Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Elżbieta Lemańska, Sędziowie asesor sądowy WSA Marta Joanna Czubkowska, sędzia WSA Małgorzata Roleder (spr.), Protokolant sekretarz sądowy Natalia Paulina Janowicz, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 19 października 2023 r. sprawy ze skargi W. B. Sp. z o.o. w B. na decyzję Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Białymstoku Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie z dnia 10 lipca 2023 r. nr BI.RPU.533.7.2023.AK w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego w sprawie niewłaściwego utrzymania urządzeń wodnych oddala skargę

Zaskarżoną decyzją z dnia 10 lipca 2023 r., nr BI.RPU.533.7.2023.AK, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Białymstoku (dalej: "Dyrektor RZGW") utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Zarządu Zlewni w Białymstoku Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (dalej: "Dyrektor Zarządu Zlewni") z dnia 7 kwietnia 2023 r., nr BI.ZPU.2.534.18.2021.KC, którą umorzono w całości postępowanie administracyjne w sprawie niewłaściwego utrzymania urządzania wodnego, którego zaniedbania mogą mieć związek z podtapianiem ujęcia wody w J. przez gromadzącą się stojącą wodę na 53 działkach w obrębie [...] – J., gm. Wasilków i 10 działkach w obrębie [...] - Wasilków, m. Wasilków.

Decyzje zapadły w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:

Dyrektor Zarządu Zlewni wszczął postępowanie na wniosek W. sp. z o.o. (dalej: "W. B.", "Spółka", "Skarżąca") z dnia 31 maja 2021 r. i z dnia 12 sierpnia 2021 r., uzupełniony załącznikami, tj. decyzją udzielającą W. B. pozwoleń wodnoprawnych i kopią terenu ochrony bezpośredniej ujęcia wody podziemnej w J. stanowiącej załącznik nr 1 do Rozporządzenia nr 13/2014 Dyrektora RZGW w Warszawie z dnia 24 lipca 2014 r.

Wniosek Spółki dotyczył niewłaściwego utrzymania urządzania wodnego, którego zaniedbania mogą mieć związek z zalewaniem i podtapianiem ujęcia wody w J. przez gromadzącą się stojącą wodę.

W oparciu o przedłożone dokumenty, organ uznał interes prawny W. B. dotyczący art. 191 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne. (Dz. U. z 2022 r. poz. 2625, dalej: "ustawa - Prawo wodne") w sprawie związanej z podtapianiem ujęcia wody w J. przez gromadzącą się stojącą wodę na działkach nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], w obrębie [...] – J., gm. Wasilków i działki nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] w obrębie [...] - Wasilków, m. Wasilków.

Po przeprowadzeniu postępowania Dyrektor Zarządu Zlewni decyzją z dnia 7 kwietnia 2023 r., nr BI.ZPU.2.534.18.2021.KC, umorzył w całości postępowanie administracyjne w sprawie niewłaściwego utrzymania urządzania wodnego, którego zaniedbania mogą mieć związek z podtapianiem ujęcia wody w J. przez gromadzącą się stojącą wodę na ww. działkach.

W ocenie organu na działkach nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], w obrębie [...] – J., gm. Wasilków i działki nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] w obrębie [...] -Wasilków, m. Wasilków rowy są, ale utraciły swoją funkcję (umożliwienia uprawy gruntów rolnych). Na działkach nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...],[...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], w obrębie [...] – J., gm. Wasilków brak jest rowów i zostały one zgodnie z prawem zlikwidowane. Utrata funkcji lub brak urządzeń wodnych wyklucza zastosowanie dyspozycji art. 191 ustawy - Prawo wodne, co stanowi podstawę do umorzenia w całości postępowania administracyjnego prowadzonego na mocy art. 191 ww. ustawy, w oparciu o art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 2023 poz. 775, dalej: "k.p.a.").

Po rozpatrzeniu odwołania W. B. z dnia 25 kwietnia 2023 r. Dyrektor RZGW decyzją z dnia 10 lipca 2023 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

Zdaniem organu odwoławczego organ I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Oględziny w terenie ujawniły, że na rozpatrywanym terenie rowy są w zaniku lub w ogóle nie istnieją. Z uwagi na ujawnienie braku części urządzeń wodnych organ I instancji poczynił rozeznania, w jakiej dacie doszło do zaniku poszczególnych urządzeń wodnych (rowów), celem ustalenia, jakie w owym czasie obowiązywały przepisy oraz czy i jakie obowiązki nakładały. Następnie organ ustalił, czy likwidacja przedmiotowych rowów była zgodną z ustawą - Prawo wodne z 1974 r.

Wobec powyższego zdaniem organu odwoławczego Dyrektor Zarządu Zlewni prawidłowo określił czasookres prac likwidacyjnych rowów, a następnie na podstawie poczynionych działań stwierdził, która z ustaw obowiązywała w chwili ich likwidacji, tj. ustawa - Prawo wodne z 1974 r.

Wskazał także, że urządzenia melioracji wodnych szczegółowych to inwestycje o charakterze liniowym, które przebiegają na dłuższym odcinku niż tylko jedna nieruchomość. W jego ocenie z taką sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie. Z załączonej do akt sprawy mapy wynika, że rowy objęte niniejszym postępowaniem zostały wykonane w 1965 r. na terenach rolniczych. Z kolei przepis art. 18 ust. 2 pkt 5 ustawy z 1974 r. stanowił, że przepisy dotyczące wykonania urządzeń wodnych stosowało się odpowiednio do odbudowy, rozbudowy, przebudowy lub rozbiórki tych urządzeń (a zatem także do likwidacji). Poczyniono ustalenia, iż na działkach objętych postępowaniem [...], [...], [...],[...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] w obrębie [...] – J., m. Wasilków brak jest urządzeń wodnych. W ocenie organu na mocy przepisów ustawy Prawo wodne z 1974 r. likwidacja tych rowów nie wymagała uzyskania pozwolenia wodnoprawnego i jest zgodna z prawem.

Dyrektor RZGW stwierdził, że z kolei rowy na działkach nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] w obrębie [...] – J., gm. Wasilków, m. Wasilków również były wykonane w 1965 r. Z uwagi na zmianę sposobu wykorzystania gruntów po roku 1973 r. (data oddania do użytku ujęcia wody w Jurowcach), rowy nie służą już do regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby i ułatwieniu jej uprawy. Żaden z właścicieli nie wskazał, że niewłaściwie utrzymane rowy powodują u nich szkody, negatywne skutki czy szkodliwe oddziaływanie urządzenia. Zaprzestanie konserwacji tych rowów doprowadziło do ich zaniku w linii ich zbudowania w 1965 r. Oględziny w terenie wykazały, że w części działek nr [...], [...], [...] i [...] rowy istnieją, ale mają nieregularny bieg koryta. Rowy na działkach nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] również istnieją, ale z uwagi, że rów na działce nr [...] został zgodnie z prawem zlikwidowany, to te rowy stały się rowami bezodpływowym. Dodał, że aby urządzenia melioracji mogły spełniać swoje zadania nie wystarczy samo ich istnienie, muszą być utrzymywane w należytym stanie, w taki sposób, aby zachowana była ich przepustowość.

Organ II instancji wskazał również, że błędne założenie funkcji, jaką miałyby pełnić rowy na działkach objętych wnioskiem, czyni roszczenia spółki o właściwe utrzymanie rowów na działkach są bezzasadne. Ponadto, na terenie, który obecnie stanowi strefę ochrony pośredniej ujęcia wody wydanie przez organ nakazu wykonania takich prac jest niedopuszczalny. Skarżący widząc konieczność odprowadzenia nadmiaru wody ze swojej nieruchomości musi udowodnić zasadność takiego działania i opracować projekt jego odwodnienia.

W. B., nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem, wniosły skargę do sądu, zaskarżając w całości decyzję Dyrektora RZGW. Spółka zaskarżonej decyzji zarzuciła:

1) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, to jest:

a) art. 191 ust. 1 ustawy - Prawo wodne poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że w sprawie nie wystąpiła objęta tym przepisem przesłanka nienależytego utrzymywania urządzeń wodnych w postaci rowów melioracyjnych, którego następstwem było (i jest cyklicznie) szkodliwe oddziaływanie tych urządzeń na wody (podziemne z których czerpana jest woda) i grunty będące własnością Skarżącej Spółki, w sytuacji w której na etapie postępowania administracyjnego strona wyjaśniła szczegółowo organowi na czym polega zjawisko szkodliwego oddziaływania zaniedbanych urządzeń wodnych w kontekście wpływu na proces poboru i uzdatniania wody;

2) naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, to jest:

a) art. 7 k.p.a. poprzez przeprowadzenie postępowania przez organ II instancji bez zachowania ustawowego obowiązku podejmowania z urzędu wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, uwzględniającego interes społeczny, w szczególności poprzez niezbadanie wpływu pozostawania i gromadzenia się wody opadowej na nieruchomości Skarżącej wobec braku należytego zagospodarowania rowów melioracyjnych przez właścicieli nieruchomości sąsiednich,

b) art. 7 w zw. z art. 15 k.p.a. poprzez nieprzeprowadzenie przez organ II instancji wszechstronnej analizy stanu faktycznego niniejszej sprawy,

c) art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. poprzez oparcie przez organ II instancji zaskarżonej decyzji na niepełnym materiale dowodowym zgromadzonym w toku postępowania, niezbadanie całokształtu materiału dowodowego oraz poddanie go dowolnej ocenie, w szczególności:

- brak ustalenia, czy następstwem nienależytego utrzymywania urządzeń wodnych jest szkodliwe oddziaływanie tego urządzenia na wody lub grunty,

- brak zbadania, czy w sprawie doszło do pogorszenia stanu wód i ekosystemów, jakie zlokalizowane są na nieruchomości będącej własnością Skarżącej Spółki (teren stacji uzdatniania wody "J. ")

- nakazanie udowodnienia Spółce konieczności odprowadzenia nadmiaru wody ze swojej nieruchomości poprzez opracowanie projektu odwodnienia, w sytuacji, w której żaden przepis prawa nie przewiduje możliwości nałożenia takiego obowiązku,

d) art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 8 i 9 k.p.a. poprzez brak właściwego uzasadnienia faktycznego i prawnego zaskarżonej decyzji, powodujący w istocie ograniczenie się przez organ do uznania, że w sprawie doszło do "zaniku" urządzeń wodnych w postaci rowów melioracyjnych.

W związku z powyższym Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej jej decyzji organu I instancji.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor RZGW podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji oraz wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga podlega oddaleniu.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kwestia niewłaściwego utrzymania urządzania wodnego (rowów melioracyjnych) i związanego z tym gromadzenia się stojącej wody na licznych działkach usytuowanych w obrębie [...] – J., gm. Wasilków i obrębie [...] - Wasilków, m. Wasilków. Skarżąca spółka domaga się nałożenia na właścicieli tych urządzeń obowiązków, o których mowa w art. 191 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne.

Zgodnie z treścią ww. przepisu w przypadku nienależytego utrzymywania urządzenia wodnego, którego następstwem jest zmiana funkcji tego urządzenia lub szkodliwe oddziaływanie tego urządzenia na wody lub grunty, właściwy organ Wód Polskich z urzędu lub na wniosek, mając na uwadze, że korzystanie z wód nie może powodować pogorszenia stanu wód i ekosystemów od nich zależnych, marnotrawstwa wody lub energii wody, a także nie może wyrządzać szkód może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi tego urządzenia przywrócenie poprzedniej funkcji tego urządzenia, wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom lub likwidację szkód (ust. 1). W decyzji tej określa się warunki i termin przywrócenia poprzedniej funkcji urządzenia wodnego, wykonania urządzeń zapobiegających szkodom lub likwidacji szkód (ust. 2).

Dla wydania decyzji, o której mowa w art. 191 ustawy - Prawo wodne, koniecznie jest ustalenie związku przyczynowego pomiędzy stanem konkretnego urządzenia wodnego a szkodliwym oddziaływaniem tego urządzenia na wody lub grunty. Nakazanie właścicielowi urządzenia przywrócenia jego funkcji, wykonania urządzeń zapobiegających szkód lub likwidację szkód może bowiem nastąpić jedynie w sytuacji, gdy w sprawie zostanie jednoznacznie ustalone, że stan urządzenia powoduje szkodliwe oddziaływanie na określone wody lub grunty. Decyzja wydawana na gruncie tego przepisu zwana jest decyzją restytucyjną, mającą na celu przywrócenie poprzedniej funkcji urządzenia wodnego (w przypadku zmiany funkcji tego urządzenia spowodowanej nienależytym jego utrzymywaniem) lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom lub likwidację szkód (w przypadku gdy następstwem nienależytego utrzymywania urządzenia wodnego jest szkodliwe jego oddziaływanie na wody lub grunty). Celem zaś nadrzędnym wydawanych na gruncie tego przepisu decyzji restytucyjnych, jest zapewnienie takiego korzystania z wód, które nie powoduje pogorszenia stanu tych wód i ekosystemów od nich zależnych, marnotrawstwa wody lub energii wody oraz, które nie wyrządza szkód.

Warunkiem skorzystania z dyspozycji art. 191 ust. 1 ustawy - Prawo wodne i wydania decyzji nakazującej właścicielowi urządzenia wodnego przywrócenie poprzedniej funkcji tego urządzenia, jest ustalenie w prowadzonym postępowaniu: po pierwsze, że na danym terenie występuje urządzenie wodne; po drugie, kto jest właścicielem tego urządzenia, po trzecie, że doszło do nienależytego utrzymywania tego urządzenia i po czwarte, że następstwem owego nienależytego utrzymywania urządzenia wodnego jest szkodliwe jego oddziaływanie.

W pierwszej kolejności ocenić należy zarzuty naruszenia prawa procesowego bowiem prawidłowość prowadzenia postępowania jest warunkiem umożliwiającym zajęcie się ewentualnymi uchybieniami materialnoprawnymi. W ocenie Sądu organy dokonały wszechstronnej oceny okoliczności sprawy na podstawie analizy całego materiału dowodowego, a swoje stanowisko szczegółowo i przekonująco wyraziły w uzasadnieniu podjętej decyzji, zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a. Organy podjęły ciąg czynności procesowych mających na celu zebranie całego materiału dowodowego, który został zgromadzony w sposób wyczerpujący do wydania rozstrzygnięcia. Zaskarżona decyzja nie narusza art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 3, art. 80 ani art. 8 k.p.a. Organy obu instancji sprostały wszystkim zasadom procedury administracyjnej, a sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela poczynione w sprawie ustalenia faktyczne.

Przenosząc te ogólne uwagi na grunt sprawy niniejszej stwierdzić należy, że nie spełniły się przesłanki do wydania decyzji w trybie art. 191 ustawy – Prawo wodne i to z wielu powodów, szczegółowo wyjaśnionych przez ograny obydwu instancji, a wyjaśnienia te sąd orzekający w sprawie niniejszej w pełni podziela.

Po pierwsze, na niektórych działkach objętych postępowaniem nie istnieją już urządzenia wodne w postaci rowów melioracyjnych lub są one w zaniku. Przekonująco organ I instancji ustalił, rejestrując teren przy pomocy drona, że na działkach nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] (obręb [...] – J., gm. Wasilków) nie stwierdzono istnienia rowów, albowiem całkowity zanik rowu stanowi w istocie jego likwidację. Tymczasem, jak już wskazano, nałożenie obowiązków na mocy art. 191 ustawy - Prawo wodne w sprawie niewłaściwego utrzymania urządzenia wodnego może obejmować jedynie istniejące fizycznie urządzenia wodne.

Co istotne, co do części rowów melioracyjnych można z całą pewnością stwierdzić na podstawie materiału dowodowego, że zostały zlikwidowane w sposób legalny, co zostało wykazane wyczerpująco na s. 3-4 decyzji organu I instancji. Nie powielając w tym miejscu niepotrzebnie ustaleń organu zaakcentować należy, że w latach 1984 r. - 1990 r. część właścicieli osobiście złożyło wnioski o zdjęcie z ewidencji rowów na działkach będących ich własnością (działki nr [...], [...] i [...]), które zostały pozytywnie rozpatrzone. Ponadto w dniu 4 grudnia 1984 r. zdjęto z ewidencji rowy zlokalizowane na działkach nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...]. Jak wskazał Dyrektor Zarządu Zlewni, zdjęcie rowu z ewidencji wówczas oznaczało zaprzestanie przeprowadzania jego konserwacji przez spółkę wodną. Do wykreślenia z ewidencji i fizycznego zaniku ww. rowów doszło pod rządami ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo wodne (Dz.U. z 1974 r., nr 38 poz. 230 ze zm.), która obowiązywała do 31 grudnia 2001 r.

Zgodnie zaś z przepisami Prawa wodnego z 1974 r. ww. rowy (wybudowane w 1965 r. na terenach rolnych) były urządzeniami melioracji wodnych szczegółowych, a tym samym były objęte zwolnieniem wynikającym z Rozporządzenia z dnia 11 marca 1985 r. w sprawie rodzajów szczególnego korzystania z wód oraz wykonywania i eksploatacji urządzeń wodnych nie wymagających pozwolenia wodnoprawnego (Dz. U. Nr 13, poz. 55). Trafnie zatem przyjął organ, że na mocy ww. rozporządzenia również likwidacja urządzenia melioracji wodnych szczegółowych nie wymagała uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.

Powyższe oraz fakt, że zaprzestanie konserwacji rowów doprowadziło do ich naturalnej likwidacji, przekonuje Sąd, że – wbrew ocenie Skarżącej spółki - na ww. działkach (znajdujących się w obrębie [...] – J., gm. Wasilków) brak jest aktualnie urządzeń wodnych. Nie zaistniała zatem podstawowa przesłanka do nałożenia obowiązków w trybie art. 191 ustawy - Prawo wodne, tj. istnienia na danym terenie urządzenia wodnego. Jeżeli urządzenie wodne nie istnieje - nie można mówić ani o jego utrzymywaniu, ani badać, czy owo utrzymywanie jest "nienależyte" i jakie są następstwa owego nienależytego utrzymania urządzenia wodnego (vide: wyrok WSA w Bydgoszczy z 26 lutego 2020 r., II SA/Bd 944/19).

Również co do pozostałych działek (nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], w obrębie [...] – J., gm. Wasilków i nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] w obrębie [...] - Wasilków, m. Wasilków) nie budzi wątpliwości Sądu fakt zaprzestania przez ich właścicieli konserwacji znajdujących się na nich rowów (brak koszenia, odmulania, wycinania drzew i krzewów), co w efekcie spowodowało ich zanikanie i przyczyniło się do naturalnej likwidacji. Z akt sprawy wynika, że część z rowów istnieje, ale ma nieregularny bieg koryta, inne stały się bezodpływowe. Zdaniem Sądu takie działania właścicieli działek były i są w pełni zrozumiałe i racjonalne. Podkreślenia wymaga, że w 1973 r. oficjalnie uruchomiono ujęcie wody "J.", a zatem najpóźniej od tej daty zmianie uległ sposób wykorzystania gruntów, zmieniła się ich funkcja i cel, dla których zostały wybudowane w 1965 r. Od 50 lat rowy te nie służą już regulacji stosunków wodnych i polepszenia zdolności produkcyjnej gleby. Aby urządzenia melioracji mogły spełniać swoje zadania nie wystarczy samo ich istnienie, muszą być utrzymywane w należytym stanie, w taki sposób, aby zachowana była ich przepustowość. Wniosek organów o tym, że w przypadku ww. rowów przepustowość nie może być już przywrócona w trybie art. 191 ustawy – Prawo wodne, jawi się jako logiczny, znajdujący oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym oraz wskazanej normie prawnej.

Podobne spostrzeżenia w zakresie utraty dotychczasowej funkcji odnieść należy również do pozostałych działek poddanych przez organ wnikliwej analizie (nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] i [...]). Materiał dowodowy dowodzi, że rowy te istnieją, ale mają charakter naturalnego zagłębienia w terenie wypełnionym wodą. Organ wykazał i uzasadnił fakt, że linie brzegowe się zatarły, mają nieregularny kształt i bieg, a liczne rozgałęzienia tworzą rozlewiska. Roślinność jest bardzo bujna, typowa dla terenów bagiennych, zalewowych. Stwierdzono bardzo liczną działalność bobrów. Był i jest to obszar o bardzo wysokim stanie wód gruntowych, zlokalizowany w dolinie rzeki Supraśl na terenach zalewowych (tereny są objęte obszarem zagrożenia powodziowego), które nawet w normalnych warunkach stanowią mokradła. Rozpatrywane tereny, z uwagi na lokalizację w terenie ochrony pośredniej, stanowią nieużytki położone w terenie bagiennym i zalewowym. Sąd podziela ocenę organu, że pierwotna funkcja melioracyjna tychże urządzeń wodnych, polegająca na umożliwianiu uprawy gruntów rolnych, całkowicie zanikła, i to już od chwili powstania ujęcia wody w 1973 r. Przez tak długi czas nieużytkowania rowy zostały poddane naturalizacji, ukształtowały pierwotny układ zasobów wodnych tego obszaru, przywrócony został ekosystem i naturalna retencja, a wody opadowe są zatrzymywane w obszarze łąk i mokradeł gruntów niezabudowanych i stanowiących nieużytki.

W tym kontekście organ zasadnie zwrócił uwagę na ryzyko zagrożenia powodziowego, wskazując, że zaburzenie powstałego obszaru naturalnej retencji może mieć negatywny wpływ na tereny zabudowane położone w pobliżu, przyczyniając się do zwiększenia ilości odprowadzanych wód opadowych, które obecnie są przetrzymywane w obrębie łąk i mokradeł stanowiących nieużytki. Należy mieć na uwadze, że Dyrektor Zarządu Zlewni oraz Dyrektor RZGW, wchodzący w skład PGW Wody Polskie są wykwalifikowanymi organami w zakresie gospodarowania wodami oraz zarządzaniem zasobami wodnym, w tym ochrony przed powodzią oraz suszą, a także utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i zależnych od wód (vide art. 10 pkt 2 i 4 ustawy – Prawo wodne).

W niniejszej sprawie zaakcentować trzeba, że nie jest tak, jak wskazuje Skarżąca, że rowy "miały, mają aktualnie i powinny mieć na celu odprowadzenie wody do rzeki Supraśl z terenu ujęcia wody". Wydaje się, że źródłem oczekiwań Skarżącej jest błędne założenie funkcji, jaką miałyby pełnić rowy na działkach objętych wnioskiem. Nie jest możliwe domaganie się od właścicieli działek przywrócenia poprzedniej funkcji rowów. Musiałoby to bowiem oznaczać przywrócenie funkcji rolnej, melioracyjnej, polegającej na umożliwianiu uprawy gruntów lub polepszeniu zdolności produkcyjnej gleby. W tym bowiem celu rowy te funkcjonowały w latach 1965 -1973. Data ich budowy, poprzedzająca budowę ujęcia wody "J.", z całą pewnością wyklucza pogląd o wykonaniu tych rowów w celu ochrony ujęcia wody przed zalaniem, odwodnienia dróg dojazdowych na terenie ujęcia czy też polepszenia parametrów pobieranej wody, co stara się wykazać Skarżąca. Funkcja związana z produkcja rolną nie może zostać przywrócona nie tylko z uwagi na brak woli jej kontynuacji przez właścicieli działek, ale przede wszystkim ze względu na zakazy oraz zasady, jakie obowiązują w strefie ochronnej ujęcia wody, w tym na terenach ochrony pośredniej (vide art. 127 – 130 ustawy), zwłaszcza wynikająca z art. 130 ust. 1 pkt 6 możliwość zakazania wykonywania urządzeń melioracji wodnych oraz wykopów ziemi na terenie ochrony pośredniej. Istnienie terenu ochrony pośredniej na działkach, na których znajdowały się sporne rowy potwierdził pełnomocnik organu na rozprawie w dniu 19 października 2023 r., a ponadto okoliczność ta jest w sprawie bezsporna (k. 35 akt sądowych).

Skarżąca Spółka oczekuje odwodnienia terenu z powodu przesiąkania zalegającej wody przez warstwę torfu i migracji do płytkiej pierwszej warstwy wodonośnej związków humusowych bogatych w substancje organiczne, co – jak twierdzi - stwarza ryzyko przekroczenia dopuszczalnych wartości związków organicznych w wodzie uzdatnionej. Sąd administracyjny nie jest oczywiście władny oceniać zasadności tychże twierdzeń, jednakże podkreśla, że w stanie faktycznym sprawy Spółka nie może domagać się nałożenia obowiązków na właścicieli ww. nieruchomości w trybie art. 191 ust. 1 ustawy – Prawo wodne z uwagi na brak spełnienia przesłanek zawartych w tym przepisie.

Reasumując, w sprawie niniejszej trwała i nieodwracalna utrata funkcji lub brak urządzeń wodnych na przedmiotowych działkach wyklucza zastosowanie dyspozycji art. 191 ust. 1 ustawy – Prawo wodne. Nie ujawniły się okoliczności mogące stanowić podstawę do władczego działania organu poprzez sformułowanie wobec właścicieli urządzeń wodnych stosownych nakazów. Z tego względu organ zasadnie umorzył w całości postępowanie administracyjne jako bezprzedmiotowe w oparciu o art. 105 § 1 K.p.a.

W tym miejscu zauważyć należy, że celem postępowania administracyjnego jest załatwienie sprawy przez wydanie decyzji rozstrzygającej ją co do istoty. Ten cel nie zawsze może być jednak osiągnięty z przyczyn różnego charakteru. Powodem takiej sytuacji może być bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, z którą w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a. mamy do czynienia wówczas, gdy organ w sposób oczywisty stwierdzi brak podstaw prawnych i faktycznych do merytorycznego rozpatrzenia sprawy. Umorzenie postępowania administracyjnego może bowiem nastąpić zarówno z przyczyn podmiotowych jak i przedmiotowych. Bezprzedmiotowość postępowania oznacza zatem sytuację, w której nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. Chodzi tu o kryterium bezprzedmiotowości odnoszące się do postępowania, ale w taki sposób, iż wynik tego postępowania nie powinien mieć charakteru merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie, lecz jedynie być formalnym jego zakończeniem (vide wyrok WSA w Białymstoku z 25 maja 2021 r., II SA/Bk 174/21 oraz wyrok NSA z dnia 9 grudnia 2015 r., II OSK 929/14). Opisana wyżej przyczyna niewątpliwie stanowiła o podjętym przez organy obu instancji rozstrzygnięciu w przedmiotowej sprawie i zdaniem Sądu odpowiada prawu.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd uznał zarzuty skargi za niezasadne i na podstawie art. 151 p.p.s.a., skargę oddalił.