Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA – Ewa Kwiecińska (sprawozdawca) Sędzia WSA – Ewa Pisula – Dąbrowska Sędzia WSA – Andrzej Góraj Protokolant – specjalista Marek Kozłowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 lutego 2016 r. sprawy ze skargi Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej [...] w W. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] września 2015 r. nr [...] w przedmiocie przetwarzania danych osobowych 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję z dnia [...] lipca 2015 r.; 2. zasądza od Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na rzecz Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej [...] w W. kwotę 457 zł (słownie: czterysta pięćdziesiąt siedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (dalej "GIODO") decyzją

z dnia [...] września 2015 r. nr [...] działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., art. 18 ust. 1 pkt 2, art. 22 oraz art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t. j. Dz. U. z

2014 r., poz. 1182 ze zm.), utrzymał w mocy swoją wcześniejszą decyzję z dnia [...] lipca 2015 r. [...] nakazującą Proboszczowi Parafii Rzymskokatolickiej [...] w W. (dalej "Proboszczowi Parafii") przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez uaktualnienie danych osobowych P. S., polegające na naniesieniu w księdze chrztów adnotacji o treści zgodnej z żądaniem zawartym w jego "Oświadczeniu woli" z dnia [...] lutego 2015 r.

W uzasadnieniu decyzji organ wyjaśnił, że do Biura GIODO wpłynęła skarga P. S., w której zwrócił się o wydanie decyzji administracyjnej nakazującej Proboszczowi Parafii sprostowanie, w jego ocenie, nieaktualnych danych osobowych na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie danych osobowych. P. S. we wniosku tym wskazał, iż w dniu [...] lutego 2015 r. wysłał do Proboszcza Parafii oświadczenie o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego, połączone z prośbą

o uaktualnienie jego danych osobowych w księdze chrztu.

Organ wskazał, że w toku postępowania ustalił, iż P. S., pismem z dnia [...] lutego 2015 r., skierował do Proboszcza Parafii oświadczenie o treści: "oświadczam, że z dniem dzisiejszym na podstawie art. 53 par. l i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 2 pkt 2a Ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania występuję z Kościoła rzymskokatolickiego i proszę o wykreślenie mnie ze wszelkich spisów w dokumentacji kościelnej. (...) Na podstawie art. 32 ust 1 pkt 6 Ustawy

o ochronie danych osobowych zwracam się też do Księdza Proboszcza jako do administratora moich danych osobowych o ich aktualizację. Proszę o aktualizację danych zawartych w Księdze Chrztu Nr [...], poprzez naniesienie adnotacji Dnia [...] lutego 2015 roku formalnym aktem wystąpił z Kościoła rzymskokatolickiego". Pismem z dnia [...] lutego 2015 r. Proboszcz Parafii poinformował P. S., że sprawy związane z wystąpieniem z Kościoła Rzymskokatolickiego należy załatwiać w parafii aktualnego miejsca zamieszkania.

Proboszcz Parafii w piśmie przesłanym do GIODO wyjaśnił, że, jego zdaniem, dokonanie aktu wystąpienia z Kościoła nie przysparza nadmiernych trudności, gdyż wymagane jest tylko zgłoszenie się do parafii swojego miejsca zamieszkania

z dwoma pełnoletnimi świadkami oraz spełnienie określonych warunków formalnych. Wskazał na uregulowania określone w Obwieszczeniu Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. oraz na regulacje zawarte w "Zasadach postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. Ponadto Proboszcz Parafii zaznaczył, że "zgodnie z art. 5 Konkordatu Państwo zapewnia Kościołowi Katolickiemu, bez względu na obrządek, swobodne i publiczne pełnienie jego misji, łącznie z wykonywaniem jurysdykcji oraz zarządzaniem i administrowaniem jego sprawami na podstawie prawa kanonicznego. (...) apostazja jest instytucją typowo kościelną i chociażby z tego względu podlega przede wszystkim prawu kanonicznemu". Jednocześnie Proboszcz Parafii wskazał, że: "Kościół szanuje prawo do wolności sumienia i wyznania każdego człowieka. Pan S. oczywiście ma prawo wystąpić formalnym aktem z Kościoła, a Parafia dopełni wszelkich formalności, także tych żądanych przez zainteresowanego, jednakże po wcześniejszym dopełnieniu wszelkich formalności przez Pana P. S.

i z poszanowaniem praw i obowiązków obu stron, a nie tylko żądań jednej". Ponadto Proboszcz Parafii wskazał, że jest proboszczem parafii miejsca chrztu Skarżącego.

GIODO wskazał, że po powtórnym rozpatrzeniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i przeanalizowaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy podtrzymuje swoje stanowisko wyrażone w zaskarżonym rozstrzygnięciu. W ocenie organu we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nie przedstawiono bowiem żadnych istotnych okoliczności, które mogłyby stanowić podstawę do jego zmiany.

Organ podniósł, że przepis art. 43 ust. 2 ustawy stanowi, iż w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, oraz zbiorów, o których mowa

w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3 - 5 oraz art. 15 - 18. W myśl natomiast przepisu artykułu 43 ust. 1 pkt 3, z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego. Kościół Rzymskokatolicki niewątpliwie należy do instytucji o uregulowanej sytuacji prawnej bowiem jest instytucją, której funkcjonowanie zostało unormowane w Konstytucji RP, w umowie międzynarodowej jaką jest Konkordat oraz w ustawach, nad którymi umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo. GIODO wskazał, że z art. 25 Konstytucji RP wynika, iż Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione (art. 25 ust. 1). Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym (art. 25 ust. 2). Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego

w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego (art. 25 ust. 3). Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską

i ustawy (art. 25 ust. 4). Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami (art. 25 ust. 5).

GIODO powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 marca 2013 r. wskazał, że w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych jest mowa o danych dotyczących osób należących do kościoła. Tak zdefiniowany zbiór nie zawiera danych dotyczących osób nienależących do kościoła. Dane osób nienależących do kościoła tworzą zbiór odrębny, nawet jeśli dane są przetwarzane na potrzeby kościoła i jeśli są zgromadzone na materialnych nośnikach danych zawierających zarówno dane osób należących, jak i osób nienależących do kościoła. Okolicznością przesądzającą o zakwalifikowaniu danych do jednego ze zbiorów jest rzeczywista przynależność lub brak przynależności osoby, o której dane chodzi, do kościoła. Ustalenie tej przynależności nie może być oderwane od chwili rozstrzygania sprawy w przedmiocie ochrony danych osobowych. GIODO ma bowiem, tak jak każdy organ administracji publicznej załatwiający sprawę w formie przewidzianej w art. 104 § 1 k. p. a. w związku z art. 22 ustawy o ochronie danych osobowych, obowiązek wydania decyzji w oparciu o stan faktyczny i prawny z daty orzekania. Przepisy art. 32 ust. 1 pkt 6 oraz art. 43 ust. 2 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych nie wprowadzają odmiennej regulacji w tym zakresie. Przepisom materialnym odpowiadają pełne bądź ograniczone kompetencje GIODO, przy czym zakres uprawnień, w zależności od osób, których dane dotyczą, został określony w art. 43 ust. 2. Wobec przetwarzania danych wrażliwych z art. 27 ust. 1 ustawy, zgodnie

z art. 43 ust. 2 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 3, GIODO zachowuje pełne kompetencje, w tym także wskazane w art. 12 pkt 2. Wobec danych dotyczących wyłącznie członków kościoła, przetwarzanych w warunkach określonych w art. 27 ust. 2 pkt 4, GIODO nie przysługują uprawnienia wymienione w art. 43 ust. 2 ustawy.

W ocenie GIODO analiza ww. przepisów prawa, jak i orzecznictwa sądów administracyjnych, prowadzi do wniosku, że decydującym dla wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest ustalenie, czy aktualnie P. S. jest członkiem Kościoła Katolickiego. Faktyczne pozostawanie przez niego członkiem Kościoła Katolickiego spowoduje, iż kompetencja do wydania przez GIODO merytorycznej decyzji w sprawie zostaje wyłączona mocą przepisu art. 43 ust. 2 ustawy, zaś pozostawanie poza wspólnotą tego Kościoła przesądzi o możliwości korzystania przez organ z ww. kompetencji.

GIODO przywołał argumentację Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażoną w wyroku z dnia 18 października 2013 r., sygn. akt I OSK 129/13, w którym Sąd,

w analogicznej sprawie, odnosząc się do autonomicznej działalności Kościoła Katolickiego podniósł, że autonomia nie oznacza braku jakiegokolwiek podporządkowania kościoła lub związku wyznaniowego przepisom powszechnie obowiązującego prawa np. o ochronie danych osobowych. W tych kwestiach, które nie zostały mocą aktów prawnych przekazane kościołom lub związkom wyznaniowym do ich wyłącznego decydowania, zastosowanie znajdą przepisy prawa powszechnie obowiązującego, o ile oczywiście regulują konkretne zagadnienie.

W wyroku tym Naczelny Sąd Administracyjny podniósł również, że nie jest rolą sądów administracyjnych ani tym bardziej organów administracyjnych ocenianie wewnętrznych regulacji danego kościoła lub związku wyznaniowego w zakresie np. skuteczności i wymagań ustanowionego - tymi wewnętrznymi przepisami - aktu apostazji. Kwestie związane z wstąpieniem jak i wystąpieniem z danego kościoła lub związku wyznaniowego są ich sprawą wewnętrzną, o ile nie dotykają uprawnień lub obowiązków danego podmiotu o charakterze zewnętrznym, gwarantowanych przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Z uwagi na to, że sprawa dotyczy ochrony danych osobowych oraz wolności sumienia i wyznania, mamy w niej do czynienia z podstawowymi prawami obywatela, ulokowanymi w sferze prawa powszechnego. W konsekwencji sprawa ta musi zostać oceniona na gruncie przepisów powszechnie obowiązujących, tj. Konstytucji RP i ustaw. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał także w tym wyroku, że ocena skuteczności oświadczenia skarżącego o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego w kontekście prawa powszechnego była obowiązkiem organu.

Organ stwierdził, że bezsporne jest, iż P. S. złożył Proboszczowi Parafii, tj. administratorowi swoich danych osobowych, oświadczenie o wystąpieniu

z Kościoła Katolickiego wraz z wnioskiem o uaktualnienie w tym zakresie swoich danych osobowych w księdze chrztów. GIODO podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w decyzji z dnia [...] lipca 2015 r., iż P. S. wyraził dostatecznie jasno swoją wolę w sprawie wystąpienia z Kościoła Katolickiego. W ocenie GIODO wolność w zakresie przynależności do związku wyznaniowego, zagwarantowana przepisami Konstytucji oraz ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 231 poz. 1965 ze zm.) nie może zostać ograniczona przepisami wewnętrznymi związku wyznaniowego. Jak bowiem wynika z przepisu art. 2 pkt 2a tego aktu prawnego, korzystając z wolności sumienia

i wyznania, obywatele mogą w szczególności należeć lub nie należeć do kościołów

i innych związków wyznaniowych.

Ponadto GIODO podniósł, że zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych w razie wykazania przez osobę, której dane osobowe dotyczą, że są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały zebrane z naruszeniem ustawy albo są zbędne do realizacji celu, dla którego zostały zebrane, administrator danych jest obowiązany, bez zbędnej zwłoki, do uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania danych, czasowego lub stałego wstrzymania przetwarzania kwestionowanych danych lub ich usunięcia ze zbioru, chyba że dotyczy to danych osobowych,

w odniesieniu do których tryb ich uzupełnienia, uaktualnienia lub sprostowania określają odrębne ustawy. W tej sytuacji GIODO podtrzymał swoje stanowisko, że Proboszcz Parafii winien niezwłocznie usunąć uchybienia w procesie przetwarzania danych osobowych P. S.

Na powyższą decyzję Proboszcz Parafii wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

I. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. polegające na niewyczerpującym rozpatrzeniu materiału dowodowego oraz na jego dowolnej ocenie, wyrażającej się zwłaszcza w uznaniu dowodu w postaci oświadczenia woli złożonego przez P. S. za skuteczne wystąpienie z Kościoła Rzymskokatolickiego, co w konsekwencji doprowadziło do ustalenia okoliczności, iż nie należy on do Kościoła Rzymskokatolickiego;

2. art. 107 k.p.a. poprzez nieprzywołanie i niewyjaśnienie podstawy prawnej

w uzasadnieniu decyzji, na której organ oparł skuteczność oświadczenia woli złożonego przez P. S.;

3. art. 28 k.p.a. poprzez przyznanie przymiotu strony Proboszczowi Parafii,

w sytuacji gdy P. S. nie zamieszkuje na terenie tej Parafii.

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1. art. 25 ust. 3 i ust. 4 Konstytucji RP, art. 1 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską podpisanego w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r. oraz art. 2 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego

w Rzeczypospolitej Polskiej poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że P. S. na skutek złożonego oświadczenia woli wystąpił formalnym aktem

z Kościoła, podczas gdy zgodnie z wewnętrznymi regulacjami Kościoła, wynikającymi z autonomii związków wyznaniowych, aby mogło dojść do wystąpienia formalnym aktem z Kościoła (apostazja) musi dojść do spełnienia przesłanek określonych w Obwieszczeniu Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. oraz w "Zasadach postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła" z 27 września 2008 r., które w niniejszej sprawie nie zostały przez niego spełnione;

2. art. 19 ust. 2 pkt 4 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania poprzez jego niezastosowanie i ingerencję w wewnętrzne sprawy Kościoła, jakim jest wystąpienie formalnych aktem z Kościoła (apostazja) i uznanie, że P. S. w oparciu o złożone oświadczenie woli wystąpił formalnym aktem z Kościoła, podczas gdy zgodnie z wewnętrznymi regulacjami, aby mogło dojść do wystąpienia formalnym aktem z Kościoła muszą być spełnione przesłanki określone w Obwieszczeniu Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. oraz w "Zasadach postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła" z 27 września 2008 r.;

3. art. 60 w zw. z art. 1 Kodeksu cywilnego poprzez ich zastosowanie w sytuacji, gdy przynależność do Kościoła Rzymskokatolickiego nie mieści się w pojęciu stosunku cywilnoprawnego i rozstrzygnięcie o wstąpieniu, czy wystąpieniu

z Kościoła nie może być oceniane w ramach oświadczenia woli w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, a jedynie na podstawie jego wewnętrznych uregulowań;

4. art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych poprzez jego niezastosowanie, wynikające z błędnego ustalenia, że P. S. nie należy do Kościoła Rzymskokatolickiego, podczas gdy złożone przez niego oświadczenie woli nie jest formą wystąpienia z Kościoła Katolickiego według prawa wewnętrznego Kościoła;

5. art. 35 ust 1 ustawy o ochronie danych osobowych poprzez jego błędną wykładnię, wynikającą z błędnego ustalenia, iż dane osobowe P. S.

w księdze chrztu są nieprawdziwe, podczas gdy złożone oświadczenie woli przez P. S. nie spełnia wymogów prawem przewidzianych do wystąpienia formalnym aktem z Kościoła, co jednocześnie świadczy

o pozostawaniu przez P. S. w Kościele Katolickim i o prawdziwości danych zawartych w księdze chrztów.

W oparciu o powyższe zarzuty strona skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę GIODO wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1647 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania. Innymi słowy, sąd administracyjny nie orzeka co do istoty sprawy w zakresie danego przypadku, lecz jedynie kontroluje legalność rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu z punktu widzenia jego zgodności

z prawem materialnym i obowiązującymi przepisami prawa procesowego.

Jednocześnie w myśl art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), powoływanej dalej jako "P.p.s.a.", sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga oceniana w świetle powyższych kryteriów zasługuje na uwzględnienie.

Stan faktyczny niniejszej sprawy nie jest sporny, albowiem nie budzi wątpliwości okoliczność, że P. S. w piśmie z dnia [...] lutego 2015 r. zatytułowanym "Oświadczenie o wystąpieniu ze wspólnoty Kościoła Rzymskokatolickiego", skierowanym do Proboszcza Parafii, stwierdził, iż na podstawie art. 53 § 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z dniem dzisiejszym występuje z Kościoła Katolickiego.

W piśmie tym zażądał również wykreślenia go ze wszelkich spisów w dokumentacji kościelnej. Ponadto w piśmie tym powołując się na art. 32 ust 1 pkt 6 ustawy

o ochronie danych osobowych zwrócił się do Proboszcza Parafii, jako do administratora jego danych osobowych, o ich aktualizację poprzez naniesienie

w księdze chrztów adnotacji "Dnia [...] lutego 2015 roku formalnym aktem wystąpił

z Kościoła rzymskokatolickiego". Pismem z dnia [...] lutego 2015 r. Proboszcz Parafii poinformował P. S., że sprawy związane z wystąpieniem z Kościoła Rzymskokatolickiego należy załatwiać w parafii aktualnego miejsca zamieszkania.

W toku postępowania administracyjnego Proboszcz Parafii w piśmie z dnia [...] kwietnia 2015 r. wyjaśnił, iż zgodnie z obwieszczeniem Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z 13 marca 2006 r. oraz "Zasadami postępowania w sprawie apostazji dokonanej przez formalny akt wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. osoba chcąca wystąpić formalnym aktem z Kościoła zobowiązana jest spełnić określone formalności. Wskazał, że czynności tej może dokonać jedynie osoba pełnoletnia, zdolna do czynności prawnych, świadoma i wolna w podejmowaniu decyzji. Wolę wystąpienia z Kościoła należy wyrazić w obecności proboszcza parafii miejsca zamieszkania

i w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Oświadczenie powinno być ponadto własnoręcznie podpisane.

W wystąpieniu do GIODO P. S. wniósł o wydanie decyzji administracyjnej, zobowiązującej Proboszcza Parafii do sprostowania na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie danych osobowych, jego nieaktualnych danych osobowych.

Spór w rozpoznawanej sprawie dotyczy zatem oceny skuteczności oświadczenia P. S. z dnia [...] lutego 2015 r., jako aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego, relacji wewnętrznych przepisów kościelnych regulujących procedurę występowania z Kościoła i przepisów prawa powszechnie obowiązującego zapewniających wolność sumienia i wyznania oraz kompetencji nadzorczych GIODO w kontekście konstytucyjnych gwarancji autonomii i wzajemnej niezależności stosunków między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi.

W pierwszej kolejności należy wskazać na liczne w polskim prawodawstwie gwarancje autonomii Kościoła Katolickiego i jego niezależności od państwa. Zgodnie z przepisem art. 25 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), stosunki między państwem a kościołami

i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, lecz również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. Natomiast w myśl ust. 4 powołanego przepisu, stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. Zasadę autonomii i niezależności w odniesieniu do Kościoła Katolickiego wyrażają postanowienia w szczególności art. 1 i art. 5 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisanego 28 lipca 1993 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318) oraz przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1169),

a szczególnie jej art. 2 stanowiący, iż Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami.

Należy zgodzić się ze skarżącym, iż z powołanych przepisów wynika, że Kościół Katolicki (podobnie jak i inne kościoły i związki wyznaniowe), ma prawo do samoorganizacji i samorządności. Może więc m. in. stanowić normy obowiązujące w ramach własnych struktur organizacyjnych, a w ich stanowieniu i stosowaniu jest wolny od ingerencji władz państwowych. Z regulacji tych wynika w szczególności, że określenie przesłanek nabycia przynależności osoby (wiernego) do Kościoła, faktycznych i prawnych skutków tego faktu oraz utraty przynależności ("wystąpienia" w różnych postaciach normowanych przez prawo kanoniczne), pozostaje wewnętrzną sprawą Kościoła, wolną od reglamentacji prawnej ze strony państwa. Stanowisko to potwierdzają pośrednio także przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r.

o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.). Obligują one do tego, aby określenie sposobu nabywania i utraty członkostwa w grupie religijnej, która ma być wpisana do rejestru Kościołów i innych związków wyznaniowych, zostało dokonane w statucie tej grupy (art. 32 ust. 2 pkt 8), a więc w sposób niezależny od jakichkolwiek władz państwowych. Niezależność tę zauważono również w sądownictwie, bowiem Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 sierpnia 2003 r., sygn. akt VI ACa 81/03 (Wokanda 2005, nr 1), przyjął,

iż "odmowa przyjęcia do społeczności danego wyznania, podobnie jak wykluczenie, nie podlegają kontroli sądu powszechnego".

Zasadne jest przy tym wskazanie, że podstawowym (choć nie jedynym) źródłem prawa wewnętrznego Kościoła Katolickiego jest Kodeks Prawa Kanonicznego z dnia 25 stycznia 1983 r. (AAS75: 1983, pars. II, z późn. zm.), zwany dalej "KPK". zaś organem uprawnionym do dokonywania autentycznej interpretacji ustaw kościelnych jest Papieska Rada Tekstów Prawnych, której kompetencje określa Konstytucja Apostolska ("Pastor Bonus" z dnia 29 czerwca 1988 r. (AAS 80: 1988, s. 841-912, z późn. zm.) (art. 154 i 155). Z uwagi na powyższe, podstawę prawną odnoszącą się do kwestii wystąpienia z Kościoła Katolickiego, oprócz ogólnych przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego (kan. 751), stanowi obwieszczenie Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. (Prot. N. 10279/2006), zatwierdzone przez papieża Benedykta XVI. Zawiera ono przepisy nadrzędne w stosunku do jakiegokolwiek dokumentu zarówno o charakterze wykonawczym, jak

i duszpasterskim, i stanowi podstawę prawną do rozpatrywania przedmiotowych spraw. Zostały w nim określone elementy materialne aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego, tj. wewnętrzna decyzja opuszczenia Kościoła Katolickiego, realizacja i zewnętrzna manifestacja tej decyzji, przyjęcie tej decyzji przez kompetentną władzę kościelną oraz formalne, tj. wystąpienie musi stanowić prawnie skuteczny (ważny) akt prawny dokonany w sposób osobisty, świadomy i wolny,

w formie pisemnej wobec kompetentnej władzy kościelnej (tzn. wobec ordynariusza lub własnego proboszcza), która jest jedynym organem uprawnionym do wydania osądu dotyczącego zaistnienia lub niezaistnienia przedmiotowego wystąpienia.

Dokumentem zawierającym przepisy wykonawcze, jednakże jedynie

o charakterze duszpasterskim, dotyczące Kościoła Katolickiego w Polsce, są przyjęte przez Konferencję Episkopatu Polski "Zasady postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. ("Akta KEP" 14: 2008, s. 89-91).

Wspomniany kan. 751 KPK stanowi, że apostazją jest całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej. Jak wynika z pkt 5 "Zasad postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" aktu odstępstwa, który wywołuje skutki kanoniczne, może dokonać tylko osoba pełnoletnia (kan. 98 § 1 i 2 KPK), zdolna do czynności prawnych, osobiście, w sposób świadomy i wolny (kan. 124 – 126), w formie pisemnej, w obecności proboszcza swego kanonicznego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego) i dwóch pełnoletnich świadków.

Niewątpliwie z powyższego wynika, iż wewnętrzne przepisy kościelne zastrzegły dla aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego formę szczególną, co nie jest niczym nadzwyczajnym także na gruncie polskiego prawa powszechnie obowiązującego. Przykładem takiej szczególnej formy dokonania czynności prawnej jest np. wymóg formy aktu notarialnego przy sprzedaży nieruchomości, co nie oznacza przecież ograniczenia konstytucyjnego prawa własności.

Wskazana forma szczególna aktu apostazji nie może być postrzegana jako ograniczenie wolności sumienia i religii, w tym w szczególności wolności wystąpienia z kościoła lub innego związku wyznaniowego. Podkreślić bowiem wypada, że Kościół Katolicki nie tylko nie wyklucza dopuszczalności wystąpienia z Kościoła, ani tej możliwości nie czyni złudną lub iluzoryczną (co jest cechą tzw. nieliberalnych kościołów i religii), ale uznaje tę instytucję i poddaje ją zracjonalizowanej procedurze. W tej sytuacji nie sposób uznać, by przedstawione regulacje wewnętrzne naruszały konstytucyjnie zagwarantowaną w art. 53 wolność sumienia i religii. O takim naruszeniu można by było mówić wtedy, gdyby przepisy Kościoła Katolickiego ustanowiły zakaz apostazji lub w inny sposób uniemożliwiałyby lub znacznie utrudniały realizowanie konstytucyjnego prawa do zmiany wyznania.

Skoro zatem P. S. nie dokonał aktu apostazji w formie przewidzianej przez wewnętrzne prawo Kościoła Katolickiego, czego sam nie kwestionuje, to niezrozumiałe jest przyjęcie przez GIODO, iż wymieniony skutecznie w oświadczeniu z dnia [...] lutego 2015 r. wyraził swoją wolę wystąpienia z Kościoła.

Podkreślić należy, iż państwo w żaden sposób nie może ingerować w sferę przynależności do kościoła lub związku wyznaniowego, bowiem naruszałoby to nie tylko wspomnianą chronioną konstytucyjnie autonomię Kościoła Katolickiego, ale wkraczałoby w sferę wolności religii i wyznania. Nie sposób zaakceptować sytuacji,

w której o przynależności do kościoła, lub jej braku, rozstrzygałby organ państwowy, jakim jest GIODO, na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących. Zdaniem Sądu w sytuacji, gdy zagadnienie wystąpienia z Kościoła Katolickiego jest jedną

z przesłanek wykonywania kompetencji przez organ administracji publicznej, to organ ten ustala przynależność do Kościoła wyłącznie w oparciu o dowody przedstawione przez stronę kościelną, w tym przede wszystkim na podstawie aktu chrztu

z dokonaną adnotacją o wystąpieniu z Kościoła. Ustalanie tego faktu z powołaniem się na inne dowody jest niedopuszczalne. Nie jest przy tym wystarczające odwołanie się do oświadczenia o woli wystąpienia z Kościoła, a sprawy sporne na tym tle są sprawami kościelnymi, które winny być rozstrzygane na zasadach i w trybie określonych przez prawo kościelne.

Dokonując ustaleń w zakresie przynależności P. S. do Kościoła Katolickiego w oparciu o przepisy prawa powszechnie obowiązującego i wydając rozstrzygnięcie w przedmiocie przetwarzania jego danych osobowych przez Proboszcza Parafii, GIODO wkroczył w sferę autonomii Kościoła Katolickiego w tej materii, czym niewątpliwie dopuścił się naruszenia art. 6, art. 7 i art. 19 k.p.a., jak również wskazanych w skardze przepisów Konstytucji RP, Konkordatu, ustawy

o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej oraz art. 32 ust. 2 pkt 8 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Ponadto organ naruszył art. 77 § 1 oraz art. 107 § 3 k.p.a. poprzez błędną ocenę dowodów i oparcie uzasadnienia prawnego swojego rozstrzygnięcia w większości na tezach uzasadnień wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wobec stwierdzonych naruszeń zarówno przepisów prawa materialnego, jak również przepisów postępowania, koniecznym było uchylenie zaskarżonej oraz poprzedzającej ją decyzji.

Rozpoznając sprawę ponownie, GIODO winien uwzględnić powyższe rozważania Sądu, ze szczególnym uwzględnieniem zasady autonomii kościołów

i związków wyznaniowych w Rzeczypospolitej Polskiej.

Mając powyższe na względzie, Wojewódzki Sąd Administracyjny

w Warszawie, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c P.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach orzeczono w oparciu o art. 200 w związku z art. 205 § 1 pkt 1 P.p.s.a.