drukuj    zapisz    Powrót do listy

6117 Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich, ulgi płatnicze (umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty itp.), Podatkowe postępowanie, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Oddalono skargę, I SA/Po 404/16 - Wyrok WSA w Poznaniu z 2016-11-24, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I SA/Po 404/16 - Wyrok WSA w Poznaniu

Data orzeczenia
2016-11-24 orzeczenie nieprawomocne
Data wpływu
2016-03-01
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
Sędziowie
Dominik Mączyński
Ireneusz Fornalik /sprawozdawca/
Waldemar Inerowicz /przewodniczący/
Symbol z opisem
6117 Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich, ulgi płatnicze (umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty itp.)
Hasła tematyczne
Podatkowe postępowanie
Sygn. powiązane
II FSK 436/17 - Wyrok NSA z 2019-02-07
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Oddalono skargę
Powołane przepisy
Dz.U. 2012 poz 270 art. 134, art. 145 par. 1, art. 151
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity.
Dz.U. 2015 poz 613 art. 67a par. 1 pkt 3, art. 122, art. 187 par. 1, art. 191, art. 210 par. 4
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa - t.j.
Dz.U. 2014 poz 1647 art. 1 par. 1 i 2
Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych - tekst jednolity
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Waldemar Inerowicz Sędziowie Sędzia WSA Ireneusz Fornalik (spr.) Sędzia WSA Dominik Mączyński Protokolant ref. staż. Natalia Puchalska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 listopada 2016 r. sprawy ze skargi [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia zaległości z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi oddala skargę.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] listopada 2015 r., nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję X w P. z dnia [...] września 2015 r., nr [...], w przedmiocie odmowy A.M., zamieszkałemu w K., zwanemu dalej skarżącym, umorzenia zaległości z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi za okres od lipca 2013 r. do czerwca 2015 r. w łącznej kwocie [...] zł.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym.

Wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2015 r. skarżący zwrócił się do X w P (zwanego dalej X) o umorzenie zaległości wraz z odsetkami ze względu na trudną sytuację finansową i życiową. Jak wynikało z wniosku, skarżący wraz z 4 osobową rodziną utrzymuje się z zasiłku stałego z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w wysokości [...] zł miesięcznie.

Pismem z dnia [...] sierpnia 2015 r. wezwano skarżącego do dostarczenia środków dowodowych potwierdzających wydatki, inne zdarzenia mające wpływ na sytuację materialną, wysokość dochodów, w szczególności: zaświadczenia o wysokości dochodów wszystkich osób, zaświadczenia o stanie zdrowia, dokumentację poniesionych wydatków, kopie decyzji o dopłatach i świadczeniach oraz umów. W piśmie wskazano, iż w dniu [...] czerwca 2014 r. zadeklarowano 4 osoby zamieszkujące nieruchomość i zbiórkę w sposób nieselektywny.

W dniu [...] września 2015 r. skarżący przedłożył do akt postępowania informację o składzie swojej rodziny i jej dochodach, zaświadczenie o przebywaniu na bezrobociu, zaświadczenia o pobieraniu nauki przez swoje dzieci oraz o pobieraniu na nie świadczeń rodzinnych, a także zasiłku stałego w kwocie [...] zł. Dodatkowo załączył orzeczenie o swoim umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a także rachunki za energię elektryczną, telefon, telewizję, wodę i odprowadzanie ścieków.

Decyzją z dnia [...] września 2015 r. X odmówił skarżącemu umorzenia zaległości. W uzasadnieniu wskazano, iż wprawdzie skarżący przedłożył szereg dokumentów i wystąpiły okoliczności, które można byłoby określić jako "ważny interes podatnika", jednak skarżący nie przedstawił dowodów na status osoby bezrobotnej małżonki.

W odwołaniu od powyższej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] października 2015 r. skarżący podniósł, że żona nie jest zarejestrowana w urzędzie pracy, bo jest na jego utrzymaniu ze względu na wiek.

Decyzją z dnia [...] listopada 2015 r., wskazaną we wstępie, SKO utrzymało zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu organ stwierdził, iż w jego ocenie po stronie skarżącego występuje brak wykazania woli poprawy swojej sytuacji, bowiem skarżący zadeklarował nieselektywną zbiórkę odpadów, co wiąże się z [...] zł wyższym kosztem niż przy selektywnej zbiórce odpadów. Ponadto nie udowodnił, by podjął jakiekolwiek starania celem poprawy swojej sytuacji materialnej. Nie wykazał również woli by spłacać raty zadłużenia. W ocenie organu po stronie skarżącego i jego rodziny nie wystąpiły nadzwyczajne okoliczności mogące być podstawą do przyznania ulgi.

W skardze na powyższe rozstrzygnięcie skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu skarżący wskazał, iż jest w jeszcze trudniejszej sytuacji ponieważ spalił się jego dom.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko, podnosząc jednocześnie, że aktualna sytuacja odnosząca się do sytuacji materialnej skarżącego, przypadek losowy jakim było zniszczenie mienia, spalenie części dachu budynku, jest nową okolicznością, która może być wzięta pod uwagę przy składaniu nowego wniosku o umorzenie opłat za odpady.

Postanowieniem starszego referendarza sądowego Sądu z dnia 20 kwietnia 2016 r. zwolniono skarżącego od kosztów sądowych i ustanowiono dla niego radcę prawnego.

W piśmie z dnia [...] września 2016 r. reprezentujący skarżącego radca prawny wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej oraz zasądzenie kosztów. Decyzji pełnomocnik zarzucił naruszenie:

– art. 122 w zw. z art. 187 § 1 Op. – z uwagi na bezpodstawne uznanie w oparciu o przesłankę formalną, że brak było podstaw do umorzenia opłaty na skutek nieustalenia statusu osoby bezrobotnej małżonki skarżącego, podczas gdy wyjaśnienie tej okoliczności mogło nastąpić z urzędu,

– art. 122 w zw. z art. 191 w zw. z art. 67a § 1 Op. z uwagi na przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów na skutek niewyjaśnienia kwestii istnienia ważnego interesu publicznego jako samoistnej przesłanki mogącej stanowić podstawę umorzenia opłaty w sytuacji, w której uiszczenie opłaty mogło spowodować konieczność sięgnięcia przez skarżącego do środków pomocy państwa z uwagi na brak możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb materialnych skarżącego i jego rodziny

W uzasadnieniu pełnomocnik podniósł, że skarżący poparł swój wniosek licznymi dokumentami i organ pierwszej instancji mógł ustalić status osoby bezrobotnej małżonki skarżącego chociażby w drodze pisma do urzędu pracy lub notatki służbowej z rozmowy telefonicznej, czego brak należy uznać za naruszenie zasady kompletności materiału dowodowego i błędne ustalenia faktyczne sprawy. Nadto w sytuacji skarżącego uiszczenie opłaty mogło doprowadzić do tego, że otrzymywane przez skarżącego środki z GOPS mające zabezpieczyć minimum egzystencji jego i jego rodziny trafiłyby z powrotem do Skarbu Państwa w formie opłaty, a zatem byłyby wydatkowane niezgodnie z przeznaczeniem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2014 r., poz. 1647), Sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Ocenie Sądu podlega zatem zgodność aktów (w tym wypadku decyzji administracyjnej) zarówno z przepisami prawa materialnego, jak i procesowego. Zgodnie zaś z art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.) - zwanej dalej "P.p.s.a.", Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Ponadto, zgodnie z art. 145 § 1 P.p.s.a., Sąd uwzględniając skargę na decyzję, może decyzję w całości lub części uchylić, stwierdzić jej nieważność w całości lub części lub stwierdzić wydanie decyzji z naruszeniem przepisów prawa. Sąd nie ma jednak możliwości, jeżeli nawet stwierdzi naruszenie przepisów prawa materialnego lub procesowego, orzec merytorycznie, co oznacza, że nie może orzec zgodnie z żądaniem wniosku wszczynającym postępowanie w przedmiocie umorzenia zaległości podatkowej, ponieważ uprawnienie to jest zastrzeżone do kompetencji właściwego organu podatkowego.

Z uwagi na tak zakreślony przedmiot sprawy na wstępie wskazać należy, że w rozpatrywanej sprawie podjęcie rozstrzygnięcia nastąpiło na podstawie art. 67a § 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 613, ze zm., zwanej dalej O.p.), który stanowi, iż: "Organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną".

Z powołanego przepisu wynika, że wniosek podatnika wszczyna postępowanie w sprawie ulgi w spłacie podatków. Należy jednak podkreślić, że stosowanie ulg podatkowych jest odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania określonej w art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie, na co słusznie wskazano w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Użyte w ww. art. 67a § 1 pkt 3 O.p. sformułowanie "może umorzyć" w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje, że organ orzekający w przedmiocie umorzenia zaległości podatkowych przy rozpatrywaniu takiej sprawy i wydaniu rozstrzygnięcia korzysta ze swobody uznania administracyjnego. Oznacza to, że organ w przypadku stwierdzenia przesłanek określonych w tym przepisie może uwzględnić wniosek lub odmówić jego uwzględnienia. Wolność decyzyjna w zakresie rozstrzygnięcia na gruncie art. 67a § 1 pkt 3 O.p. sprawia, że nawet wystąpienie ustawowych przesłanek nie obliguje organu podatkowego do zastosowania instytucji umorzenia w każdym przypadku.

Uznanie administracyjne jest ograniczone dyrektywami wyboru: interesem publicznym oraz ważnym interesem podatnika. Użyte pojęcia "interesu publicznego" oraz "ważnego interesu podatnika" są pojęciami nieostrymi. O istnieniu ważnego interesu podatnika decydują kryteria obiektywne, zgodne z powszechnie obowiązującą hierarchią ważności; nie można go utożsamiać z subiektywnym odczuciem podatnika. Przesłanka "ważnego interesu podatnika" wymaga ustalenia sytuacji majątkowej podatnika, skutków ekonomicznych, jakie wystąpią w wyniku realizacji zobowiązania dla niego i jego rodziny. Jednak organ podatkowy musi mieć na uwadze i to, że między innymi względy społeczne wymagają również, żeby zobowiązanie podatkowe było realizowane, a podatnik pochopnie nie był z nich zwalniany (vide: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 marca 2001 r., sygn. akt I SA/KA 577/00).

Przez "interes publiczny" rozumie się dyrektywę postępowania nakazującą mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy, sprawność działania aparatu państwowego, korektę błędnych decyzji, itp. Powyższe wynika z wyjątkowego charakteru instytucji umorzenia, stanowiącej odstępstwo od zasady równości i powszechności opodatkowania. Zasadą pozostać musi płacenie podatków w sposób i w terminach przewidzianych przez prawo. Jedynie nadzwyczajne okoliczności mogą spowodować odstępstwo od tej reguły (por. B. Dauter (w:) S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek. Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2007, s. 522 i n., tezy 14, 15 oraz 18-20 i powołane tam orzecznictwo).

W doktrynie i utrwalonym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie budzi wątpliwości, że ocena, czy przesłanki umorzenia lub rozłożenia zaległości na raty istnieją w konkretnej sprawie, może być dokonana tylko po wszechstronnym i wnikliwym rozważeniu całokształtu materiału dowodowego, a poprzedzać ją powinno wyczerpujące zebranie całego materiału dowodowego oraz dokładne wyjaśnienie okoliczności faktycznych. Obowiązki te bezpośrednio wynikają z treści art. 122, art. 187 § 1i art. 191 O.p. Po uwzględnieniu całokształtu materiału dowodowego i po wyjaśnieniu wszystkich okoliczności faktycznych, organ winien zatem jednoznacznie stwierdzić, czy zachodzą przesłanki wskazane w art. 67a § 1 O.p. Jeżeli mimo istnienia przesłanek, podejmuje się decyzję polegającą na odmowie umorzenia zaległości podatkowej, w uzasadnieniu takiej decyzji winny zostać szczegółowo określone motywy takiego rozstrzygnięcia (art. 210 § 4 O.p.).

W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że kontrola legalności decyzji wydawanych w ramach tzw. uznania administracyjnego sprowadza się do oceny, czy organ podatkowy uwzględnił całokształt okoliczności faktycznych mających wskazywać na ważny interes podatnika lub interes publiczny oraz czy w ramach swego uznania nie naruszył on zasady swobodnej oceny dowodów. Kontroli sądu nie podlega zatem uznanie samo w sobie, ale sposób, w jaki nastąpiło zebranie i rozpatrzenie materiału dowodowego, uzasadnienie stanowiska organu, a także to czy swobodne uznanie organu podatkowego nie przekształciło się w uznanie dowolne (por. m.in. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 8 maja 2002 r., sygn. akt SA/Sz 2548/00, 28 listopada 2001 r., sygn. akt SA/Sz 1292/00).

Decyzja uznaniowa może być zatem przez sąd uchylona w wypadkach stwierdzenia, że została wydana z takim naruszeniem przepisów prawa o postępowaniu lub prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy. O tego rodzaju naruszeniach można mówić, gdyby organ pozostawił poza swoimi rozważaniami argumenty podnoszone przez stronę, pominął istotny dla rozstrzygnięcia materiał dowodowy lub dokonał jego oceny wbrew zasadom logiki lub doświadczenia życiowego, a także gdyby dokonał wykładni występujących w art. 67a O.p. pojęć niezgodnie z ogólnymi zasadami prawa.

Kontrolując prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia, Sąd uznał, że działania organów podatkowych, a przede wszystkim organu odwoławczego i wyprowadzone z nich wnioski mieszczą się w zakresie powołanych przepisów i nie wykraczają poza ramy swobodnej oceny dowodów.

W niniejszej sprawie organy w sposób dokładny przeprowadziły analizę sytuacji materialnej skarżącego w oparciu o zebrany materiał dowodowy. Organy wskazały m.in., że skarżący mimo wezwania nie przedłożył dowodów wskazujących status osoby bezrobotnej małżonki oraz nie przejawił woli poprawy własnej sytuacji.

Stosownie do art. 122 i art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej w postępowaniu podatkowym ciężar dowodu spoczywa co do zasady na organie podatkowym, jednakże nie jest to obowiązek nieograniczony. W szczególności, jeżeli podatnik usiłuje wykazać korzystne dla siebie rezultaty podatkowe, kwestionując zarazem ustalenia organów, na niego przechodzi obowiązek przedstawienia dowodów na okoliczność, że przyjęte przez organy ustalenia są nieprawidłowe lub niekompletne. W piśmiennictwie i orzecznictwie zwraca się uwagę na obowiązek podatnika współdziałania z organem w ramach prowadzonego postępowania podatkowego.

Decydując się na nieselektywną zbiórkę odpadów skarżący ponosi wyższy koszt niż gdyby zadeklarował selektywną zbiórkę odpadów.

Podstawą materialnoprawną zaskarżonej decyzji jest przepis art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Stanowi on, że organ podatkowy na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Przesłanki umorzenia zostały sformułowane poprzez odwołanie do klauzul generalnych, odsyłających do ocen pozaprawnych, a zatem wartości wspólnych dla całego społeczeństwa (klauzula interesu publicznego) oraz indywidualnej sytuacji konkretnego podatnika, ubiegającego się o umorzenie zaległości podatkowej (klauzula ważnego interesu podatnika).

Sąd, kontrolując rozstrzygnięcie organu, wskazuje na specyfikę postępowania w sprawie udzielenia ulgi, gdzie postępowanie wszczynane jest inicjatywy strony (wniosku strony) i dotyczy jej indywidualnej sytuacji (w ramach badania istnienia ważnego interesu), której organ z urzędu nie może ustalić, nie posiada bowiem stosownych uprawnień, a przede wszystkim wiedzy o sytuacji życiowej wnioskodawcy. Postępowanie wszczęte wnioskiem strony o udzielenie ulgi w spłacie należności publicznoprawnych (tu: opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi) nie jest postępowaniem, w którym w ramach realizacji zasady prawdy obiektywnej organ ma obowiązek z urzędu dokonać ustaleń, zebrać wszelkie dowody i dokonać ich oceny. W postępowaniu takim, jak niniejsze nie istnieją obiektywne okoliczności, tylko subiektywne, określające sytuację faktyczną konkretnego wnioskodawcy, jego ważny interes.

Na marginesie wskazać należy, iż podniesione przez skarżącego na etapie skargi okoliczności, tj. pożar domu, z racji zaistnienia już po wydaniu decyzji organów obu instancji, nie mogły być przez organy rozpoznane i stanowić podstawy rozstrzygnięcia. Niewątpliwie jednak mogą stanowić ważny interes podatnika przy ponownym złożeniu wniosku o umorzenie zaległości.

Konkludując, Sąd stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie zebrano materiał dowodowy pozwalający na rzetelną ocenę przesłanek umorzenia zaległości podatkowych. Podjęte wnioski odpowiadają zasadom logiki i doświadczenia życiowego. Przy ocenie występowania przesłanek "ważnego interesu podatnika" oraz "interesu publicznego" uwzględniono okoliczności przedstawione przez Skarżącego. Podstawy wydanego rozstrzygnięcia zostały przekonująco wyjaśnione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, a ocena, jaką przedstawił w tej decyzji organ, mieści się w ramach uznania administracyjnego, które w sprawie nie nosiło cech oceny dowolnej. Ostateczny wynik powyższej oceny, mimo iż niezgodny z oczekiwaniami Skarżącego, nie może oznaczać, że przeprowadzone postępowanie było niezgodne z obowiązującymi przepisami.

W ocenie Sądu, w toku postępowania poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji, organ podatkowy w sposób wszechstronny przeanalizował sytuację podatnika i ocenił ją w kontekście wskazanych w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej przesłanek.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 151 P.p.s.a., Sąd orzekł o oddaleniu skargi jako niezasadnej.



Powered by SoftProdukt