Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
|
drukuj zapisz |
6110 Podatek od towarów i usług, Prawo pomocy, Dyrektor Izby Celnej, Zwolniono od uiszczenia wpisu w części, I SA/Po 89/08 - Postanowienie WSA w Poznaniu z 2008-03-18, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA
I SA/Po 89/08 - Postanowienie WSA w Poznaniu
|
|
|||
|
2008-01-24 | |||
|
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu | |||
|
Violetta Mielcarek /przewodniczący sprawozdawca/ | |||
|
6110 Podatek od towarów i usług | |||
|
Prawo pomocy | |||
|
Dyrektor Izby Celnej | |||
|
Zwolniono od uiszczenia wpisu w części | |||
|
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 245, art. 246 par. 1 pkt 2 w zw. z art. 258 par. 1 i par. 2 pkt 7 Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. |
|||
Sentencja
Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu – Violetta Mielcarek po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2008r. na posiedzeniu niejawnym wniosku B. J. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez częściowe zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi B. J. na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia [...], Nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia: udzielić skarżącej prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od wpisu od skargi ponad kwotę [...]. /-/V.Mielcarek |
||||
Uzasadnienie
Wpis od skargi wynosi [...]. Wobec tego skarżąca złożyła sporządzony w dniu [...] na urzędowym formularzu wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez częściowe zwolnienie od kosztów sądowych. Jak wynika z uzasadnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżąca podała, że razem z S. J. od [...] do [...] prowadziła działalność gospodarczą jako wspólnicy spółki cywilnej A. s.c., którą zmuszeni byli zakończyć. Działalność ta obejmowała głównie spedycję (obsługę logistyczną przesyłek przeznaczonych na targi i wystawy) i obsługę odpraw celnych w charakterze agencji celnej. Działalność w ostatnim czasie nie przynosiła dochodów, pochłaniała za to duże koszty. Trudności w funkcjonowaniu spowodowane były między innymi sporami: zarówno cywilnoprawnymi jak i administracyjnoprawnymi. W związku z toczącymi się postępowaniami sądowymi z udziałem B. SA w W. – między innymi w sprawie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności o wartości przedmiotu zaskarżenia [...], sygn. akt [...] oraz w sprawie o zapłatę kwoty [...] sygn. akt [...] toczących się przed Sądem Apelacyjnym. W [...] sprawach Sąd Apelacyjny uwzględnił wnioski składane razem ze skargą kasacyjną o zwolnienie od ponoszenia kosztów w zakresie wpisu od skargi uznając, iż nie byli w stanie bez uszczerbku utrzymania koniecznego siebie i rodziny uiścić wpisów od skarg – zwolnił skarżących od opłat częściowo, a mianowicie w [...] przypadkach od kwoty przekraczającej [...] (wysokość wpisów w tych sprawach to: [...]). Ponadto przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym toczą się inne postępowania – łącznie na dzień sporządzenia wniosku jest [...]. W każdej z tych spraw skarżąca została wraz z S. J. wezwana lub też będzie wezwana do uiszczenia wpisów od wnoszonych skarg. Można uznać, iż jednostkowo nie są to znaczne kwoty, jednakże przy takiej ilości spraw kwota staje się wysoka. W [...] sprawach Wojewódzki Sąd Administracyjny uznając, że skarżąca nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego przyznał jej prawo pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od [...] wpisu. Jednakże nawet uwzględniając to zwolnienie łączna kwota wpisów to suma ok. [...]. Skarżąca wskazała, że prowadząc wcześniej działalność gospodarczą uwzględniała zabezpieczenie środków finansowych także na ewentualne spory sądowe lub administracyjne, ale nie była w stanie przewidzieć tak wysokich nakładów, jakie okazują się obecnie do poniesienia. To zabezpieczenie zostało już wyczerpane. Nie do przewidzenia była także łączna wartość sporów prowadzonych w Izbie Celnej, w których jest stroną, a która wynosi blisko [...]. W chwili obecnej skarżąca utrzymuje się z emerytury i wynagrodzenia za pracę. Pełnomocnictwo złożone przez skarżącą oraz S.J. w Kancelarii Radców Prawnych C. Spółka Partnerska gwarantujące obsługę prawną na preferencyjnych zasadach finansowych (ze względu na trudną sytuację materialną) zostało wypowiedziane z powodu narastającej ilości spraw, co w konsekwencji spowodowało konieczność dalszego zwiększenia czasu i nakładu środków przez skarżącą na zajęcie się toczącymi się oraz zakończonymi już postępowaniami. Pomimo rozwodu skarżąca nadal mieszka z S. J. w tym samym domu, będącym własnością ich córki M. Jj. Średnie wydatki miesięczne dotyczące utrzymania gospodarstwa domowego skarżącej to w przybliżeniu: energia elektryczna [...], gaz [...], woda i wywóz nieczystości [...], wywóz śmieci [...], telefon stacjonarny [...], telefon komórkowy [...], abonament RTV i telewizja Cyfra+ [...], podatek od nieruchomości [...], wyżywienie [...], środki czystości [...]. Ponadto na utrzymanie córki studiującej na Uniwersytecie w E. (W.) skarżąca przeznacza miesięcznie ok. [...] tytułem realizacji obowiązku alimentacyjnego. Łączne miesięczne wydatki można zatem oszacować na kwotę [...]. Córka M.J. dysponując kwotą [...], około [...] przeznacza na pokrycie kosztów zakwaterowania, ubezpieczenia oraz czesnego (do którego w znacznej części uzyskuje corocznie dofinansowanie). Pozostałą część pochłaniają koszty wyżywienia i bieżące potrzeby. Żadna z córek nie jest obowiązana i nie jest w stanie finansować kosztów sądowych. Obowiązek alimentacyjny wynikający z ustawy Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy obejmuje tylko finansowanie na wypadek niedostatku i nie dotyczy wpisów sądowych. Z powyższych względów sytuacja materialna w jakiej się znajduje obecnie uniemożliwia jej uiszczenie wpisu sądowego od skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia [...] w kwocie [...], głównie ze względu na łączną kwotę wpisów we wszystkich sprawach prowadzonych przed WSA. Podała, że nie posiada nieruchomości, oszczędności, papierów wartościowych i wartościowych przedmiotów. Mieszka w domu należącym do jej córki. Wskazała, że z tytułu emerytury uzyskuje dochód w kwocie [...], natomiast z tytułu umowy o pracę [...]. Skarżąca jest zatrudniona na stanowisku prezesa D. sp. z o.o. w P. Umowa ta została zawarta na czas nieokreślony, a pracodawcę reprezentował prokurent A. J. D. sp. z o.o. została ustanowiona umową z dnia [...], a udziały w niej objęły córki skarżącej M. J. ([...]) i A. J. ([...]). W roku [...] spółka z o.o. osiągnęła przychód w wysokości [...], poniosła koszty uzyskania przychodów w kwocie [...]. Córka M. J., z którą skarżąca pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, z tytułu udostępnienia biura do korzystania uzyskuje dochód w kwocie [...] oraz otrzymuje od ojca S. J. kwotę [...] na utrzymanie. Wnioskodawczyni podała, że decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jej świadczenie emerytalne zostało z dniem [...] zajęte do wysokości [...] miesięcznie z tytułu prowadzonej egzekucji sądowej w sprawie sygn. akt [...]. Zatem wysokość świadczenia emerytalnego do wypłaty wynosi [...]. Do wniosku załączyła kserokopie decyzji o wykreśleniu jej i S. J. z ewidencji działalności gospodarczej, informację o mieszkaniu przy ul. W. [...] w P., w którym skarżąca jest zameldowana, a które należy do córki A. J., kserokopię aktu notarialnego z dnia [...] Rep. [...], informację o środkach trwałych spółki cywilnej, postanowienie o ustaleniu kosztów postępowania zabezpieczającego, protokół zajęcia i odbioru ruchomości, zajęcia wierzytelności, zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego, postanowienia Sądu Apelacyjnego, umowa o pracę, decyzje ZUS-u, zeznania podatkowe za [...], wyrok Sądu Okręgowego z [...] sygn. akt [...], pismo z Kancelarii Radców Prawnych o wypowiedzenie pełnomocnictwa, wykaz spraw prowadzonych przed WSA, wyciąg z rachunku bankowego za miesiące [...] należącego do skarżącej i S. J. W odpowiedzi na wezwanie z dnia [...] do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy B. J. pismem z dnia [...] wskazała, że córka M. J. nie otrzymuje żadnego stypendium. Zawarta w uzasadnieniu wniosku o przyznanie prawa pomocy informacja o corocznie otrzymywanym dofinansowaniu dotyczy jedynie zwolnienia z opłat za czesne. W konsekwencji zamiast podstawowej opłaty [...] rocznie zobowiązana jest do zapłaty jedynie [...] za każdy rok akademicki. Dofinansowanie to nie polega więc na faktycznym otrzymywaniu przez córkę jakichkolwiek kwot, ale na umniejszeniu kwoty należnej do uiszczenia. Udokumentowanie wydatków dokonywanych przez skarżącą na utrzymanie córki M. J. nie jest możliwe, ponieważ środki potrzebne na pokrycie zarówno kosztów stałych jak i wydatków bieżących przekazuje córce w formie gotówkowej, głównie ze względu na wysokie koszty i prowizje bankowe, które byłyby pobrane za ewentualne przelewy zagraniczne. W związku z tym wykorzystując przyjazdy córki (wakacje letnie oraz przerwy świąteczne) przekazuje jej bezpośrednio odpowiednie kwoty, wystarczające na sfinansowanie całego następnego okresu pobytu za granicą. Do pisma załączyła oświadczenie z dnia [...] – spis czynnych rachunków bankowych, wyciąg z rachunku bankowego za miesiące [...] oraz za miesiąc [...] należącego do niej i do S. J., wyciąg z karty kredytowej, umowę dzierżawy zawartą w dniu [...] w P. miedzy M. J. a D. sp. z o.o., wyciąg z KRS-u, informację o przychodach i kosztach za okres [...], informację na temat zobowiązań wobec A. s.c. z dnia [...], z której wynika, że w [...] A. s.c. wystawiała faktury sprzedaży m.in. za wynajem pracowników, magazynu, zużycie energii elektrycznej na D. sp. z o.o. Zobowiązania spółki z o.o. na koniec [...] w całości zostały spłacone bezpośrednio na rachunek bankowy państwa J., ponieważ spółka cywilna została zlikwidowana. Załączono również wydruk z konta rozrachunkowego za [...]. Wniosek o udzielenie prawa pomocy zasługuje na uwzględnienie tylko w części przez zwolnienie powyżej [...] wpisu od skargi. W świetle art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zasadą jest, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Wyjątkiem od tej zasady jest instytucja prawa pomocy i zgodnie z art. 245 § 1 cyt. ustawy prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (por. art. 245 § 2 i § 3 ustawy). Art. 246 § 1 wyżej powołanej ustawy stanowi, że przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje : 1) w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania; 2) w zakresie częściowym – gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zauważyć należy, że instytucja prawa pomocy wiąże się ściśle z realizacją jednego z podstawowych standardów państwa prawnego, jakim jest prawo do sądu. Stanowi ona wyjątek od ogólnej zasady ponoszenia przez stronę kosztów postępowania i zapewnia osobie znajdującej się w ciężkich warunkach materialnych możność obrony swoich praw przed sądem, mimo braku środków finansowych potrzebnych do poniesienia należnych kosztów sądowych. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu sądowym jest formą dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywoływania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc powinien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa (por. post. SN z dnia 24 września 1984r., sygn. akt II CZ 104/84). Ponadto na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż w orzecznictwie sądowym akcentowany jest wyraźnie pogląd, iż profesjonalny przedsiębiorca winien uwzględnić w procedurze planowania wydatków ewentualność uczestnictwa w postępowaniach sądowych, których potrzeba wyłoni się w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i poczynić konieczne oszczędności na ten cel. Oceniając zasadność wniosku należy wziąć pod uwagę z jednej strony wysokość obciążeń finansowych w danym postępowaniu, a z drugiej szeroko rozumiane możliwości finansowe strony skarżącej. Chodzi więc nie tylko o jej realną sytuację finansową, ale również przyczyny takiego stanu rzeczy. Dlatego też strona nierozważnie rozporządzająca swoim majątkiem powinna liczyć się z konsekwencjami swojego działania, a szczególnie mieć na uwadze, że w sposób świadomy pozbawia się środków koniecznych do prowadzenia postępowania sądowego. Biorąc pod uwagę powyższe zauważa się, że argumentacja skarżącej odnosząca się co do braku jakichkolwiek środków finansowych na pokrycie wpisu należnego od skargi w rozpatrywanej sprawie nie jest wiarygodna. Skarżąca osiąga bowiem stały miesięczny dochód, który jest wyższy od najniższego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Skarżąca, jak oświadczyła, nie posiada żadnego majątku nieruchomego, jednakże z załączonej przez nią do akt sprawy kserokopii aktu notarialnego wynika, że razem z małżonkiem S. J. w dniu [...] przekazała córce M. J. nieruchomość położoną w P. przy ul. K. o pow. [...] wraz z domem o powierzchni [...]. Wartość darowizny określono na kwotę [...]. Na rzecz skarżącej i jej byłego męża ustanowione zostało nieodpłatne prawo użytkowania darowanej nieruchomości na czas nieoznaczony, nie krótszy niż [...]. Zatem badając aktualną sytuację finansową i majątkową skarżącej nasuwa się wniosek, że wnioskodawczyni wyzbyła się swego udziału w majątku wspólnym z S. J. znacznej wartości na rzecz majątku córki nieodpłatnie, natomiast gdy chodzi o obowiązek ponoszenia kosztów sądowych związanych z prowadzoną w przeszłości działalnością gospodarczą wskazuje na budżet państwa, jako źródło pokrycia wydatków wchodzących w zakres tej działalności.. Z oświadczeń skarżącej wynika, że jej córka M. J. posiada znaczny majątek i jest również współudziałowcem sp. z o.o. D.. Zatem argumentacja wniosku dotycząca konieczności finansowego wspierana przez skarżącą studiującej córki nie znajduje potwierdzenia. Skarżąca nie przedłożyła również orzeczenia sądowego, z którego wynikałoby, że nałożony został na nią obowiązek płacenia renty alimentacyjnej na rzecz M. J. w kwocie [...] miesięcznie. Ponadto z załączonych przez skarżącą kserokopii dokumentów wynika, że posiada razem z S. J. rachunek bankowy, na który w okresie [...] wpłynęły środki finansowe w wysokości [...] – średniomiesięcznie kwota około [...]. Wpłaty w wysokości [...] pochodziły od D. sp. z o.o. w P., przy czym kwota [...] z tytułu wynagrodzenia. Środki w wysokości [...] wpłaciła córka A. J., przy czym tytułem umowy pożyczki w kwocie [...]. Ze wskazanego rachunku nie są prowadzone egzekucje. Analiza sytuacji majątkowej wnioskodawczyni za okres [...] prowadzi do wniosku, że suma na wspólnym rachunku bankowym przychodów z tego okresu wyniosła [...]. Zatem skarżąca średniomiesięcznie dysponowała razem z S. J. kwotą około [...]. Wydatki na koszty postępowania sądowoadministracyjnego ponieśli natomiast w w.w okresie w kwocie [...], średniomiesięcznie w kwocie [...]. Zatem analizując wciągi z rachunku bankowego za [...] i za[...] można stwierdzić, że kwota uiszczonych przez skarżącą i jej byłego męża wpisów od skarg jest niższa od kwoty otrzymanej od D. sp. z o.o. tytułem uiszczonych przez w.w spółkę przelewów pieniężnych. Nie obciąża ona zatem kwot wynagrodzenia i otrzymanych świadczeń z ZUS-u (na wyciągach nie wskazano, czy wynagrodzenie i świadczenie z ZUS-u otrzymywała skarżąca, czy S.J.). Ponadto należy zauważyć, że prawa pomocy nie można traktować jako formy kredytu Państwa dla skarżącej, a do czego sprowadzałoby się uwzględnienie wniosku o zwolnienie od wpisu od skargi, tym bardziej, że skarżąca była przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w znacznym rozmiarze. Zatem redukcja wysokości wpisu od kwoty [...] do kwoty [...] stanowi przyznanie prawa pomocy adekwatne do sytuacji majątkowej, finansowej i rodzinnej skarżącej. Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy wzięto pod uwagę fakt, że B. J. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego szereg skarg, w których wystąpiła z wnioskami o częściowe zwolnienie od kosztów sądowych. Wobec powyższego na podstawie art. 245 i art. 246 § 1 pkt 2 w związku z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) postanowiono jak w sentencji. /-/V.Mielcarek |