Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Fularski, Sędzia WSA Agnieszka Góra – Błaszczykowska, Asesor WSA Karolina Kisielewicz (spr.), po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 18 lutego 2021 r. sprawy ze skargi L.B. na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] lipca 2020 r. nr DS.[...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania 1. uchyla zaskarżone postanowienie, 2. zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na rzecz L.B. kwotę 100 zł (słownie: sto złotych), tytułem zwrotu kosztów postępowania.

L.B. zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie postanowienie z [...] lipca 2020 r. (nr [...]), którym Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych działając na podstawie art. 61 § 1 k.p.a., odmówił skarżącemu wszczęcia postępowania ze skargi z [...] kwietnia 2020 r. dotyczącej niezgodnego z prawem przetwarzania jego danych osobowych przez [...] S.A. z siedzibą w W..

Z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że L.B. w dniu 27 kwietnia 2020 r. złożył do Urzędu Ochrony Danych Osobowych skargę na niezgodne z prawem przetwarzanie przez [...] S.A. jego danych osobowych, zawartych w spisie wyborców prowadzonym przez Gminę S., domagając się usunięcia jego danych osobowych zawartych w przekazanym spisie wyborów oraz nałożenia na [...] kary administracyjnej.

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych postanowieniem z [...] lipca 2020 r. na podstawie art. 61a § 1 k.p.a., odmówił skarżącemu wszczęcia postępowania w tej sprawie.

W uzasadnieniu organ podał, że [...] S.A. przetwarzała sporne dane osobowe wykonując decyzję Prezesa Rady Ministrów z [...] kwietnia 2020 r. (nr [...]), którą polecił [...] S.A. podjęcie i realizację niezbędnych czynności zmierzających do przygotowania przeprowadzenia wyborów na urząd Prezydenta RP w 2020 r. w trybie korespondencyjnym. Prezes UODO powołał się na art. 99 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 695) i wywiódł, że [...] S.A. przetwarzała dane osobowe udostępnione jej przez Gminę S., w celu wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze (art. 6 ust. 1 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE - ogólne rozporządzenie o ochronie danych (Dz.U.UE.L.2016.119.1). Nie ma więc podstaw do stwierdzenia naruszenia przepisów o danych osobowych i w konsekwencji skorzystania z uprawnień naprawczych, o których mowa w art. 58 ust. 2 RODO (np. udzielenia upomnienia). Skoro "wskazany stan naruszenia nie zachodzi", to postępowanie w tej sprawie jest bezprzedmiotowe w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a., a ta bezprzedmiotowość stanowi uzasadnioną przyczynę odmowy wszczęcia postępowania, o której mowa w art. 61a § 1 k.p.a.

L.B. w skardze na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z [...] lipca 2020 r. zarzucił, że zostało wydane z naruszeniem art. 61a, art. 7, art. 77 § 1 i art. 124 § 2 k.p.a. oraz art. 60 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1781) w związku z art. 6 ust. 1 lit. c rozporządzenia RODO i wniósł o jego uchylenie oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Skarżący podniósł m. in., że odmowa wszczęcia postępowania "z innych uzasadnionych przyczyn (art. 61 a § 1 k.p.a.) może nastąpić wówczas, gdy te "inne przyczyny" są widoczne "na pierwszy rzut oka", bez potrzeby przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego przez organ. W zaskarżonym postanowieniu organ nie wskazał uzasadnionej przyczyny odmowy wszczęcia postępowania, wręcz przeciwnie - przeprowadził takie postępowanie, a w nim zgromadził dowody (decyzję Prezesa Rady Ministrów z [...] kwietnia 2020 r.).

Skarżący dodał, że przepis art. 99 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, nie stanowi samoistnej podstawy do przetwarzania przez [...] S.A. danych osobowych z rejestru PESEL. Z powołanego przepisu wynika, że dane te podlegają udostępnieniu operatorowi pocztowemu, do realizacji zadań związanych z organizacją wyborów na urząd Prezydenta RP. Tymczasem nie ma przepisu prawa, który nakładałby na [...] obowiązek organizacji wyborów. Źródłem tego obowiązku nie mogła być, zdaniem skarżącego, decyzja z [...] kwietnia 2020 r., w której Prezes Rady Ministrów na podstawie art. 11 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.), polecił [...] S.A. podjęcie i realizację niezbędnych czynności zmierzających do przygotowania przeprowadzenia wyborów na urząd Prezydenta RP w 2020 r. w trybie korespondencyjnym.

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie z przyczyn wywiedzionych w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z 18 grudnia 2020 r. sygn. akt II SA/Wa 1649/20 na podstawie art. 33 § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.), dopuścił Stowarzyszenie [...] z siedzibą w W. do udziału w postępowaniu na prawach strony.

Stowarzyszenie w piśmie z [...] lutego 2021 r. przedstawiło swoje stanowisko w sprawie, kwestionując zaskarżone rozstrzygnięcie jako wydane z naruszeniem art. 61a k.p.a. oraz art. 6 ust. 1 lit. c rozporządzenia RODO.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego ze skargi L.B. na niezgodne z prawem przetwarzanie jego danych osobowych, narusza prawo i dlatego skarga zasługuje na uwzględnienie.

Z przepisu art. 61a § 1 k.p.a., który był podstawą wydania tego postanowienia, wynika, że gdy żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego w danej sprawie zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych przyczyn jego wszczęcie jest niedopuszczalne, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że przez "inne uzasadnione przyczyny", o których mowa w art. 61a § 1 k.p.a., należy rozumieć takie sytuacje, które w sposób oczywisty stanowią przeszkodę do wszczęcia postępowania, np. gdy w tej samej sprawie postępowanie administracyjne już się toczy albo w sprawie takiej zapadło już rozstrzygnięcie lub gdy w przepisach prawa brak jest podstawy materialnoprawnej do rozpatrzenia żądania w trybie administracyjnym i wydania decyzji załatwiającej wniesione żądanie (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lutego 2014 r., sygn. akt I OSK 2159/12 i z 22 lipca 2014 r., sygn. akt I OSK 1635/14, dostępne na stronie internetowej: nsa.gov.pl/orzecznictwo). Inaczej mówiąc, istnienie "przeszkody" uniemożliwiającej wszczęcie i prowadzenie postępowania musi być oczywiste, dostrzegalne na "pierwszy rzut oka", a więc takie, której ustalenie i wskazanie nie wymaga prowadzenia postępowania wyjaśniającego przez organ (por. np. wyrok WSA z 15 maja 2019 r. II SA/Gd 45/19 (lex nr 2676387). Postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania jest orzeczeniem formalnym, a nie merytorycznym (nie rozstrzyga sprawy co do jej istoty), co prowadzi do wniosku, że w postanowieniu wydanym w trybie art. 61a § 1 k.p.a. organ nie może formułować wniosków i ocen dotyczących meritum żądania (por. np. wyrok NSA z dnia 8 marca 2017 r., sygn. akt II OSK 2600/16).

Zaskarżone postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, ma w istocie charakter merytoryczny, a nie wyłącznie formalny.

Należy przypomnieć, że skarżący w skardze z [...] kwietnia 2020 r. domagał się od Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych wszczęcia postępowania i wydania decyzji nakazującej [...] S.A. usunięcie uchybień w procesie przetwarzania danych osobowych (usunięcie jego danych ze spisu wyborców przekazanego [...] przez Gminę S.), wskazując na to, że w obowiązującym porządku prawnym nie ma przepisu upoważniającego [...] S.A. do realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W konsekwencji nie można przyjąć, że przetwarzanie danych osobowych miało oparcie w art. 6 ust. 1 lit c rozporządzenia RODO, w myśl którego przetwarzanie danych osobowych jest zgodne z prawem, gdy jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze.

Organ w zaskarżonym postanowieniu odniósł się do tego przepisu prawnego i stwierdził, że przetwarzanie danych osobowych miało oparcie w art. 6 ust. 1 lit c rozporządzenia RODO, a konsekwencji nie ma podstaw do zastosowania art. 58 ust. 2 RODO. W istocie więc organ rozpoznał sprawę co do istoty i odmówił wydania pozytywnej dla strony decyzji uwzględniającej jej żądanie, nadając tej odmowie formę rozstrzygnięcia procesowego o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego w tej sprawie.

Organ dokonał merytorycznej oceny żądania objętego wnioskiem w formie rozstrzygnięcia procesowego. Potwierdzeniem "merytorycznego" a nie "formalnego" charakteru tego postanowienia jest zarówno jego treść, jak i skarga oraz pismo uczestnika postępowania (Stowarzyszenia [...]) z [...] lutego 2021 r., w których strony odnosząc się do postanowienia kwestionują m. in. merytoryczne ustalenia organu tam zawarte.

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych w istocie wszczął w niniejszej sprawie postępowanie administracyjne, a następnie zakończył je postanowieniem z [...] lipca 2020 r. o odmowie wszczęcia postępowania z powodu niezasadności żądania, stanowiącego przedmiot wniosku. Zaskarżone postanowienie zostało zatem wydane z naruszeniem art. 61a § 1 k.p.a. i to naruszenie, zdaniem Sądu, mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).

Organ rozpatrując ponownie sprawę weźmie pod uwagę treść art. 104 § 1 i 2 k.p.a., które to przepisy określają formę załatwienia sprawy administracyjnej.

Z przedstawionych powodów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w związku z art. 61a §1 k.p.a., uchylił zaskarżone postanowienie. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 p.p.s.a. Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym, w trybie uproszczonym, na podstawie art. 119 pkt 3 powołanej ustawy.