jako piwo. Natomiast określenie w drodze rozporządzenia sposobu ustalania podstawy opodatkowania piwa wskazuje, że celem było określenie jednolitego uniwersalnego sposobu ustalania podstawy opodatkowania, bez rozróżnienia na piwo otrzymywane ze słodu, czy też wyrobu będącego mieszaniną takiego piwa i napojów bezalkoholowych. Zdaniem organu, przepisy prawa podatkowego nie wskazują na potrzebę ustalania, jaka część ekstraktu rzeczywistego w wyrobie gotowym pochodzi z syropów smakowych, stanowiących komponent piwa smakowego. Nie uwzględniają także wartości, o jaką zawartość tego ekstraktu wzrosła, wskutek dodania tych syropów w procesie produkcyjnym, już po zakończonej fermentacji. Co więcej, wbrew temu, co twierdzi strona, przepisy akcyzowe zarówno w przypadku piwa, jak i mieszanin piwa z napojami bezalkoholowymi nie nakazują odjęcia ekstraktu niepochodzącego z brzeczki podstawowej. Kluczowe znaczenie ma zatem nie samo rozstrzygnięcie kwestii poprawności pojęcia brzeczka podstawowa, lecz wskazany przez prawodawcę precyzyjnie określony przez Polską Normę sposób obliczenia tej wartości w oparciu o oznaczone parametry: gęstości (zawartości ekstraktu rzeczywistego) i zawartości alkoholu w piwie gotowym. Tym bardziej, jak podkreślił organ, że tradycyjna brzeczka znacznie różni się od brzeczki stosowanej do produkcji spornych piw, gdyż zawiera syrop glukozowy, w przypadku piwa x nawet w znacznej ilości. Posłużenie się przez prawodawcę w omawianym przepisie sformułowaniem "brzeczka podstawowa" jest więc – jak dalej podaje organ odwoławczy - wyrazem autonomii prawa podatkowego i nie może być rozpatrywane przez pryzmat technologicznego rozumienia tego pojęcia. Organ odwoławczy podkreślił, że prawo podatkowe jednoznacznie łączy ustalenie podstawy opodatkowania piwa dopiero z parametrami wyrobu gotowego. Nie można więc zignorować faktu wprowadzenia pewnych składników już po zakończonej fermentacji, w procesie produkcyjnym.

Następnie organ odwoławczy wskazał, że w myśl postanowień Polskiej Normy PN-A-79093-2:2000 "Piwo. Metody badań. Oznaczanie zawartości alkoholu, ekstraktu rzeczywistego i ekstraktu brzeczki podstawowej metodą destylacyjną oraz metodą refraktometryczną" zawartość ekstraktu brzeczki podstawowej oblicza się w procentach wagowych (m/m) według podanego wzoru Ballinga. Organ podkreślił przy tym, że powołana norma nie przewiduje odstępstw przy wyliczaniu zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej, w tym korekty zawartości ekstraktu rzeczywistego w przypadku piw dosładzanych. Zatem dla potrzeb ustalenia podstawy opodatkowania piw smakowych należy przyjmować stopień Plato rozumiany jako ułamek masowy o wartości 1 procent m/m ekstraktu brzeczki podstawowej, obliczony na podstawie zawartości alkoholu oraz ekstraktu rzeczywistego, odnoszonych do wyrobu gotowego, tj. wyrobu, dla którego został zakończony cały proces produkcyjny. W związku z powyższym organ uznał za nieprawidłowe stanowisko skarżącej spółki, że ekstrakt brzeczki podstawowej w gotowym wyrobie powinien zostać odpowiednio zmodyfikowany poprzez odjęcie ekstraktu niepochodzącego z brzeczki, czyli dodanego po fermentacji oraz że w ten sposób, tj. po odjęciu dodanych po fermentacji piwa składników smakowych uzyskuje się ekstrakt rzeczywisty. Zdaniem organu łączenie pojęcia "ekstrakt rzeczywisty wyrobu gotowego" z piwem przed dodaniem substancji smakowych, a więc z innym stanem wyrobu niż produkt końcowy (tj. piwo smakowe, zawierające oprócz pozostałości fermentacji brzeczki podstawowej również dodatki smakowe i aromatyczne), jest nieuprawnione.

Organ odwoławczy odniósł się także szczegółowo do zarzutów procesowych Strony, uznając jednak, że nie zasługiwały one na uwzględnienie i nie mogły prowadzić do zmiany rozstrzygnięcia.

Ponadto, powołując się wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 kwietnia 2004 r., sygn. akt K 24/03 oraz uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 czerwca 2011 r., sygn. akt I GPS 1/11, wyjaśnił, że art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej należy rozumieć w ten sposób, że nie jest nadpłatą kwota podatku, jeżeli ten, kto ją nienależnie uiścił nie poniósł z tego tytułu uszczerbku majątkowego. W związku z powyższym organ stwierdził, że nie doszło do naruszenia tego przepisu w niniejszej sprawie, ponieważ Spółka odzyskała w cenie sprzedanego piwa zapłacony podatek akcyzowy, a zatem nie poniosła ciężaru ekonomicznego tego podatku przerzucając go na nabywców. W tej sytuacji, zdaniem organu, uwzględnienie żądania Spółki zwrotu podatku prowadziłoby do jej bezpodstawnego wzbogacenia.

S.A., reprezentowana przez pełnomocnika – radcę prawnego, wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu i domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie:

- § 1 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie sposobu ustalania podstawy opodatkowania piwa poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w wyniku czego organ podatkowy błędnie wyliczył podstawę opodatkowania na podstawie zawartości ekstraktu w gotowym piwie aromatyzowanym, zamiast w oparciu o zawartość ekstraktu brzeczki podstawowej i zastosował do tak błędnie obliczonej podstawy opodatkowania stawkę podatku akcyzowego;

- art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o cenach poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie w sprawie;

- art. 72 § 1 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie;

- art. 15 ust. 1 i 7 ustawy o podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym z dnia 11 marca 1993 r. oraz art. 29 ust. 1 i ust. 20 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 52, poz. 535 ze zm.) poprzez błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie;

- art. 187 § 1 oraz art. 191 Ordynacji podatkowej poprzez całkowite zignorowanie wiedzy specjalistycznej przekazanej organom podatkowym przez ekspertów oraz przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów, co znalazło wyraz w wydaniu decyzji sprzecznej z opiniami i wskazaniami biegłego powołanego przez organ podatkowy oraz eksperta Skarżącej w zakresie sposobu obliczenia ekstraktu brzeczki podstawowej;

- art. 123 oraz art. 190 § 2 Ordynacji podatkowej poprzez fakt, iż organ podatkowy nie dopuścił do czynnego udziału Skarżącej poprzez zadawanie pytań biegłemu prof. N;

- art. 123 oraz art. 190 § 2 Ordynacji podatkowej poprzez fakt, iż organ podatkowy nie dopuścił do czynnego udziału Skarżącej w badaniu przeprowadzanym przez biegłego dr J, co w efekcie doprowadziło do przyjęcia błędnych ustaleń faktycznych dotyczących piwa aromatyzowanego/słodzonego będącego przedmiotem postępowania oraz użycia niewłaściwego urządzenia do jego badania, a w konsekwencji także naruszenia art. 187 § 1 i art. 191 Ordynacji podatkowej;

- art. 187 § 1 oraz art. 191 Ordynacji podatkowej w zakresie uznania przez Dyrektora Izby Celnej, że tzw. badanie nr 2 i badanie nr 3 są prawidłowe i ustalają stan faktyczny, tj. ekstrakt rzeczywisty i ekstrakt brzeczki podstawowej;

- art. 187 § 1 oraz art. 191 Ordynacji podatkowej poprzez uznanie za prawidłowe badań dokonywanych za pomocą urządzenia A;

- art. 210 § 4 Ordynacji podatkowej poprzez niewłaściwe lub błędne uzasadnienie decyzji, w tym przeprowadzenie błędnych kalkulacji matematycznych w Rozdziale XII Decyzji "Obliczenia i analiza opinii";

- art. 187 § 1 oraz art. 191 Ordynacji podatkowej poprzez brak prawidłowego ustalenia, czy nienależnie uiszczony podatek został przerzucony na kontrahentów oraz art. 210 § 4 Ordynacji podatkowej, ponieważ uzasadnienie decyzji w tej kwestii jest wewnętrznie sprzeczne.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Celnej w P wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.

W piśmie procesowym z dnia 4 sierpnia 2014 r. Spółka w uzupełnieniu swojego stanowiska i argumentacji przedstawionych w skardze wskazała dodatkowo na orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego wydane w sprawach o sygn. akt: I GSK 567/12, I GSK 564/12, I GSK 565/12, I GSK 566/12, I GSK 568/12, I GSK 569/12, I GSK 570/12 oraz ekspertyzę prof. J. B dotyczącą sposobu obliczania zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej w piwach dosładzanych i opinię prof. Z. W dotyczącą analizy ekonomicznej prezentującej, czy nienależnie uiszczony podatek akcyzowy został przerzucony na kontrahentów.

W odpowiedzi na ww. pismo Dyrektor Izby Celnej w P w piśmie z dnia 12 sierpnia 2014 r. podtrzymał swoje stanowisko, że w przypadku piw smakowych 1 stopień Plato winien uwzględniać dodatki smakowe wprowadzone do piwa na etapie filtracji iwskazał, przedłożone przez stronę skarżącą dodatkowe dokumenty nie wnoszą do sprawy nic nowego. Ponadto, na poparcie swojego stanowiska organ przedłożył wyrok Federalnego Trybunału Finansowego w Niemczech z dnia 28 marca 2006 r. oraz interpretacje Dyrektora Izby Skarbowej w K z dnia 12 listopada 2013 r. i z dnia 26 listopada 2013 r. dotyczące określenia podstawy opodatkowania piw smakowych. Odnosząc się do powołanych przez Spółkę ww. wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego organ wskazał, że w przeciwieństwie do spraw, których dotyczą przywołane wyroki, w niniejszej sprawie zostały wyjaśnione pojęcia specjalistyczne takie jak: brzeczka podstawowa, ekstrakt brzeczki podstawowej, ekstrakt rzeczywisty, czy zawartość ekstraktu rzeczywistego w gotowym wyrobie.

W ocenie organu dla określenia podstawy opodatkowania piwa pojęcia zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej, jak i ekstraktu rzeczywistego nie muszą być tożsame z takimi samymi pojęciami występującymi w browarnictwie. Tym samym, porównanie pojęć specjalistycznych, stosowanych w browarnictwie, z określonymi przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że pojęcia użyte w przepisach w zakresie podatku akcyzowego mają charakter autonomiczny nie pokrywający się w pełni z pojęciami używanymi w browarnictwie. Dlatego też dla celów podatkowych nie należy w sposób bezpośredni przyjmować znaczeń terminologii piwowarskiej, tym bardziej, że pojęć tych nie definiują przepisy prawa. Gdyby intencją ustawodawcy było opodatkowanie piw smakowych w sposób prezentowany przez Spółkę, do określenia podstawy opodatkowania użyłby zamiast określenia gotowego wyrobu, innego pojęcia odpowiadającego piwu otrzymanemu po fermentacji, a przed fazą filtracji i rozlewu, które również jest wyrobem akcyzowym.

W piśmie procesowym z dnia 29 sierpnia 2014r. Spółka odpowiedziała na pismo Dyrektora Izby Celnej podkreślając, w szczególności, że organ powołał nowe argumenty w oparciu o obcy system prawa. Skarżąca przedstawiła stanowisko odnoście przywołanych przez Dyrektora IC interpretacji podatkowych. Wskazała też, że organ nie wypowiedział się w kwestii poruszonej w analizie ekonomicznej tj. nieprzerzucenia w całości nienależnie uiszczonego podatku na kontrahentów – omówionej w załączanej przez nią opinii z zakresu mikroekonomii.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.

Skarga jest uzasadniona.

Skarżąca Spółka złożyła wnioski o stwierdzenie nadpłaty podatku akcyzowego z tytułu sprzedaży piwa aromatyzowanego (smakowego), ujętego w deklaracjach AKC-2 za okres od marca 2001 r. do grudnia 2007 r., podając że zawyżyła w tych deklaracjach podstawę opodatkowania, ponieważ błędnie określiła liczbę stopni Plato. W niniejszej sprawie wniosek o stwierdzenie nadpłaty z tego tytułu dotyczył miesiąca listopada 2004 roku.

Zgodnie z pierwotną deklaracją Spółka uiszczała zobowiązanie w podatku akcyzowym od sprzedanego w poszczególnych miesiącach piwa, przyjmując, że wartość stopni Plato piwa x wynosiła 14,5 a wartość stopni piwa y. Obecnie natomiast skarżąca spółka twierdzi, że wartość ta wynosi odpowiednio 8,8 i 10,00 . Spółka wyjaśniła przy tym, że piwo aromatyzowane (słodzone) jest produktem powstałym na bazie piwa tradycyjnego, do którego dodano w odpowiednich proporcjach syrop cukrowy, substancje aromatyczne oraz wodę. Operacja mieszania nastąpiła po zakończeniu fermentacji alkoholowej i nie zainicjowała nowego procesu. Ekstrakt brzeczki podstawowej, cieczy, z której otrzymano przedmiotowe piwo, a także piwa bez dodatków, wynosił maksymalnie 8,8% wag (8,8° Plato) dla piwa x i 10 % dla piwa y. Ekstrakt spornego piwa wzrósł do 14,5% i 13,2 % w efekcie zwiększenia gęstości spowodowanego dodaniem syropu cukrowego oraz, w mniejszym stopniu, dodaniem substancji aromatycznych. Wspomniane dodatki nie były obecne w brzeczce podstawowej i nie uczestniczyły w fermentacji alkoholowej. Przy sporządzaniu pierwotnej deklaracji Spółka nie uwzględniła modyfikującego wpływu składników dodanych do piwa, w efekcie czego doszło do zawyżenia podstawy opodatkowania piw aromatyzowanych, a tym samym wysokości zobowiązania podatkowego.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowiły przepisy ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257 ze zm.), zwanej dalej u.p.a. oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie sposobu ustalania podstawy opodatkowania piwa (Dz. U. Nr 70, poz. 635), zwanego dalej rozporządzeniem MF.

Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 u.p.a. opodatkowaniu akcyzą podlega m.in. wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego (pkt 2) oraz sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju (pkt 3). Do wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, o czym stanowi art. 2 pkt 2 u.p.a., należą między innymi napoje alkoholowe określone w załączniku nr 2 do ustawy. W art. 68 ust. 1 cytowanej ustawy do piwa w rozumieniu ustawy zaliczono wyroby wymienione w poz. 13 załącznika nr 2 do ustawy (piwo otrzymywane ze słodu oznaczone symbolem PKWiU 15.96.10-00 i kodem CN 2203 00) oraz wszelkie wyroby będące mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, oznaczone symbolem PKWiU 15.94.10 i kodem CN 2206 00, w których rzeczywista zawartość alkoholu przekracza 0,5% objętości (wymienione w poz. 14 załącznika nr 2 do ustawy).

W art. 68 ust. 3 u.p.a. określono podstawę opodatkowania piwa, przyjmując że jest nią liczba hektolitrów gotowego wyrobu na 1 stopień Plato. Zgodnie natomiast z art. 68 ust. 4 u.p.a. stawka akcyzy dla piwa wynosi 6,86 zł od 1 hektolitra za każdy stopień Plato gotowego wyrobu. W wydanym na podstawie art. 68 ust. 5 u.p.a. rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie sposobu ustalania podstawy opodatkowania piwa przyjęto, że przy ustalaniu podstawy opodatkowania za 1 stopień Plato uważa się 1 % m/m ekstraktu brzeczki podstawowej, obliczony na podstawie zawartości alkoholu oraz ekstraktu rzeczywistego w gotowym wyrobie (§ 1 ust. 1). Natomiast w § 1 ust. 2 rozporządzenia MF stwierdzono, że metody badań stosowane przy oznaczaniu zawartości alkoholu i ekstraktu rzeczywistego w celu ustalenia ekstraktu brzeczki podstawowej, o którym mowa w ust. 1, określa Polska Norma PN-A-79093-2:2000, ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacyjny.

Organy podatkowe przyjęły, że gotowym produktem, o którym mowa w objaśnieniach do stopnia Plato, jest piwo aromatyzowane, to jest napój będący mieszaniną piwa i syropu cukrowego, substancji aromatycznych i wody. Zatem stopień Plato w tym produkcie należy obliczyć według zawartości ekstraktu rzeczywistego oraz alkoholu w tym właśnie produkcie, przy czym za ekstrakt rzeczywisty uznać należy cały stwierdzony ekstrakt w piwie, tj. łącznie ekstrakt pochodzący z brzeczki podstawowej, jak i z dodanych po procesie fermentacji cukrów i dodatków smakowych. Strona uważa natomiast, że ponieważ ustawodawca uzależnił obliczenie akcyzy od piwa i napojów zmieszanych z piwem od zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej wyrażonego w procentach wagowych to oznacza to, że zamiarem jego było uniezależnienie wysokości podatku od wpływu procesów technologicznych dokonywanych w produkcie, w którym zakończyła się fermentacja alkoholowa, takich jak rozcieńczanie wodą i dosładzanie. Biorąc za punkt wyjścia pojęcie brzeczki podstawowej funkcjonujące w browarnictwie strona wskazuje, że ekstrakt w piwie dosładzanym (ekstrakt ogólny, ekstrakt produktu gotowego po usunięciu alkoholu) zawiera w sobie ekstrakt rzeczywisty oraz ekstrakt dodanych po fermentacji cukrów, zatem ekstrakt tych cukrów musi być odjęty od ekstraktu ogólnego aby uzyskać ekstrakt rzeczywisty. Spółka jednocześnie podkreśla, że organy bezzasadnie przypisują jej stanowisko, iż właściwym momentem dla obliczenia stopnia Plato (1 % wagowego brzeczki podstawowej) jest moment produkcji piwa przed wprowadzeniem dodatków (cukru, aromatów i wody).

Strony były natomiast zgodne co do konieczności odwołania się do metod badań zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej w produkcie gotowym ustalonych Polską Normą PN-A-79093-2:2000 "Piwo. Metody badań. Oznaczanie zawartości alkoholu, ekstraktu rzeczywistego i ekstraktu brzeczki podstawowej metodą destylacyjną oraz metodą refraktometryczną", co należało uznać jako uprawnione na gruncie niniejszej sprawy ze względu na wyraźne odesłanie do tych metod wynikające z § 1 ust. 2 rozporządzenia MF, jak również z uwagi na to, że metody te były powszechnie akceptowane i stosowane w branży piwowarskiej. Zgodnie z punktem 2.1.4.3 ww. Polskiej Normy zawartość ekstraktu brzeczki podstawowej, w procentach (m/m), stopnia Plato należało zatem obliczać według wzoru Ballinga:

100 (Er+ 2,066xA)

Eb =

100+ 1,066xA

gdzie:

• Eb - ekstrakt brzeczki podstawowej w % wagowych [%m/m] wyrażony w

stopniach Plato (°Plato)

• A - stężenie alkoholu w % wagowych [%m/m]

• Er - ekstrakt rzeczywisty w gotowym piwie w % wagowych [%m/m]

• 2,066 - ilość ekstraktu odpowiadająca 1 g alkoholu, w gramach

• 1,066 - ubytek ekstraktu podczas fermentacji przypadający na 1 g alkoholu, w gramach.

Przy czym, zdaniem Spółki, wzór Ballinga znajduje zastosowanie wprost jedynie do piwa tradycyjnego, czyli bez takich dodatków jak syrop cukrowy czy substancje aromatyczne. Natomiast posługiwanie się wzorem Ballinga w odniesieniu do piwa aromatyzowanego wymaga uwzględnienia modyfikacji gęstości dokonanej po zakończeniu procesu fermentacji, spowodowanych dodaniem syropu cukru oraz substancji aromatycznych, albowiem wzór Ballinga służy do odtworzenia zawartości ekstraktu w brzeczce podstawowej (roztwór poddawany procesowi fermentacji).

Istota sporu sprowadzała się zatem do prawidłowego ustalenia 1 stopnia Plato, tj. 1% m/m ekstraktu brzeczki podstawowej, od którego zależy wysokość podatku akcyzowego od piwa smakowego. Należy przy tym zauważyć, że ustawodawca nie wyjaśnił znaczenia pojęć specjalistycznych (brzeczka podstawowa, ekstrakt brzeczki podstawowej, ekstrakt rzeczywisty, zawartość ekstraktu rzeczywistego w gotowym wyrobie), którymi posłużył się, określając podstawę opodatkowania i sposób obliczenia podatku akcyzowego. W tym zakresie konieczne było więc odwołanie się do znaczenia tych pojęć we właściwej dla nich dziedzinie, tj. browarnictwie. Taką wiedzę specjalistyczną prezentowała strona skarżąca w toku postępowania podatkowego, przedstawiając opinie prof. A. B i innych specjalistów branżowych na poparcie swojego stanowiska co do znaczenia istotnych pojęć. Organy podatkowe skorzystały natomiast w szczególności z opinii biegłego prof. J. N, sporządzonych w innych analogicznych sprawach, w tym w analogicznych sprawach Spółki dotyczących wcześniejszych okresów rozliczeniowych, jednak ostatecznie jego opinie uznały za nieprzydatne i przedstawiły w decyzji odmienny sposób rozumienia terminów potrzebnych dla określenia podstawy opodatkowania. W szczególności dotyczy to terminów: ekstrakt brzeczki podstawowej i ekstrakt rzeczywisty.

Organ I instancji wyjaśnił w tym względzie, że zawarte w definicji 1° Plato pojęcie "produktu gotowego" należy odnieść do ilości produktu, którego dotyczą czynności skutkujące powstaniem obowiązku podatkowego w akcyzie. Z kolei gotowym wyrobem akcyzowym był napój alkoholowy będący mieszaniną piwa i syropu cukrowego, substancji aromatycznych oraz wody. Ilość stopni Plato należy obliczyć według ekstraktu rzeczywistego oraz alkoholu w gotowym produkcie. Natomiast pominięcie w ekstrakcie rzeczywistym składników dodanych po zakończeniu procesu fermentacji oznaczałoby, że czynności służące oznaczeniu obowiązku podatkowego w akcyzie dotyczyły faktycznie innego produktu gotowego, tj. piwa. Organ zauważył przy tym, że przepisy ustawy o podatku akcyzowym nie umożliwiają przy obliczaniu akcyzy odejmowania od ekstraktu rzeczywistego ilości ekstraktu dodanego, tj. wynikającego z dodania po zakończeniu fermentacji syropu cukrowego.

Z kolei organ odwoławczy w zaskarżonej decyzji stwierdził, że sporne piwo – jak wynika z dokumentów technologicznych i wyjaśnień pełnomocnika Spółki – jest wytwarzane na bazie piwa otrzymanego metodą HGB (a nie na bazie piwa tradycyjnego), a w brzeczce piwa bazowego znajduje się znacząca ilość dodatków surowców niesłodowanych, tj. syropu glukozowego – wbrew twierdzeniom Strony o niewielkim dodatku takich surowców. Ponadto organ podatkowy w zaskarżonej decyzji uznał, że mieszaniny piwa otrzymywanego ze słodu z syropami czy innymi wodnymi roztworami zawierającymi dodatek cukru lub innych środków słodzących oraz aromatycznych (syrop glukozowo-fruktozowy, kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, aromaty, aspartam itp,) są dla celów poboru podatku akcyzowego traktowane jako piwo, a określony w drodze rozporządzenia sposób ustalania podstawy opodatkowania piwa nie zawiera rozróżnienia na piwo otrzymywane ze słodu czy też wyroby będące mieszaniną takiego piwa i napojów bezalkoholowych. Ustawodawca miał przy tym świadomość występowania na rynku różnych rodzajów piwa (jasne, ciemne, smakowe, słodzone, mieszane z napojami bezalkoholowymi np. lemoniadą itd.), wytwarzanych w oparciu o różne technologie (tradycyjna, HGB). Przepisy prawa podatkowego nie wskazują na potrzebę ustalenia, jaka część ekstraktu rzeczywistego w wyrobie gotowym pochodzi z syropów smakowych stanowiących komponent piwa smakowego. Nie uwzględniają także wartości, o jaką zawartość tego ekstraktu wzrosła wskutek dodania tych syropów w procesie produkcyjnym już po zakończonej fermentacji i nie nakazują odjęcia ekstraktu niepochodzącego z brzeczki podstawowej. Przy ustalaniu wysokości podatku akcyzowego od tego wyrobu wyraźnie wskazują na gotowy produkt, a nie na jeden z komponentów surowcowych czy półproduktów.

Posłużenie się przez prawodawcę w omawianym przepisie sformułowaniem "brzeczka podstawowa" jest więc – jak dalej podaje organ odwoławczy - wyrazem autonomii prawa podatkowego i nie może być rozpatrywane przez pryzmat technologicznego rozumienia tego pojęcia. Na gruncie prawa podatkowego możliwe jest dokonanie odrębnego i niezależnego od stosowanych w browarnictwie klasyfikacji, metod i technologii przypisania skutków prawnych określonym zdarzeniom czy też stanom faktycznym. Zatem, także w rozpatrywanym przypadku, zakończenie fermentacji alkoholowej pozostaje całkowicie neutralne dla wymiaru akcyzy, bowiem fermentacja nie jest ostatnim etapem produkcyjnym.

Organ odwoławczy podkreślił, że prawo podatkowe jednoznacznie łączy ustalenie podstawy opodatkowania piwa dopiero z parametrami wyrobu gotowego. Nie można więc zignorować faktu wprowadzenia pewnych składników już po zakończonej fermentacji, w procesie produkcyjnym. Mamy wobec tego do czynienia z sytuacją, w której w ujęciu technologicznym, dodatek syropu nie przyczyni się do zmiany zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej, natomiast z punktu widzenia prawa podatkowego, w wyniku wykonania tej czynności wzrośnie zawartość ekstraktu rzeczywistego skutkująca powstaniem obowiązku podatkowego w stosunku do ekstraktu rzeczywistego i alkoholu w tak otrzymanym wyrobie gotowym.

Powyższe oznacza, że pomimo, iż organy ustaliły znaczenie specjalistycznych pojęć w browarnictwie, w szczególności za pomocą zgromadzonych opinii biegłego, to jednak nie posłużyły się nimi przy obliczaniu stopnia Plato dla wyliczenia należnego podatku akcyzowego. W ten sposób organy odstąpiły od przyjęcia znaczenia specjalistycznych pojęć istotnych dla obliczenia stopnia Plato ustalonych w browarnictwie, przyjmując na potrzeby niniejszego postępowania własne rozumienie tych pojęć, przypisując im normatywny charakter. Takie stanowisko, zdaniem Sądu, jest nie do zaakceptowania. Skoro bowiem ustawodawca w istotnym w sprawie okresie nie zdefiniował tych pojęć na potrzeby podatku akcyzowego, organy nie mogą, odwołując się do autonomii prawa podatkowego, nadawać im znaczeń nie wynikających z definicji ustawowych, a jednocześnie oderwanych od powszechnie akceptowanych we właściwej dla nich dziedzinie. Przeciwnie, w tej sytuacji, jak już zasygnalizowano powyżej, konieczne jest odwołanie się właśnie do definicji z zakresu browarnictwa. Oznacza to, że organy winny uwzględnić znaczenie istotnych w sprawie pojęć specjalistycznych wynikające ze zgromadzonego materiału dowodowego, w tym w szczególności z opinii biegłego. W konsekwencji dla właściwego ustalenia zawartości brzeczki podstawowej należało przy obliczaniu zawartości ekstraktu rzeczywistego w gotowym produkcie odliczać zawarte w tym produkcie dodatki smakowe, w szczególności cukier, syrop itp.

Taka konieczność wynika z ustaleń samego organu odwoławczego, który opierając się na zebranym materiale dowodowym, w szczególności opiniach i wyjaśnieniach biegłego prof. J. N pochodzących z analogicznych postępowań podatkowych, wyjaśnił istotę ekstraktu brzeczki podstawowej i ekstraktu rzeczywistego. Czyniąc to, organ m.in. przywołał pogląd prof. J. N który stwierdził, że w przypadku piw dosładzanych, w celu prawidłowego obliczenia ekstraktu brzeczki podstawowej należy od ekstraktu rzeczywistego odjąć ilość dodanych cukrów. Zdaniem biegłego metody laboratoryjne mogą być stosowane do oceny zawartości alkoholu i ekstraktu rzeczywistego w dosładzanym wyrobie gotowym, jednak dla wykorzystania ich do wzoru Ballinga dla oceny obliczeniowej ekstraktu brzeczki podstawowej należy dokonać korekty wynikającej z dodatku ekstraktu w trakcie procesu technologicznego, ale po procesie fermentacji. Natomiast ekstrakt oznaczony tą samą metodą laboratoryjną w piwie dosładzanym biegły nazwał "ekstraktem produktu gotowego oznaczonego po usunięciu alkoholu". Wskazał nadto, że w literaturze naukowej sumę ekstraktu brzeczki podstawowej pochodzącej z piwa, które jest podstawą produktu i ekstraktu wynikającego z dodania do piwa innych substancji, np. słodzących określa się terminem "ekstrakt ogólny".

Powyższe wyjaśnienia biegłego korespondują w tym zakresie ze stanowiskiem Spółki popartym przedłożonymi ekspertyzami specjalisty z dziedziny browarnictwa, z których wynika, że w przypadku piw dosładzanych ekstrakt rzeczywisty nie obejmuje ekstraktu dodatków smakowych. Uwzględnienie tych dodatków smakowych prowadziłoby natomiast do ustalenia ekstraktu ogólnego gotowego produktu (piwa aromatyzowanego), a nie jego ekstraktu rzeczywistego. Oznaczałoby to również uwzględnienie w ekstrakcie brzeczki podstawowej składników niepochodzących z brzeczki podstawowej.

Nieuprawnione jest przy tym stanowisko organów, że nieuwzględnienie w ekstrakcie rzeczywistym składników dodanych już po zakończeniu fermentacji oznaczałoby, że czynności skutkujące powstaniem obowiązku podatkowego w akcyzie dotyczyłyby faktycznie innego produktu gotowego, tj. piwa (a nie piwa aromatyzowanego jako mieszaniny piwa i innych składników). Formułując taką tezę organy zdają się nie rozróżniać przedmiotu opodatkowania od podstawy opodatkowania. Tymczasem – jak wynika z wyżej przywołanej regulacji prawnej – ustawodawca objął podatkiem akcyzowym m.in. wyprowadzenie ze składu podatkowego i sprzedaż wyrobów akcyzowych, w tym piwa słodowego i napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5% (przedmiot opodatkowania). Jednak przy obliczaniu stopnia Plato dla określenia wysokości zobowiązania podatkowego wskazał na konieczność uwzględniania ekstraktu brzeczki podstawowej, ustalonego na podstawie zawartości alkoholu oraz ekstraktu rzeczywistego w produkcie gotowym (podstawa opodatkowania). Odliczenie ekstraktu dodatków smakowych przy obliczaniu stopnia Plato w przypadku piwa aromatyzowanego oznacza zatem jedynie uwzględnienie ekstraktu brzeczki podstawowej (z wyłączeniem składników niepochodzących z brzeczki podstawowej), tak jak ma to miejsce w przypadku piwa słodowego, a więc przyjęcie takiej samej podstawy opodatkowania w przypadku piwa słodowego i aromatyzowanego. Natomiast stanowisko przyjęte przez organy podatkowe prowadzi do zróżnicowania podstawy opodatkowania piwa tradycyjnego i aromatyzowanego poprzez uwzględnianie w ekstrakcie rzeczywistym piwa aromatyzowanego ekstraktu dodatków smakowych. Oznaczałoby to de facto – jak wykazano powyżej – obliczenie stopnia Plato w przypadku piwa aromatyzowanego z uwzględnieniem ekstraktu ogólnego tego piwa, a nie ekstraktu rzeczywistego. W ten sposób doszłoby również do uwzględnienia w ekstrakcie brzeczki podstawowej ekstraktu niepochodzącego z brzeczki podstawowej. Nie znajduje to natomiast uzasadnienia w regulacji prawnej obowiązującej w istotnym w sprawie okresie z uwzględnieniem istotnych pojęć z zakresu browarnictwa wynikających w szczególności z opinii biegłego.

Podkreślić przy tym należy znaczenie w browarnictwie występujących w definicji stopnia Plato pojęć nie było ostatecznie sporne pomiędzy stronami, zatem organ nie był zobowiązany do powoływania dalszych biegłych w celu ustalenia tego znaczenia czy też dalszego uzupełniania zgromadzonych w sprawie opinii w tym zakresie. W związku z powyższym bezzasadne były zarzuty Spółki odnośnie uniemożliwienia jej udziału w przeprowadzaniu dowodu i zadawania pytań biegłemu – prof. J. N, niezależnie od tego, że Strona w toku postępowania podatkowego miała możliwość zapoznania się z opiniami biegłego i w konsekwencji przedstawienia względem nich swojego stanowiska, z czego zresztą skorzystała. W szczególności przedłożyła ekspertyzę prof. A. B, w której odniesiono się do zgromadzonych dowodów z udziałem powołanego w sprawie biegłego. Skarżąca zrealizowała zatem swoje uprawnienia wynikające z art. 190 § 2 Ordynacji podatkowej, czynnie biorąc udział w toczącym się postępowaniu. Spór pomiędzy stronami powstał natomiast wskutek tego, że organ podatkowy nadał inne znaczenie pojęciom zawartym w przepisach prawa (użytym w definicji stopnia Plato), a takie działanie organu – jak wykazano powyżej, należało uznać za nieprawidłowe.

Bezzasadne w opinii Sądu, było również powoływanie się przez organ odwoławczy dla potwierdzenia swojego stanowiska w powyższym zakresie na regulację zawartą w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 13 lutego 2009 r. w sprawie metod ustalania parametrów służących do określenia podstawy opodatkowania piwa (Dz. U. Nr 32, poz. 224), która, zdaniem organu odwoławczego, została wprowadzona w celu wyeliminowania wcześniejszych wątpliwości, jak należy rozumieć poszczególne elementy składowe, niezbędne do obliczenia zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej. Definicje poszczególnych pojęć zostały zawarte w § 2 przedmiotowego rozporządzenia. Zawartość ekstraktu rzeczywistego została zdefiniowana jako "ułamek masowy ekstraktu w gotowym wyrobie, bez względu na fazę produkcji, w której ten ekstrakt został wprowadzony do piwa, wyrażony w procentach m/m, obliczony na podstawie zawartości alkoholu oraz ekstraktu w gotowym wyrobie, oznaczony zgodnie z Polską Normą PN-A-79093-2:2000". W odniesieniu do istotnego w sprawie okresu, tj. kwietnia 2007 roku powyższa regulacja nie obowiązywała, zatem odwołanie się do niej na gruncie niniejszej sprawy jest nieuprawnione. Zakładając racjonalność prawodawcy, należy uznać, że dopiero z momentem jej wejścia w życie intencją ustawodawcy było przyjęcie określonego w niej znaczenia pojęć i to niezależnie od ich wykładni, od której z powyższych względów należy również odstąpić na łamach przedmiotowej sprawy.

Co do sposobu obliczenia stopnia Plato z odliczeniem dodatków smakowych, należy zwrócić uwagę, że Spółka we wniosku o stwierdzenie nadpłaty podniosła, że ustalenie zawartości cukru w gotowym wyrobie może nastąpić na drodze laboratoryjnej lub na podstawie dokumentów dotyczących technologii produkcji. Jednocześnie Spółka przedstawiła wyliczenie stopnia Plato na poziomie 8,8 na dla piwa x - z zastosowanym odliczeniem dodatków smakowych, posiłkując się w tym zakresie sporządzoną na jej zlecenie ekspertyzą specjalisty. W związku z powyższym organy winny w pierwszej kolejności zweryfikować w tym zakresie wyliczenie przedstawione przez Spółkę. W tym zakresie organy winny uwzględnić w szczególności stanowisko Spółki wsparte przedłożoną ekspertyzą prof. A. B, który wskazywał, że zawarty w produkcie gotowym cukier należy osobno oznaczyć analitycznie i odjąć od ekstraktu rzeczywistego piwa, przed podstawieniem do wzoru Ballinga, lub opierając się na instrukcji technologicznej, odjąć cukier dodany po fermentacji od ekstraktu ogólnego, na niesłusznej podstawie obliczonego jako ekstrakt brzeczki podstawowej z parametrów dosłodzonego piwa, podstawionych do wzoru Ballinga. Natomiast w razie zastrzeżeń co do prawidłowości wyliczenia przedstawionego przez Spółkę organ winien dokonać stosownych obliczeń we własnym zakresie, powołując jednak w tym celu biegłego na podstawie art. 197 § 1 Ordynacji podatkowej. Stopień Plato wymaga bowiem obliczenia przez osobę dysponującą fachową wiedzą z zakresu browarnictwa. Z kolei zadaniem organów podatkowych będzie określenie wysokości podatku akcyzowego przy uwzględnieniu stopnia Plato wyliczonego w opinii biegłego.

W świetle powyższych rozważań Sąd stwierdził, że w niniejszej sprawie doszło do naruszenia art. 180 § 1, art. 181, art. 187 § 1, art. 191 i art. 197 Ordynacji podatkowej w zw. z powołanymi przepisami ustawy o podatku akcyzowym i rozporządzenia MF wskutek nieuwzględnienia zgromadzonych opinii biegłego oraz pozostałego materiału dowodowego w zakresie wyjaśnienia pojęć specjalistycznych i w konsekwencji sposobu obliczenia stopni Plato (zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej) w piwie dosładzanym, a także braku należytej weryfikacji obliczeń stopni Plato podanych przez podatnika we wniosku o stwierdzenie nadpłaty wraz z korektą deklaracji podatkowej i to – w razie potrzeby – z wykorzystaniem udziału biegłego w tym zakresie. W związku z powyższym bezprzedmiotowe stały się natomiast zarzuty Spółki dotyczące badań przeprowadzonych przez Laboratorium Celne, które nie mogą być wykorzystane na potrzeby niniejszego postępowania. W konsekwencji przedwczesne byłoby również odnoszenie się na tym etapie postępowania do zarzutów Spółki co do matematycznych wyliczeń podatku akcyzowego.

Natomiast po ponownym wyliczeniu stopni Plato dla spornych wyrobów i po ewentualnym ustaleniu, że podstawa opodatkowania i w rezultacie wysokość należnego podatku akcyzowego powinna być niższa niż wynika to z pierwotnej deklaracji strony, organy podatkowe ponownie również powinny się zająć kwestią uszczerbku majątkowego, jaki ewentualnie poniósł podatnik, dokonując zapłaty zawyżonego podatku. W ocenie Sądu w świetle zebranego materiału przedwczesne jest twierdzenie organu, że skarżąca Spółka płacąc ewentualnie zawyżony podatek akcyzowy nie poniosła uszczerbku majątkowego. W dotychczasowym postępowaniu nie zostało bowiem zbadane przez organ podatkowy, czy zapłacony przez podatnika podatek akcyzowy z tytułu sprzedaży piwa został przerzucony, w sensie ekonomicznym, na nabywców piwa. Stosownie bowiem do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22.06.2011 r., podjętej w składzie całej Izby Gospodarczej, w sprawie o sygn. akt I GPS 1/11 (LEX nr 824345), "nie jest nadpłatą kwota podatku akcyzowego uiszczona z tytułu sprzedaży energii elektrycznej w sytuacji, w której ten kto ją uiścił nie poniósł z tego tytułu uszczerbku majątkowego". Wprawdzie sentencja uchwały nie wiąże sądu orzekającego w tej sprawie, bowiem jest to uchwała podjęta w konkretnej sprawie, w trybie art. 15 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), zwanej dalej P.p.s.a. i dotyczy innego wyrobu akcyzowego (energii elektrycznej, a nie piwa), jednak cyt. uchwała ma zastosowanie w sprawie w zakresie wyrażonych w niej poglądów co do instytucji nadpłaty uregulowanej w art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej.

Zgodnie ze stanowiskiem NSA wyrażonym w powyższej uchwale instytucja zwrotu nadpłaty podatku (art. 72 i nast. Ordynacji podatkowej) jest ustawową procedurą umożliwiającą podatnikowi realizację majątkowego roszczenia restytucyjnego, podlegającego ochronie konstytucyjnej, na podstawie art. 64 ust. 1 Konstytucji RP. Treścią tego roszczenia jest możliwość żądania przywrócenia do majątku podatnika środków, które z tego majątku wyszły (zostały wyegzekwowane) bezpośrednio na skutek obowiązywania normy podatkowej, która następnie okazała się obarczona wadą prawną. Ochronę konstytucyjną uzyskuje w takiej sytuacji interes podatnika sprowadzający się do restytucji straty, jaką spowodowała w jego substancji majątkowej niezgodna z prawem norma podatkowa. Oznacza to, że warunkiem ochrony podatnika w tym postępowaniu jest powstanie uszczerbku majątkowego bezpośrednio na skutek zapłaty podatku. Natomiast, jeżeli po stronie podatnika wystąpił inny uszczerbek (majątkowy bądź niemajątkowy), pozostający w adekwatnym związku przyczynowym z wadliwością podstawy opodatkowania, to zdaniem Sądu, uszczerbek taki może podlegać kompensacji, aczkolwiek nie w postępowaniu podatkowym prowadzonym w trybie art. 72 i nast. Ordynacji podatkowej, lecz w sądowym postępowaniu odszkodowawczym, toczącym się na podstawie art. 417 i nast. Kodeksu cywilnego. Jednym słowem, na przykład obniżenie sprzedaży w związku z koniecznością podwyższenia ceny o podatek akcyzowy, co często jest podnoszone przez wnioskodawców, może ewentualnie stanowić podstawę do wystąpienia na drogę sądową z roszczeniem odszkodowawczym, a nie wszczęcia postępowania podatkowego.

W rozpoznawanej sprawie ewentualna nadpłata również powstała z powodu wadliwie określonej podstawy opodatkowania (przy założeniu, że taka nadpłata faktycznie powstała w okolicznościach tej sprawy), chociaż nie na skutek obowiązywania normy podatkowej obarczonej wadą prawną, lecz wskutek stanowiska organów podatkowych wyrażonego w 2001 r. w decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego i odmawiającej stwierdzenia nadpłaty.

W powołanej uchwale NSA wskazał również, że istotą procedury zwrotu nadpłaty – z założenia uproszczonej, mniej skomplikowanej w porównaniu do postępowania odszkodowawczego – jest przywrócenie do majątku jednostki środków, które wyszły z tego majątku bezpośrednio na skutek zapłacenia nienależnego podatku, oczywiście pod warunkiem, że na skutek zapłacenia nienależnego podatku w ogóle wyszły z majątku podatnika jakiekolwiek środki. Można więc powiedzieć, że mechanizm ten pełni funkcję, przede wszystkim, restytucyjną, a nie kompensacyjną.

Wobec powyższego, zdaniem sądu orzekającego w niniejszej sprawie, należy uznać, że podatnik płacąc zawyżony podatek poniósł uszczerbek majątkowy w sensie ekonomicznym, bowiem zubożył swój majątek (ubyła mu pieniężna równowartość nadpłaty). W świetle uchwały organy podatkowe powinny więc zbadać, czy to zubożenie podatnik zrekompensował sobie z innego, nie swojego majątku, co w przypadku podatku akcyzowego oznacza konieczność zbadania, czy równowartość nadpłaconego podatku została wkalkulowana w cenę wyrobu i odzyskana wskutek sprzedaży towaru w aspekcie ekonomiczno-finansowym. Podkreślić trzeba, że wynikające z konstrukcji podatku akcyzowego, czy też z uregulowań ustawy o cenach domniemanie przerzucania ciężaru ekonomicznego zapłaty akcyzy na odbiorcę końcowego – konsumenta (nabywcę wyrobów akcyzowych, osobę uiszczającą cenę za ten wyrób), na co wskazuje zaskarżona decyzja, nie przesądza jeszcze o tym, że w każdym wypadku będziemy mieli do czynienia z taką właśnie sytuacją. Wykazanie okoliczności z tym związanych, a więc czy zapłacony przez podatnika podatek akcyzowy został przerzucony, w sensie ekonomicznym, na odbiorcę wyrobu akcyzowego, należy do sfery faktów, co oznacza, że organ podatkowy powinien przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, którego granice są wyznaczane każdorazowo przez przedmiot sprawy. Natomiast podatnik zobowiązany jest do aktywnego współdziałania z organem w wyjaśnieniu stanu faktycznego.

Strona przedstawiła w piśmie z dnia 5 lipca 2013 r. analizę ekonomiczną prezentującą, czy nienależnie uiszczony podatek akcyzowy został przerzucony na kontrahentów, z której wynikać ma, że Spółka nie przerzuciła w całości na swoich kontrahentów kosztów zawyżonej akcyzy i to Strona poniosła te koszty w znacznej mierze. Organ podatkowy ustosunkował się do twierdzeń Spółki w tym zakresie w zaskarżonej decyzji, polemizując ze stanowiskiem K. W opinii Sądu jest to niewystarczające, bowiem organ powinien zweryfikować twierdzenia Strony przy pomocy odpowiedniego biegłego, który dokona sprawdzenia przedstawionej analizy na podstawie dokumentacji Spółki i dokona oceny jej poprawności, a w szczególności zawartych w niej wniosków w odniesieniu do miesiąca, za który Strona żąda zwrotu nadpłaty i w zakresie kwestionowanej różnicy. Podkreślić jeszcze raz należy, że to organ ma wykazać, że podatnik nie poniósł ostatecznie uszczerbku majątkowego, a odwołanie się do ogólnych cech podatku akcyzowego jest tu niewystarczające. Dotyczy to zwłaszcza rozważań organu co do zasad kalkulowania cen wyrobów przez przedsiębiorców w ogóle i konkretnie przez S.A. przedstawionych w rozprawie doktorskiej M P i uwzględniania w nich podatku akcyzowego oraz wykazywania w fakturach VAT załączonych do wniosków o zwrot akcyzy od dostaw wewnątrzwspólnotowych. Można przyznać organowi w tym względzie rację, że tak jest co do zasady, natomiast Strona wskazuje, że ta zasada w przypadku spornych piw smakowych nie działała (też opinia prof. Z. W przedłożona przez Spółkę wraz z pismem procesowym z dnia 4 sierpnia 2014r.) i to organ powinien zbadać w celu ustalenia, czy nienależnie zapłacony przez podatnika podatek akcyzowy został w rzeczywistości przerzucony na odbiorcę. Ustalenie tych okoliczności niewątpliwie wymaga czynnego udziału samego podatnika, bez względu na to, w jaki sposób jest prawnie rozłożony ciężar dowodu. Wynikający z art. 122 Ordynacji podatkowej dla organu podatkowego obowiązek podejmowania wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym nie oznacza, że podatnik jest całkowicie zwolniony z obowiązku współdziałania z organem podatkowym w celu wykazania podstawowych kwestii dla ustalenia rozmiaru i okoliczności powstania uszczerbku w majątku podatnika z tytułu zapłaty podatku akcyzowego. Przyjęcie odmiennego poglądu nie znajduje również oparcia w art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej stanowiącego procesową gwarancję art. 122 powołanej ustawy. Nie ulega wątpliwości, że wynikający z niego obowiązek wszechstronnego zebrania materiału dowodowego i rozpatrzenia go w sposób wyczerpujący zobowiązuje organ podatkowy do starannego działania, lecz z drugiej strony tworzy podstawę prawną dla działań tego organu, na przykład, gdy chodzi o prawo żądania przedłożenia przez podatnika niezbędnych do końcowego załatwienia sprawy dokumentów.

W powyższym zakresie doszło więc do naruszenia art. 122, art. 180 § 1, art. 187 § 1, art. 191 i art. 197 § 1 Ordynacji podatkowej wskutek niewyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych, także z wykorzystaniem udziału biegłego, w celu ustalenia, czy ciężar ekonomiczny ewentualnie nadpłaconego podatku akcyzowego został w całości przerzucony przez skarżącą Spółkę na nabywców piwa smakowego.

Wbrew zarzutom skargi, w sprawie nie mogło natomiast dojść do naruszenia art. 29 ust. 1 i ust. 20 ustawy o podatku od towarów i usług oraz art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o cenach - poprzez ich niewłaściwe zastosowanie - już z tego względu, że przepisy te nie stanowiły podstawy prawnej rozstrzygnięcia, a więc nie były przez organ stosowane. W zaskarżonej decyzji organ jedynie odwołał się do tych przepisów, mając na celu wykazanie, że Spółka jako producent piwa mogła swobodnie wkalkulować koszt akcyzy w cenę sprzedaży piwa aromatyzowanego, ponieważ z woli ustawodawcy w przypadku sprzedaży towarów akcyzowych kwota akcyzy wchodzi również do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług (co wynika z art. 29 ust. 1 i ust. 20 ustawy o podatku od towarów i usług), a zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o cenach podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy uwzględnia się w cenie, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. Jak jednak wcześniej wykazano, argumentacja organu w tym zakresie, także z uwzględnieniem powołanej regulacji prawnej, jednakże bez dostatecznego zbadania konkretnych okoliczności stanu faktycznego, okazała się niewystarczająca.

Biorąc pod uwagę wyżej stwierdzone naruszenia prawa procesowego w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy oraz naruszenia prawa materialnego mające wpływ na wynik sprawy, Sąd stwierdził konieczność wyeliminowania z obrotu prawnego zarówno zaskarżonej decyzji, jak i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji. Wskazania dla organów podatkowych przy ponownym rozpoznaniu sprawy wynikaj9ą z wyżej poczynionych rozważań.

W tym stanie rzeczy Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) w zw. z art. 135 P.p.s.a., orzekł o uchyleniu decyzji organów obu instancji.

O kosztach postępowania oraz o wykonalności zaskarżonej decyzji Sąd postanowił zgodnie z art. 200 P.p.s.a. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490) oraz na podstawie art. 152 P.p.s.a.