Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Jolanta Rudnicka sędzia WSA Małgorzata Boniecka – Płaczkowska (spr.) asesor WSA Sławomir Antoniuk Protokolant referendarz sądowy Aneta Wirkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 października 2006 r. sprawy ze skargi B. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] marca 2006 r. nr [...] w przedmiocie odmowy ustanowienia prawa użytkowania wieczystego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Prezydenta W. z dnia [...] października 2005 r., nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. na rzecz skarżącego B. M. kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

I SA/Wa 1005/06

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją nr [...] z dnia [...] marca 2006 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W., po rozpatrzeniu odwołania B. M. od decyzji nr [...] Prezydenta W. z dnia [...] października 2005 r. o odmowie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu:

- dawnej nieruchomości hip. [...], włączonego w granice działek nr ew. [...]i nr ew. [...]z obr. [...], uregulowanych w KW nr [...],

- dawnej nieruchomości hip. [...], włączonego w granice działek nr ew. [...] i nr [...] z obr. [...], uregulowanych w KW nr [...], oraz działki nr ew. [...]z obr. [...], utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym.

Nieruchomość położona w W. przy dawnej ul. [...] (obecnie[...]), ozn. "[...]" nr [...] rej. hip. [...], dawna nieruchomość hip. [...] oraz dawna nieruchomość hip. [...] znajduje się na terenie objętym działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279).

Z dniem [...] listopada 1945 r. grunty nieruchomości [...], w tym grunt przedmiotowej nieruchomości, na podstawie art. 1 dekretu przeszły na własność gminy W., później Skarbu Państwa. Następnie grunt przedmiotowej nieruchomości z dniem 27 maja 1990 r. stał się z mocy prawa własnością [...] Gminy W. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 15 marca 2000 r. o ustroju Miasta Stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 41, poz. 361 ze zm.) grunt ten stał się własnością Miasta W.

Dotychczasowi właściciele nieruchomości M. i K. małżonkowie M. złożyli wniosek o przyznanie prawa własności czasowej w dniu [...] maja 1949 r., a więc w terminie i trybie przewidzianym w art. 7 ust. 1 dekretu z 26 października 1945 r.

Wniosek został rozpatrzony odmownie decyzją Prezydium Rady Narodowej W. nr [...] z dnia [...] kwietnia 1972 r., w części dotyczącej nieruchomości nr hip. [...].

Dawni właściciele nieruchomości zmarli, a ich spadkobiercami są B. M., Z. C., B. M., M. M. i J. M., każde z nich po 1/5 części.

Grunt dawnej nieruchomości hip. nr [...] w całości został włączony w granice działki nr ew. [...]z obr. [...] uregulowanej w KW nr [...]. Natomiast grunt nieruchomości hip. nr [...] w granice działki nr ew. [...] z obr. [...] uregulowanej w KW nr [...] m² oraz działki nr ew. [...] z obr. [...] – [...] m².

Działka gruntu nr ew. [...] została oddana w użytkowanie wieczyste Spółdzielni Mieszkaniowej "[...]" na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego Rep. A nr [...] w dniu [...] sierpnia 1999 r.

Wniosek z dnia [...] maja 1949 r. w odniesieniu do pozostałej części gruntu ozn. nr hip. [...] oraz nr hip. [...] został rozpatrzony odmownie decyzją wydaną z przez Prezydenta W. w dniu [...] października 2005 r. Organ pierwszej instancji wskazał, iż grunt pochodzący z dawnych nieruchomości nr [...] oraz nr [...] nie może być oddany w użytkowanie wieczyste spadkobiercom dawnych właścicieli, bowiem został już rozdysponowany na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej "[...]", której prawo chronione jest rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych, a ponadto organ administracji nie jest właściwy do zmiany powstałego stosunku cywilnoprawnego jakim jest umowa użytkowania wieczystego i wpis jawny w księdze wieczystej KW nr [...]. Organ pierwszej instancji wskazał również, iż część gruntu o pow. [...]m² pochodzącego z nieruchomości hip. nr [...], który został włączony w granice działki nr ew. [...] stanowi fragment chodnika oraz trawnika i nie może stanowić samodzielnej działki, z której spadkobiercy mogliby korzystać. Fakt ten przesądza o braku możliwości ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu o pow. [...] m2.

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł B. M. Skarżący zarzucił przedmiotowej decyzji obrazę przepisów prawa materialnego oraz obrazę przepisów prawa procesowego i wniósł o jej uchylenie. Podniósł, że decyzja organu pierwszej instancji została wydana z naruszeniem art. 7 ust. 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r., gdyż pierwszeństwo dotychczasowych właścicieli nieruchomości ma charakter bezwzględnie obowiązujący, a do czasu rozpoznania wniosku byłych właścicieli grunt nie mógł być przedmiotem prawa użytkowania wieczystego. Ponadto, skarżący wskazał, iż organ pierwszej instancji naruszył zasadę praworządności uregulowaną w art. 6 kpa, a także przepis art. 107kpa.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. rozpoznając odwołanie wskazało, że przepis art. 7 ust. 1 dekretu określa tryb występowania przez byłych właścicieli gruntów położonych na obszarze W. które na mocy art. 1 tegoż dekretu przeszły na własność gminy W., o przyznanie prawa własności czasowej. Jeżeli nieruchomość [...] objęta działaniem dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze W. znajdowała się w posiadaniu wnioskodawcy, wniosek o przyznanie prawa własności czasowej do gruntu złożony został w odpowiednim terminie, a korzystanie z nieruchomości dało się pogodzić z obowiązującym planem zabudowania, to organ gminy ma obligatoryjny obowiązek uwzględnić wniosek.

Organ podniósł, że jak wynika z akt sprawy wniosek został złożony w terminie przez podmiot uprawniony, tj. właścicieli przedmiotowej nieruchomości.

Wskazał także, że z dyspozycji art. 7 ust. 2 dekretu wynika obowiązek organu administracji rozpatrującego wniosek nie tylko uzyskania informacji o przeznaczeniu określonej nieruchomości w planie zabudowania, lecz także obowiązek wnikliwego rozważenia, czy istnieje możliwość realizowania nadal przez dotychczasowych właścicieli funkcji określonej w tym planie dla danej nieruchomości.

Zdaniem organu drugiej instancji ze względu na okoliczność, iż przedmiotowa nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste należy przede wszystkim rozważyć, czy przyznanie prawa użytkowania wieczystego byłym właścicielom przedmiotowej nieruchomości jest możliwe.

Z ustaleń stanu faktycznego i prawnego wynika, że grunt działki ew. nr [...] został oddany w użytkowanie wieczyste Spółdzielni Mieszkaniowej "[...]". Prawo użytkowania wieczystego wraz z własnością budynków zostało nabyte przez Spółdzielnię Mieszkaniową "[...]" od Gminy W., która była ujawniona w księdze wieczystej jako właściciel przedmiotowej nieruchomości.

Organ podkreślił, że do umowy o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntu oraz przeniesienie własności znajdujących się na tym gruncie budynków stosuje się przepis art. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r., Nr 124, poz. 1361 ze zm.), zgodnie z którym, w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym stanem prawnym, treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną z treści księgi nabył opisane w niej prawo. Ze względu na domniemanie dobrej wiary ustanowione w art. 7 tej ustawy, należy zdaniem organu przyjąć, że prawo użytkowania wieczystego wpisane w księdze wieczystej KW nr [...] na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej "[...]" przysługuje tej Spółdzielni, gdyż chronione jest rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych. Dlatego nie jest możliwe ponowne ustanowienie prawa użytkowania wieczystego na rzecz spadkobierców byłych właścicieli.

Natomiast część gruntu o pow. [...]m² pochodzącego z nieruchomości hip. nr [...]stanowi fragment chodnika przy budynku Spółdzielni Mieszkaniowej "[...]" przy ul. [...]oraz trawnika. W szczególności wobec wskazanej wielkości tej części gruntu i jej aktualnego sposobu użytkowania nie jest możliwe ustanowienie prawa użytkowania wieczystego tej części gruntu.

W ocenie organu odwoławczego organ pierwszej instancji prawidłowo wykazał, że wniosek dotychczasowych właścicieli nie może być pozytywnie rozpoznany.

Na powyższą decyzję skargę w terminie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożył B. M.

Decyzji zarzucił:

- obrazę przepisów prawa materialnego mającą istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279) w związku z art. 138 § 1 pkt 1 kpa polegającą na bezpodstawnym utrzymaniu w mocy decyzji odmawiającej ustanowienia prawa użytkowania wieczystego do gruntu położonego w W. przy ul. [...] (obecnie ul. [...]),

- rażącą obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na wynika sprawy, tj. art. 7 w związku z art. 107 § 1 i 3 kpa poprzez nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy i nie wskazanie podstawy prawnej odmowy ustanowienia prawa użytkowanie wieczystego.

Wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. oraz utrzymującej nią w mocy decyzji Prezydenta W. z dnia [...]października 2005 r.

Skarżący podkreślił, że dekret z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy ustanawiał sztywne reguły, w oparciu o które należało uwzględnić wniosek o przyznanie prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego) do gruntu. Warunki te zostały opisane w treści art. 7 ust. 1 i 2 dekretu. Dekret nie określał żadnych innych negatywnych przesłanek do przyznania prawa użytkowania wieczystego gruntu dotychczasowym właścicielom. Skoro więc zostały spełnione przesłanki o jakich mowa w art. 7 ust. 1 i 2 dekretu, to wówczas organ obowiązany był uwzględnić wniosek o przyznanie prawa użytkowania wieczystego.

Skarżący zarzucił, że zarówno organ pierwszej instancji, jak również organ odwoławczy nie zbadały przesłanki, o której mowa w ust. 2 art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r., a mianowicie, czy oddanie gruntu przy ul. [...]spadkobiercom byłych właścicieli nieruchomości da się pogodzić z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Nie zostało również ustalone nie tylko przeznaczenie tego gruntu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, ale także czy w dacie wydania zaskarżonej decyzji był uchwalony dla tego gruntu plan zagospodarowania przestrzennego.

Ponadto skarżący powołując się na przepis art. 7 kpa w związku z art. 107 § 1 i 3 kpa podkreślił, że organ administracji powinien podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy. Zasada prawdy obiektywnej dotyczy wszystkich postępowań jurysdykcyjnych, a więc prowadzonych przez organy obu instancji. Organ odwoławczy nie może więc orzekać wyłącznie na podstawie dostarczonych akt sprawy, ale sam winien podejmować ocenę, czy zgromadzony w pierwszej instancji materiał dowodowy jest wystarczający i odpowiedni do istniejącego w dniu orzekania stanu prawnego.

Skarżący podniósł, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. nie odniosło się do zarzutów wskazanych w odwołaniu.

Zdaniem skarżącego samo ustanowienie na rzecz osoby trzeciej użytkowania wieczystego gruntów [...] umową zawartą na podstawie decyzji administracyjnej w tym przedmiocie nie powoduje nieodwracalności skutków prawnych decyzji o odmowie przyznania byłemu właścicielowi tych gruntów prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego).

Zarzucił nieważność umowy o oddanie na rzecz innych osób gruntu w użytkowanie wieczyste, zawartej przed rozpoznaniem, zgłoszonego na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy wniosku poprzedniego właściciela o przyznanie użytkowania wieczystego tego gruntu.

Reasumując skarżący podniósł, że konsekwencją wskazanych przez niego uchybień Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. zasadne jest twierdzenie, że organ odwoławczy nie zbadał w sposób wyczerpujący całokształtu materiału będącego podstawą rozstrzygnięcia, co w sposób niewątpliwy miało wpływ na wydane w sprawie rozstrzygnięcie. Nie wskazał także podstawy prawnej odmowy ustanowienia prawa wieczystego użytkowania tego gruntu.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Zgodnie z brzmieniem art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji. Oznacza to, że kontrola sądowoadministracyjna sprowadza się do zbadania, czy organy wydając zaskarżoną decyzję nie naruszyły przepisów prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Ocena dokonywana jest według stanu faktycznego i prawnego na dzień wydania aktu, na podstawie materiału dowodowego zebranego w toku postępowania administracyjnego.

Rozpoznając sprawę w ramach wskazanych kryteriów stwierdzić należy, że skarga jest zasadna, gdyż zaskarżona decyzja oraz decyzja organu pierwszej instancji naruszają prawo.

Podstawą materialnoprawną rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku K. i M. małżonków M. (byłych właścicieli nieruchomości położonej w W. przy ul. [...], obecnie ul. [...]) z [...] maja 1949 r., jest przepis art. 7 ust. 1 i 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279, zwany dalej dekretem). Bezsporne jest, że właściciele wystąpili w terminie ustawowym z wnioskiem o ustanowienie prawa własności czasowej (art. 7 ust. 1 dekretu), a decyzją Prezydium Rady Narodowej Miasta W. z dnia [...]kwietnia 1972 r. rozpoznano wniosek jedynie co do działki nr hip. [...]. Wniosek dekretowy odnośnie działek nr hip [...]i [...] został rozpoznany dopiero decyzją Prezydenta W. z dnia [...] października 2005 r. utrzymaną w mocy zaskarżoną decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z [...]marca 2006 r.

Zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 2 dekretu "gmina uwzględni wniosek, jeżeli korzystanie z gruntu przez dotychczasowego właściciela da się pogodzić z przeznaczeniem gruntu według planu zabudowania". Konstrukcja tego przepisu, zawarta w sformułowaniu "gmina uwzględni wniosek" wskazuje, że jeżeli zachodzi przesłanka określona w tym przepisie, to organ musi podjąć decyzję określoną przepisem prawa. Przesłanką tą jest zgodność korzystania z gruntu z jego przeznaczeniem w planie zagospodarowania przestrzennego. Wystąpienie tej przesłanki obligowało organ do ustanowienia prawa własności czasowej (obecnie prawa użytkowania wieczystego). Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego na gruncie przepisu art. 7 ust. 2 dekretu jest jednolicie utrwalone (np. wyroki z 4 stycznia 1999 r. IV SA 135/98, Lex 47376, z 20 stycznia 1999 r. IV SA 36/97, Lex 47375, z 17 stycznia 2002 r. I SA 1482/00, Lex 81770).

Należy podzielić zarzuty zawarte w skardze, iż organy obydwu instancji nie zbadały przesłanek, o których mowa w art. 7 ust. 2 dekretu, a podstawą odmowy ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu uczyniły okoliczności nie mające doniosłości prawnej w rozumieniu tego przepisu, tj. wcześniejsze oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste innemu podmiotowi, ujawnienie tego prawa w księdze wieczystej oraz zasadę rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Słusznie więc zauważył skarżący w odwołaniu i w skardze, że powyższe uzasadnienie wskazuje, uznaniem przez organ, iż stan jaki zaistniał na nieruchomości wywołał nieodwracalne skutki prawne. Problematyka ewentualnych nieodwracalnych skutków prawnych jest przedmiotem oceny w postępowaniu nadzorczym, a nie zaś w postępowaniu prowadzonym w trybie zwykłym, jak w niniejszej sprawie.

Ponadto należy zauważyć, że do powyższych kwestii podniesionych w odwołaniu oraz do pozostałych zarzutów odwołania organ drugiej instancji nie odniósł się, czym naruszył art. 138 § 1 pkt 1 kpa.

Zasadny jest również zarzut skargi odnośnie nie rozpoznania sprawy na nowo w jej całokształcie przez organ drugiej instancji, który ograniczył się do powtórzenia argumentacji z decyzji pierwszoinstancyjnej.

Reasumując wskazać należy, że zaskarżona decyzja oraz decyzja organu pierwszej instancji zostały wydane z naruszeniem art. 7 ust. 1 dekretu, art. 7, 77, 107 § 1 i 3 kpa, a rodzaj i charakter naruszeń mających istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia uzasadniają uchylenie obydwu decyzji.

Wobec powyższego sąd z mocy art. 145 § 1 pkt. 1) lit. a ) i c) oraz art. 152 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 tej ustawy

Organ ponownie rozpoznając sprawę uwzględni powyższe oceny prawne, tj. ustali czy zostały spełnione przesłanki z art. 7 ust. 1 dekretu.