Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tomasz Szmydt Sędziowie WSA Iwona Kosińska (spr.) WSA Dariusz Pirogowicz Protokolant specjalista Joanna Pleszczyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 grudnia 2015 r. sprawy ze skargi Z. Z. na bezczynność Prezydenta [...] w przedmiocie rozpoznania wniosku o przyznanie odszkodowania za nieruchomość 1. zobowiązuje Prezydenta [...] do rozpatrzenia wniosku o ustalenie odszkodowania za nieruchomość położoną w [...] przy dawnej ulicy [...], w terminie trzech miesięcy od daty doręczenia odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy; 2. stwierdza, że bezczynność organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa; 3. wymierza Prezydentowi [...] grzywnę w wysokości 3000 (trzy tysiące) złotych; 4. zasądza od Prezydenta [...] na rzecz skarżącej Z. Z. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Wnioskiem z dnia 20 kwietnia 2005 r. E. Ł., spadkobierca N. Ł., zwrócił się do Prezydenta [...] o przyznanie, w trybie art. 215 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. z 2015 r. Dz. U. poz. 1774, ze zm.), odszkodowania za nieruchomość położoną w [...] przy dawnej ulicy [...], która na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279) przeszła na własność Państwa.

Z analizy akt sprawy wynika, że Z. Z., jako następca prawny E. S., będącej jednym ze spadkobierców N. Ł., złożyła pismem z dnia 6 sierpnia 2014 r. do Wojewody [...] zażalenie na bezczynność Prezydenta [...] w związku z nierozpatrzeniem w ustawowym terminie wniosku E. Ł. z dnia 20 kwietnia 2005 r. Wojewoda [...], po rozpatrzeniu zażalenia postanowieniem z dnia [...] marca 2015 r., nr [...], uznał zażalenie za uzasadnione i wyznaczył Prezydentowi [...] termin trzech miesięcy od daty doręczenia postanowienia na podjęcie stosownego rozstrzygnięcia.

Pismem z dnia 30 czerwca 2015 r. Z. Z. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na bezczynność Prezydenta [...] w przedmiocie rozpatrzenia wniosku o przyznanie odszkodowania za opisaną wyżej nieruchomość. Skarżąca podniosła, że do dnia wniesienia skargi organ, wbrew nałożonemu postanowieniem Wojewody zobowiązaniu, nie podjął merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie, nie zachowując tym samym terminu zakreślonego w postanowieniu Wojewody.

W odpowiedzi na skargę Prezydent [...] wniósł o jej oddalenie, wskazując, że postępowanie w sprawie odszkodowania za przedmiotową nieruchomość znajduje się na etapie gromadzenia dokumentacji, mającej na celu ustalenie, czy spełnia ona przesłanki wyznaczone w art. 215 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Ponadto poinformował, że ze względu na złożony charakter postępowania oraz bardzo dużą ilość spraw z zakresu odszkodowań nie było możliwe rozpatrzenie wniosku o odszkodowanie za nieruchomość w terminie określonym w postanowieniu Wojewody [...] z dnia [...] marca 2015 r. Do zakończenia postępowania konieczne jest również sporządzenie operatu szacunkowego określającego wartość nieruchomości. Dodatkowo wskazał, że w piśmie z dnia 31 sierpnia 2015 r. pełnomocnik stron został poinformowany o przyczynach niedotrzymania terminu określonego powołanym wyżej postanowieniem Wojewody [...] oraz przewidywanym terminie zakończenia postępowania do dnia 31 grudnia 2015 r.

Na rozprawie w dniu 17 grudnia 2015 r. skarżąca wniosła o wymierzenie Prezydentowi [...] grzywny oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przede wszystkim wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 149 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. z 2012 r. Dz. U. poz. 270, ze zm.) sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji bądź dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Aby zatem wydać orzeczenie na podstawie powołanego przepisu, sąd administracyjny, opierając się o zgromadzony w sprawie materiał dokumentacyjny, winien ocenić, czy organ administracji, załatwiając sprawę, podjął wszelkie niezbędne czynności w celu wnikliwego i szybkiego jej rozstrzygnięcia, który to obowiązek wynika z ogólnych zasad postępowania administracyjnego, w tym art. 7, 12 § 1 i art. 77 § 1 kpa. Obowiązkiem sądu jest więc zbadanie, czy organ administracji powziął środki przewidziane prawem w celu załatwienia sprawy w terminie.

Rozpoznając sprawę w ramach wskazanych wyżej kryteriów, Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim wyjaśnienia wymaga, że jak podkreśla się w orzecznictwie sądowoadministracyjnym z bezczynnością organu administracji publicznej mamy do czynienia w każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 kpa, jeżeli nie dopełnił on czynności określonych w art. 36 kpa lub nie podjął innych działań wynikających z przepisów procesowych, mających na celu usunięcie przeszkody w wydaniu decyzji.

Jak wynika z akt administracyjnych niniejszej sprawy, wniosek E. Ł. z dnia 20 kwietnia 2005 r. o ustalenia odszkodowania za nieruchomość położoną w [...] przy ul. [...] nie został dotychczas rozpoznany, zaś okoliczności podane przez organ w odpowiedzi na skargę nie stanowią usprawiedliwienia dziesięcioletniego niedotrzymania kodeksowych terminów załatwienia sprawy administracyjnej. W tym stanie rzeczy zarzut bezczynności przy rozpoznawaniu wniosku o przyznanie odszkodowania Sąd uznał za całkowicie uzasadniony. Organ, prowadząc postępowanie w niniejszej sprawie, uchybił wskazanym przepisom procesowym określającym terminy załatwiania spraw administracyjnych, a także naruszył wynikającą z art. 12 kpa zasadę szybkości postępowania. Takie postępowanie podważa wyrażoną w art. 8 kpa zasadę prowadzenia postępowania w sposób pogłębiający zaufanie obywateli do organów Państwa. Świadczy przy tym o braku poszanowania prawa przez organy, które zobowiązane są do jego stosowania. Nawet jeśli postępowanie administracyjne jest szczególnie skomplikowane, to tak długa, w stosunku do terminów wynikających z art. 35 kpa, zwłoka organu w załatwieniu przedmiotowej sprawy nie jest usprawiedliwiona. Z akt sprawy wynika, że do dnia rozpoznania skargi sprawa odszkodowania nie została zakończona. Nie ulega zatem wątpliwości, że organ I instancji dopuścił się zarzucanej bezczynności, co skutkuje koniecznością zobowiązania go przez Sąd do rozpoznania wniosku o odszkodowanie w zakreślonym przez Sąd terminie. Powołany powyżej art. 149 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie określa kryteriów, jakimi powinien kierować się sąd administracyjny, określając organowi termin do wykonania wyroku przez podjęcie nakazanych nim działań. Oznacza to, że w kwestii określenia terminu Sąd dysponuje swobodą i nie jest związany terminami, o jakich mowa w art. 35 kpa. Powinien jednak, biorąc pod uwagę całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, kierować się interesem strony, a przede wszystkim brać pod uwagę specyfikę danej sprawy. W tej sytuacji Sąd uznał, że termin trzech miesięcy jest okresem wystarczającym, aby organ zakończył prowadzone postępowanie administracyjne.

Równocześnie, analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd stwierdził, że tempo prac organu w niniejszej sprawie, a także niedotrzymywanie przez organ terminu załatwienia sprawy wyznaczonego postanowieniem Wojewody [...], uzasadnia stwierdzenie bezczynności organu w stopniu rażącym. Z akt sprawy wynika, że przedmiotowy wniosek wpłynął do organu w 2005 r. Prezydent [...] w 2006 r. dokonał jedynie dwóch czynności, zaś w 2007 r. organ nie dokonał żadnej czynności. W 2008 r. organ dokonał czterech czynności, czyli wystąpił: do Spółdzielni Budowy Domów Jednorodzinnych "[...]" o informacje, kiedy rozpoczęto prace związane z realizacją inwestycji na działce [...] o adresie ul. [...] i kiedy inwestycja ta została zrealizowana, do Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej "[...]" o informacje, kiedy rozpoczęto prace związane z realizacją inwestycji na działce nr [...] o adresie ul. [...], działce nr [...] o adresie ul. [...], działce nr [...] o adresie ul. [...] i kiedy inwestycja ta została zrealizowana oraz do Zarządu Dróg Miejskich w [...] o podanie daty wejścia inwestora na teren, dodatkowo organ wystąpił do Urzędu [...] Delegatury Biura Geodezji i Katastru w Dzielnicy [...] o przesłanie wydruków z ewidencji gruntów dla działek o nr: [...],[...],[...],[...] z obrębu [...] oraz [...],[...],[...],[...] z obrębu [...] oraz odbitki z mapy sytuacyjnej z naniesionymi granicami działek ewidencyjnych oraz granicami hipotecznymi. W 2009 r. organ wystąpił jedynie do Urzędu [...] Delegatura Biura Dzielnicy Gospodarki Nieruchomości dla Dzielnicy [...] o przesłanie akt lokalizacyjnych nieruchomości położonej przy ul. [...]. W 2010 r. i 2011 r. organ nie dokonał żadnej merytorycznej czynności, natomiast w 2012 r. wystąpił jedynie do Urzędu [...] Biura Administracji i Spraw Obywatelskich Delegatura w Dzielnicy [...] o udzielenie informacji, od jakiej daty byli zameldowani pierwsi lokatorzy w budynkach przy ul. [...] i [...]. Analiza powyższa pokazuję, że organ I instancji w długich okresach czasu nie podejmował żadnych czynności merytorycznych, albo prowadził postępowanie w sposób przewlekły i opieszały, przy braku jakichkolwiek obiektywnych przeszkód uniemożliwiających organowi terminowe podjęcie rozstrzygnięcia. Wszystkie natomiast czynności, podjęte przez organ na przestrzeni przeszło 10 lat, organ ten winien był pojąć już w momencie wszczęcia postępowania lub bezpośrednio po tym. Dalece niewystarczające w tej sytuacji jest pismo organu z dnia z dnia 31 sierpnia 2015 r. informujące skarżącą o konieczności dalszego prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie i wykonania przez rzeczoznawcę majątkowego operatu szacunkowego gruntu oraz o wyznaczeniu dodatkowego terminu zakończenia postępowania. Jednocześnie podkreślenia wymaga fakt, że organ nie wywiązał się z obowiązku wynikającego z art. 36 § 1 kpa, tj. nie informował strony o stanie sprawy, przyczynach nierozpoznania sprawy w terminie oraz nie wskazał terminu załatwienia sprawy. Jedyne pismo stanowiące wypełnienie powyższego obowiązku datowane jest dopiero na dzień 31 sierpnia 2015 r., a zatem już po wniesieniu skargi do Sądu.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, a w szczególności stopień naruszenia prawa powstały w związku z wieloletnią bezczynnością Prezydenta [...], dziesięcioletni okres nierozpoznania wniosku o ustalenie odszkodowania za przedmiotową nieruchomość, Sąd uznał, że bezczynność Prezydenta [...] nosi cechy rażącego naruszenia prawa. Stosownie do treści art. 149 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Sąd uznał za uzasadniony wniosek skarżącej o ukaranie organu grzywną. Za najbardziej adekwatną, a jednocześnie mieszczącą się w granicach określonych przepisem art. 154 § 6 powołanej wyżej ustawy wysokość grzywny Sąd uznał kwotę trzech tysięcy złotych.

Organ I instancji winien zdecydowanie zwiększyć tempo swoich działań, by prowadzone od 10 lat postępowanie administracyjne zakończyć jak najszybciej. Termin trzech miesięcy jest w tej sytuacji zdaniem Sądu okresem wystarczającym, aby rozpoznać wniosek w przedmiocie odszkodowania za wskazaną powyżej nieruchomość [...]. W tym czasie organ powinien w sposób jednoznaczny ustalić, czy w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do przyznania odszkodowania z art. 215 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami i w zależności od dokonanych ustaleń wydać stosowną decyzję w wyznaczonym przez Sąd terminie.

Mając powyższe na względzie, Sąd na podstawie art. 149 § 1 i 2 oraz art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.