Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Krzysztof Dziedzic Sędziowie Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz (spr.) Sędzia WSA Adam Jutrzenka-Trzebiatowski Protokolant sekr. sąd. Magdalena Komar po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 stycznia 2020 r. sprawy ze skargi W.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia [...]r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia niepieniężnego oddala skargę.

1. Decyzją z dnia [...] czerwca 2019 r., nr [...], działający z upoważnienia Burmistrza [...] Z-ca Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w [...], odmówił przyznania W.S. świadczenia niepieniężnego, tj. urządzenia do gotowania na gaz ziemny w kwietniu 2019 r. Podstawę prawną decyzji stanowiły przepisy art. 106 ust. 4, art. 36 pkt 2, art. 107, art. 7 pkt 1 w zw. z art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1 i 2, art. 8 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz.1508 ze zm.; dalej u.p.s.), rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r., poz.1358; dalej r.z.k.d.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.; dalej k.p.a.).

W uzasadnieniu organ wskazał, że W.S. pismem z dnia [...] kwietnia 2019 r. złożył wniosek o udzielenie pomocy rzeczowej, m.in. wyposażenia w kuchenkę na gaz ziemny. Na podstawie rodzinnego wywiadu środowiskowego z dnia [...] maja 2019 r. oraz zebranej dokumentacji organ I instancji ustalił, że strona jest osobą samotnie gospodarującą i nie osiąga żadnego dochodu, zatem spełnia kryterium dochodowe uprawniające do przyznania pomocy, określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 u.p.s. oraz § 1 pkt 1 lit. a) r.z.d.k., wynoszące 701 zł dla osoby samotnie gospodarującej. Wnioskodawca zajmuje jednopokojowy lokal, pozbawiony wygód, z możliwością użytkowania kuchni oraz toalety ze współlokatorami na piętrze. Na wyposażeniu pomieszczenia kuchennego znajduje się kuchenka typu "westfalka", z której korzysta skarżący. W.S. od wielu lat nie pracuje, nie poszukuje nowego zatrudnienia ani nie jest zainteresowany ofertami pracy. Nie podejmuje żadnych działań zmierzających do poprawy swojej sytuacji materialno-bytowej oraz odmawia przyjęcia pomocy w formie nieodpłatnego gorącego posiłku oraz pomocy żywnościowej. W związku z tym organ uznał, że wniosek nie spełnia wszystkich przesłanek kwalifikujących do przyznania świadczenia niepieniężnego.

2. Od powyższej decyzji W.S. wniósł odwołanie zarzucając pracownikom organu przekroczenie uprawnień oraz niedopełnienie obowiązków.

3. Decyzją z dnia [...] lipca 2019 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Kolegium podzieliło ustalenia organu I instancji i wskazało, że organ ten wydając zaskarżoną decyzję nie przekroczył granic uznania administracyjnego i w sposób dostateczny uzasadnił stanowisko przemawiające za negatywnym załatwieniem wniosku odwołującego o udzielenie pomocy niepieniężnej w postaci wyposażenia w kuchenkę na gaz ziemny.

Trafnie, zdaniem Kolegium, organ I instancji wskazał, że decyzja wydawana w oparciu o przepis art. 39 u.p.s. ma charakter uznaniowy, a pomoc musi znajdować oparcie również w postawie strony. Odwołujący ma możliwości i zasoby pozwalające przezwyciężyć swą trudną sytuację życiową. Jest bowiem w wieku produkcyjnym, ma 59 lat. Posiada wykształcenie wyższe. Nie jest osobą niepełnosprawną i nie ma orzeczonej przez lekarza orzecznika ZUS częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy. Zamieszkuje w [...], a więc na terenie, gdzie jest rynek pracy i ruch kadrowy. Jest osobą samotną, nie ma na utrzymaniu czy też pod opieką żadnych osób, którymi musiałby się zająć i przez to nie podejmować zatrudnienia. Z akt sprawy wynika, że odwołujący się jest osobą, która potrafi zadbać o swoje sprawy, od niekorzystnych dla niego rozstrzygnięć składa bardzo liczne odwołania i skargi sądowe. Stąd nie można mu przypisać bezradności czy braku rozeznania co do sytuacji, w której sam się znajduje i za niego podejmować działań koniecznych do poprawy jego sytuacji.

Obstrukcyjna postawa odwołującego jest sprzeczna z zadaniami i celami pomocy społecznej. Z przepisów art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 i 2 u.p.s. wynika bowiem, że pomoc społeczna wkracza dopiero tam, gdzie osoba nie jest w stanie własnym działaniem wyjść z sytuacji kryzysowej i zaspokoić swoich niezbędnych potrzeb albo stać się samodzielna życiowo.

3. Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. złożył W.S., domagając się uchylenia w jego ocenie "nieważnych ex tunc" decyzji organów obu instancji. W uzasadnieniu skarżący zarzucił pracownikom organu, w szczególności Ośrodka Pomocy Społecznej, niedopełnienie obowiązków i nadużycie uprawnień oraz liczne naruszenia prawa.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

4. Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2107 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Zgodnie natomiast z art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325; dalej p.p.s.a.) wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania w sposób, który miał lub mógł mieć wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.).

Zakres kontroli sądu wyznacza art. 134 § 1 p.p.s.a., według którego sąd orzeka w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

5. Materialnoprawną podstawę powyższych decyzji stanowiły przepisy u.p.s., która w art. 2 ust. 1 stanowi, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka (art. 3 ust. 1 u.p.s). Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa w art. 2 ust. 1, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem (art. 3 ust. 2 u.p.s.). Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy (art. 3 ust. 3 u.p.s.). Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej (art. 3 ust. 4 u.p.s.).

Wnioskowana przez skarżącego pomoc w postaci wyposażenia w kuchenkę na gaz ziemny ma charakter świadczenia niepieniężnego z pomocy społecznej, a dokładnie należy do kategorii pomocy rzeczowej, o której mowa w przepisie art. 36 pkt 2 lit. e) u.p.s. Tego rodzaju pomoc ma charakter fakultatywny i następuje wówczas, gdy z okoliczności wynika, iż przyznanie takiej pomocy odpowiada ustawowym celom pomocy społecznej i mieści się w możliwościach jej organów. Postanowienia zawarte w tym przepisie należy traktować jako pewien zakres swobody, przyznany podmiotom organizującym pomoc społeczną, która umożliwia m.in. dokonanie klasyfikacji potrzeb zgłaszanych przez beneficjentów, ustalenie priorytetów, zróżnicowanie rozmiaru świadczeń.

6. W ocenie Sądu organy w kontrolowanej sprawie zasadnie uznały, iż brak jest podstaw przyznania żądanego przez skarżącego świadczenia. Z powołanych wyżej przepisów wynika, że pomoc społeczna powinna być nakierowana na zaspokojenie niezbędnych potrzeb, a rodzaj i forma świadczenia powinny być dostosowane do okoliczności uzasadniających jego udzielenie. W sytuacji zatem, kiedy skarżący ma dostęp do kuchenki typu "westfalka", nie sposób uznać, że zakup kuchenki na gaz ziemny jest niezbędną potrzebą ani też, że tego rodzaju świadczenie byłoby adekwatne do jego sytuacji bytowej. To, że skarżący został skazany wyrokiem z dnia [...] lutego 2018 r. przez Sąd Rejonowy w [...] w sprawie o sygn. akt [...] na karę grzywny za niedopuszczalne korzystanie z kuchenki zasilanej na propan-butan wbrew zakazowi wynikającemu z § 157 ust. 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1065), nie jest wystarczającą podstawą do tego, aby pomoc społeczna zakupiła dla niego kuchenkę na gaz ziemny, gdy wynajmujący zapewnił mu możliwość korzystania z innej kuchenki pozostającej w zgodzie z przepisami powyższego rozporządzenia.

7. Organy obu instancji słusznie uznały, że za odmową przyznania świadczenia przemawia również brak ze strony skarżącego współdziałania w rozwiązywaniu jego trudnej sytuacji życiowej. Zgodnie bowiem z art. 4 u.p.s. osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Rozwinięciem tej zasady jest przepis art. 11 ust. 2 u.p.s., który – w brzmieniu obowiązującym w dniu wydawania zaskarżonej decyzji – stanowił, że brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym lub asystentem rodziny w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, w tym między innymi odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia lub innej pracy, a także odmowa lub przerwanie udziału w działaniach w zakresie integracji społecznej, mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia.

Takie uwarunkowania wynikają z tego, że pomoc społeczna ma mieć charakter aktywizacyjny, wspomagający osobę zainteresowaną w przezwyciężeniu jej trudnej sytuacji życiowej. Pomoc jest zatem jednym z instrumentów polityki społecznej zmierzającym do ułatwienia i umożliwienia danej osobie powrotu do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Zaspakajanie niezbędnych potrzeb bytowych, których dana osoba nie jest w stanie zaspokoić własnym działaniem stanowi formę wsparcia w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej.

Z akt sprawy i wywiadów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, jak też z wielu innych wywiadów przeprowadzanych w licznych sprawach inicjowanych przez skarżącego wynika ten sam stały obraz sytuacji. Skarżący nie realizuje zadanego współdziałania, nie rejestruje się jako osoba bezrobotna oraz nie podejmuje zatrudnienia i nie korzysta z żadnej formy aktywizacji pomimo tego, że stan jego zdrowia nie stoi temu na przeszkodzie.

8. W sytuacji, gdy strona z własnej woli odmawia jakiejkolwiek współpracy mającej na celu zmianę swojego statusu życiowego lub finansowego a swoją aktywność przejawia jedynie w inicjowaniu spraw i sporów sądowych z organami pomocy społecznej organy te mają podstawę do odmowy uwzględnienia wniosku. Takie stanowisko, jest w ocenie Sądu, zgodne z zasadą pomocniczości (subsydiarności) wynikającą z powołanego art. 2 ust. 1 u.p.s. Dlatego odmowa przyznania świadczenia znajdowała uzasadnienie w przepisach art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1 i 3, art. 4, art. 11 ust. 2 u.p.s.

W sprawie brak jest też uchybień o charakterze procesowym, w szczególności dotyczących art. 7, art. 8 § 1, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a.

Z tych względów skarga, na podstawie art. 151 p.p.s.a., podlegała oddaleniu.