Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Kuba (spr.) Sędzia NSA Maria Myślińska Sędzia del. WSA Małgorzata Jużków Protokolant Julia Kubasik po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2012 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej [...] w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia [...] stycznia 2011 r. sygn. akt [..] w sprawie ze skargi [..] w W. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [..] września 2009 r. nr [..] w przedmiocie unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę kasacyjną

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 stycznia 2011 r. sygn. akt VI SA/Wa 111/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę J. Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] września 2009 r. nr Sp. [...] w przedmiocie unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy.

Sąd I instancji przyjął za podstawę rozstrzygnięcia następujące ustalenia.

Urząd Patentowy RP decyzją z dna [...] stycznia 2007 r. udzielił na rzecz skarżącej prawa ochronnego na znak towarowy JAVART R-184566.

W dniu [...] grudnia 2007 r. uczestnik postępowania złożył sprzeciw wobec decyzji Urzędu Patentowego RP z dnia [...] stycznia 2007 r. o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy JAVART [...].

W uzasadnieniu sprzeciwu uczestnik podał, że jest uprawniony z rejestracji słownego znaku towarowego JAVA [...] oraz jego odmian, tj. słownych znaków towarowych JAVA COMPATIBILE [...], JAVA DEVELOPER CONFERENCE [...], 100% PURE JAVA [...] oraz JAVASCRIPT [...] przeznaczonych m.in. do oznaczania oprogramowania komputerowego, sprzętu elektronicznego i/lub usług związanych z tymi towarami. Podniósł, iż ww. znaki towarowe oraz znak towarowy JAVART [...] służą do oznaczania podobnych i identycznych towarów, przy czym występujące pomiędzy nimi podobieństwo oznaczeń, rodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd.

W odpowiedzi na powyższy sprzeciw, skarżąca podkreśliła, że w jej ocenie jest on bezpodstawny. W ocenie skarżącej różnice pomiędzy znakami oraz specyficzny sposób funkcjonowania oznaczenia JAVA w obrocie sprawia, że ryzyko błędu jest wyeliminowane, nawet jeżeli istniałoby ryzyko skojarzenia pomiędzy znakami.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] września 2009 r. nr Sp. [...] Urząd Patentowy RP unieważnił prawo ochronne na znak towarowy JAVART [...] udzielone na rzecz J. Sp. z o. o. z/s w W. i przyznał S.M., I. z siedzibą w S.C., Stany Zjednoczone Ameryki od skarżącej kwotę 2.000 zł (słownie: dwa tysiące złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie.

W uzasadnieniu organ wskazał, że art. 132 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo własności przemysłowej stanowi, iż nie udziela się prawa ochronnego na znak towarowy identyczny lub podobny do renomowanego znaku towarowego zarejestrowanego lub zgłoszonego z wcześniejszym pierwszeństwem do rejestracji (o ile znak taki zostanie zarejestrowany) na rzecz innej osoby dla jakichkolwiek towarów, jeżeli mogłoby to przynieść zgłaszającemu nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego. Tak więc art. 132 ust. 2 pkt 3 p.w.p. ma zastosowanie w sprawie, jeśli spełnione są łącznie trzy następujące przesłanki:

1) renoma znaku towarowego z wcześniejszym pierwszeństwem;

2) identyczność lub podobieństwo późniejszego znaku towarowego do renomowanego znaku towarowego;

3) szkodliwość dla odróżniającego charakteru lub renomy znaku z wcześniejszym pierwszeństwem lub uzyskanie przez zgłaszającego nienależnej korzyści.

Organ wskazał, że ustawa Prawo własności przemysłowej nie zawiera definicji znaku towarowego renomowanego.

Dlatego też w tym zakresie, opierając się na orzecznictwie wspólnotowym, krajowym i stanowisku doktryny, organ przyjął, że znak towarowy renomowany to znak towarowy znany wśród znacznej części odbiorców towarów pod tym znakiem na znacznym terytorium danego państwa członkowskiego. Organ wskazał, że uczestnik od 1995 r. stosował znak towarowy JAVA, który jest powiązany z oprogramowaniem komputerowym. Wokół technologii JAVA uczestnika zaczął powstawać przemysł obejmujący setki firm rozpoczynających działalność. Technologia JAVA jest obecna w ponad 6 miliardach urządzeń na całym świecie. Większość serwerów i desktopów na świecie wykorzystuje oprogramowanie marki JAVA. Oprogramowanie JAVA zostało inkorporowane do systemów operacyjnych Microsoft, Apple i IBM, sprawiając, że są one dostępne dla setek milionów użytkowników komputerowych wszędzie na świecie, oraz jest wykorzystywane do rozwijania aplikacji związanych z JAVA przez programistów podmiotów trzecich oraz firmy rozpoczynające działalność, z których wszystkie podlegają umowom licencyjnym pomiędzy uczestnikiem a tymi firmami i programistami. Oprogramowanie to jest dystrybuowane przez uczestnika za pośrednictwem jego stron internetowych, w tym również przez strony internetowe zaprojektowane dla użytkowników z różnych krajów świata, w tym również dla polskich użytkowników. Od grudnia 1995 r. do dnia dzisiejszego uczestnik promuje swoje towary i usługi oznaczone znakiem towarowym JAVA na wystawach przemysłowych, konferencjach i innych prezentacjach na całym świecie. Ponadto udzielił ponad 200 licencji na swoje logo Java Powered Logo producentom urządzeń z kompatybilnymi implementacjami technologii Java, którzy wykorzystują je w swoich reklamach. Produkty JAVA od momentu ich wprowadzenia na rynek były przedmiotem wielu artykułów, które pojawiły się w publikacjach o zasięgu międzynarodowym.

W związku z powyższym w ocenie organu znak towarowy JAVA uczestnika jest znany wśród znacznej części użytkowników komputerów, w tym programistów na całym świecie, w tym także w Polsce i jako taki cieszy się światową renomą w odniesieniu do oprogramowania komputerowego.

Zdaniem organu w rozpatrywanej sprawie zachodzi podobieństwo pomiędzy spornym znakiem towarowym JAVART a renomowanym znakiem towarowym JAVA w takim stopniu, iż odbiorcy będą kojarzyć późniejszy znak towarowy JAVART z renomowanym znakiem towarowym JAVA, nie myląc ich jednak. Sporny znak towarowy JAVART zawiera bowiem w sobie w całości renomowany znak towarowy JAVA, który stanowi rdzeń kwestionowanego znaku towarowego. Grafika tego znaku sprowadza się w istocie do kroju czcionki i kolorystyki składającego się na sporny znak towarowy słowa JAVART i jako taka nie przeważa nad elementem słownym JAVART, który różni się od renomowanego znaku towarowego jedynie dwiema ostatnimi literami R i T. Do zapisu spornego znaku towarowego JAVART w takiej postaci w jakiej jest on chroniony, wbrew twierdzeniu skarżącego użyto litery "V", a nie charakterystycznego znaku zastępującego literę "V". Dodanie w spornym znaku towarowym do słowa JAVA dwóch liter R i T, nie jest wystarczające do tego, aby zmniejszyć podobieństwo istniejące pomiędzy ww. znakami spowodowane występowaniem w obu znakach elementu słownego JAVA, a wręcz przeciwnie. Dodanie do spornego znaku towarowego dwóch liter R i T może sugerować odbiorcom, iż istnieje powiązanie pomiędzy obydwoma znaki. Znak towarowy JAVART może być postrzegany przez odbiorców jako odmiana znaku towarowego JAVA. Wynika to z faktu, iż uczestnik ma zarejestrowanych zarówno w Polsce, jak i zagranicą szereg znaków towarowych z elementem słownym JAVA zarówno dwuczłonowych, np. JAVA COMAPTIBILE, jak i jednoczłonowych, do których - tak jak w spornym znaku - do słowa JAVA dodano dodatkowe litery, np. O i S (JAVAOS) lub O, N i E (JAVAONE).

W ocenie organu, korzystanie przez skarżącego ze spornego znaku towarowego JAVART przywodzącego na myśl renomowany znak towarowy JAVA, który tak jak on przeznaczony jest do oznaczania towarów i usług - ogólnie mówiąc - z branży komputerowej skierowanych dla tej samej grupy odbiorców, tj. użytkowników komputerów i programistów, niewątpliwie stanowi próbę wykorzystania skojarzeń odbiorców ze znakiem towarowym JAVA i tym samym odniesienia rynkowego sukcesu dzięki skorzystaniu z siły tych skojarzeń. W tej sytuacji, w ocenie organu wybór przez skarżącego znaku towarowego JAVART dla towarów i usług z branży komputerowej trudno uznać za przypadkowy. Znak towarowy JAVART będzie się bowiem kojarzył z pozytywnym obrazem renomowanego znaku towarowego JAVA i dzięki temu będzie dawał skarżącemu z prawa ochronnego do spornego znaku towarowego przewagę rynkową nad innymi podmiotami. Przewaga ta nie będzie jednak zależna od jakości towarów lub usług sygnowanych spornym znakiem towarowym lecz będzie prostym przełożeniem renomy i pozytywnych emocji wobec cudzego renomowanego znaku towarowego JAVA.

Wobec powyższego w ocenie organu doszło w sprawie niniejszej do naruszenia art. 132 ust. 2 pkt 3 p.w.p., który to przepis jest samodzielną podstawą wystarczającą do unieważnienia prawa ochronnego na sporny znak towarowy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę wskazał, że podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowił art. 132 ust. 2 pkt 3 p.w.p.

W ocenie Sądu pierwszej instancji w okolicznościach danej sprawy nie doszło do naruszenia powyższego przepisu w sposób mający wpływ na wynik sprawy. Urząd Patentowy RP wyczerpująco uzasadnił podobieństwo znaków JAVA i JAVART, jak również renomę znaku JAVA [...] na całym świecie, w tym również w Polsce. Sąd nie podziela zarzutów skargi, iż technologia Java nie stanowi jakiegokolwiek towaru czy usługi. Znak Java [...], co podkreślił w uzasadnieniu organ, został zarejestrowany dla oznaczania oprogramowania komputerowego (kl. 9), sprzętu komputerowego (kl – 9), kart chipowych, urządzeń elektronicznych i dekoderów (kl. 9) oraz innych towarów i usług z branży komputerowej. Stąd też znajomość oznaczenia JAVA na całym świecie dotyczy nie tylko technologii ale i znaku towarowego, identyfikującego konkretne towary i usługi.

Jak słusznie wykazał uczestnik postępowania, technologia Java jest udostępniana nieodpłatnie tylko dla użytkowników prywatnych, w pozostałym zakresie jej wykorzystywanie przez inne podmioty stanowi źródło dochodu właściciela tego znaku.

W tym stanie rzeczy nie zasługuje na uwzględnienie stanowisko skarżącej, że technologia ta jest upowszechniona na zasadach zbliżonych do domeny publicznej i że jest pojęciem gatunkowym.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, strona skarżąca błędnie przyjmuje, iż w niniejszej sprawie ma zastosowanie art. 156 ust. 1 pkt 3 p.w.p. W myśl powyższego przepisu prawo ochronne na znak towarowy nie daje uprawnionemu prawa do zakazywania używania przez inne osoby w obrocie zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego, jeżeli jest to konieczne dla wskazania przeznaczenia towaru, zwłaszcza gdy chodzi o oferowane części zamienne, akcesoria lub usługi. Taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie, albowiem spółka polska oznaczeniem "Java", które stanowi dominującą część spornego znaku towarowego, posłużyła się dla promowania własnej działalności i uzyskiwania nieusprawiedliwionych zysków.

W ocenie Sądu mylne jest również twierdzenie skarżącej, iż dla wykazania przesłanki uzyskania niezależnych korzyści dla zgłaszającego wymagane jest stwierdzenie działania w granicach zamiaru umyślnego. Wykładnia językowa art. 132 ust. 2 pkt 3 p.w.p. przeczy bowiem stanowisku skarżącej. Przepis ten ma zastosowanie w przypadku każdego zachowania zgłaszającego (niezależnie od rodzaju winy), jeżeli nastawione jest ono na uzyskanie nienależnej korzyści, przy czym wystarczy samo prawdopodobieństwo uzyskania tej korzyści a nie faktyczne poniesienie szkody przez uprawnionego do znaku renomowanego.

J. Sp. z o.o. z siedzibą w W. złożyła skargę kasacyjną, w której zaskarżył wyrok w całości, wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

Zaskarżonemu wyrokowi wnoszący skargę kasacyjną zarzucił:

a) naruszenie prawa materialnego w postaci art. 132 ust 2 pkt. 3 ustawy z dnia z dnia 30 czerwca 2000 roku – Prawo własności przemysłowej, poprzez błędną jego wykładnię oraz zastosowanie i rozstrzygnięcie, że ustalony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że pomiędzy znakiem towarowym będącym przedmiotem prawa skarżącej a znakiem towarowym Java zachodzi podobieństwo w rozumieniu powołanego przepisu oraz że zachodzi przesłanka określona w tym przepisie, w postaci korzyści po stronie skarżącej, o charakterze nienależnym, wynikających z używania zarejestrowanego znaku towarowego,

b) naruszenie prawa materialnego w postaci art. 156 ust. 1 pkt 3 p.w.p. poprzez jego błędną wykładnię i całkowite pominięcie tej normy w toku wyrokowania,

c) naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 141 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu orzeczenia wyczerpujących przesłanek merytorycznych oraz logicznych, w zakresie interpretacji oraz wykładni przepisów materialnych opisanych w pkt 1 i 2 przepisów skargi na tle materiału dowodowego oraz wyczerpujących przyczyn, dla których odmawia zasadności twierdzeń skargi oddalonej wyrokiem, co ma istotne znaczenie dla postępowania, albowiem uniemożliwia prawidłową i pełną kontrolę instancyjną wyroku.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej skarżący zawał argumenty na poparcie powyższych zarzutów.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż jest pozbawiona usprawiedliwionych podstaw.

Zgodnie z przepisem art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, a z urzędu bierze jedynie pod rozwagę nieważność postępowania, która w niniejszej sprawie nie zachodziła.

Rozpatrując w pierwszej kolejności zarzuty naruszenia przepisów postępowania podniesione w ramach podstawy kasacyjnej z art. 174 pkt 2 p.p.s.a., a konkretnie jeden zarzut naruszenia przepisu art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku podstawy materialnoprawnej, a w szczególności w zakresie interpretacji i wykładni przepisów prawa materialnego – należy stwierdzić, że zarzut ten nie mógł być uwzględniony, gdyż skarżący nie wykazał, że tego rodzaju naruszenie przepisu art. 141 § 4 p.p.s.a. mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W myśl art. 141 § 4 p.p.s.a. uzasadnienie wyroku powinno zawierać między innymi przedstawienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia i takie zaprezentowanie podstawy materialnoprawnej zawarte jest w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Sąd I instancji przywołał jako podstawę prawną rozstrzygnięcia przepis art. 132 ust. 2 pkt 3 p.w.p., w myśl którego nie udziela się prawa ochronnego na znak towarowy identyczny lub podobny do renomowanego znaku towarowego zarejestrowanego lub zgłoszonego z wcześniejszym pierwszeństwem do rejestracji (o ile znak taki zostanie zarejestrowany) na rzecz innej osoby dla jakichkolwiek towarów, jeżeli mogłoby to przynieść zgłaszającemu nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego.

Wprawdzie Sąd ten nie przeprowadzał szczegółowej egzegezy poszczególnych elementów i pojęć powyższego przepisu ale w świetle ustalonego prawidłowo stanu faktycznego i niezakwestionowanych ustaleń faktycznych i okoliczności omówionych dokładnie w uzasadnieniu kwestionwoanej decyzji Urzędu Patentowego, przyjętych i zaakceptowanych przez Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku, nie zachodziła konieczność dokonywania pogłębionej wykładni tego przepisu, który jest zrozumiały, gdyż używa pojęć powszechnie wyjaśnionych w orzecznictwie sądowoadministracyjnym.

Przede wszystkim należy podkreślić, że ustalony stan faktyczny wypełnia całkowicie przesłanki z art. 132 ust. 2 pkt 3 p.w.p., zarówno co do podobieństwa zestawionych znaków towarowych, znaczenia znaku towarowego JAVA i jego renomy oraz wpływu zarejestrowania spornego JAVART dla interesów właściciela znaku renomowanego.

Ustalenia faktyczne w zakresie uzyskiwania nienależnych korzyści przez skarżącego poprzez używanie znaku towarowego JAVART były prawidłowe, gdyż wystarczyło wskazanie na prawdopodobieństwo uszczerbku w renomie i korzystania przez skarżącego w sposób nieuprawniony z renomowanego charakteru znaku JAVA i siły pozytywnych skojarzeń, które wywołuje on u odbiorców, co uzasadnił organ w kwestionwoanej decyzji w sposób wyczerpujący i przekonywujący, a Sąd I instancji powtórzył to w części sprawozdawczej swojego uzasadnienia.

Nie zachodziła zatem potrzeba powtórzenia przez Sąd I instancji w jego wywodach wszystkich szczegółowych argumentów organu przytoczonych w części historycznej uzasadnienia, tym bardziej że Sąd je w pełni zaakceptował.

Dlatego też nie można było przyjąć, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawierało istotne braki niepozwalające na prawidłową i pełną kontrolę instancyjną wyroku.

Zarzuty skargi kasacyjnej naruszenia przepisów prawa materialnego, a konkretnie art. 132 ust. 2 pkt 3 p.w.p. i art. 156 ust. 1 pkt 3 p.w.p. także nie zasługiwały na uwzględnienie, gdyż po pierwsze, ich błędną wykładnię skarżący upatruje w ustaleniach faktycznych, które nie zostały skutecznie zakwestionowane, a po drugie, stosując powyższe przepisy organ a następnie Sąd I instancji oparł się na prawidłowo ustalonym stanie faktycznym na podstawie całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, wykazując ich należyte rozumienie.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego nie został naruszony również przepis art. 156 ust. 1 pkt 3 p.w.p., gdyż wyraźnie stwierdzono w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że przepis ten nie miał w sprawie niniejszej zastosowania.

Podkreślono w tym uzasadnieniu, że skarżąca spółka posługiwała się spornym znakiem do promowania własnej działalności i nie zostały spełnione przesłanki z art. 156 ust. 1 pkt 3 p.w.p.

Przepis art. 156 ust. 1 pkt 3 p.w.p. oznacza, że nie można zakazywać używania cudzego znaku dla wskazania pochodzenia towaru lub usługi czy przeznaczenia towaru i tego właściciel znaku towarowego JAVA w tej sprawie skarżącemu nie zakazuje (korzystania przez spółkę z oprogramowania JAVA) ale w tym przypadku istotnie chodziło o identyfikację własnej działalności, a nie dozwolonym użytkiem cudzego znaku towarowego, o którym mówi ww. przepis.

Długotrwała współpraca między stronami: właścicielem znaku towarowego JAVA i skarżąca spółką nie może stanowić usprawiedliwienia naruszenia prawa poprzez uzyskanie na swoją rzecz prawa ochronnego na znak towarowy JAVART.

Skoro brak było usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienie skargi kasacyjnej, to należało tę skargę oddalić na mocy art. 184 p.p.s.a.