Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Efekt zapewnienia takiej wykładni przepisów procesowych, która umożliwi stronom postępowań sądowoadministracyjnych realizację prawa do sądu, można uzyskać poprzez informowanie stron o wynikającym z art. 83 § 1 p.p.s.a. obowiązku korzystania z usług Poczty Polskiej S.A. W przypadku braku takiego pouczenia, prokonstytucyjna wykładnia celowościowa, funkcjonalna i systemowa powołanego przepis prowadzi do uznania, że nadanie pisma przez stronę postępowania za pośrednictwem innych operatorów pocztowych jest dopuszczalne.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Barbara Adamiak po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia A. B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 9 marca 2015 r., sygn. akt II SA/Wr 352/14 o odrzuceniu sprzeciwu w sprawie ze skargi A. B. na uchwałę Rady Miejskiej Wrocławia z [...] marca 2014 r. NR [...] w przedmiocie wyrażenia zgody na udzielenie bonifikaty w wysokości 99% od ceny sprzedaży nieruchomości postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.

Postanowieniem z 23 stycznia 2015 r. referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Odpis postanowienia z uzasadnieniem i pouczeniem o sposobie i terminie do wniesienia sprzeciwu od postanowienia został doręczony skarżącemu w dniu 2 lutego 2015 r.

W dniu 3 lutego 2015 r. skarżący nadał za pośrednictwem operatora InPost sp. z o.o. sprzeciw od postanowienia z 23 stycznia 2015 r

Postanowieniem z 9 marca 2015 r. (sygn. akt II SA/Wr 352/14) Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu odrzucił sprzeciw.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd pierwszej instancji stwierdził, między innymi, że z dniem 1 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz.U. z 2012 r., poz. 1529). Na mocy art. 153 pkt 3 tej ustawy znowelizowany został przepis art. 83 § 3 p.p.s.a., który stanowi obecnie, że oddanie pisma w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe lub w polskim urzędzie konsularnym jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu. Natomiast zgodnie z art. 178 ust. 1 ustawy – Prawo pocztowe, Poczta Polska S.A. pełni obowiązki operatora wyznaczonego w okresie 3 lat od dnia wejścia w życie tej ustawy. Obowiązujące obecnie regulacje prawne, przytoczone powyżej, nie pozostawiają zatem wątpliwości, że równoznaczne z wniesieniem pisma do sądu jest nadanie go w placówce Poczty Polskiej, która aktualnie – z mocy art. 178 ust. 1 Prawa pocztowego – pełni obowiązki tzw. "operatora wyznaczonego". Nadanie przesyłki zawierającej pismo za pośrednictwem operatora, jakim jest InPost sp. z o.o., nie może być natomiast uznane za równoznaczne z wniesieniem pisma do sądu, gdyż na dzień dzisiejszy – a także w dacie wnoszenia pisma z 9 lutego 2015 r. - InPost sp. z o.o. nie jest i nie był "operatorem wyznaczonym" w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo pocztowe.

W związku z powyższym Sąd pierwszej instancji uznał, że w rozpatrywanej sprawie dniem wniesienia przez skarżącego sprzeciwu jest dzień jego wpływu do sądu, co nastąpiło w dniu 10 lutego 2015 r.

Zażalenie na postanowienie z 9 marca 2015 r. wniósł A. B., wskazując, że InPost jest operatorem wyznaczonym w rozumieniu Prawa pocztowego. Podkreślił, że z faktu, że operatorem wyznaczony jest Poczta Polska nie wynika, że nie może nim być InPost.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest zasadne. Skarżący nie został bowiem pouczony na podstawie art. 6 p.p.s.a. o wynikającym z art. 83 § 1 p.p.s.a. obowiązku skorzystania wyłącznie z usług Poczty Polskiej S.A.

Z literalnego brzmienia art. 83 § 3 p.p.s.a. wynika, że oddanie pisma w polskiej placówce pocztowej wyłącznie operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe lub w polskim urzędzie konsularnym jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu. Z dniem 1 stycznia 2013 r. weszła bowiem w życie ustawa – Prawo pocztowe, która w art. 178 ust. 1 reguluje, że Poczta Polska S.A. pełni obowiązki operatora wyznaczonego w okresie 3 lat od dnia wejścia w życie tej ustawy. Operator InPost sp. z o.o. nie jest zatem obecnie operatorem wyznaczonym w rozumieniu ustawy - Prawo pocztowe.

W niniejszej sprawie ograniczenie się do wykładni językowej art. 83 § 1 p.p.s.a. nie jest wystarczające dla oceny konsekwencji prawnych nadania przez skarżącego przesyłki zawierającej sprzeciw w placówce InPost sp. z o.o.

Nie można bowiem interpretować powyższej regulacji w oderwaniu od innych przepisów p.p.s.a., a w szczególności jej art. 65 § 1, który z dniem 1 stycznia 2013 r. otrzymał brzmienie: "Sąd dokonuje doręczeń przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (...)", a także w oderwaniu od faktu, że skarżący nie został pouczony o konsekwencjach skorzystania z usług innego operatora pocztowego niż Poczta Polska S.A.

Art. 83 § 1 p.p.s.a., regulujący instytucję procesową o charakterze gwarancyjnym dla stron postępowania (domniemanie wniesienia pisma do sądu w dacie pozostawienia go w placówce pocztowej), ma bezpośredni wpływ na realizację przewidzianego w art. 45 ust. 1 Konstytucji prawa do sądu. Z przepisu tego wynika obowiązek nadania pisma do sądu za pośrednictwem operatora wyznaczonego, jeśli strona chce skorzystać z wyżej opisanego domniemania. Nakładanie na strony postępowania obowiązków procesowych w drodze ustawy jest oczywiście dopuszczalne, jednakże wykładnia przepisów ich dotyczących nie może naruszać istoty prawa do sądu. Konstytucyjne prawo do sądu składa się w szczególności z prawa dostępu do sądu, tj. prawa uruchomienia procedury przed sądem (niezależnym, bezstronnym i niezawisłym), prawa do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności oraz prawa do wyroku sądowego.

W świetle wymogu sprawiedliwości proceduralnej nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której strona postępowania sądowoadministracyjnego, aby skorzystać z domniemania przewidzianego w art. 83 § 1 p.p.s.a.:

a) może doręczać pisma sądowi wyłącznie za pośrednictwem operatora wyznaczonego (Poczta Polska S.A.),

b) sądy natomiast mogą doręczeń dokonywać przez wszystkich operatorów pocztowych (w tym InPost sp. z o.o.),

c) przy czym strona nie jest o takim ograniczeniu w żaden sposób informowana,

d) a znalezienie stosownych regulacji prawnych i informacji nastręcza trudności.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że skarżący nie został poinformowana w niezbędnym zakresie o sposobie wniesienia sprzeciwu. W świetle treści art. 6 p.p.s.a. niezbędne było zaś poinformowanie strony, że dla skorzystania z domniemania wynikającego z art. 83 § 1 p.p.s.a. pismo należy nadać za pośrednictwem Poczty Polskiej SA.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że ustalenie znaczenia normatywnego pojęcia "operatora wyznaczonego" jest skomplikowane. Ustawa –Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi odsyła w tym przedmiocie do ustawy prawo pocztowe, która w art. 3 pkt 13 stanowi, że operator wyznaczony to operator pocztowy obowiązany do świadczenia usług powszechnych. Dla odkodowania znaczenia tego pojęcia czy też ustalenia, który operator aktualnie pełni funkcję operatora wyznaczonego, niezbędne jest dalsze poszukiwanie stosownych regulacji w tym akcie prawnym. W rozdziale 6 prawa pocztowego strona postępowania sądowoadministracyjnego może ustalić, jaka jest procedura powoływania takiego operatora. Nadal jednak nie uzyska informacji, w jaki sposób skutecznie nadać przesyłkę do sądu, by nie ponieść negatywnych tego konsekwencji. Dopiero z art. 178 ust. 1 tej ustawy strona dowie się, że obecnie operatorem wyznaczonym jest - najpewniej - Poczta Polska S.A., która będzie nim w okresie 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy prawo pocztowe. Najpewniej, ponieważ z uwagi na treść tego ostatniego zastrzeżenia strona musi jeszcze zweryfikować, kiedy weszła w życie ustawa prawo pocztowe i obliczyć, zgodnie z zasadami wynikającymi z Kodeksu cywilnego, termin trzyletni.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowisko przyjęte przez Sąd pierwszej instancji budzi poważne wątpliwości co do jego zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawa oraz z prawem do sądu. W kwestii tak kluczowej w postępowaniu sądowym strona postępowania, w którym nie istnieje przymus adwokacko-radcowski, nie może być bowiem zmuszona do skomplikowanego poszukiwania informacji na temat właściwego sposobu nadania przesyłki do sądu.

Naczelny Sąd Administracyjny przypomina, że od początku 2014 r. wielokrotnie wskazywano w mediach na wybór innego operatora pocztowego, niż Poczta Polska S.A., do doręczania korespondencji z sądów i prokuratur. Mogło to wywrzeć wrażenie, że po pierwsze dotyczy to również sądów administracyjnych, po drugie pisma procesowe powinny być (a tym bardziej mogą być) wnoszone za pośrednictwem tego operatora pocztowego.

W świetle powyższych wywodów Naczelnego Sądu Administracyjnego uznać należy, że ustawodawca tworząc w art. 83 § 1 p.p.s.a. ograniczenie dla domniemania wniesienia przesyłki do sądu w dacie jej nadania tylko w przypadku skorzystania z usług "operatora wyznaczonego", wprowadził rozwiązanie, które - w jego literalnym brzmieniu i obecnym kształcie - jest nie do zaakceptowania z punktu widzenia jego zgodności z Konstytucją, zwłaszcza z prawem do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz zasadą demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji). Rolą sądów jest w takim przypadku zapewnienie takiej wykładni przepisów procesowych, które umożliwią stronom postępowań sądowoadministracyjnych realizację prawa do sądu.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego efekt taki można uzyskać poprzez informowanie stron o wynikającym z art. 83 § 1 p.p.s.a. obowiązku korzystania z usług Poczty Polskiej SA. W przypadku braku takiego pouczenia, prokonstytucyjna wykładnia celowościowa, funkcjonalna i systemowa powołanego przepisu prowadzi do uznania, że nadanie pisma przez stronę postępowania za pośrednictwem innych operatorów pocztowych jest dopuszczalne.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela stanowisko przyjęte w postanowieniu tego Sądu z 13 stycznia 2015 r. (sygn. akt II FZ 1951/14).

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 w związku z art. 197 § 1 i 2 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji