Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Głowacka – Klimas Sędziowie Sędzia WSA Olga Żurawska-Matusiak Asesor WSA Ewa Marcinkowska (spr.) Protokolant Patrycja Wrońska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 maja 2006r. sprawy ze skargi S. B.V. z siedzibą w W., Holandia na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczpospolitej Polskiej z dnia [...] listopada 2005 r. nr [...] w przedmiocie wniosku o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę

VI SA/Wa 537/06

UZASADNIENIE

S. B.V. z siedzibą w W., Holandia wniósł skargę na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia [...] listopada 2005 r. nr [...] w przedmiocie oddalenia wniosku o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy słowny FEMISTEN.

Z przedstawionych przez organ akt administracyjnych wynika, iż znak towarowy FEMISTEN został zgłoszony do rejestracji w dniu [...] listopada 1999 r. przez G. S.A. dla towarów w klasie 5 (preparaty farmaceutyczne, leki).

G. S.A. z dniem [...] maja 2001 r. zmienił nazwę na G. S.A. z siedzibą w P..

Decyzją z dnia [...] lipca 2003 r. Urząd Patentowy RP udzielił prawa ochronnego na znak towarowy FEMISTEN.

W dniu [...] lipca 2004 r. do Urzędu Patentowego wpłynął sprzeciw S. B.V. z siedzibą w W., Holandia wobec decyzji o udzieleniu prawa ochronnego.

Powołując się na art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych w zw. z art. 246 i art. 315 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 200 r. Prawo własności przemysłowej wskazano, że na rzecz firmy S. B.V. został zarejestrowany w trybie Porozumienia Madryckiego z pierwszeństwem od dnia [...] sierpnia 1994 r. znak towarowy słowny FEMOSTON przeznaczony także do oznaczania towarów w kl. 5.

W uzasadnieniu sprzeciwu podniesiono, że znak towarowy FEMISTEN jest myląco podobny do znaku FEMOSTON zarówno w płaszczyźnie fonetycznej, jak i wizualnej, a obydwa znaki są przeznaczone do oznaczenia tego samego rodzaju towarów. Decyzja o udzieleniu prawa ochronnego na znak FEMISTEN została więc udzielona z naruszeniem przepisu art. 9 ust 1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych.

Uprawniony z rejestracji ustosunkowując się do sprzeciwu wniósł o jego oddalenie wskazując, że teza o podobieństwie fonetycznym jest nieprzekonywująca, gdyż oba znaki różnią się użytymi samogłoskami, co decyduje o ich brzmieniu . Człon "FEMI" wskazuje natomiast na przeznaczenie produktu dla kobiet i wyraźnie różni się od członu "FEMO", co wyraźnie osłabia ewentualne skojarzenia między tymi znakami. Ponadto oba oznaczenia są przeznaczone do oznaczenia różnych grup produktów, a więc również dla innej klienteli. Znak FEMOSTON jest bowiem używany do oznaczenia preparatów farmaceutycznych przeznaczonych do terapii hormonalnej, a więc produktów sprzedawanych wyłącznie z przepisu lekarza. Znak FEMISTEN będzie natomiast przeznaczony do oznaczania innej grupy produktów nie związanych z terapią hormonalną i dostępnych bez recepty.

Uprawniony z rejestracji stwierdził jednocześnie, że dla polubownego rozstrzygnięcia sporu jest gotowy ograniczyć zakres ochrony znaku towarowego FEMISTEN poprzez wyłączenie z ochrony preparatów przeznaczonych do hormonalnej terapii zastępczej.

Z uwagi na stanowisko uprawnionego z rejestracji wobec sprzeciwu Urząd Patentowy na podstawie art. 247 ust. 2 ustawy Prawo własności przemysłowej przekazał sprawę do rozpoznania w trybie postępowania spornego.

W dniu [...] listopada 2005 r. odbyła się rozprawa przed Urzędem Patentowym w trybie postępowania spornego.

Sprzeciwiający podtrzymał sprzeciw wskazując, że uprawniony z rejestracji nie określił dla jakich produktów jest przeznaczony znak towarowy FEMISTEN. Na rynku nie występują bowiem produkty uprawnionego z rejestracji opatrzone tym znakiem.

W załączniku do protokołu rozprawy, precyzując swoje stanowisko podkreślił, że obydwa znaki składają się z 8 liter, z których 6 jest identycznych. Początkowy człon obu znaków "FEM" też jest identyczny. Obydwa znaki są ponadto przeznaczone do oznaczania preparatów farmaceutycznych, które z reguły mają proste opakowania, z prostym napisem. Osoby stosujące preparaty farmaceutyczne odbierają ich nazwy przede wszystkim wizualnie, a więc stopień możliwości pomylenia obydwu znaków i w konsekwencji także oznaczonych nimi preparatów jest bardzo wysoki. Percepcja fonetyczna obu oznaczeń jest też bardzo zbliżona, może więc dojść do mylenia tych preparatów przez odbiorców.

Pełnomocnik uprawnionego z rejestracji oświadczył z kolei na rozprawie, że znak towarowy FEMISTEN będzie przeznaczony dla oznaczania preparatów do pielęgnacji skóry w postaci maści i żelu dostępnych bez recepty. Z uwagi na zawartość substancji farmaceutycznych preparat ten nie może być uznany jako kosmetyk i w związku z tym musi być zarejestrowany prze Komisję ds. Leków. Znak sprzeciwiającego jest natomiast przeznaczony do oznaczenia leku hormonalnego sprzedawanego tylko w aptekach na receptę i występującego w postaci tabletek, plastrów lub zastrzyków. Pełnomocnik uprawnionego z rejestracji wyraził ponownie gotowość ograniczenia zakresu ochrony znaku towarowego FEMISTEN.

Urząd Patentowy RP decyzją z dnia [...] listopada 2005 r. oddalił wniosek o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy FEMINTEN.

W uzasadnieniu decyzji stwierdził, że w jego ocenie nie zachodzi podobieństwo oznaczeń, o którym mowa w art. 9 ust 1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych mogące wprowadzić w błąd odbiorców, co do pochodzenia towarów. Jest to widoczne szczególnie w warstwie znaczeniowej bowiem oba znaki rozpatrywane jako całość mają charakter fantazyjny. Przy czym człon "FEMI" w znaku FEMISTEN wskazuje, że produkt opatrywany takim oznaczeniem przeznaczony jest dla kobiet. Pewne podobieństwo występuje w strukturze i brzmieniu tych oznaczeń (oba znaki mają identyczną liczbę liter i sylab, a różnica sprowadza się do odmienności samogłosek w tych oznaczeniach), jednak nie stwarza ono w ocenie organu niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd odbiorców, co do pochodzenia towaru od określonego przedsiębiorcy. Znak FEMOSTON przeznaczony jest bowiem do oznaczania preparatów farmaceutycznych stosowanych w terapii hormonalnej, wydawanych jedynie na podstawie recepty, a więc trafiających do klienta za pośrednictwem lekarzy i farmaceutów. Znak FEMISTEN przeznaczony jest natomiast do oznaczania produktów do pielęgnacji skóry, dostępnych bez recepty, nie związanych z terapią hormonalną. Podkreślono przy tym, że nabywcami produktów o charakterze farmaceutycznym są osoby dorosłe, które z uwagi na nieobojętny wpływ na organizm tego typu produktów, z namysłem dokonują ich wyboru zwracając uwagę na ich skład, przeznaczenie, sposób działania itp.

W skardze na tę decyzję wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie pełnomocnik skarżącego S. B.V. zarzucił organowi naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych w zw. z art. 315 ust. 3 ustawy Prawo własności przemysłowej oraz naruszenie przepisów postępowania, a w szczególności art. 7 oraz art. 77 § 1 i § 4 kpa, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu skargi zarzucił, że Urząd Patentowy ocenił stopień podobieństwa towarów bez należytej staranności i uwzględnienia stanu prawnego. Firma S. B.V. ma bowiem prawo używać znaku towarowego FEMOSTON w obrocie dla dowolnych preparatów i substancji farmaceutycznych. Podobnie uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy FEMISTEN też może go użyć dla dowolnych preparatów farmaceutycznych i leków. Zapewnienia pełnomocnika uprawnionego z rejestracji, że znak będzie używany dla oznaczenia preparatów do pielęgnacji skóry, nie mają więc znaczenia, gdyż uprawniony może zmienić swój zamiar i użyć tego oznaczenia np: do oznaczenia środków hormonalnych.

Ocena stopnia podobieństw obu oznaczeń dokonana przez Urząd Patentowy wskazuje natomiast na brak konsekwencji. Urząd stwierdził najpierw, że są to oznaczenia fantazyjne nic nie oznaczające, a następnie stwierdził, że człon "FEMI" w znaku FEMISTEN wyraźnie sugeruje, że produkt opatrywany takim oznaczeniem przeznaczony jest dla kobiet. Ponadto Urząd Patentowy nie stwierdził jednoznacznie, czy występuje podobieństwo w strukturze i brzmieniu tych oznaczeń. Oba oznaczenia zostały zarejestrowane jako znaki słowne, a więc są chronione niezależnie od ich formy przedstawieniowej. Znak towarowy FEMOSTON jest od wielu lat używany w Polsce intensywnie dla oznaczenia produktów farmaceutycznych. Wprowadzenie więc na polski rynek produktów farmaceutycznych opatrzonych tak bardzo podobnym znakiem towarowym FEMISTEN budzi uzasadnione obawy, że będzie dochodziło do wprowadzania w błąd potencjalnych nabywców tych produktów, a nawet do niebezpiecznych dla zdrowia pomyłek. Wskazano przy tym, że trwają intensywne prace nad wprowadzeniem na rynek środków hormonalnych w postaci maści, kremów i żeli. W konkluzji pełnomocnik skarżącego stwierdził, że Urząd Patentowy nie rozpatrzył sprawy we wszystkich aspektach naruszając tym samym przepisy postępowania administracyjnego.

Urząd Patentowy w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie podkreślając, ze zaskarżona decyzja została wydana w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Dokonana analiza podobieństw towarów, dla których przeznaczone są przeciwstawne oznaczenia oraz kwestia oceny możliwości wprowadzenia w błąd potencjalnych odbiorców została natomiast przeprowadzona w sposób wszechstronny, uwzględniający wszystkie okoliczności przedmiotowej sprawy. W treści decyzji określono jednoznacznie charakter towarów opatrywanych porównywalnymi znakami, przeznaczenie tych produktów i rynek, na którym są lub mają być oferowane.

Analiza porównawcza tych oznaczeń jako całości prowadzi do wniosku, że znaki te oceniane jako całość mają charakter fantazyjny. Natomiast bardziej szczegółowa analiza porównawcza wskazuje, że człon "FEMI" sugeruje krąg odbiorców do których adresowany jest produkt – element ten nie ma więc charakteru fantazyjnego, w przeciwieństwie do członu "FEMO" w przeciwstawnym znaku, który nie budzi skojarzeń. W warstwie fonetycznej i wizualnej występuje podobieństwo między tymi oznaczeniami jednak nie jest ono ewidentne z uwagi na odmienność samogłosek użytych w obu oznaczeniach. Oddalenie wniosku o unieważnienie prawa ochronnego nastąpiło więc w oparciu o stwierdzenie braku jednorodzajowości przeciwstawnych towarów i możliwości wprowadzenia w błąd potencjalnych odbiorców, a więc na skutek braku wszystkich przesłanek z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych. Skarżący podnosząc w skardze zarzut naruszenia przepisów postępowania nie sprecyzował natomiast, na czym polegało naruszenie tych przepisów oraz nie uzasadnił w należyty sposób, że uchybienie to miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Sądy administracyjne powołane są do badania legalności, czyli zgodności zaskarżonych decyzji lub postanowień z przepisami prawa materialnego i przepisami postępowania, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji lub postanowienia.

Sąd administracyjny nie bada natomiast celowości, czy też słuszności zaskarżonego aktu.

Skarga wniesiona przez S. B.V. z siedzibą w W., Holandia nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż Sąd nie stwierdził, aby zaskarżona decyzja Urzędu Patentowego RP z dnia [...] listopada 2005 r. została wydana z naruszeniem prawa.

Z uwagi na to, że sporny znak towarowy FEMISTEN został zgłoszony do rejestracji w dniu [...] listopada 1999 r., na podstawie art. 315 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, w sprawie tej do oceny ustawowych warunków wymaganych do uzyskania prawa ochronnego zastosowanie miały przepisy ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych.

Urząd Patentowy, w oparciu o art. 247 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, rozpoznał sprawę o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy FEMISTEN w trybie postępowania spornego, w związku z wniesieniem sprzeciwu przez S. B.V. z siedzibą w W., Holandia wobec prawomocnej decyzji o udzieleniu prawa ochronnego oraz uznaniu sprzeciwu przez uprawnionego z prawa ochronnego za bezzasadny.

S. B.V. oparł sprzeciw na zarzucie naruszenia art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych.

Urząd Patentowy oddalił wniosek uznając, iż w świetle art. 9 ust.1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych brak jest podstaw do unieważnienia prawa ochronnego, gdyż nie zachodzi podobieństwo między przeciwstawnymi oznaczeniami w stopniu mogącym wprowadzić w błąd odbiorców, co do pochodzenia towarów.

Art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych stanowi, że niedopuszczalna jest rejestracja znaku dla towarów tego samego rodzaju jeżeli jest on podobny w takim stopniu do znaku towarowego zarejestrowanego na rzecz innego przedsiębiorstwa, że w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego mógłby wprowadzić w błąd odbiorców co do pochodzenia towaru.

Stosownie do tego przepisu, przeszkodę do rejestracji stanowi więc prawo z rejestracji znaku towarowego z wcześniejszym pierwszeństwem.

Podobieństwo znaków ocenia się natomiast według kryterium niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd odbiorców co do pochodzenia towarów. Na niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd odbiorców co do pochodzenia towaru składa się podobieństwo towarów i podobieństwo oznaczeń.

Jest faktem bezspornym w tej sprawie, że sporne znaki towarowe zostały zarejestrowane dla towarów w tej samej klasie 5 (preparaty farmaceutyczne, leki).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika natomiast, że uprawniony z rejestracji znaku towarowego FEMISTEN G. S.A. z siedzibą w P. na chwilę obecną nie wprowadza do obrotu towarów oznaczonych spornym znakiem, lecz według deklaracji uprawnionego, zamierza w przyszłości wprowadzać na rynek pod tym oznaczeniem preparaty do pielęgnacji skóry w postaci maści i żelu dostępne bez recepty. Znak towarowy FEMISTEN ma więc być przeznaczony do oznaczania innego rodzaju towarów niż znak FEMOSTON, o innym przeznaczeniu oraz w inny sposób wprowadzanych do sprzedaży i udostępnianych potencjalnym klientom. Przeciwstawny znak towarowy FEMOSTON używany jest bowiem do oznaczania preparatów farmaceutycznych stosowanych w terapii hormonalnej, wydawanych jedynie na podstawie recepty, a więc trafiających do klienta za pośrednictwem lekarzy i farmaceutów.

W ocenie Sądu ustalenia Urzędu Patentowego w tym zakresie należy uznać za prawidłowe. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem prezentowanym w doktrynie i orzecznictwie przy ustalaniu jednorodzajowości towarów bierze się pod uwagę rodzaj towarów, przeznaczenie towarów oraz warunki ich zbytu, natomiast sam fakt przynależności towarów do wspólnej klasy nie stanowi decydującego argumentu na rzecz uznania towarów za należące do tego samego rodzaju.

Porównując przeciwstawne znaki w płaszczyźnie znaczeniowej, fonetycznej i wizualnej należy również uznać za słuszne stanowisko Urzędu Patentowego, że w rozważanym przypadku niebezpieczeństwo pomyłek nie występuje, gdyż nie są one do siebie podobne w stopniu stwarzającym niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd odbiorców, co do pochodzenia towaru od określonego przedsiębiorcy.

Należy bowiem pamiętać, że podobieństwo znaków, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych nie jest kategorią samodzielną, lecz służy określonemu celowi, a mianowicie wyeliminowaniu poprzez odmowę rejestracji, znaku który mógłby w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego wprowadzać w błąd odbiorców co do pochodzenia towarów. Ocena podobieństwa oznaczeń powinna być przy tym dokonywana z punktu widzenia przeciętnego odbiorcy (konsumenta) towarów.

W ocenie Sądu zarzut strony skarżącej, że przeciętny odbiorca w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego może sądzić, że sporne znaki towarowe (pomimo różnic występujących między nimi) są ze sobą powiązane, nie znajduje uzasadnienia.

Jak słusznie wskazał Urząd Patentowy obydwa przeciwstawne znaki oceniane jako całość mają charakter fantazyjny. Bardziej szczegółowa analiza porównawcza prowadzi z kolei do wniosku, że człon "FEMI" w znaku FEMISTEN wskazuje na krąg odbiorców do których adresowany jest produkt i nie ma w związku z tym charakteru fantazyjnego, natomiast człon "FEMO" w przeciwstawnym znaku nie budzi żadnych skojarzeń i w związku z tym zachowuje charakter fantazyjny. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem prezentowanym w doktrynie potencjalny odbiorca zwraca większą uwagę na pierwsze człony znaków, a mniejszą na końcowe fragmenty, gdyż wizualnie i fonetycznie pierwsze litery i sylaby przyciągają jego największą uwagę i są zapamiętywane.

Odmienności samogłosek użytych w spornych oznaczeniach powoduje także, że mają one inną fonetykę (femisten brzmi bowiem miękko, natomiast femoston twardo).

Pewne podobieństwo miedzy tymi znakami nie stanowi więc wystarczającej przesłanki do unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy FEMISTEN, gdyż tylko taki stopień podobieństwa stanowiłby przesłankę do unieważnienia tego prawa, który w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego mógłby wprowadzać w błąd odbiorców, co do pochodzenia towarów.

W ocenie Sądu w toku rozpoznania sprawy przez Urząd Patentowy nie doszło do naruszenia przepisów postępowania w stopniu mającym wpływ na prawidłowość dokonanego przez ten organ rozstrzygnięcia.

Urząd Patentowy, wbrew zarzutowi skargi, rozpoznał sprawę we wszystkich jej aspektach oraz wyjaśnił w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, dlaczego odmówił unieważnienia prawa ochronnego na sporny znak towarowy.

Należy przy tym podkreślić, że Urząd Patentowy oparł się w swoim rozstrzygnięciu na zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Jeżeli natomiast w przyszłości ujawniłyby się okoliczności, których strona skarżąca nie mogła podnieść w sporze o unieważnienie prawa ochronnego, uzasadniające wznowienie postępowania, to może wystąpić do organu z takim podaniem.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 151 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji wyroku.