Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 28 czerwca 2017 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Monika Krzyżaniak (spr.) Sędzia NSA Janusz Nowacki Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Łuczyńska Protokolant pomocnik sekretarza Ewa Cieślik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 czerwca 2017 roku sprawy ze skargi Miasta Łodzi na opinię Łódzkiego Kuratora Oświaty z dnia 10 marca 2017 r. nr ŁKO.WRE.540.3.2017.MK.PP w przedmiocie uchwały Nr XLI/1075/17 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 16 lutego 2017 r. w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego 1) uchyla zaskarżoną opinię; 2) zasądza od Łódzkiego Kuratora Oświaty na rzecz Miasta Łodzi kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

III SA/Łd 409/17

UZASADNIENIE

W dniu 16 lutego 2017 r. Rada Miejska w Łodzi, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 446 ze zm.), art. 206 i art. 207 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 60; dalej: ustawa z 14 grudnia 2016 r.), podjęła uchwałę nr XLI/1075/17 w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego.

W § 1 - 2 uchwały ustalono plany sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Miasto Łódź oraz przez inne podmioty, jak również granice obwodów tych szkół od dnia 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r., stanowiące zał. nr 1 i 2 do uchwały. W § 3 i 4 uchwały przyjęto natomiast plany sieci publicznych gimnazjów i klas dotychczasowych publicznych gimnazjów działających w innych szkołach, prowadzonych przez Miasto Łódź jak również przez inne podmioty oraz ustalono granice obwodów tych szkół i klas od 1 września 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r., jako zał. nr 3 i 4 do uchwały. Warunki przekształcenia i włączenia dotychczasowych publicznych gimnazjów ustalone zostały w § 6- 8 uchwały i stanowią zał. nr 5, 6, 7 i 8 do tej uchwały. W § 9, § 10 i § 11 Rada ustaliła projekt planu sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Miasto Łódź i inne podmioty oraz plan sieci oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych prowadzonych przez Miasto Łódź, jak również granice obwodów tych szkół od dnia 1 września 2019 r., jako zał. nr 9, 10 i 11 do uchwały.

Powyższa uchwała weszła w życie z dniem podjęcia, a jej wykonanie powierzono Prezydentowi Miasta Łodzi.

Łódzki Kurator Oświaty w dniu 10 marca 2017 r., na podstawie art. 208 ust. 3-5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r., po analizie treści uchwały XLI/1075/17 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 16 lutego 2017 r. przekazanej do Kuratorium Oświaty w Łodzi w dniu 21 lutego 2017 r. (pismo z dnia 17 lutego 2017 r.), zaopiniował pozytywnie przedmiotową uchwałę, pod warunkiem uwzględnienia w uchwale następujących zmian /cyt./:

"1. W załączniku Nr 3 do ww. uchwały należy określić szkołę, w której będą prowadzone klasy Publicznego Gimnazjum nr 28 w Łodzi, na podstawie art. 129 ust. 2 lub zastosować art. 127 ust. 1.

2. Zapewnić dzieciom i młodzieży właściwe warunki realizacji obowiązku szkolnego poprzez dostosowanie sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów do warunków i potrzeb lokalowych niżej wymienionych szkół:

a. Szkoły Podstawowej nr 1,

b. Szkoły Podstawowej nr 7,

c. Szkoły Podstawowej nr 81,

d. Szkoły Podstawowej nr 111,

e. Szkoły Podstawowej nr 137,

f. Szkoły Podstawowej nr 138.

3. Przekształcić w samodzielne szkoły podstawowe:

a. Publiczne Gimnazjum nr 10,

b. Publiczne Gimnazjum nr 37,

c. Publiczne Gimnazjum nr 38,

d. Publiczne Gimnazjum nr 39 w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 5 w Łodzi. 

4. Włączyć:

a. Publiczne Gimnazjum nr 2 do Szkoły Podstawowej nr 111,

b. Publiczne Gimnazjum nr 20 do Szkoły Podstawowej nr 137.

c. Publiczne Gimnazjum nr 1 do Szkoły Podstawowej nr 1."

W uzasadnieniu opinii Kurator wskazał, iż po dokonaniu analizy aktualnego stanu liczebności uczniów, oddziałów oraz sal lekcyjnych w Szkołach Podstawowych o nr 1, 7, 81, 111, 137, 138 występuje obecnie problem dwuzmianowości, który pogłębi się w związku z pozostaniem w szkołach kl. VII w roku szkolnym 2017/18 oraz kl. VIII w roku szkolnym 2018/2019. Spowoduje to istotne pogorszenie warunków realizacji obowiązku szkolnego przez uczniów wskazanych szkół.

W wyniku przyjęcia rozwiązań organizacyjnych zaproponowanych w uchwale nr XLI/1075/17 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 16 lutego 2017 r. w budynku przy ul. Sterlinga 24 w latach 2017/18 - 2018/19 miałyby funkcjonować: szkoła podstawowa oraz liceum ogólnokształcące prowadzące także klasy dotychczasowego gimnazjum. Łączna liczba uczniów tych szkół generowałaby pracę szkoły podstawowej w systemie dwuzmianowym, a także utrudnienia w korzystaniu z sali gimnastycznej przez uczniów szkoły podstawowej. Zdaniem Kuratora, należy zatem włączyć Publiczne Gimnazjum nr 1 do SP nr 1 na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r.

Ponadto, w ocenie organu, wskazane w uchwale włączenie Publicznego Gimnazjum nr 28 w Łodzi w trzyletnie liceum ogólnokształcące, które miałoby rozpocząć działalność z dniem 1 września 2017 r. jest rozwiązaniem niezgodnym z prawem. Nie jest bowiem możliwe włączenie gimnazjum do szkoły, która nie posiada jeszcze aktu założycielskiego. W związku z powyższym należy Publiczne Gimnazjum nr 28 włączyć do szkoły wskazanej przez Radę Miejską w Łodzi lub pozostawić je do wygaszenia.

Zasadnym byłoby również w ocenie Kuratora, uzupełnienie zasobów lokalowych Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 111 poprzez włączenie do niej Publicznego Gimnazjum nr 2. Takie rozwiązanie pozwoli na wykorzystanie kadry doświadczonej w prowadzeniu klas integracyjnych w gimnazjum oraz rozwiąże problem dwuzmianowości w szkole podstawowej.

Szkoła Podstawowa nr 137 winna zdaniem Kuratora otrzymać dodatkowe pomieszczenia od znajdującego się tuż obok budynku Publicznego Gimnazjum nr 20, co pozwoliłoby na jej odciążenie. Należy wobec tego włączyć Publiczne Gimnazjum nr 20 do Szkoły Podstawowej nr 137.

Łódzki Kurator Oświaty podniósł, iż w osiedlu Doły istnieje natomiast potrzeba utworzenia szkoły podstawowej, która odciążyłaby Szkolę Podstawową nr 81 - obecnie zagrożoną dwuzmianowością. Należy zatem zmniejszyć rozległy terytorialnie obwód SP 81 oraz przekształcić Publiczne Gimnazjum nr 10 w samodzielną szkołę podstawową, zamiast proponowanego przez Radę włączenia Publicznego Gimnazjum nr 10 w struktury Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 10.

Także aktualna sytuacja Szkoły Podstawowej nr 7, do której uczęszcza 553 uczniów i w której funkcjonują 4 oddziały kl. V i 4 oddziały kl. VI może wygenerować pełną dwuzmianowość dla uczniów klas starszych. W tej sytuacji należy, w ocenie Kuratora, przekształcić najbliższe terytorialnie Publiczne Gimnazjum nr 37 w samodzielną szkołę podstawową w celu likwidacji zmianowości w SP nr 7.

W celu natomiast odciążenia Szkoły Podstawowej nr 138 Kurator uznał za zasadne przekształcenie Publicznego Gimnazjum nr 38 w samodzielną szkołę podstawową, zamiast dokonywać włączenia tego gimnazjum do SP nr 138, która oddalona jest od niego o ok. 2 km.

Łódzki Kurator Oświaty wskazał, iż w wyniku przyjęcia rozwiązań zaproponowanych w uchwale nr XLI/1075/17 Rady Miejskiej w Łodzi, Publiczne Gimnazjum nr 39 stałoby się czteroletnim XLIII Liceum Ogólnokształcącym w Łodzi. Z analizy sieci szkół wynika natomiast, że w okolicy brakuje szkół podstawowych, w rejonie działania Gimnazjum nr 39 funkcjonuje kilka przedszkoli. Należy zatem przekształcić Publiczne Gimnazjum nr 39 w samodzielną szkolę podstawową.

W pozostałym zakresie przedstawiona uchwała w ocenie Kuratora, spełnia wymogi wynikające z dyspozycji art. 208 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe.

W pouczeniu do opinii, Łódzki Kurator Oświaty zaznaczył, iż uwzględnienie wskazanych wyżej zastrzeżeń w uchwale Rady Miejskiej w Łodzi, o której mowa w art. 210 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe oznacza, iż uchwała Nr XLI/1075/17 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 16 lutego 2017 r. uzyskała opinię pozytywną. Organ podkreślił, iż jego opinia jest wiążąca i nie służy od niej zażalenie. Na opinię służy skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, za pośrednictwem Łódzkiego Kuratora Oświaty w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania.

Rada Miejska w Łodzi, pismem z 6 kwietnia 2017 r., na podstawie art. 98 ust. 1 i 3 ustawy o samorządzie gminnym w związku z art. 53 § 1 i art. 54 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i art. 208 ust. 5 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe, wniosła skargę na powyższą opinię.

Łódzkiemu Kuratorowi Oświaty zarzucono naruszenie prawa materialnego, to jest:

1/ art. 208 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r., poprzez:

a) błędną interpretację treści tego artykułu i przyjęcie przez Łódzkiego Kuratora Oświaty, że opiniowaniu podlega uchwała nie tylko w zakresie zdefiniowanym w art. 206 ust. 2 pkt 1-3 ustawy, ale i w pozostałym zakresie określonym w art. 206 ust. 2 pkt 4 ustawy;

b) nieprawidłowe przyjęcie przez Łódzkiego Kuratora Oświaty, że w trybie art. 208 ust. 3 ustawy ma prawo w sposób merytoryczny kształtować sieć szkół i wskazywać Miastu Łodzi w sposób arbitralny które gimnazja powinny zostać przekształcone w szkoły podstawowe, a które winny być włączone do szkół podstawowych, choć w ramach w/w przepisu mógł jedynie ocenić zgodność z prawem rozwiązań zaproponowanych w uchwale oraz dokonywać oceny w zakresie zapewnienia przez Miasto Łódź możliwości realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a nie ingerować w sposób władczy w strukturę sieci szkół, bowiem jest to zadanie własne Miasta Łodzi jako organu prowadzącego szkoły publiczne;

2/ art. 208 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r., poprzez niewłaściwą wykładnię tego przepisu i przyjęcie przez Łódzkiego Kuratora Oświaty, że opinia wskazująca zmiany, które Miasto Łódź miałoby uwzględnić w uchwale może wykraczać poza zakres upoważnienia wskazanego w art. 208 ust. 3 ustawy;

3/ polegającego na niezgodności przyjętej przez Łódzkiego Kuratora Oświaty wykładni przepisu art. 208 ust. 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. z art. 2, art. 16 ust. 2 i art. 166 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, interpretowanych z uwzględnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 maja 2002 r. w sprawie K 29/00, oraz z art. 4 ust. 2 i ust. 4 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, a co za tym idzie przyjęciu, że wskazany przepis ustawy pozwala na dokonanie przez Łódzkiego Kuratora Oświaty rozstrzygnięcia w zaskarżonej opinii, pomimo wynikającej ze wskazanych norm hierarchicznie wyższych zasady samodzielności gminy oraz zasady, zgodnie z którą ingerencja w kompetencje przyznane ustawowo gminie - Miastu Łodzi musi być ograniczona do weryfikacji zgodności z prawem.

Rada podkreśliła, że Łódzki Kurator Oświaty nie dokonał w opinii analizy natury organizacyjnej, logistycznej i ekonomicznej, ani nie dostrzegł korzyści płynących ze wskazanego w uchwale dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego. Nie wziął pod uwagę, że zaproponowane w uchwale rozwiązania są wynikiem wielu analiz sytuacji demograficznej i infrastrukturalnej szkół, spotkań i rozmów z rodzicami, nauczycielami i dyrektorami szkół, są wynikiem głosów, opinii i propozycji mieszkańców Miasta Łodzi zebranych podczas konsultacji społecznych. Rozwiązania przyjęte w uchwale są zatem wynikiem uzyskanego konsensusu i porozumienia ze środowiskiem lokalnym.

Odnosząc się natomiast do propozycji Kuratora strona skarżąca wskazała, iż wątpliwości budzą rozwiązania zawarte w pkt 3 i 4 opinii Łódzkiego Kuratora Oświaty. Posiadana baza, jaką dysponuje Miasto Łódź w roku szkolnym 2016/2017 kształtuje się na poziomie 42 400 miejsc dla uczniów szkół podstawowych. W wyniku wygaszania gimnazjów, szkoły podstawowe funkcjonujące we wspólnych budynkach z gimnazjami pozyskają łącznie dodatkowo 3 775 miejsc. W uchwale przewidziano utworzenie 4 nowych szkół podstawowych na bazie gimnazjów. Pozwoliłoby to na pozyskanie dla uczniów szkół podstawowych kolejnych 2000 miejsc, co dawałoby łączną liczbę 48 175 miejsc. Analiza danych demograficznych wskazuje, iż w okresie długofalowym nieuzasadnionym będzie tworzenie aż 8 nowych szkół podstawowych jak wskazał Łódzki Kurator Oświaty w pkt 2 opinii. Powołanie tylu szkół będzie skutkowało likwidacją części funkcjonujących już szkół podstawowych.

W ocenie Rady, utworzenie w sąsiedztwie Szkół Podstawowych nr 7 i 81 na bazie Publicznego Gimnazjum 37 i Publicznego Gimnazjum nr 10 nowych szkół podstawowych nie da gwarancji na przeprowadzenie do nich skutecznego naboru, co spowodować może, iż Miasto Łódź utrzymywać będzie puste budynki w nowo utworzonych szkołach podstawowych. Ponadto przekształcenie wskazanych gimnazjów w szkoły podstawowe nie wpłynie na istotną zmianę w liczbie uczniów SP nr 7 i SP nr 81, gdyż rodzice obu tych szkół wyrażali kategoryczny sprzeciw wobec przenoszenia uczniów do innych budynków szkół. W podjętej uchwale zaproponowane zostało zmniejszenie obwodu SP nr 81 na rzecz powiększenia obwodu usytuowanej w najbliższym sąsiedztwie SP 153, co może przyczynić się do zmniejszenia naboru uczniów do SP nr 81, a szkoła ta już w chwili obecnej nie wykorzystuje w pełni posiadanej bazy dydaktycznej.

Nieuzasadnione jest także, zdaniem skarżącej, włączenie Gimnazjum nr 2 w strukturę Szkoły Podstawowej nr 111, gdyż w uchwale wprowadzono zmniejszenie obwodu tej szkoły. Część ulic należących obecnie do obwodu SP nr 111 przypisanych zostało do obwodu planowanej nowej Szkoły Podstawowej nr 94, co wpłynie na mniejszą liczbę potencjalnych kandydatów do klas pierwszych SP nr 111. Ponadto budynek, w którym mieści się obecnie Gimnazjum nr 2 miał zostać przeznaczony na potrzeby XII Liceum Ogólnokształcącego, co wiązało się z intencją poprawy warunków nauki młodzieży tego liceum, gdyż w budynku XII LO nie ma sali gimnastycznej.

Rada podniosła, że propozycja utworzenia nowej szkoły podstawowej na bazie Gimnazjum nr 38 poddana została konsultacjom społecznym, w wyniku których mieszkańcy wprawdzie opowiedzieli się w większości za takim rozwiązaniem, jednak wyrazili zdecydowany sprzeciw wobec zmian w obwodach Szkół Podstawowych nr: 125, 138 i 143, które byłyby konieczne w przypadku tworzenia nowej szkoły podstawowej. W związku z tym w uchwale zaproponowano włączenie Publicznego Gimnazjum nr 38 w strukturę SP nr 138. W przypadku Szkoły Podstawowej nr 1 w uchwale zaproponowane zostało docelowe przeznaczenie budynku przy ul. Sterlinga (zajmowanego obecnie także przez Publiczne Gimnazjum nr 1) na potrzeby uczniów wyłącznie szkoły podstawowej, proponując przekształcenie Publicznego Gimnazjum nr 1 w liceum. Pozwoliłoby to na zaspokojenie potrzeb edukacyjnych tego rejonu miasta obok innych 5 szkół podstawowych zlokalizowanych w sąsiedztwie.

Strona skarżąca podkreśliła, że zalecenie Kuratora dotyczące przekształcenia Publicznego Gimnazjum nr 39 wchodzącego w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 5 w samodzielną szkołę podstawową jest także nieuzasadnione, gdyż od roku szkolnego 2017/2018 usytuowana w pobliżu Szkoła Podstawowa nr 162 będzie pozyskiwała systematycznie dodatkowe pomieszczenia po likwidowanych klasach gimnazjalnych Publicznego Gimnazjum nr 43. Spowoduje to znaczne zwiększenie liczby sal lekcyjnych wykorzystywanych na potrzeby uczniów szkoły podstawowej, a tym samym stworzy możliwość przyjmowania większej liczby kandydatów do klas pierwszych.

W związku z powyższym Rada wniosła o uchylenie w całości zaskarżonej opinii oraz obciążenie Łódzkiego Kuratora Oświaty kosztami postępowania.

W odpowiedzi na skargę Łódzki Kurator Oświaty podtrzymał stanowisko wyrażone w opinii z 10 marca 2017 r.

Pismem procesowym z 23 czerwca 2017 r. Rada Miejska w Łodzi podkreśliła, iż uchwała w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, o której mowa w art. 210 § 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2017 r., nie została podjęta z uwagi na wydanie przez Kuratora opinii w sposób bezprawny, co faktycznie pozbawiło Samorząd Terytorialny jego uprawnień ustawowych. W tym zakresie, po uzyskaniu stanowiska Sądu Administracyjnego, Miasto Łódź rozważy dalsze kroki prawne wobec Łódzkiego Kuratora Oświaty. Zaznaczono, iż po wprowadzeniu nowych przepisów oświatowych, ze względu na krótki okres do działań, nie było fizycznej możliwości poddania sprawy pod sąd, jeszcze przed 30 marca bieżącego roku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2016, poz. 1066) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. W myśl art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2016, poz. 718 ze zm.), powoływanej dalej jako "p.p.s.a.", sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Przedmiotem skargi do Sądu jest opinia Łódzkiego Kuratora Oświaty z dnia 10 marca 2017 r., wydana na podstawie art. 208 ust. 3-5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 60; dalej: ustawa z 14 grudnia 2016 r.), wyrażająca stanowisko tego organu odnośnie do uchwały Rady Miejskiej w Łodzi nr XLI/1075/17 z 16 lutego 2017 r. w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, dla której to uchwały podstawę prawną stanowi art. 206 i art. 207 ww. ustawy.

Wskazać należy, iż zgodnie z art. 206 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2016 r., rada gminy podejmuje uchwałę w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego ustawą - Prawo oświatowe, natomiast zagadnienia podlegające regulacji w tej uchwale wymienione zostały w art. 206 ust. 2 ustawy, w punktach 1 - 6.

Art. 206 ust. 6 ww. ustawy stanowi ponadto, iż na podstawie uchwały, o której mowa w ust. 1, nie dokonuje się zakładania szkół, o których mowa w art. 18 ustawy - Prawo oświatowe, w tym szkół podstawowych o niepełnej strukturze organizacyjnej i szkół podstawowych filialnych, likwidacji i przekształceń szkół innych niż dokonywane na podstawie przepisów niniejszej ustawy.

W myśl art. 207 ust. 1 i 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r., uchwała, o której mowa w art. 206 ust. 1, nie stanowi aktu prawa miejscowego i podaje się ją do publicznej wiadomości poprzez umieszczenie na stronie Biuletynu Informacji Publicznej właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego lub w widocznym miejscu w siedzibie urzędu jednostki samorządu terytorialnego.

Jak stanowi natomiast art. 208 ust. 1- 3 ustawy z 14 grudnia 2016 r., uchwałę, o której mowa w art. 206 ust. 1, przekazuje się właściwemu kuratorowi oświaty. Datą przekazania jest data otrzymania uchwały przez kuratora oświaty. Kurator oświaty opiniuje uchwałę w ciągu 21 dni od dnia otrzymania. Opinia kuratora oświaty dotyczy uchwały, o której mowa w art. 206 ust. 1, w zakresie, o którym mowa w art. 206 ust. 2 pkt 1-3, oraz zawiera w szczególności ocenę zgodności z prawem rozwiązań zaproponowanych w tej uchwale oraz ocenę w zakresie zapewnienia przez jednostkę samorządu terytorialnego możliwości realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a w przypadku, o którym mowa w art. 206 ust. 4, także możliwości realizacji obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego przez dzieci i młodzież zamieszkałe na terenie danej gminy.

Ponadto, z art. 208 ust. 4 ww. ustawy wynika, iż opinia kuratora oświaty, o której mowa w ust. 3, może wskazywać zmiany, które należy uwzględnić w uchwale, o której mowa w art. 210, natomiast w myśl ust. 5 tego przepisu opinia kuratora oświaty, o której mowa w ust. 3, jest wiążąca i nie służy od niej zażalenie. Na opinię służy skarga do sądu administracyjnego.

Wskazać również trzeba na brzmienie art. 210 ust. 1 - 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r., który stanowi, iż rada gminy po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty, o której mowa w art. 208 ust. 3 i 4, w terminie do dnia 31 marca 2017 r. podejmuje uchwałę w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego ustawą - Prawo oświatowe, na okres od dnia 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r. Jeżeli organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uwzględnił w uchwale, o której mowa w ust. 1, zmiany wskazane w opinii kuratora oświaty, o których mowa w art. 208 ust. 4, przyjmuje się, że uchwała uzyskała pozytywną opinię kuratora oświaty. Jeżeli natomiast organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie uwzględnił w uchwale, o której mowa w ust. 1, zmian wskazanych w opinii kuratora oświaty, o których mowa w art. 208 ust. 4, przyjmuje się, że uchwała uzyskała negatywną opinię kuratora oświaty.

Z art. 211 ust. 1 - 5 przedmiotowej ustawy wynika ponadto, iż w przypadku niepodjęcia uchwały, o której mowa w art. 210, w terminie do dnia 31 marca 2017 r., uchwały podjęte na podstawie art. 17 ust. 4 ustawy zmienianej w art. 15, w brzmieniu dotychczasowym, pozostają w mocy.

Mając na uwadze powyższe regulacje prawne, stwierdzić należy, iż opinia kuratora oświaty, wydana na podstawie art. 208 ustawy z 14 grudnia 2016 r., wywołuje skutki prawne i jest dla organu gminy wiążąca, jednak tylko do czasu, gdy rada gminy podejmie uchwałę, o której mowa w art. 210 ust. 1 ww. ustawy lub upłynie termin do jej podjęcia, tj. 31 marca 2017 r. Po tej dacie, zgodnie z art. 211 ust. 1 ustawy, pozostają w mocy dotychczasowe uchwały podjęte na podstawie art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, ustalające plan sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez gminę, a także określające granice obwodów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów. Uchwałę w sprawie dostosowania sieci szkół na podstawie art. 206 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. rada gminy może bowiem podjąć najpóźniej do dnia 31 marca 2017 r. i jest to termin prawa materialnego, co oznacza, że nie ma możliwości jego przywrócenia, a podjęcie uchwały po tym terminie nie znajduje oparcia w przepisach prawa.

W rozpoznawanej sprawie nie jest sporne, iż Rada Miejska w Łodzi, po uzyskaniu opinii Łódzkiego Kuratora Oświaty z dnia 10 marca 2017 r. - wobec zakwestionowania treści tej opinii - nie podjęła uchwały w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego ustawą - Prawo oświatowe, na okres od dnia 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r. Oznacza to, że zaskarżona do sądu opinia Łódzkiego Kuratora Oświaty przestała być dla organu gminy wiążąca.

Sąd doszedł jednak do przekonania, że pomimo braku w chwili orzekania prawnej skuteczności zaskarżonej opinii kuratora, postępowanie sądowe nie stało się bezprzedmiotowe. Powyższa opinia wywołała bowiem skutki prawne w okresie od dnia jej wydania do czasu upływu terminu przewidzianego dla Rady na podjęcie ww. uchwały, tj. do 31 marca 2017 r. poprzez związanie organu Gminy treścią tej opinii - art. 208 ust. 5 ustawy. Jak wynika ze skargi i pisma procesowego Rady Miejskiej w Łodzi z 23 czerwca 2017 r. uchwała w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, o której mowa w art. 210 § 1 ustawy z 14 grudnia 2017 r., nie została przez organ gminy podjęta z uwagi na warunki wskazane w treść opinii przez Kuratora, które - w ocenie Rady - wkraczały w jej ustawowe uprawnienia.

W ocenie Sądu, skarga Miasta Łodzi jest zasadna, gdyż wydając zaskarżoną opinię, Łódzki Kurator Oświaty naruszył art. 208 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r.

Brzmienie cytowanego wyżej art. 208 ust. 3 ustawy wskazuje, że kurator ma prawo opiniować uchwałę rady gminy wyłącznie w zakresie, o którym mowa w art. 206 ust. 2 pkt 1-3 ustawy, czyli w odniesieniu do:

1) planu sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez gminę, a także granic obwodów publicznych szkół podstawowych, z wyjątkiem specjalnych, mających siedzibę na obszarze gminy, z zastrzeżeniem art. 88 ust. 2 ustawy - Prawo oświatowe, prowadzonych przez gminę, a także przez inne organy, na okres od dnia 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r.;

2) planu sieci prowadzonych przez gminę publicznych gimnazjów i klas dotychczasowych publicznych gimnazjów prowadzonych w szkołach podstawowych, liceach ogólnokształcących, technikach i branżowych szkołach I stopnia, oraz granic obwodów dotychczasowych publicznych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów, z wyjątkiem specjalnych, mających siedzibę na obszarze gminy, z zastrzeżeniem art. 88 ust. 2 ustawy - Prawo oświatowe, prowadzonych przez gminę, a także przez inne organy, na okres od dnia 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r.;

3) warunków przekształcenia dotychczasowych gimnazjów w ośmioletnie szkoły podstawowe, prowadzonych przez gminę (...).

Ustawodawca nie dał zatem kuratorowi oświaty uprawnienia do opiniowania uchwały rady gminy w zakresie, wynikającym z art. 206 ust. 2 pkt 4 - 6 ustawy z 14 grudnia 2016 r. , tj. w odniesieniu do:

4) warunków włączenia dotychczasowych gimnazjów do publicznych ośmioletnich szkół podstawowych, publicznych liceów ogólnokształcących, publicznych techników lub publicznych branżowych szkół I stopnia, prowadzonych przez gminę (...),

5) warunków przekształcenia dotychczasowych publicznych gimnazjów odpowiednio w publiczne licea ogólnokształcące, publiczne technika lub publiczne branżowe szkoły I stopnia, prowadzone przez gminę, w tym dzień rozpoczęcia działalności przez liceum ogólnokształcące, technikum lub branżową szkołę I stopnia, określony zgodnie z art. 129 ust. 4 i 6,

6) projektu planu sieci publicznych ośmioletnich szkół podstawowych prowadzonych przez gminę, a także granice obwodów publicznych ośmioletnich szkół podstawowych, z wyjątkiem specjalnych, mających siedzibę na obszarze gminy, z zastrzeżeniem art. 88 ust. 2 ustawy - Prawo oświatowe oraz planu sieci publicznych gimnazjów dla dorosłych i klas dotychczasowych publicznych gimnazjów dla dorosłych prowadzonych w szkołach podstawowych dla dorosłych i publicznych liceach ogólnokształcących dla dorosłych, prowadzonych przez gminę, a także przez inne organy, od dnia 1 września 2019 r.

W zaskarżonej do Sądu opinii, Łódzki Kurator Oświaty pominął brzmienie art. 208 ust. 3 ustawy z 14 grudnia 2016 r. i określił warunki włączenia publicznych gimnazjów do szkół podstawowych (w opinii do uchwały XLI/1075/17 jest to pkt 4), co oznacza, że w tym zakresie wykroczył poza przyznane mu ustawowo uprawnienia.

Jest to o tyle istotne, że - jak podkreślił TK w wyroku z 8 maja 2002 r. w spr. sygn.: K 29/00 - "zarówno podstawy działalności samorządu terytorialnego, jak i ograniczenia tej działalności, mogą być wprowadzone w formie ustaw.(...) W aspekcie formalnym gwarancją samodzielności jest ustanowienie zasady wyłączności ustawowej formy wprowadzonych ograniczeń w stosunku do normowania spraw związanych z ustrojem, zakresem zadań i sposobem funkcjonowania samorządu terytorialnego. Ramy prawne działalności samorządu terytorialnego są więc - zdaniem Trybunału - prawnie zdeterminowane przez ustawy, ale jednocześnie tylko przez ustawy".

Skoro zatem ustawodawca przewidział możliwość opiniowania przez Kuratora uchwały rady gminy w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego wyłącznie w zakresie wynikającym z art. 206 ust. 2 pkt 1-3, to wykładnia rozszerzająca tego przepisu nie jest dopuszczalna, gdyż dla ingerencji w samodzielność funkcjonalną samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych zastrzeżona została wyłącznie forma ustawowa.

W zakresie zatem wykraczającym poza ramy wynikające z art. 206 ust. 2 pkt 1-3 ustawy z 14 grudnia 2016 r. opinia Kuratora w sposób istotny narusza art. 208 ust. 3 tego aktu.

Zgodzić się należy z Miastem Łódź, że także w pozostałym zakresie zaskarżona opinia narusza treść art. 208 ust. 3 ww. ustawy w zw. z art. 171 ust. 1 Konstytucji RP. Z ustępu 3 art. 208 ustawy z 14 grudnia 2016 r. wynika, iż opinia kuratora oświaty zawiera w szczególności ocenę zgodności z prawem rozwiązań zaproponowanych w tej uchwale oraz ocenę w zakresie zapewnienia przez jednostkę samorządu terytorialnego możliwości realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a w przypadku, o którym mowa w art. 206 ust. 4, także możliwości realizacji obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego przez dzieci i młodzież zamieszkałe na terenie danej gminy. Art. 171 ust. 1 Konstytucji RP stanowi natomiast, że działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.

Z brzmienia tych przepisów należy zdaniem Sądu wyciągnąć wniosek, że opinia kuratora oświaty w zakresie wynikającym z art. 208 ust. 3 ustawy, zawsze musi zawierać ocenę uchwały organu samorządu pod kątem zgodności tej uchwały z przepisami prawa. Art. 208 ustawy z 14 grudnia 2016 r. reguluje bowiem akt nadzoru merytorycznego, stanowiąc dopuszczalność ingerencji w samodzielność prawną gminy. Przesądza to, że opinia kuratora oświaty musi spełniać warunki ustrojowe dopuszczalności tej ingerencji przez szczegółowe wyprowadzenie, że zamierzona działalność gminy jest sprzeczna z prawem (p. wyrok NSA z 09.04.2014 sygn. I OSK 105/14, wyrok NSA z 03.01.2017 r. sygn. I OSK 1349/16).

Jak stwierdził TK w powoływanym wyroku z 8 maja 2002 r. K 29/00, odnoszącym się do opinii kuratora wydawanej w oparciu o art. 59 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, "każdorazowa “negatywna opinia" kuratora w przedmiotowej kwestii musi wskazać - co należy mocno podkreślić - podstawę prawną, nakładającą na organ prowadzący szkołę konkretny obowiązek, związany z zapewnieniem uczniom likwidowanej szkoły zrealizowania wszystkich tych uprawnień, które wynikają z norm prawnych zawartych w ustawie o systemie oświaty lub w innych ustawach. Dopiero bowiem niewykonanie lub realna groźba niewykonania takiego konkretnego, wyraźnie wskazanego w ustawie obowiązku, mogłaby prowadzić do odmowy wydania “pozytywnej opinii". W przeciwnym bowiem wypadku słusznie postawiono by kuratorowi zarzut działania arbitralnego (...). Opinia kuratora ma charakter rozstrzygnięcia celowego i może znajdować uzasadnienie w racjach i w przesłankach zawartych w prawie materialnym. Pod tym względem podlega ona też kontroli sądowej, co oznacza tym samym, że muszą istnieć jej prawne kryteria."

Jak zaznaczono, powyższe orzeczenie Trybunału odnosi się do opinii kuratora oświaty wydawanej na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, jednak w ocenie Sądu znajduje zastosowanie także w niniejszej sprawie, z uwagi na podobieństwo regulacji prawnych odnoszących się do opinii wydawanych przez kuratora w trybie art. 59 ust. 2 ustawy o systemie oświaty oraz w trybie art. 208 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r., zwłaszcza w zakresie ich wiążącego charakteru. Opinia zaskarżona do sądu w niniejszej sprawie, została przez Łódzkiego Kuratora Oświaty określona jako "pozytywna", jednak wobec niezastosowania się przez Miasto Łódź do zaproponowanych przez Kuratora zmian odnoszących się do uchwały nr XLI/1075/17, przyjąć należy, że faktycznie uchwała Rady Miejskiej w Łodzi uzyskała negatywną opinię - art. 201 ust. 3 ustawy z 14 grudnia 2016 r.

Podkreślić należy, że art. 208 ustawy z 14 grudnia 2016 r. nie reguluje całościowo procedury nadzoru w zakresie opiniowania aktów organów samorządu. Wykładnia tego przepisu powinna uwzględniać między innymi regulacje dotyczące kryterium nadzoru nad samorządem terytorialnym. Nie ulega natomiast najmniejszej wątpliwości, że kryterium nadzoru nad samorządem terytorialnym jest kryterium zgodności z prawem, co wynika z przepisów powołanego wyżej art. 171 ust. 1 Konstytucji RP, jak również art. 85 ustawy o samorządzie gminnym. Wprawdzie ustawodawca w art. 208 ust. 3 ustawy z 14 grudnia 2016 r. posłużył się - przy regulacji zakresu oceny zawieranej w opinii kuratora - pojęciem "w szczególności", ale to pojęcie nie oznacza, że owo "w szczególności" mogło tylko przykładowo wskazywać jedno kryterium nadzoru, a tym samym kurator mógłby wiążąco oceniać uchwałę w procedurze nadzorczej także w oparciu o inne kryteria (p. wyrok WSA w Krakowie z dnia 11 lipca 2017 r., sygn. III SA/Kr 496/17). Wykładnia art. 208 ust. 3 ustawy z 14 grudnia 2016 r. z uwzględnieniem treści art. 171 ust. 1 Konstytucji RP nie pozwala na domniemywanie innych kryteriów nadzoru sprawowanego przez kuratora oświaty ponad legalność. Zawarte w tym przepisie sformułowanie "w szczególności" nie pozwala na poszerzenie kryteriów nadzoru o np. celowość, efektywność lub nawet zasadność wykorzystywania sal lekcyjnych w poszczególnych szkołach.

W przedmiotowej sprawie, Łódzki Kurator Oświaty oparł swoje rozstrzygnięcie w zakresie warunku 2, 3, a także i 4, w istocie o kryterium celowości. Takie działanie Kuratora, w ocenie Sądu, nie znajduje podstaw prawnych. Zdaniem składu orzekającego, w opinii zaskarżonej do Sądu, Łódzki Kurator Oświaty nie wskazał ustawowych podstaw swojego stanowiska. Opinia do uchwały nr XLI/1075/17 w zakresie pkt 2, 3 i 4 nie zawiera uzasadnienia odnoszącego się do wskazania, jakie przepisy zostały przez Radę naruszone. Kurator nie wykazał sprzeczności zaproponowanego przez Miasto Łódź projektu sieci szkół z przepisami odnoszącymi się do nowego ustroju szkolnego. Organ w sposób dość ogólny powołał się na występującą lub mogącą wystąpić dwuzmianowość w Szkołach Podstawowych nr: 111, 137, 138, 81 i 7, jednak z oceny tej nie wynika, w jaki sposób wpłynie to lub może wpłynąć na możliwość /brak możliwości/ realizacji w tych szkołach obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, jak również, czy doszło w ten sposób do naruszenia przez organ samorządu przepisów prawa. Z opinii tej nie wynika również, czy Łódzki Kurator Oświaty uwzględnił podnoszoną przez Miasto Łódź okoliczność, iż dla szkół podstawowych w których występował problem dwuzmianowości, Rada Gminy w opiniowanej uchwale zaproponowała zmniejszenie obwodów, co powinno wpłynąć na zmniejszenie naboru uczniów do tych szkół. W skardze do Sądu podkreślono bowiem, iż w podjętej uchwale zaproponowane zostało zmniejszenie obwodu SP nr 81 na rzecz powiększenia obwodu usytuowanej w najbliższym sąsiedztwie SP nr 153, co może przyczynić się do zmniejszenia naboru uczniów do SP nr 81, a szkoła ta już w chwili obecnej nie wykorzystuje w pełni posiadanej bazy dydaktycznej. W uchwale przewidziano także zmniejszenie obwodu Szkoły Podstawowej nr 111 - część ulic należących obecnie do obwodu tej szkoły przypisanych zostało do obwodu planowanej nowej Szkoły Podstawowej nr 94, co wpłynie na mniejszą liczbę potencjalnych kandydatów do klas pierwszych SP nr 111. Rada podkreśliła ponadto, że zalecenie Kuratora dotyczące przekształcenia Publicznego Gimnazjum nr 39 wchodzącego w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 5 w samodzielną szkołę podstawową jest nieuzasadnione z uwagi na to, że od roku szkolnego 2017/2018 usytuowana w pobliżu SP nr 162 będzie pozyskiwała systematycznie dodatkowe pomieszczenia po likwidowanych klasach gimnazjalnych Publicznego Gimnazjum nr 43. Spowoduje to, zdaniem organu samorządu, znaczne zwiększenie liczby sal lekcyjnych wykorzystywanych na potrzeby uczniów szkoły podstawowej, a tym samym stworzy możliwość przyjmowania większej liczby kandydatów do klas pierwszych.

Z uwagi na lakoniczność uzasadnienia zawartego przez Łódzkiego Kuratora Oświaty w zaskarżonej opinii, co do poszczególnych zaproponowanych przez ten organ zmian projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego objętego uchwałą nr XLI/1075/17 Rady Miejskiej w Łodzi, brak było możliwości stwierdzenia, czy powyższe okoliczności, zaproponowane przez Radę w uchwale nr XLI/1075/17 w celu rozwiązania problemu dwuzmianowości w szkołach podstawowych nr 81, 111 i 162 zostały w tej opinii wzięte pod uwagę.

Wątpliwości Sądu budzi również sposób, w jaki Łódzki Kurator Oświaty sformułował w zaskarżonej opinii warunki/zmiany, które winna uwzględnić Rada Miejska w Łodzi w uchwale w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego. Mając na uwadze treść art. 208 ust. 5 ustawy z 14 grudnia 2016 r., z którego wynika, że opinia kuratora oświaty jest wiążąca, to "zaproponowana" przez Kuratora zmiana uchwały w sprawie projektu sieci szkół o treści: "przekształcić w samodzielne szkoły podstawowe"(...), powoduje, że to faktycznie Kurator podejmuje decyzję o przekształceniu szkoły, a nie Miasto Łódź. Zdaniem Sądu, określenie zawarte w art. 208 ust. 4 ustawy: "zmiany które należy uwzględnić w uchwale" nie może polegać na autorytarnym narzuceniu gminie przez kuratora oświaty obowiązku przekształcenia szkoły. To należy bowiem do zadań własnych gminy, a ustawa wprost nie przyznała w tym zakresie kuratorowi dodatkowych uprawnień. Ewentualne rozwiązanie problemu dwuzmianowości, na co powołał się Kurator, nie musi odbywać się wyłącznie poprzez przekształcenie gimnazjum w szkołę podstawową, czy też włączenie gimnazjum do szkoły podstawowej. Wpływ na rozwiązanie tego problemu może mieć chociażby zmiana obwodów funkcjonujących szkół podstawowych - jednak wybór, co do sposobu realizacji zaproponowanej przez kuratora zmiany winien należeć do Gminy.

Kurator Oświaty nie może zastępować organów samorządu we wskazywaniu na sposoby wykonywania zadań oświatowych, kierując się np. efektywnością lub celowością. Gdyby tak było, to organy samorządu musiałyby konstruować uchwały nie tylko zgodne z prawem, ale także zgodne z pozaprawną oceną (np. celowościową) organu zewnętrznego. To zaś oznaczałoby podważanie fundamentalnej zasady samorządu, jaką jest zasada decentralizacji. Skoro zadania oświatowe stanowią zadania samorządu terytorialnego i to samorząd terytorialny odpowiada za ich wykonywanie, to nie ma możliwości poszerzenia nadzoru o takie kryteria jak np. celowość lub zasadność. Wobec tego, że jednostkom samorządu terytorialnego przyznana została samodzielność w wykonywaniu powierzonych im ustawowo zadań, to ingerencja w tę samodzielność poprzez wiążące wskazywanie na sposoby wykonywania zadań samorządowych winna być wykluczona. W tym zakresie samodzielność samorządu podlega natomiast ochronie sądowej (art. 16 ust. 2 i art. 165 ust. 2 Konstytucji RP).

Reasumując, przeprowadzona przez Sąd kontrola legalności zaskarżonej opinii Łódzkiego Kuratora Oświaty w zakresie warunku 2, 3 i 4 doprowadziła do przyjęcia, że nie może być ona uznana za zgodną z prawem.

Sąd zgodził się przy tym ze stanowiskiem Łódzkiego Kuratora Oświaty, że wskazane w uchwale włączenie Publicznego Gimnazjum nr 28 w Łodzi w trzyletnie liceum ogólnokształcące, które miałoby rozpocząć działalność 1 września 2017 r., jest rozwiązaniem niezgodnym z prawem. Nie jest bowiem możliwe włączenie gimnazjum do szkoły, która nie posiada jeszcze aktu założycielskiego. Zgodnie z dyspozycją art. 206 ust. 6 ustawy z dnia z dnia 14 grudnia 2016 r., na podstawie przedłożonej uchwały nie dokonuje się przekształceń innych niż określonych w wymienionej ustawie. Ta zaś nie przewiduje włączenia gimnazjum do liceum utworzonego z przekształcenia innego gimnazjum. Zauważyć należy, iż w zakresie tego warunku Kurator oparł swoją ocenę na kryterium legalności działania organu samorządu, jak również nie narzucił sposobu dalszego procedowania, lecz zawarł propozycję możliwych rozwiązań. Przyjmując jednak, że opinia kuratora stanowi nierozłączną całość, gdyż jej charakter może być wyłącznie pozytywny lub negatywny, Sąd uznał, że powyższe pozostaje bez wpływu na ostateczny wynik sprawy.

W tym stanie rzeczy Sąd, na podstawie art. 148 p.p.s.a., uchylił zaskarżoną opinię Łódzkiego Kuratora Oświaty z dnia 10 marca 2017 r. W związku z tym, że Kurator utracił możliwość ponownego wyrażania w tym samym zakresie opinii, gdyż zgodnie z art. 208 ust. 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r., kurator oświaty opiniuje uchwałę w ciągu 21 dni od dnia otrzymania, a termin ten upłynął, to należy uznać, iż zbędne stało się wyrażanie przez Sąd zaleceń, co do dalszego toku postępowania.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 w związku z art. 205 § 2 p.p.s.a.