Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Marzenna Zielińska (spr.) Sędziowie NSA Joanna Sieńczyło-Chlabicz del. WSA Nadzieja Karczmarczyk-Gawęcka Protokolant Marta Podoba po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2012 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej J. L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. z dnia 16 marca 2011 r. sygn. akt I SA/Bk 623/10 w sprawie ze skargi J. L. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w B. z dnia [...] września 2010 r. nr [...] w przedmiocie podatku akcyzowego i podatku od towarów i usług 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od J. L. na rzecz Dyrektora Izby Celnej w B. 1800 (tysiąc osiemset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. wyrokiem z 16 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Bk 623/10, oddalił skargę J. L. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w B. z [...] września 2010 r. nr [...] w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania w podatku akcyzowym oraz podatku od towarów i usług.

Sąd pierwszej instancji za podstawę rozstrzygnięcia przyjął następujące ustalenia.

Dyrektor Izby Celnej w B. decyzją z [...] września 2010 r. utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Celnego w B. z [...] czerwca 2010 r. określająca J. L. (dalej: skarżącemu) kwoty podatku akcyzowego oraz podatku od towarów i usług wraz z odsetkami za zwłokę z tytułu importu używanego samochodu osobowego marki Mercedes oraz używanego samochodu osobowego marki BMW, zgłoszonych do procedury dopuszczenia do obrotu ze zwolnieniem od cła i należności podatkowych jako mienie przesiedlenia w dokumencie SAD nr [...] z [...] lipca 2008 r.

W toku postępowania organ pierwszej instancji ustalił, że skarżący nie przeniósł swojego miejsca zamieszkania z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty, przez co naruszył warunki określone w art. 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 918/83 z 28 marca 1983 r. ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. U. WE L z 23 kwietnia 1983 r. Nr 105 ze zm.; dalej: rozporządzenie nr 918/83). W konsekwencji nie zostały spełnione przesłanki warunkujące zwolnienie przywozu przedmiotowych samochodów z podatku akcyzowego oraz podatku od towarów i usług.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego Dyrektor Izby Celnej wskazał, że skarżący przebywał w USA od8 marca 1991 r. do 15 lipca 2008 r. W dniu 16 lipca 2008 r. przyjechał do Polski i złożył oświadczenie, że od tego dnia jego sprawy życiowe koncentrują się w Polsce, w D. B., przy ul. M. [...]. Z akt sprawy wynika, że skarżący przebywał w Polsce około trzech miesięcy od dnia dokonania zgłoszenia celnego, a następnie wrócił do USA i przebywa tam do chwili obecnej. Z informacji uzyskanych z ZUS O/S., KRUS – Placówka w D. B. oraz Urzędu Skarbowego w S. wynika odpowiednio, że brak jest ubezpieczonego o nr PESEL J. L., nie figuruje on także w ewidencji podatników prowadzących działalność gospodarczą na terenie właściwości ww. urzędu skarbowego, ani też nie występował o nadanie numeru NIP. Z informacji uzyskanych z P. Oddziału Straży Granicznej wynika, żer w okresie od 25 sierpnia 2009 r. do 23 lutego 2010 r. w Centralnym Archiwum Odprawy i Legitymowania KGSG w W. nie odnotowano faktu przekraczania granicy RP przez skarżącego.

W ocenie organu odwoławczego dla zastosowania przedmiotowych zwolnień nie jest wystarczające opieranie się tylko na twierdzeniach skarżącego, że ma on zamiar zamieszkania na pobyt stały w Polsce. Takie twierdzenia można uznać jedynie za przejaw woli zakończenia stałego miejsca zamieszkania w USA i zamiaru zamieszkania na terenie Wspólnoty. Również sam zamiar zamieszkania nie może być zrównany z faktem zamieszkania na stałe. Sytuacja, w której osoba zainteresowana wyraża jedynie wolę zakończenia stałego miejsca zamieszkania w państwie trzecim, nawet jeżeli jednocześnie podejmuje działania w celu zamieszkania w państwie na obszarze celnym Wspólnoty, polegające na sprzedaży domu w USA, posiadaniu zameldowania na obszarze Wspólnoty, uzyskaniu numeru NIP, czy też "coraz częstszych pobytów na terenie RP" nie wskazuje, aby faktycznie nastąpiło przeniesienie stałego miejsca zamieszkania z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty. Organ nie uznał przy tym wyjaśnień skarżącego, że jego przedłużający się pobyt w USA związany jest z trudnościami ze sprzedażą domu. Także przywoływany przez skarżącego fakt zakupu nieruchomości w Polsce nie przesądza o przeniesieniu do Polski swego miejsca zamieszkania.

Po rozpatrzeniu skargi J. L. Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że kluczowym dla rozstrzygnięcia powstałego w sprawie sporu jest ustalenie, jak należy rozumieć zawarte w przepisach prawa celnego pojęcie "miejsca zamieszkania", którego przeniesienie z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty uprawnia osobę zainteresowaną do skorzystania ze zwolnienia od cła, a w konsekwencji także zwolnienia od należności podatkowych. Z przepisu art. 4 pkt 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. U. UE L z 19 października 1992 r., Nr 302, ze zm, dalej: WKC) wynika, że za "osobę mającą swoją siedzibę we Wspólnocie" uznaje się, w przypadku osób fizycznych, każdą osobę, która na stałe zamieszkuje w Wspólnocie. Zdaniem Sądu posiłkowo należy odwołać się krajowego porządku prawnego, zwłaszcza do definicji "miejsca zamieszkania" zawartej w art. 25 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Sąd wskazał, że aby uznać daną miejscowość za centrum życiowej aktywności osoby, należy przeanalizować, czy łącznie występują dwa integralne składniki miejsca zamieszkania, tj. corpus – będący obiektywnym składnikiem pojęcia miejsca zamieszkania, związanym z faktycznym pobytem w danej miejscowości oraz animus – subiektywny element tego pojęcia wyrażający się w zamiarze stałego pobytu w danej miejscowości. Przy ustalaniu zamiaru nie można poprzestawać tylko na oświadczeniach zainteresowanej osoby, ponieważ sam zamiar stałego pobytu w danej miejscowości nie stanowi o zamieszkaniu, lecz musi być połączony z przebywaniem w tej miejscowości, mającym cechy założenia tam ośrodka swoich osobistych i majątkowych interesów.

W rozpatrywanej sprawie Sąd stwierdził, że organy podatkowe zebrały wystarczające dowody na potwierdzenie tezy, że w 2008 r. skarżący nie przeniósł swego miejsca zamieszkania z państwa trzeciego (USA) na obszar Wspólnoty. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że skarżący już po dwóch miesiącach od zgłoszenia do procedury celnej mienia przesiedlenia powrócił do USA, gdzie dalej przebywał. Wskazują na to nie tylko informacje Straży Granicznej o braku dokonywania odpraw paszportowych, ale również takie okoliczności, jak brak zgłoszenia się przez skarżącego do ZUS-u i urzędu skarbowego. Skarżący nie przedstawił dowodów pozwalających na zakwestionowanie tych ustaleń. Niewystarczające jest w tym przypadku samo zameldowanie się przez skarżącego na pobyt stały w kraju, czy też zakup działki budowlanej na "Mazurach". Sąd zauważył, że zameldowanie jest kategorią prawa administracyjnego, a o miejscu zamieszkania osoby fizycznej decydują kryteria przebywania w danej miejscowości z zamiarem stałego pobytu, a zatem zameldowanie to stan, który może ułatwić ustalenie miejsca zamieszkania, ale nie przesądza o tym fakcie.

W ocenie Sądu organy w sposób niebudzący wątpliwości ustaliły, że skarżący w dalszym ciągu przebywał w USA, co najmniej do maja 2010 r. Nieprzekonujące dla Sądu są w tym zakresie wyjaśnienia skarżącego, że wiązało się to ze sprzedażą pozostawionego tam domu. Przedłożona przez skarżącego umowa pośrednictwa sprzedaży tego domu została zawarta 22 września 2009 r., tj. ponad rok od zgłoszenia samochodów osobowych jako mienie przesiedlenia. Natomiast dopiero po prawie dwóch latach od sprowadzenia tych samochodów skarżący zarejestrował się w Polsce jako osoba bezrobotna (7 lipca 2010 r.) i uzyskał numer identyfikacji podatkowej (14 lipca 2010 r.). Jako mienie przesiedlenia skarżący wskazał wyłącznie wspomniane samochody osobowe. Doświadczenie życiowe pozwala natomiast stwierdzić, ze osoba, która po dłuższym pobycie za granicą wraca do kraju i faktycznie przenosi tu swoje miejsce zamieszkania, przywozi ze sobą i zgłasza także inne rzeczy osobistego użytku. Sąd także zauważył, że zgłoszone przez skarżącego w 2008 r. samochody nie były przez niego w tym czasie w kraju wykorzystywane. Zgodnie z zeznaniami ojca i teścia skarżącego jeszcze w 2009 r. były przechowywane w garażu przy ul. G. w B.

W ocenie Sądu pierwszej instancji powyższe okoliczności wskazują, że skarżący nie przeniósł swojego miejsca zamieszkania z USA na obszar Wspólnoty. Jego centrum życiowe nadal mieściło się w USA, gdzie przebywał wraz z żoną. Fakt posiadania miejsca zameldowania w Polsce oraz przeniesienie do kraju osobistego mienia przesiedleńczego jedynie w postaci dwóch samochodów nie wystarczy do stwierdzenia, że skarżący przestał zamieszkiwać w USA. Świadczy co najwyżej o woli przeniesienia w bliżej nieokreślonym czasie swojego centrum życiowego do Polski, co nie jest równoznacznie z "przeniesieniem miejsca zamieszkania".

J. L. złożył skargę kasacyjną, w której wniósł o uchylenie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B., uchylenie decyzji ostatecznej oraz decyzji organu pierwszej instancji i umorzenie postępowania w sprawie. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił: naruszenie prawa materialnego, tj. art. 2 rozporządzenia nr 918/83 poprzez jego błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, iż skarżący nie spełnia warunków wskazanych w tym przepisie, koniecznych dla uzyskania zwolnienia celnego, w sytuacji gdy krótkotrwałe, uzasadnione wyjazdy do USA oraz fakt niezgłoszenia się do ZUS, KRUS czy urzędu skarbowego nie powodują, w świetle prawidłowej wykładni powołanego rozporządzenia, niemożność zwolnienia z należności celnych w ramach mienia przesiedleńczego oraz nie dają asumptu do przyjęcia, że skarżący nie przeniósł do Polski swojego miejsca zamieszkania.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że Wojewódzki Sąd Administracyjny, ustalając fakty mające dla sprawy istotne znaczenie, ocenił je w świetle błędnie zinterpretowanego art. 2 rozporządzenia nr 918/83. Przeniesienie swojego ośrodka życiowego z obszaru pozawspólnotowego na terytorium Wspólnoty może bowiem przebiegać w rozmaity sposób, czego Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił. Zdaniem skarżącego przeniesienie to, zwłaszcza w przypadku osoby, która ogromną część swego życia spędziła w państwie nienależącym do Wspólnoty, obejmuje szereg działań, i to one właśnie wyrażają zamiar przesiedlenia się i przeniesienia swojego stałego miejsca pobytu. Skarżący zamieszkał w Polsce, o czym świadczy fakt przeniesienia tu swojego najcenniejszego mienia ruchomego i wyzbycie się zagranicznej nieruchomości, co z natury rzeczy, zważywszy na obecną sytuację ekonomiczną w USA, wymagało czasu. Jego wyjazd do USA celem sfinalizowania i zamknięcia wszelkich swoich spraw jedynie potwierdza, iż nowym ośrodkiem życia skarżącego jest Polska., a konieczność okresowego wyjazdu w sprawach zawodowych czy majątkowych nie zmienia faktu, iż miejscem w którym skarżący przebywa z zamiarem stałego pobytu jest D. B.

Skarżący podniósł również, że Sąd, dokonując wykładni art. 2 rozporządzenia nr 918/93, błędnie przyjął, iż w przedmiotowej sprawie dla ustalenia pojęcia "miejsca stałego zamieszkania" znaczenie ma brak zgłoszenia się skarżącego do ZUS-u oraz urzędu skarbowego, a także zarejestrowanie się jako osoba bezrobotna od dnia 7 lipca 2010 r. i uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej, jak również fakt zgłoszenia do procedury celnej tylko samochodów. J. L. przez 18 lat pracował w USA, wracając do kraju dysponował wystarczającymi środkami finansowymi, by nie musiał pracować, nie prowadził działalności gospodarczej, nie potrzebował też ubezpieczenia, jakie związane jest z otrzymaniem statusu osoby bezrobotnej. Zważywszy na fakt, iż dom w USA sprzedał razem z wyposażeniem, nie dziwi okoliczność, że nie przywiózł do kraju ruchomości podlegających ocleniu.

Skarżący wskazał ponadto, że bez znaczenia dla oceny faktu stałego zamieszkiwania J. L. w D. B. pozostają informacje uzyskane z P. Oddziału Straży Granicznej, gdyż brak takich informacji może być spowodowany tym, że granicę polską skarżący przekracza drogą lądową, przyjeżdżając z państwa znajdującego się w "strefie Schengen".

Dyrektor Izby Celnej w B. pismem z [...] maja 2011 r. złożył odpowiedź na skargę kasacyjną, w której wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej i zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

W postępowaniu kasacyjnym obowiązuje, wynikająca z art.183 § 1 p.p.s.a., zasada związania sądu granicami skargi kasacyjnej. Granice skargi kasacyjnej określa wskazany w niej zakres zaskarżenia orzeczenia oraz podstawy jego kwestionowania. Normatywne uregulowanie podstaw kasacyjnych zawiera art. 174 p.p.s.a., który stanowi, że skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: naruszeniu prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) lub naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2). Należy wskazać, że o ile podstawa zdefiniowana w punkcie 1) tego przepisu nie została powiązana z dodatkowym warunkiem (przesłanką), o tyle w sytuacji oparcia skargi kasacyjnej na podstawie określonej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a., niezbędnym elementem jest wykazanie potencjalnego istotnego wpływu wytkniętego naruszenia przepisów postępowania na wynik sprawy.

Jak już wskazano, Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, bowiem stosownie do art. 183 § 1 p.p.s.a., rozpoznając sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania, która zachodzi w przypadkach przewidzianych w § 2 tego artykułu. W rozpoznawanej sprawie nie występują jednak żadne z wad wymienionych we wspomnianym przepisie, które powodowałyby nieważność postępowania prowadzonego przez Sąd I instancji.

Skarga kasacyjna w rozpoznawanej sprawie została oparta wyłącznie na pierwszej podstawie kasacyjnej (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.), tj. naruszeniu prawa materialnego. Oparcie skargi kasacyjnej wyłącznie na zarzutach naruszenia prawa materialnego, co w sprawie ma miejsce, wywiera ten skutek, że na etapie rozpoznawania tego środka zaskarżenia w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym miarodajne są, jako skutecznie nie podważone, bo nie objęte podstawą kasacyjną, o której mowa w art. 174 pkt 2 p.p.s.a., te ustalenia faktyczne poczynione organ i zaaprobowane przez Sąd I instancji, które stanowiły podstawę subsumpcji danego stanu faktycznego pod zastosowany przepis prawa materialnego. Brak w skardze kasacyjnej zarzutów naruszenia prawa procesowego skutkuje zatem przyjęciem za prawidłowo ustalony i miarodajny stan faktyczny będący podstawą wydania zaskarżonego wyroku.

Istota sporu w rozpoznawanej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy skarżący w lipcu 2008 r. przeniósł swoje miejsce zamieszkania z terytorium państwa trzeciego (USA) na terytorium Wspólnoty Europejskiej (Rzeczypospolitej Polskiej), a w konsekwencji, czy spełnił warunek uprawniający go do zwolnienia z należności celnych w odniesieniu do dwóch sprowadzonych w tym czasie samochodów osobowych (marki M. oraz B.).

Autor skargi kasacyjnej sformułował zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 2 rozporządzenia Rady EWG nr 918/83 z dnia 28 marca 1983 r. ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych poprzez jego błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, iż J. L. nie spełnia warunków wskazanych w tym przepisie, koniecznych dla uzyskania zwolnienia celnego w sytuacji, gdy krótkotrwałe, uzasadnione wyjazdy skarżącego do USA oraz fakt niezgłoszenia się do ZUS, KRUS czy urzędu skarbowego nie powodują, w świetle prawidłowej wykładni powołanego rozporządzenia, niemożność zwolnienia z należności celnych w ramach mienia przesiedleńczego oraz nie dają asumptu do przyjęcia, że skarżący nie przeniósł do Polski swojego miejsca zamieszkania.

Kasator nie wskazał, na czym miałaby polegać błędna wykładnia wymienionego w tym zarzucie przepisu prawa materialnego. W orzecznictwie przyjmuje się, że naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię polega na wadliwym określeniu treści norm prawnych wynikających z przepisów prawa materialnego, co zobowiązuje wnoszącego skargę kasacyjną do wyjaśnienia, jak dany przepis należy rozumieć.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut nie jest zasadny, gdyż zarówno Sąd I instancji, jak i organy dokonały prawidłowej wykładni art. 2 rozporządzenia Rady EWG nr 918/83. Skuteczność tego zarzutu wymagała podważenia ustaleń faktycznych poczynionych przez organy, a w konsekwencji podniesienia zarzutów naruszenia przepisów postępowania, czego jednak skarżący nie uczynił. Jak już wspomniano, brak w skardze kasacyjnej zarzutów naruszenia prawa procesowego skutkuje przyjęciem stanu faktycznego będącego podstawą wydania zaskarżonego wyroku.

Generalną zasadą ustanowioną w przepisach prawa celnego jest zasada powszechności należności przywozowych, co oznacza, iż od każdego towaru przywożonego z terytorium państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty wymagane są należności przywozowe, natomiast zwolnienie z tych należności stanowi wyjątek od zasady, który musi wynikać wprost z przepisów prawa celnego. Zwolnienie z należności celnych przywozowych rzeczy wchodzących w skład tzw. "mienia przesiedlenia" uregulowane jest w art. 2 - 10 ww. rozporządzenia Rady (EWG) nr 918/83. Zgodnie z przepisem art. 2 tego rozporządzenia, z zastrzeżeniem art. 3-10, zwolnione z należności celnych przywozowych jest mienie osobiste przywożone przez osoby fizyczne, przenoszące swoje miejsce zamieszkania z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty.

Koniecznym warunkiem zastosowania zwolnienia z należności celnych składników mienia osobistego osoby fizycznej w rozumieniu art. 2 rozporządzenia Nr 918/83 jest przeniesienie swojego miejsca zamieszkania przez tę osobę z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty, nie zaś jedynie deklaracja takiego zamiaru. Pojęcie "miejsce zamieszkania", którego przeniesienie z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty uprawnia osobę zainteresowaną do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia prawodawca unijny łączy ze stałym zaprzestaniem zamieszkiwania w państwie trzecim i jego przeniesieniem na stałe na obszar celny Wspólnoty.

Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że skarżący nie przeniósł swego miejsca zamieszkania z państwa trzeciego (USA) na obszar Wspólnoty (Polska). Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że skarżący już po dwóch miesiącach od zgłoszenia do procedury celnej mienia przesiedlenia powrócił z Polski do USA, gdzie dalej przebywał. Oznacza to, że skarżący od dnia 28 lipca 2008 r., tj. od dnia zgłoszenia do procedury dopuszczenia do obrotu mienia przesiedlenia do co najmniej maja 2010 r. dalej przebywał w USA, a w Polsce był przez okres około trzech miesięcy.

Nawet zgadzając się z argumentacją skarżącego, że dowodami na przeniesienie miejsca zamieszkania nie jest ani uzyskanie statusu bezrobotnego, ani "fakt niezgłoszenia się do ZUS, KRUS czy urzędu skarbowego", to należy zauważyć, że skarżący nie przedstawił żadnych dowodów pozwalających na zakwestionowanie ustaleń organu (odzwierciedlonych w aktach sprawy), że w spornym okresie nie przebywał w Polsce, tylko w USA.

Trudno jest mówić o przeniesieniu przez skarżącego ośrodka osobistych i życiowych interesów z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty, zaś okres pobytu poza obszarem Wspólnoty uznać za "krótkotrwałe wyjazdy" z miejsca zamieszkania w Polsce. Twierdzenia skarżącego o "zamiarze" zamieszkania na pobyt stały w Polsce nie są wystarczające do zastosowania przedmiotowego zwolnienia. Sam zamiar zamieszkania nie może być zrównany z faktem zamieszkania na stałe i spełnieniem wynikającej z art. 2 rozporządzenia Nr 918/83 przesłanki przeniesienia swojego miejsca zamieszkania z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty. Sytuacja, w której osoba zainteresowana wyraża jedynie wolę zakończenia stałego miejsca zamieszkania w państwie trzecim nie wskazuje, aby faktycznie nastąpiło przeniesienie stałego miejsca zamieszkania z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty. Skarżący zadeklarował jedynie wolę przeniesienia się do Polski po (ewentualnej) sprzedaży przez agenta jego domu w USA.

Sąd I instancji trafnie uznał, iż pojęcie "miejsce zamieszkania", którego przeniesienie z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty uprawnia osobę zainteresowaną do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia, prawodawca wspólnotowy łączy ze stałym zaprzestaniem zamieszkiwania w państwie trzecim i jego przeniesieniem na stałe na obszar celny Wspólnoty. Sąd słusznie uznał, iż przy interpretacji określonej w art. 2 rozporządzenia nr 918/83 przesłanki dopuszczalne jest posiłkowe odwołanie się do krajowego porządku prawnego zawierającego w art. 25 Kodeksu cywilnego definicję "miejsca zamieszkania", stanowiącego, iż jest nim miejscowość, w której osoba fizyczna przebywa z zamiarem stałego pobytu. Jak zauważył WSA, można wyróżnić dwa integralnie złączone składniki miejsca zamieszkania: obiektywny, czyli pobyt stały w danej miejscowości (corpus) oraz subiektywny w postaci uzewnętrznionego zamiaru, woli tego pobytu (animus). Łączne występowanie tych składników pozwala wskazać daną miejscowość jako centrum życiowej aktywności osoby, w którym koncentrują się jej interesy osobiste i majątkowe. Analizy wskazanych składników dokonywać należy łącznie, ponieważ składnik mentalny animus manifestuje się w szczególności w postaci konkretnych, obiektywnie sprawdzalnych zachowań składających się na corpus, a zatem ich rozdzielenie służy tylko potrzebom teoretycznego opisu. W doktrynie wskazano, że o miejscu zamieszkania rozstrzyga całokształt okoliczności, a mianowicie "zejście się stanu faktycznego przebywania z zamiarem takiego przebywania" (W. Popiołek, Glosa do uchwały SN z dnia 24 czerwca 1993 r., sygn. akt III CZP 76/93, PS 1995, nr 3, s. 83). Okoliczności stanu faktycznego "pozwalają przeciętnemu obserwatorowi na wyciągnięcie wniosków, że określona miejscowość jest głównym ośrodkiem działalności danej dorosłej osoby fizycznej" (post. NSA w Warszawie z dnia 30 marca 2006 r., sygn. akt I OW 265/05, Lex nr 198360). Jeżeli zaniknie element mentalny animus albo corpus, następuje utrata miejsca zamieszkania (por. A. Mączyński, Zamieszkanie jako podstawa łącznika normy kolizyjnej, ZNUJ 1978, z. 8, s. 56; S. Grzybowski (w:) System Prawa Cywilnego, t. I, 1985, s. 334; M. Pazdan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 1999, s. 96).

Dla spełnienia przesłanki "przeniesienia miejsca zamieszkania" określonej w art. 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 918/83 niewystarczające jest samo zameldowanie się przez skarżącego na pobyt stały w kraju, ani też zakup działki budowlanej na "Mazurach". Zakupu działki budowlanej (czy to na Mazurach, czy gdzie indziej) może dokonać każdy (w tym i cudzoziemiec niemający zamiaru zamieszkania w Polsce), a nawet może wybudować na niej dom, co w żadnym razie nie przesądza o spełnieniu określonej w tym artykule przesłanki przeniesienia swojego miejsca zamieszkania z państwa trzeciego na obszar celny Wspólnoty. Zameldowanie zaś jest jedynie aktem administracyjnym, który potwierdza okoliczność stałego zamieszkania w danej miejscowości i ułatwia ustalenie, ale nie przesądza o faktycznym miejscu zamieszkania (podobnie A. Taudul, Rezydencja podatkowa - praktyczne aspekty, PP 2006, nr 8, s. 5; post. NSA z dnia 15 lutego 2006 r., I OW 231/05, Lex nr 201525). Z zameldowaniem nie jest więc związane domniemanie, że określa ono miejsce zamieszkania (tak np. NSA w wyroku z dnia 14 grudnia 2005 r., I FSK 212/05, Lex nr 195823 oraz SN w wyrokach z dnia 3 maja 1973 r., I CZ 48/73, Lex nr 7250; oraz z dnia 26 marca 1973 r., I CZ 38/73).

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wniesiona skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw i stosownie do art. 184 p.p.s.a., orzekł o jej oddaleniu. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 p.p.s.a. w zw. z § 14 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 97, poz. 888 ze zm.).