Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Stanisław Marek Pietras (spraw.), Asesor WSA - Jarosław Trelka, Sędzia WSA - Eugeniusz Wasilewski, Protokolant - Małgorzata Płodzicka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2007 r. sprawy ze skargi B. G. na postanowienie Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] grudnia 2006 r. nr [...] w przedmiocie wezwania do opróżnienia, opuszczenia i wydania na rzecz wierzyciela kwatery stałej - stwierdza nieważność zaskarżonego postanowienia, - zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu w całości Sygn. akt II SA/Wa 648/07 P O S T A N O W I E N I E Dnia 17 października 2007 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Stanisław Marek Pietras (spraw.), Asesor WSA - Jarosław Trelka, Sędzia WSA - Eugeniusz Wasilewski, Protokolant - Małgorzata Płodzicka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2007 r. sprawy ze skargi B. G. na postanowienie Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] grudnia 2006 r. nr [...] w przedmiocie wezwania do opróżnienia, opuszczenia i wydania na rzecz wierzyciela kwatery stałej postanawia stwierdzić istotne naruszenia prawa i poinformować Prezesa Wojskowej Agencji Mieszkaniowej o stwierdzonych uchybieniach.

Wojewoda Kujawsko - Pomorski postanowieniem z dnia [...] czerwca 2006 r. nr [...], działając na podstawie art. 17 § 1 w zw. z art. 143 § 1 pkt 2 i art. 64a § 1 ust. 2 pkt c ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. z 2002 r. Dz. U. Nr 110, poz. 968 ze zm.) oraz art. 38 ust. 2 i art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. z 2005 r. Dz. U. Nr 41, poz. 398), wezwał J. B., męża skarżącej, wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi z nim osobami do opróżnienia, opuszczenia i wydania na rzecz wierzyciela Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w B. zajmowanej osobnej kwatery stałej położonej w I. przy ul. [...] w terminie 14 dni od dnia otrzymania postanowienia pod rygorem opróżnienia zajmowanej kwatery stałej wraz ze znajdującymi się tam ruchomościami i wezwania osób tam przebywających do opuszczenia przedmiotowej kwatery stałej. W uzasadnieniu podał, że Dyrektor Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w B., wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2005 r. o nr [...], wystąpił do organu o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego w celu przymusowego wykwaterowania J. B. wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi z nim osobami oraz rzeczami ruchomymi z powyższej osobnej kwatery stałej położonej. Do wniosku załączono tytuł wykonawczy z dnia [...] sierpnia 2005 r. nr [...]. Po przeanalizowaniu powyższego wniosku uznano, że wystąpienie jest zasadne, w związku z czym, na podstawie wspomnianego już wyżej tytułu wykonawczego, wszczęto egzekucję administracyjną w celu opróżnienia powyższego lokalu. Egzekucja powyższa będzie polegała na usunięciu J. B. wraz z członkami rodziny, domownikami i innymi osobami zajmującymi lokal oraz ruchomościami z zajmowanego lokalu i przekazaniu opróżnionego lokalu WAM. Powyższe postanowienie zostało doręczona J. B.

W zażaleniu z dnia 22 lipca 2006 r. do Ministra Obrony Narodowej, skarżąca B. G. nie zgodziła się z zaskarżonym postanowieniem i podniosła w nim, że w tej sprawie zwracała się już wielokrotnie do różnych organów o zrozumienie jej sytuacji, jednakże nie otrzymała znikąd pomocy. Zdając sobie sprawę, że w niniejszej sprawie nie przysługują jej prawa strony uważa jednak, iż jej obowiązkiem jest zadbanie o godne życie dla siebie oraz dla synów. W dalszej części uzasadnienia podniosła, że mieszkanie ma status kwatery stałej, którą jej były mąż J. B. nabył na podstawie decyzji z dnia [...] sierpnia 1998 r. nr [...]. W roku 2002 okazało się, że jej były mąż nie płaci należności - czynszu za lokal, zgodnie z ugodą sądową z 1995 r. Powyższy fakt spowodował zadłużenie, jednakże ona sama dobrowolnie spłaciła powyższe zadłużenie, a od tego czasu jej były mąż nadal nie uiszcza należności za czynsz. Aktualnie przed Sądem Rejonowym w B. toczy się postępowanie sądowe z pozwu WAM o zapłatę wobec niej i jej byłego męża. Dodała, że działanie jej byłego męża jest celowe i z premedytacją wymierzone przeciwko niej oraz jej synów. W tej sytuacji wydanie nakazu eksmisji na drodze administracyjnej jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Tym bardziej, że w lokalu tym prowadzi ona działalność gospodarczą.

Minister Obrony Narodowej postanowieniem z dnia [...] grudnia 2006 r. nr [...], mając za podstawę art. 138 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 144 k.p.a. i art. 18 cytowanej już wyżej ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, utrzymał w mocy zaskarżone postanowienia z dnia [...] czerwca 2006 r. W uzasadnieniu - powołując się na stan faktyczny i argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu - podał, że Dyrektor Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w B. decyzją z dnia [...] kwietnia 2005 r. nr [...], zarządził przymusowe wykwaterowanie J. B. wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi osobami ze spornego lokalu mieszkalnego, a następnie upomnieniem z dnia [...] maja 2005 r. nr [...], wezwał zobowiązanego do wykonania obowiązku opróżnienia zajmowanego lokalu mieszkalnego. Wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2005 r. o nr [...], wystąpił do Wojewody Kujawsko - Pomorskiego o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego w celu przymusowego wykwaterowania J. B. wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi z nim osobami oraz rzeczami ruchomymi z powyższej osobnej kwatery stałej i do wniosku załączono tytuł wykonawczy z dnia [...] sierpnia 2005 r. nr [...]. Natomiast Wojewoda w dniu 29 września 2005 r. zawiadomił J. B. o wszczęciu postępowania w trybie egzekucji administracyjnej. Powyższe pismo nie zostało doręczone J. B. i zwrócone z adnotacją "nie podjęto w terminie". Odnosząc się z kolei do zarzutów skarżącej organ stwierdził, że stosownie do treści art. 29 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji i nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym, zaś podstawą wzruszenia zaskarżonego postanowienia mogłoby być jedynie działanie sprzeczne z art. 29 § 2 ustawy, czego nie dopatrzono się w rozpoznawanej sprawie.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, B. G. nie zgodziła się z zaskarżonym postanowieniem i przedstawiając w uzasadnieniu skargi zarzuty zawarte już w zażaleniu dodała, że bezpodstawnie próbuje się ją wyeksmitować z zajmowanego lokalu, bowiem nie przysługuje tutaj droga administracyjna. Skoro bowiem WAM dochodziła od niej zadłużenia za lokal w trybie sądowym, to tym samym tryb ten przysługuje w powyższej sprawie. Takie postępowanie - zdaniem skarżącej - jest sprzeczne z zasadami moralnymi i społecznymi. Niezrozumiałym jest dla niej również fakt, że WAM nie zgadza się na zamianę mieszkania na dwa mniejsze i to tym bardziej, że jej mąż nie mieszka już w spornym lokalu.

W odpowiedzi na skargę Minister Obrony Narodowej wniósł o jej oddalenie, wskazując na dotychczasowe ustalenia faktyczne i prawne.

W piśmie procesowym z dnia 9 sierpnia 2007 r. skarżąca wskazała, że nie ma ona zdolności do tego, aby być stroną w sprawie. Powyższe dotyczy również postępowania administracyjnego w przedmiocie wykwaterowania. Jeżeli tak, to równocześnie nie jest osobą zobowiązaną w postępowaniu administracyjnym. W konsekwencji egzekucja administracyjna jest niedopuszczalna, bowiem niezależnie od powyższego, nie istnieje już obowiązek, skoro nie istnieją zaległości czynszowe.

W piśmie procesowym złożonym na rozprawie przed Sądem, skarżąca powtórzyła swoje zarzuty ze skargi i z pisma z dnia 9 sierpnia 2007 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania.

Skarga analizowana pod tym kątem zasługuje na uwzględnienie.

Kluczową kwestią rozpatrywanej sprawy jest ustalenie legitymacji procesowej skarżącej do wniesienia zażalenia na postanowienie Wojewody Kujawsko - Pomorskiego. Zgodnie bowiem z treścią art. 143 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 2005, Nr 229, poz. 1954 ze zm.) zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego (art. 33 i 34) oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie w sprawie zastosowania środka egzekucyjnego.

Natomiast stosownie do treści art. 1a pkt 20 powołanej wyżej ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przez zobowiązanego rozumie się osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej albo osobę fizyczną, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub obowiązku o charakterze niepieniężnym, a w postępowaniu zabezpieczającym - również osobę lub jednostkę, której zobowiązanie nie jest wymagalne albo jej obowiązek nie został ustalony lub określony, ale zachodzi obawa, że brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić skuteczne przeprowadzenie egzekucji, a odrębne przepisy na to zezwalają.

Zobowiązanym do opróżnienia, opuszczenia i wydania na rzecz wierzyciela osobnej kwatery stałej, zgodnie z postanowieniem Wojewody Kujawsko - Pomorskiego, jest J. B. - wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi osobami. Taka treść postanowienia nie oznacza jednak, że adresatem decyzji są inne, niż J. B., osoby.

Podkreślić należy, że zobowiązanie wynikające ze wskazanego wyżej postanowienia jest odpowiednikiem uprawnienia wynikającego z decyzji o przydziale osobnej kwatery stałej. Uprawnienie to adresowane jest wyłącznie do osoby imiennie wskazanej w decyzji o przydziale kwatery, natomiast dla pozostałych osób zamieszkujących wspólnie z osobą uprawnioną, prawo zamieszkiwania w przydzielonym lokalu jest tylko refleksem uprawnień przysługujących adresatowi decyzji. Decyzje administracyjne są bowiem aktami kierowanymi imiennie do osób jednoznacznie i precyzyjnie określonych, a ich skutki, co do zasady, nie rozciągają się na osoby trzecie. Powyższy pogląd jest ugruntowany w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz w piśmiennictwie.

Odnosząc zaś powyższe rozważania do rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, że skarżąca, jak słusznie podniosła w pismach procesowych z dnia 9 sierpnia 2007 r. i z 17 października 2007 r., nie posiadała i nadal nie posiada przymiotu zobowiązanego. Zwrot użyty w ustawie oraz w postanowieniu w brzmieniu: "ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi osobami" nie rodzi odrębnego obowiązku dla pozostałych, niż zobowiązany - czyli imiennie oznaczony adresat orzeczenia - osób. Za takim rozumieniem przepisów przemawia również treść art. 141 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, który stanowi, że egzekucję prowadzi się przeciw zobowiązanemu, członkom jego rodziny i domownikom oraz innym osobom zajmującym nieruchomość lub lokal (pomieszczenie), które mają być opróżnione i wydane. Dyspozycja wyżej cytowanego przepisu wyraźnie odróżnia zobowiązanego od członków jego rodziny oraz domowników i innych osób zajmujących sporną nieruchomość lub lokal. Nie oznacza jednak, że uprawnienia zobowiązanego rozciągają się na pozostałe osoby wymienione w powołanym ostatnio przepisie.

Zatem rozpatrując zażalenie skarżącej Minister Obrony Narodowej powinien rozważyć w pierwszej kolejności, czy B. G. była osobą legitymowaną do wniesienia tego środka zaskarżenia. Rozpatrzenie zażalenia wniesionego przez nieuprawnioną osobę jest naruszeniem prawa skutkującym uchyleniem przez sąd administracyjny orzeczenia organu administracji publicznej.

Rozpatrując ponownie zażalenie skarżącej organ II instancji powinien rozważyć możliwość umorzenia postępowania na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.) - zwanej dalej k.p.a. Stwierdzenie bowiem przez organ odwoławczy, że wnoszący zażalenie nie jest zobowiązanym w rozumieniu art. 1a pkt 20 w związku z art. 141 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji następuje w drodze decyzji o umorzeniu postępowania odwoławczego na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 K.p.a.

Z uwagi na treść rozstrzygnięcia zbędne było rozpoznawanie sprawy pod kątem zarzutów podniesionych w skardze.

W tym stanie rzeczy, na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 132 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), należało orzec jak w sentencji wyroku.

Sygn. akt II SA/Wa 648/07

UZASADNIENIE

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpatrując sprawę ze skargi B. G., na postanowienie Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie wezwania do opróżnienia, opuszczenia i wydania na rzecz wierzyciela kwatery stałej, uznał za konieczne zwrócenie się do Prezesa Wojskowej Agencji Mieszkaniowej z informacją o stwierdzonych uchybieniach, jakie miały miejsce w związku z jej rozpatrzeniem.

Zaskarżone do Sądu postanowienie zostało wydane w wyniku rozpoznania zażalenia B. G. od postanowienia Wojewody Kujawsko - Pomorski z dnia [...] czerwca 2006 r. nr [...] wydanego na podstawie art. 17 § 1 w zw. z art. 143 § 1 pkt 2 i art. 64a § 1 ust. 2 pkt c ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. z 2002 r. Dz. U. Nr 110, poz. 968 ze zm.) oraz art. 38 ust. 2 i art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. z 2005 r. Dz. U. Nr 41, poz. 398), na mocy którego wezwano J. B., męża skarżącej, wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi z nim osobami do opróżnienia, opuszczenia i wydania na rzecz wierzyciela Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w B. zajmowanej osobnej kwatery stałej położonej w B. przy ul. [...] w terminie 14 dni od dnia otrzymania postanowienia pod rygorem opróżnienia zajmowanej kwatery stałej wraz ze znajdującymi się tam ruchomościami i wezwania osób tam przebywających do opuszczenia przedmiotowej kwatery stałej.

Jakkolwiek zaskarżone postanowienie zostało uznane przez Sąd za nieważne, co znalazło swój wyraz w sentencji wyroku, to niezależnie od powyższego rozstrzygnięcia, Prezes Wojskowej Agencji Mieszkaniowej winien wszcząć z urzędu postępowanie w przedmiocie ewentualnego stwierdzenia nieważności decyzji Dyrektora Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w B. z dnia [...] kwietnia 2005 r. nr [...], na podstawie której zarządzono przymusowe wykwaterowanie J. B. wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi osobami ze spornej kwatery stałej.

Zgodnie z treścią art. 13 ust. 6 cytowanej już wyżej ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, w ramach wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej Prezes Agencji i dyrektorzy oddziałów regionalnych Agencji wydają decyzje administracyjne w sprawach określonych w przepisach niniejszej ustawy, na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.), zaś według art. 38 ust. 2, w stosunku do osób niebędących żołnierzami służby stałej, które nie uiszczają pełnych opłat za używanie lokalu lub pełnych opłat pośrednich z tytułu zajmowanego lokalu mieszkalnego przez łączny okres dłuższy niż trzy miesiące, dyrektor oddziału regionalnego Agencji zarządza przymusowe wykwaterowanie w trybie art. 45.

Mając na względzie powyższe normy wskazać należy, że podstawowym obowiązkiem organów administracji publicznej jest, stosownie do treści art. 19 k.p.a., przestrzeganie z urzędu swojej właściwości, tj. zdolności prawnej organu do rozstrzygania w trybie postępowania administracyjnego określonej kategorii spraw. Naruszenie powołanego przepisu, polegające na wydaniu decyzji przez organ niewłaściwy, stanowi przesłankę stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. Nieważność powoduje przy tym naruszenie każdego rodzaju właściwości przez organ administracji przy wydaniu decyzji, bez względu na trafność merytorycznego rozstrzygnięcia. Jedynie upływ 10 lat od jej wydania lub nieodwracalność wywołanych przez nią skutków prawnych - stosownie do art. 156 § 2 k.p.a. - uzasadnia odstąpienie od stwierdzenia nieważności (vide: m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 października 1982 r. sygn. akt II SA 1119/82 - ONSA nr 2 z 1982 r., poz. 95).

Stosownie do art. 104 § 1 k.p.a., wydawanie decyzji administracyjnych należy do organów administracji publicznej, a zgodnie z art. 268a k.p.a., organ administracji publicznej może upoważnić pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu w ustalonym zakresie, w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i zaświadczeń.

Upoważnienie udzielone na podstawie wskazanego przepisu k.p.a. nazywane jest pełnomocnictwem administracyjnym i wywiera ten skutek, że zmienia się osoba wykonująca kompetencje organu. Czynności w prawnych formach działania administracji publicznej podejmuje zatem upoważniony pracownik kierowanej jednostki organizacyjnej, a nie sam piastun organu, czyli osoba powołana na to stanowisko. Pracownik upoważniony do wykonywania kompetencji organu nie staje się przez to organem administracji publicznej. Wykonuje on tylko kompetencje organu, lecz sam ich nie posiada (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r. sygn. akt II CKN 194/01 - LEX nr 137549).

Działanie pracownika bez upoważnienia właściwego organu administracji publicznej pociąga za sobą nieważność decyzji z mocy art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a.

Warunek posiadania upoważnienia dotyczy wszystkich osób podpisujących decyzje "w imieniu organu", niezależnie od funkcji jaką pełnią w ramach struktury urzędu. Nie ma bowiem przepisu, który zezwalałby na odmienne traktowanie osób upoważnionych z uwagi na ich pewne cechy szczególne (np. kierownicze stanowisko). Innymi słowy, zarówno pracownik urzędu, kierownik bądź dyrektor wydziału, czy osoba zastępująca osobę piastującą funkcję organu powinni dysponować upoważnieniem do wydawania decyzji administracyjnych.

Tymczasem w rozpoznawanej w sprawie decyzję z dnia [...] kwietnia 2005 r. nr [...] wydał R. K. - kierownik Zespołu Windykacji i Egzekucji Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w B. Prawdą jest, że Dyrektor Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w B. w dniu 14 marca 2005 r. upoważnił wymienionego do reprezentowania organu, jednakże "jako wierzyciela zobowiązań pieniężnych i niepieniężnych wobec Agencji, w postępowaniu egzekucyjnym w trybie postanowień ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) i w trybie postanowień ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r., Nr 110, poz. 968 z późn. zm.)". Bezspornym zatem jest, że wymieniony nie został upoważniony przez właściwy organ do wydawania decyzji administracyjnych w trybie cytowanej już wyżej ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Z powyższych względów Sąd uznał, że decyzja z dnia [...] kwietnia 2005 r. nr [...] została wydana z naruszeniem powołanych przepisów o właściwości, zaś Prezes Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, jako organ wyższego stopnia w stosunku do Dyrektora Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w B., posiada kompetencję do wszczęcia postępowania na zasadzie art. 157 § 2 k.p.a.

W tym stanie rzeczy, na mocy art. 155 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), należało orzec jak w sentencji postanowienia, zaś stosownie do treści art. 155 § 2 ustawy organ, który otrzymał postanowienie, jest zobowiązany w terminie trzydziestu dni od dnia jego otrzymania rozpatrzyć je i powiadomić Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie o zajętym stanowisku.