Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia NSA Jan Jędrkowiak po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w Gdańsku w dniu 25 sierpnia 2008 r. sprawy ze skargi G. J. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 18 grudnia 2006 r. nr [...] w przedmiocie zaliczki alimentacyjnej uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wójta Gminy z dnia 13 listopada 2006r. Nr [...].

G. J. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławcze z dnia 18 grudnia 2006r. Nr [...], utrzymującą w mocy decyzje Wójta Gminy z dnia 13 listopada 2006 r. Nr [...] którą odmówiono skarżącemu przyznania świadczenia w formie zaliczki alimentacyjnej.

Zaskarżona decyzja została wydana na podstawie

art. 2 pkt 5 lit. a i c ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732, ze zm.) oraz art. 3 pkt 13 i 17a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 139, poz. 992), w następującym stanie faktycznym ustalonym przez organ.

Wnioskiem z dnia 23 października 2006r. G. J. wystąpił o ustalenie prawa do zaliczki alimentacyjnej dołączając stosowne dokumenty.

W tym samym Ośrodku Pomocy Społecznej złożony został, we wrześniu 2006r. przez matkę wnioskodawcy - E. K., wniosek o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego. Z złożonego pisma wynika, że E. K. oprócz pełnoletniego, ale nadal uczącego się najstarszego syna, wychowuje wraz z konkubentem – R. K., ich wspólną córkę M. K. i A. J..

Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w S., działając z upoważnienia Wójta Gminy, decyzją z dnia 13 listopada 2006r. Nr [...] odmówił wnioskowanego świadczenia z uwagi na to, że w ocenie organu wnioskodawca nie spełnia ustawowych przesłanek warunkujących prawo do otrzymania zaliczki alimentacyjnej, nie jest bowiem wychowywany przez osobę samotnie wychowującą dziecko, w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych.

W złożonym w ustawowym terminie odwołaniu wnioskodawca potwierdzając fakt wspólnego zamieszkiwania z siostrą i matką u jej konkubenta podniósł,

że ma przyznane alimenty, których jednak ojciec od wielu lat nie płaci, a konkubent nie ma do niego żadnych praw. Z uwagi na duże wydatki związane z nauką i utrzymaniem wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Rozpatrując przedmiotową sprawę w trybie nadzoru instancyjnego Samorządowe Kolegium Odwoławcze powołało się na treść art. 7 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 ze zm.) i wskazało

art. 2 pkt 5 lit. a omawianej ustawy. Kolegium podniosło, że zgodnie z art. 3 pkt 17a ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. 2006r., Nr 139, poz. 992) wynika, iż osobą samotnie wychowującą dziecko nie jest panna wychowująca co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem. Organ II instancji podał, że w rozpoznawanej sprawie strona odwołująca się zamieszkuje z matką, która wychowuje wspólnie z konkubentem ich córkę i z tych też względów nie zostały spełnione ustawowe warunki do przyznania zaliczki alimentacyjnej.

Kolegium podniosło ponadto, że do strony odwołującej się, będącej osobą uczącą się, nie można zastosować art. 2 pkt 5 lit. c ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, który to przepis za osobę uprawnioną nakazuje uznać osobę uprawnioną do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, którego egzekucja jest bezskuteczna, będącą jednocześnie osobą uczącą się w rozumieniu przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Artykuł 3 pkt 13 omawianej ustawy oznacza osobę pełnoletnią uczącą się, nie pozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub zasądzeniem od rodziców na jej rzecz alimentów, jeżeli wyrok sadu orzekający alimenty został wydany przed osiągnięciem pełnoletniości przez osobę uczącą się. Kolegium podało, że w przedmiotowej sprawie alimenty zostały zasądzone wyłącznie od ojca, co zdaniem organu wskazuje, iż strona pozostaje na utrzymaniu matki, z którą wspólnie zamieszkuje i która pobiera świadczenia rodzinne również na nią.

W uzasadnieniu skargi G. J. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Dodatkowo zarzucił Kolegium ustalenie błędnego stanu faktycznego. Powołał się na art. 7 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej i podał, że w jego ocenie jest uprawniony do otrzymania wnioskowanego świadczenia: posiada wyrok sądu; jego matka jest panną; samotnie wychowującą dzieci (nie wychowuje A. i G. J. wraz z ich ojcem Z. J.), zamieszkuje wspólnie z ojcem jej trzeciego dziecka (M. K.), który łoży na jej utrzymanie, (R. K. odmawia utrzymywania nie swoich dzieci). Skarżący zarzucił, że organ I instancji samowolnie wskazał (poprzez swojego pracownika), iż R. K. jako członka rodziny wnioskodawcy.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2007r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zawiesił postępowanie na podstawie art. 125 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, z uwagi na postępowanie zawisłe przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie dotyczącej zgodności

art. 2 pkt 5 lit. a w związku z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 ze zm.) w związku z art. 3 pkt 17 lit. a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz. 2255 ze zm.) z Konstytucją w zakresie, w jakim pozbawia prawa do zaliczki alimentacyjnej osoby, które są wychowywane przez panny, kawalerów, wdowy, wdowców, osoby pozostające w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu lub rozwiedzione, wychowujące co najmniej jedno dziecko wspólnie z jego rodzicem.

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 23 czerwca 2008 r. sygn. akt P 18/06 orzekł, że art. 2 pkt 5 lit. a ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. 2005 r. Nr 86 poz. 732 i Nr 164 poz. 1366) w związku z art. 3 pkt 17 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. 2006 r. Nr 139 poz. 992 i Nr 222 poz. 1630, z 2007 r. Nr 64 poz. 427, Nr 105 poz. 720, Nr 109 poz. 747 i Nr 200 poz. 1446 oraz z 2008 r. Nr 70 poz. 416), w brzmieniu nadanym przez art. 27 pkt 2 lit. g ustawy z 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej w zakresie, w jakim pomija prawo osób wychowywanych przez osoby pozostające w związku małżeńskim do zaliczki alimentacyjnej, jest niezgodny z art. 18, art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 27 Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. 1991 r. Nr 120 poz. 526 oraz z 2000 r. Nr 2 poz. 11). Ponadto Trybunał orzekł, że art. 2 pkt 5 lit. a ustawy z 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej w związku z art. 3 pkt 17a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim pomija prawo: a) osób wychowywanych przez osoby pozostające w związku małżeńskim, b) osób wychowywanych przez osoby, które wspólnie wychowują co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem, do zaliczki alimentacyjnej, jest niezgodny z art. 18, art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 27 Konwencji o prawach dziecka. Trybunał orzekł, że art. 29 ust. 1 ustawy z 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej jest niezgodny z art. 18, art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 27 Konwencji o prawach dziecka.

Powyższy wyrok ogłoszony został w Dzienniku Ustaw w dniu 7 lipca 2008r. Nr 119 pozycja 770.

Postanowieniem z dnia 2 lipca 2008 r. postępowanie w niniejszej sprawie zostało podjęte.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jako zasadna podlegała uwzględnieniu, lecz z przyczyn innych niż w niej podniesione.

Oceniając zaskarżoną decyzję pod kątem jej legalności, stosownie do treści art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), Sąd uznał, że narusza ona prawo. Przy rozpoznaniu skargi Sąd miał również na względzie treść art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.), według którego sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Na skutek przytoczonego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2008r. sygn. akt P 18/06 odpadła materialnoprawna podstawa odmowy przyznania zaliczki alimentacyjnej skarżącej, oparta na art. 2 pkt 5 lit. a ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej

w związku z art. 3 pkt 17a ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Prawidłowe i niekwestionowane było przy tym ustalenie przez organ, że matka skarżącego, będąca stanu wolnego, poza córką A. J. ma jeszcze syna G. J. oraz córkę M. K., którą wychowuje wspólnie z jej ojcem R. K.

W sytuacji wydania przez Trybunał Konstytucyjny opisanego wyżej orzeczenia zachodzi podstawa wznowienia postępowania administracyjnego wymieniona w art. 145a § 1 kpa, który przewiduje, że można żądać wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Stwierdzając naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, stosownie do treści art.145 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) Sąd zobligowany jest zaskarżoną decyzję uchylić. Przyjmuje się bowiem w orzecznictwie i doktrynie, a sąd orzekający pogląd ten podziela, że podstawa wznowienia określona w art. 145a kpa jest podstawą uchylenia decyzji administracyjnej przez sąd administracyjny także wtedy, gdy wyrok Trybunału Konstytucyjnego zapadł po podjęciu zaskarżonej decyzji (por. J. Zimmermann w glosie do wyroku NSA z dnia 6 stycznia 1999 r. III SA 4728/97, publ. OSP z 2000 r., z. 1, poz. 16). Teza powyższa zachowuje aktualność w obowiązującym stanie prawnym.

Ponieważ to samo naruszenie prawa jest udziałem decyzji organów obu instancji, na mocy art. 135 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchyleniu podlega także decyzja organu pierwszej instancji.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art.145 § 1 pkt 1 lit. b i art. 135 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji.

Uwzględnienie skargi powoduje, że sprawa zaliczki alimentacyjnej na rzecz G. J. będzie ponownie rozpatrzona. Organ administracji ponownie rozpatrując tą sprawę uwzględni zmianę stanu prawnego, wynikającą z przytoczonego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23 czerwca 2008 r. w sprawie P 18/06.

Wobec tego, że zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji były wydane z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania, na mocy art. 119 pkt 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi sprawę rozpoznano w trybie uproszczonym, stosownie do treści art. 120 tej ustawy, na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.