Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Elżbieta Lenart (spr.) Sędziowie WSA Tomasz Szmydt WSA Magdalena Durzyńska Protokolant referent stażysta Anna Głowacka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 czerwca 2016 r. sprawy ze skargi B. J., I. R.,P. J. na bezczynność Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. w przedmiocie rozpoznania odwołania 1. zobowiązuje Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. do rozpatrzenia odwołania X z dnia [...] kwietnia 2006 r. od decyzji Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] kwietnia 2006 r. nr [...] - w terminie 1 miesiąca od daty doręczenia odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy; 2. stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności, która miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa; 3. przyznaje od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. na rzecz B. J., I.R. i P. J. solidarnie sumę pieniężną w wysokości 3000 (trzech tysięcy) złotych; 4. oddala skargę w pozostałym zakresie; 5. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. na rzecz B. J., I. R. i P. J. solidarnie kwotę 580 (pięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Pismem z dnia [...] grudnia 2015 r. B.J., P. J. i I. R. wnieśli do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na bezczynność Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...]. polegającą na nie rozpoznaniu odwołania X od decyzji Prezydenta [...] z dnia [...] kwietnia 2006 r. nr [...] zatwierdzającej z urzędu podział nieruchomości w [...].: przy ul. [...] (działka nr ew. [...]), przy ul. [...] (działka nr ew. [...]), przy ul. [...] (działka nr ew. [...]).

Powyższa decyzja Prezydenta została doręczona X - jako posiadaczowi samoistnemu nieruchomości - w dniu [...] kwietnia 2006 r.

Pismem z dnia [...] kwietnia 2006 r. X wniósł odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji.

Odwołanie to wpłynęło do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...]., które pismem z dnia [...] maja 2006 r. przekazało go Prezydentowi [...] - w celu rozważenia zastosowania art. 132 kpa.

Pismem z dnia [...] maja 2006 r. Prezydent poinformował Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]., że nie znajduje podstaw do zmiany decyzji w trybie art. 132 kpa.

W związku z powyższym Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]. - po rozpoznaniu odwołania - decyzją z dnia [...] marca 2007 r. nr [...], sprostowaną postanowieniem z dnia [...] maja 2007 r., umorzyło postępowanie odwoławcze zakończone decyzją Prezydenta [...] z dnia [...] kwietnia 2006 r. - stwierdzając, że Uniwersytet [...] nie ma interesu prawnego w przedmiotowym postępowaniu.

Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem, X złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 30 października 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 957/07,uchylił zaskarżoną decyzję Kolegium.

Po uprawomocnieniu się powyższego wyroku oraz zwrocie akt sprawy Kolegium pismem z dnia [...] sierpnia 2008 r., ponowionym w dniu 29 stycznia 2009 r., zwróciło się do Prezydenta [...] - Biura Gospodarki Nieruchomościami Delegatura w Dzielnicy [...] o wskazanie, czy obecnie toczy się jeszcze postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji komunalizacyjnej Wojewody [...] z dnia [...] lutego 1993 r. i postępowanie sądowe w sprawie wydania spornej nieruchomości.

Następnie Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]. pismem z dnia [...] marca 2009 r. - na zasadzie art. 36 § 2 kpa - poinformowało strony, że termin załatwienia sprawy ulegnie przedłużeniu do dnia 30 czerwca 2009 r. Uzasadniając swoje stanowisko Kolegium powołało się na skomplikowany charakter sprawy oraz dużą ilość spraw wpływających do urzędu.

B. J. i P. J. pismem z dnia [...] kwietnia 2009 r. wnieśli o zawieszenie postępowania, informując organ o śmierci uczestnika – W. P.

Postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2009 r. Kolegium zawiesiło z urzędu postępowanie w sprawie rozpoznania odwołania X do czasu ustalenia następców prawnych po W. P.

Wnioskiem z dnia [...] listopada 2013 r. B. J. i P. J. zwrócili się do Kolegium o podjęcie zawieszonego postępowania, wskazując aktualnych następców po ww. zmarłym.

Wobec nie rozpoznania przedmiotowego wniosku B. J. i P. J. pismem z dnia [...] sierpnia 2014 r. wezwali Prezesa SKO do wyznaczenia terminu rozpoznania sprawy wskazując, że od przeszło 9 miesięcy nie nadano biegu złożonemu przez nich wnioskowi o podjęcie zawieszonego postępowania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]. postanowieniem z dnia [...] września 2014 r. sygn. akt [...], podjęło zawieszone postępowanie.

Pismem z dnia [...] września 2015 r. (data prezentaty) skarżący wezwali Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]. do usunięcia naruszenia prawa polegającego na nie rozpoznaniu odwołania X od decyzji Prezydenta [...] z dnia [...] kwietnia 2006 r.

Zaś w dniu 7 grudnia 2015 r. B. J., P. J. i I. R. wnieśli do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na bezczynność Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...]. polegającą na nie rozpoznaniu odwołania X od decyzji Prezydenta [...] z dnia [...] kwietnia 2006 r.

Zarzucili organowi rażące naruszenie przepisów postępowania, tj.:

- art. 35 kpa poprzez nie załatwienie sprawy w terminie nim przewidzianym;

- art. 12 kpa i wyrażonej w nim ogólnej zasady, że organ administracji powinien działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia;

- art. 8 kpa i wyrażonej w nim zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa poprzez prowadzenie postępowania w taki sposób, że wynikiem tego wytworzono u skarżących poczucie braku zaufania do organów administracji i naruszono tym samym świadomość i kulturę prawną u obywateli uczestniczących w tym postępowaniu.

W związku z powyższym wnieśli o :

- zobowiązanie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...]. do rozpoznania w terminie 14 dni sprawy zainicjowanej odwołaniem X z dnia [...] kwietnia 2006 r.;

- stwierdzenie, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]. dopuściło się bezczynności;

- stwierdzenie, że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa;

- zasądzenie od organu na rzecz skarżących kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych;

- wymierzenie organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 p.p.s.a.;

- przyznanie od organu na rzecz skarżących sumy pieniężnej do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6 p.p.s.a.

Pismem z dnia [...] stycznia 2016 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]. powiadomiło skarżących, że termin załatwienia sprawy ulegnie przedłużeniu z uwagi na konieczność pozyskania dodatkowego materiału dowodowego. Wskazało również, iż załatwienie sprawy powinno nastąpić nie później niż do dnia 31 stycznia 2016r.

Jednocześnie pismami z tego samego dnia - w związku z koniecznością wykonania zaleceń zawartych w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 października 2007r., sygn. akt I SA/Wa 957/07 - organ zwrócił się do:

- Prezydenta [...] o przekazanie informacji, czy obecnie toczy się jeszcze postępowanie administracyjne wszczęte złożeniem tzw. wniosków dekretowych dotyczące spornej nieruchomości oraz jakie są losy postępowania administracyjnego w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji komunalizacyjnej Wojewody [...] z dnia [...] lutego 1993r. oraz postępowania sądowego w sprawie wydania spornej nieruchomości.

- Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o wyjaśnienie, jakie są losy postępowania administracyjnego w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji komunalizacyjnej Wojewody [...] z dnia [...] lutego 1993r. Z informacji uzyskanych w toku postępowania wynika bowiem, iż Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w dniu [...] września 2008r. stwierdził nieważność w/w decyzji nr [...] wydanej przez Wojewodę [...] w dniu [...] lutego 1993r. stwierdzającej nabycie przez Dzielnicę Gminę [...] z mocy prawa w dniu 27 maja 1990r. nieodpłatnie nieruchomości położonej przy ul. [...], a następnie prowadził postępowanie z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]. wniosło o jej oddalenie. Podniosło, że podjęło niezbędne czynności warunkujące rozpoznanie odwołania X od decyzji Prezydenta [...] z dnia [...] kwietnia 2006r. i niezwłocznie po uzyskaniu dodatkowego materiału dowodowego wyda decyzję w sprawie.

Na rozprawie w dniu [...] czerwca 2016 r. pełnomocnik organu wniósł o oddalenie skargi, ewentualnie o uznanie, iż bezczynność organu nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa. Jednocześnie oświadczył, że sprawa może zostać załatwiona w terminie 2-3 miesięcy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna i skutkuje wydaniem rozstrzygnięcia, o którym mowa w art. 149 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).

Na wstępie należy wskazać, że skarga w rozpoznawanej sprawie została wniesiona po wyczerpaniu środków zaskarżenia. Skarżący bowiem, przed wniesieniem skargi na bezczynność organu, złożyli do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...]. w trybie art. 37 § 1 kpa wezwanie do usunięcia naruszenia prawa polegającego na nie rozpoznaniu odwołania X od decyzji Prezydenta [...] z dnia [...] kwietnia 2006 r.

Zgodnie z dyspozycją art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Stosownie zaś do art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi kognicja sądu administracyjnego obejmuje między innymi kontrolę działalności administracji publicznej przez orzekanie w sprawach skarg na bezczynność organu w przypadku, gdy nie wydają decyzji administracyjnej w sprawach indywidualnych, podlegających załatwieniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Rozpatrując skargę na bezczynność sąd kontroluje, czy skarga została wniesiona w sprawie, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 1-4a powołanej ustawy oraz czy zwłoka w załatwieniu sprawy przekroczyła terminy określone w przepisach prawa. Zatem skarga wniesiona w tym trybie jest środkiem dyscyplinującym organy administracji publicznej do terminowego załatwienia spraw, mającym na celu wyeliminowanie stanu bezczynności organu i doprowadzenie do wydania rozstrzygnięcia w sprawie administracyjnej.

Wskazać należy, że realizacja ogólnej zasady szybkości i racjonalnego postępowania jest zagwarantowana przepisami określającymi terminy załatwienia sprawy. Z ogólnych zasad postępowania administracyjnego wynika, że organy administracji publicznej mają obowiązek działać wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy zgodnie z art.

12 § 1 kpa, ale także obowiązek podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do jej wyjaśnienia i załatwienia w myśl art. 7 i 77§ 1 kpa.

W rozpoznawanej sprawie oznacza to obowiązek podjęcia celowych działań zmierzających do rozpoznania odwołania X od decyzji Prezydenta [...] z dnia [...] kwietnia 2006 r.

Przy czym, z przepisu art. 35 § 1 i 2 kpa wynika obowiązek załatwienia sprawy bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.

Przedmiotowe odwołanie zostało złożone pismem z dnia [...] kwietnia 2006 r.

W związku z tym, po stronie organu powstał obowiązek, wynikający z art. 104 kpa, załatwienia w drodze decyzji, bez zbędnej zwłoki, sprawy administracyjnej w terminie określonym w art. 35 § 1 i 3 kpa.

W oparciu o powyższe stwierdzić należy, że organ administracji publicznej zmierza do załatwienia sprawy, jeżeli prowadzi postępowanie zgodnie ze standardami wskazanymi w powołanych przepisach. Jeżeli tak nie jest, to występuje przypadek niezałatwienia sprawy w terminie, a więc bezczynności organu administracji. Zatem zachodzi bezczynność w każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 kpa. Treść obowiązku płynącego z art. 35 § 1 kpa oznacza zakaz nieuzasadnionego przetrzymywania spraw bez nadania im właściwego biegu oraz obowiązek prowadzenia postępowania bez niepotrzebnych zahamowań i przewlekłości w postępowaniu.

W ocenie Sądu w rozpoznawanej sprawie zaistniała taka sytuacja, bowiem Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]. nie wywiązało się z ustawowych obowiązków wynikających z powołanych wyżej przepisów prawa, tzn. nie wykonało obowiązku niezwłocznego załatwienia sprawy. Oceny tej nie zmienia podnoszona przez organ okoliczność informowaniu stron o przyczynach zwłoki i wskazanie nowego terminu rozpoznania sprawy, jak i powoływanie się na konieczność wykonania zaleceń zawartych w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 października 2007r., sygn. akt I SA/Wa 957/07. Okoliczności te nie mogą być usprawiedliwieniem dla zwłoki w rozpoznaniu odwołania, gdyż nie mieszczą się w przesłankach określonych w art. 35 § 5 kpa. Wyznaczenie nowego terminu załatwienia sprawy nie może w takiej sytuacji ekskulpować organu orzekającego od zarzutu bezczynności zwłaszcza, że termin nie został przez organ dochowany, a w sprawie nie podjęto jakiejkolwiek merytorycznej czynności zmierzającej do rozpoznania odwołania.

Ponad wszelką wątpliwość stwierdzić zatem należy, że organ w rozpoznaniu przedmiotowej sprawy znacznie przekroczył terminy prawem przewidziane, jak również nałożone na siebie pismem z dnia 5 stycznia 2016 r. Okoliczności te uzasadniają uwzględnienie skargi na bezczynność Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...]. - bowiem w przedmiotowej sprawie nie rozpoznało ono odwołania, czym naruszyło przepis art. 35 § 1i 3 kpa i korespondujący z nim art. 12§ 1i 2 kpa.

Przy czym należy podkreślić, że Sąd wziął pod uwagę okres zawieszenia postępowania.

Jednakże wniosek skarżących o podjęcie zawieszonego postępowania z [...] listopada 2013 r. został rozpoznany dopiero w dniu [...] września 2014 r. – a więc po upływie ponad 9 miesięcy. Obecnie – po upływie prawie dwóch lat od podjęcia zawieszonego postępowania i upływie prawie 5 miesięcy od deklarowanego przez organ terminu zakończenia sprawy ([...] styczeń 2016 r.) – sprawa nadal nie jest zakończona, a pełnomocnik organu informuje, że potrzeba mu jeszcze 2-3 miesięcy na rozpoznanie przedmiotowego odwołania. Przy czym organ podjął działania dopiero po wniesieniu skargi do Sądu – vide pisma z dnia [...] stycznia 2016 r.

Wobec powyższego termin do załatwienia sprawy – nawet jeśliby przyjąć, iż sprawa ma szczególnie skomplikowany charakter – został już znacznie przekroczony. W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że wyznaczony miesięczny termin do wydania decyzji będzie adekwatny do czasu zakreślonego terminami wynikającymi z Kodeksu postępowania administracyjnego i stworzy realną możliwość załatwienia sprawy przez organ.

Stosownie do art. 149 p.p.s.a., Sąd uwzględniając skargę na bezczynność zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności, jednocześnie Sąd stwierdza, czy organ dopuścił się bezczynności a także stwierdza, czy bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Zważywszy wszystkie podniesione wyżej okoliczności Sąd uznał, iż bezczynność organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa - ponieważ Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...]. nie dochowało terminów do załatwienia sprawy określonych w kpa i nie rozpoznało odwołania z dnia [...] kwietnia 2006 r. Nie do zaakceptowania jest w demokratycznym państwie prawa sytuacja, w której postępowanie prowadzone jest przez organ administracji ponad 10 lat i nadal znajduje się na etapie zbierania informacji - czy obecnie toczy się jeszcze postępowanie administracyjne wszczęte złożeniem tzw. wniosków dekretowych dotyczące spornej nieruchomości oraz jakie są losy postępowania administracyjnego w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji komunalizacyjnej Wojewody [...] z dnia [...] lutego 1993 r. oraz postępowania sądowego w sprawie wydania spornej nieruchomości. Informacje o ww. postępowaniach organ mógł uzyskać już znacznie wcześniej i ewentualnie podjąć czynności wynikające z art. 97 § 1 pkt. 4 kpa. Zatem działania organu cechuje tak poważny stopień naruszenia prawa, który uzasadnia stwierdzenie, iż bezczynność organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

W związku z powyższym postępowaniem organu, Sąd przyznał również skarżącym solidarnie od organu sumę pieniężną wynikającą z art.149 § 2 p.p.s.a. (Sąd może przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6 p.p.s.a.) w wysokości [...] zł – uznając jej wysokość za adekwatną do okresu opóźnienia w załatwieniu sprawy oraz uznając, iż spełni ona w sposób wystarczający dyscyplinującą funkcję odnośnie dalszego postępowania organu.

Natomiast Sąd oddalił skargę odnośnie żądania wymierzenie organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 p.p.s.a.- gdyż z treści art. 149 § 2 p.p.s.a. wynika, że może być przyznane tylko jedno z tych świadczeń.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 149, art. 151 i art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz.270 ze zm.), orzekł jak w sentencji wyroku.