Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Marzenna Glabas Sędziowie Sędzia WSA Alicja Jaszczak-Sikora (spr.) Sędzia WSA Piotr Chybicki Protokolant Referent Marta Kudła po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2015 r. sprawy ze skargi J. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]", nr "[...]" w przedmiocie zwrotu prawa jazdy oddala skargę.

UZASADIENIE

Z przekazanych Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Olsztynie akt administracyjnych sprawy wynika, że decyzją z dnia "[...]" Starosta, działając na podstawie art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. o kierujących pojazdami (tekst jednolity Dz. U. z 2015r. poz. 155), orzekł o odmowie zwrotu J. T. prawa jazdy kategorii C i CE, o co strona wystąpiła wnioskiem z dnia 23 lutego 2015r. W uzasadnieniu organ podniósł, że postanowieniem z dnia 23 września 2014r. Prokurator Prokuratury Rejonowej zatrzymał J. T. prawo jazdy nr "[...]" w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 Kodeksu karnego. Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 29 października 2014r. został orzeczony wobec J. T. środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, dla prowadzenia których wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii B, na okres 3 lat. Powołując się na treść art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy o kierujących pojazdami, w brzmieniu obowiązującym od dnia 25 października 2014r., organ stwierdził, że prawo jazdy kategorii C i CE nie może być wydane osobie w stosunku, do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu, a także wobec osoby ubiegającej się o wydanie lub zwrot zatrzymanego prawa jazdy, czy o przywrócenie uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii C i CE w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B.

W odwołaniu od tej decyzji J.T. podniósł, że prawidłowa wykładnia art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy o kierujących pojazdami prowadzi do wniosku, że

w przypadku stosowania przez sąd art. 42 § 1 lub 2 Kodeksu karnego

i orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów jedynie określonego rodzaju, organ administracji jest zobowiązany zwrócić uprawnionemu prawo jazdy kategorii, której ten zakaz nie obejmuje. Odwołujący się podniósł, że sygnalizowana w decyzji zmiana art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy niczego literalnie nie zmieniła. Zdaniem strony aktualne pozostaje stanowisko wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2013r., sygn. akt I KZP 4/13. Powołał się też m.in. na wyrok WSA w Olsztynie z dnia 12 czerwca 2013r., sygn. akt II SA/Ol 337/13.

Rozpatrując sprawę w postępowaniu odwoławczym, Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia "[...]", nr "[...]" utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję, podzielając w całości ustalenia i stanowisko organu pierwszej instancji. Podkreślono, że zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 2014r. o zmianie ustawy o kierujących pojazdami, przepis art. 12 ust. 2 powołanej ustawy w znowelizowanym brzmieniu znajduje zastosowanie jedynie do osób, wobec których orzeczono prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, po dniu wejścia w życie ustawy. Wskazano, że ustawa zmieniająca weszła w życie w dniu 24 sierpnia 2014r., zaś przepis art. 12 ust. 2 ustawy wszedł w życie w dniu 25 października 2014r. (art. 15 pkt 1 ustawy nowelizującej) . Natomiast wyrok sądu orzekający zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych przez odwołującego się wydany został w dniu 29 października 2014r., tym samym wobec strony mają zastosowanie przepisy znowelizowanej ustawy o kierujących pojazdami.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie wniósł J. T., zarzucając organom orzekającym błędną interpretację art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy o kierujących pojazdami. Skarżący podtrzymał argumenty podniesione w odwołaniu. Podkreślił, że zmieniając brzmienie art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami, ustawodawca nie zmienił art. 42 § 2 Kodeksu karnego. Zdaniem skarżącego wprowadzone zmiany prawne nie pozbawiają kierowców możliwości korzystania z uprawnień nabytych pod rządami poprzednich regulacji prawnych. Podniósł, że jest kierowcą zawodowym i korzystanie z prawa jazdy kategorii C i CE zapewnia mu i jego rodzinie środki finansowe. Zauważył, że gdyby sąd karny ocenił inaczej jego winę za popełniony czyn, to zapewne orzekłby inny środek karny, nie tylko w zakresie kategorii B. W przekonaniu skarżącego orzeczona przez organ administracji publicznej odmowa zwrotu prawa jazdy kategorii C i CE stanowi formę ponownego ukarania za ten sam czyn.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko i argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2015r. skarżący podtrzymał skargę. Podniósł dodatkowo, że po zmianie Kodeksu postępowania karnego z dnia 1 lipca 2015r. nadal o wymiarze kary i rodzajach kategorii prawa jazdy orzeka sąd, a nie organ samorządowy. Oświadczył, że skoro ustawy są ze sobą sprzeczne, to dlaczego on ma ponosić za to odpowiedzialność.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje:

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że sądowa kontrola działalności administracji publicznej ogranicza się do oceny zgodności zaskarżonego aktu lub czynności

z prawem. Wynika to z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo

o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U Nr 153, poz.1269 ze zm.). Sąd administracyjny, kontrolując zgodność zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem, orzeka na podstawie materiału sprawy zgromadzonego w postępowaniu administracyjnym. Obowiązek dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego spoczywa na organie orzekającym, a sąd administracyjny nie może zastąpić organu administracji w wypełnieniu tego obowiązku, ponieważ do jego kompetencji należy wyłącznie kontrola legalności rozstrzygnięcia administracyjnego. Oznacza to, że sąd administracyjny nie rozstrzyga merytorycznie

o zgłoszonych przez stronę żądaniach, a jedynie w przypadku stwierdzenia,

iż zaskarżony akt został wydany z naruszeniem prawa, o którym mowa w art. 145 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U z 2012r., poz. 270 ze zm. – powoływanej

w dalszej części uzasadnienia jako p.p.s.a.) uchyla go lub stwierdza jego nieważność. Nadto wskazania wymaga, iż sąd orzeka na podstawie akt sprawy (art. 133 § 1 p.p.s.a.), nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.).

Rozpatrując stan faktyczny i prawny niniejszej sprawy Sąd stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja, wbrew stanowisku strony skarżącej, nie narusza prawa. W rozpoznawanej sprawie skarżący domaga się zwrotu prawa jazdy, które zostało mu zatrzymane w związku z popełnieniem przestępstwa z art. 178 a k.k. Skarżący będąc w stanie nietrzeźwości kierował samochodem osobowym. Za ten czyn został skarżącemu wymierzony, na podstawie art. 42 § 2 Kodeksu karnego środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych kat. B, na okres 3 lat, począwszy od dnia 12 września 2014r. Zatem zakaz obowiązuje do dnia 12 września 2017r. Zgodnie z art. 42 § 2 Kodeksu karnego, według stanu prawnego na dzień wymierzenia kary, sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości. Zakaz wynikający z tego przepisu jest obligatoryjnym środkiem karnym i sąd karny, który jest adresatem tej normy prawnej, ma obowiązek zastosować zakaz w sytuacji opisanej w tym przepisie. Przy czym ustawodawca pozostawił sądowi karnemu, który orzeka w konkretnym stanie faktycznym, rozstrzygnięcie czy zakaz obejmie wszelkie pojazdy, czy tylko pojazdy określonego rodzaju. Sąd Najwyższy wielokrotnie wyjaśniał, że taki zakaz powinien objąć przede wszystkim uprawnienie do prowadzenia pojazdu, przy którego prowadzeniu sprawca stworzył zagrożenie dla bezpieczeństwa w komunikacji. Zakaz taki mógł dotyczyć więc tylko jedynej posiadanej kategorii prawa jazdy. Zauważyć w tym miejscu można, że w jednolitym orzecznictwie Sądu Najwyższego niejednokrotnie podkreślono, że ratio legis zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych stanowi wykluczenie z ruchu drogowego takich kierowców, którzy wykazali, że zagrażają bezpieczeństwu w komunikacji (por. wyrok. Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2011 r., sygn. akt IV KK 201/11, LEX nr 1112128). Zatem zakaz ten powinien spowodować wykluczenie z ruchu drogowego w ogóle, kierującego pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości. Skarżący, będąc w stanie nietrzeźwości, kierował samochodem osobowym. Sąd Rejonowy orzekł względem skarżącego zakaz prowadzenia tylko dla tej jednej kategorii pojazdów, mimo że skarżący posiada także prawo jazdy kat. C i CE. Wyrok ten jest prawomocny i podlega wykonaniu. Dla skarżącego oznacza to, że ma sądowy zakaz kierowania pojazdami kat. B, w razie złamania tego zakazu dopuści się czynu zabronionego z art. 244 k.k. Nie będzie to dotyczyć natomiast kierowania pojazdami innej kategorii, których zakaz nie obejmuje.

Orzeczony sądownie zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych kat. B jest także wiążący dla właściwego starosty, ale w zakresie wynikającym z wiążących ten organ przepisów ustaw. Zgodnie z art. 182 § 1 zd. 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 1997r. Nr 90, poz. 557 ze zm.), zwanej dalej w skrócie: "k.k.w." w razie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, sąd przesyła odpis wyroku odpowiedniemu organowi administracji rządowej lub samorządu terytorialnego właściwemu dla miejsca zamieszkania skazanego. Stosownie zaś do art. 182 § 2 k.k.w., organ, do którego przesłano orzeczenie zawierające zakaz prowadzenia pojazdów, zobowiązany jest cofnąć uprawnienia do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie oraz nie może wydać tych uprawnień w okresie obowiązywania zakazu. Z przytoczonym przepisem art. 182 § 2 k.k.w. koresponduje obecnie art. 103 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami, w świetle których starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów. Odrębnie natomiast w art. 12 ustawy o kierujących pojazdami ustawodawca uregulował kwestię wydania prawa jazdy określonej kategorii w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B. Przepis ten w pierwotnym brzmieniu stanowił w ust. 1 pkt 2, że prawo jazdy nie może być wydane osobie w stosunku do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych - w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu. Zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 – przepis ust. 1 pkt 2 stosuje się także wobec osoby ubiegającej się o wydanie prawa jazdy kategorii: - AM, A1, A2, A, C1, C, D1 lub D - w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B (art. 12 ust. 2 pkt 2); - B+E, C1+E, C+E, D1+E lub D+E ( art. 12. ust. 2 pkt 3) - w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B lub odpowiednio kategorii C1, C, D1 lub D.

Na tle przytoczonych regulacji w orzecznictwie sądów administracyjnych dochodziło do rozbieżności w ocenie zakresu obowiązywania wprowadzonych zakazów. W niektórych rozstrzygnięciach prezentowane było stanowisko, w myśl którego zakazy te dotyczyły zarówno osób ubiegających się o nowe uprawnienia, jak i osób już wcześniej je posiadających (por. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 26 listopada 2013r., sygn.. akt II SA/Ol 845/13, wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 11 września 2013r., sygn. akt II SA/Rz 530/13, także WSA w Olsztynie z dnia 8 października 2013r., sygn. akt II SA/Ol 754/13 publ. na stronie orzeczenia.nsa.gov.pl), w innych, że regulacja ta dotyczy wyłącznie osób, które po raz pierwszy ubiegają się o wydanie prawa jazdy określonej kategorii (por. wyroki WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 27 marca 2014r., sygn. akt II SA/Go 145/14, WSA w Bydgoszczy z dnia 8 kwietnia 2014r., sygn. akt II SA/Bd 2/14, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 11 czerwca 2014r., sygn. akt III SA/Po 1428/13, wyroki WSA w Olsztynie z dnia: 12 czerwca 2013r, sygn.. akt II SA/Ol 337/13 i z dnia 24 czerwca 2014r., sygn.. akt II SA/Ol 245/14 - dostępne w bazie orzeczeń sądów administracyjnych na stronie internetowej orzeczenia.nsa.gov.pl). Ten ostatni pogląd stał się dominujący w orzecznictwie. Z całą pewnością na utrwalenie tej linii orzeczniczej wpływ miał pogląd Sądu Najwyższego zaprezentowany w postanowieniu

z dnia 26 lutego 2014r., sygn. akt I KZP 29/13, w myśl którego, jeżeli sąd orzekł

o zakazie prowadzenia pojazdów, do kierowania którymi potrzebne jest prawo jazdy kategorii B, to kierowca nie dostanie dokumentu w zakresie innych kategorii, ale też zakaz nie rozciąga się na te uprawnienia, które wcześniej posiadał. Dokonując analizy treści art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami Sąd Najwyższy wskazał, że skoro ustawa rozróżnia osoby ubiegające się o uprawnienia do kierowania pojazdami od osób, które takie uprawnienia posiadają, to przyjąć należy, że przepis ten dotyczy osób, które dopiero ubiegają się o wydanie prawa jazdy, a nie ma zastosowania do osób, które posiadają określone uprawnienia do prowadzenia pojazdów. Takie rozumienie przepisu uznano za zgodne na poziomie systemowym z normą wyprowadzoną z art. 42 k.k., w sytuacji, w której sąd pozbawił sprawcę uprawnień tylko do kierowania niektórymi kategoriami pojazdów. Argumentowano, że odmienna interpretacja prowadziłaby do niedopuszczalnego wniosku, że środek karny może być istotnie modyfikowany przez art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami. W istocie więc orzeczenie sądu stawałoby się iluzoryczne, gdyż surowsza dolegliwość byłaby tu niejako automatycznie wprowadzana przez ustawodawcę. Przyjmowano, że nie do przyjęcia jest rozumowanie, że dolegliwość owych skutków (wyznaczona w ustawie) będzie przekraczać dolegliwość odpowiadającego im środka karnego zawartego w rozstrzygnięciu sądu. Oznaczałoby to bowiem, że ustawodawca wkroczył nieproporcjonalnie daleko w zakres kognicji sądu, co budziłoby wątpliwości dotyczące zgodności rozważanych regulacji z Konstytucją. Zatem w konsekwencji uznano, że wyrażenie "osoba ubiegająca się o wydanie prawa jazdy" w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami odnosi się do podmiotu, który ubiega się o wydanie prawa jazdy potwierdzającego istnienie uprawnień, których nie posiadał w chwili prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie karne. W tym znaczeniu przepis ten przewidywał negatywne skutki skazania, ale nie ingerujące w zakres orzeczenia sądu i nie naruszające proporcji między sankcją orzeczoną przez sąd, a jej dalszymi konsekwencjami przewidzianymi ex lege przez ustawodawcę. Podkreślano, że skoro w prawomocnym wyroku sąd karny orzekł tylko o zakazie kierowania pojazdami mechanicznymi w zakresie kategorii B, a strona posiadała inne, wcześniej nabyte uprawnienia do kierowania pojazdami, to tym samym powinno zostać zwrócone uprawnionemu prawo jazdy w zakresie tych innych (poza B) kategorii. W przeciwnym wypadku doszłoby do niedopuszczalnej zmiany przez organ administracji publicznej prawomocnego wyroku sądowego. W powoływanych przez skarżącego wyrokach wyrażony został pogląd, że prawidłowa wykładnia art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami prowadzi do wniosku, iż w przypadku zastosowania przez sąd powszechny art. 42 § 1 lub § 2 k.k. i orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jedynie określonego rodzaju, organ administracji publicznej jest zobowiązany wydać (zwrócić) osobie, wobec której orzeczono taki zakaz, prawo jazdy kategorii, której ten zakaz nie obejmuje, jeżeli je ona posiadała. Odmienna interpretacja analizowanego przepisu prowadziłaby do niewykonalności wyroków sądu powszechnego. Gdyby wolą ustawodawcy było uniemożliwienie takim osobom zwrotu prawa jazdy w tym zakresie, wówczas dokonałby on stosownych zmian w kodeksie karnym, czego nie uczynił uchwalając ustawę o kierujących pojazdami. (tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 8 kwietnia 2014r., sygn. akt II SA/Bd 2/14).

Przedstawione rozbieżności interpretacyjne zostały rozstrzygnięte przez ustawodawcę ustawą z dnia 26 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2014 r., poz. 970, dalej jako: ustawa zmieniająca). W uzasadnieniu projektu do tej ustawy (druk sejmowy nr 1957) wyjaśniono, że proponowane zmiany ujednolicą stosowanie przepisów ustawy o kierujących w zakresie wydawania i cofania uprawnień do kierowania pojazdami. Art. 1 pkt 4 lit. b ustawy zmieniającej nadał nowe brzmienie art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami, o treści: "Przepis ust. 1 pkt 2 stosuje się także wobec osoby ubiegającej się o wydanie lub zwrot zatrzymanego prawa jazdy, a także o przywrócenie uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii:". W porównaniu do poprzedniej treści dodane zostały słowa: "lub zwrot zatrzymanego prawa jazdy, a także o przywrócenie uprawnienia w zakresie". Po zmianie, przepis ten obejmuje zatem już nie tylko osoby ubiegające się o wydanie prawa jazdy ale także osoby ubiegające się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy oraz o przywrócenie uprawnienia w zakresie prawa jazdy określonej kategorii – czyli osoby, które stosowne uprawnienia wcześniej już posiadały (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 18 czerwca 2015r., sygn. akt II SA/Sz 92/15, publ. na stronie orzeczenia.nsa.gov.pl). W/w ustawa z dnia 26 czerwca 2014 r. weszła w życie z dniem 25 października 2014 r. Zgodnie zaś art. 3 tej ustawy, przepis art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą ma zastosowanie do osób, wobec których orzeczono prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych po dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej. Z akt sprawy jednoznacznie wynika, że wyrok, na mocy którego orzeczono wobec skarżącego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, dla których wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii B został wydany i uprawomocnił się już po dacie wejścia w życie ustawy zmieniającej. Oznacza to, ze organy administracyjne orzekające w sprawie miały obowiązek stosowania art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami w nowym brzmieniu. Wbrew przekonaniu skarżącego, nie zachodzi sprzeczność pomiędzy przepisem prawa karnego dotyczącym orzekania na podstawie art. 43 § 2 k.k. z przepisem prawa administracyjnego, na podstawie którego została wydana zaskarżona decyzja. Pierwszy z nich bowiem dotyczy zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, drugi zaś zwrotu prawa jazdy. Nie można zgodzić się z twierdzeniem skarżącego, iż odmowa zwrotu prawa jazdy innych kategorii niż tej, o której orzekał sąd karny, jest ponownym ukaraniem strony. Zakaz zwrotu nie jest bowiem karą administracyjną lecz konsekwencją orzeczenia wydanego na podstawie art. 43 § 2 k.k., wywołującą skutki prawne wynikające z przepisów prawa administracyjnego.

Argumentacja skarżącego, iż zwrot prawa jazdy kategorii C i CE umożliwi mu zapewnienie rodzinie środków finansowych, nie może mieć wpływu na ocenę prawidłowości zaskarżonej decyzji albowiem, jak już wskazano, sąd administracyjny kontroluje zaskarżoną decyzję wyłącznie pod kątem jej zgodności z prawe.

Skoro zaskarżona decyzja prawa nie narusza i brak jest podstaw do jej kwestionowania, należało skargę, jako nieuzasadnioną, oddalić, na podstawie art. 151 p.p.s.a.