Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Magdalena Maliszewska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Grzelak Asesor WSA Danuta Szydłowska Protokolant Agnieszka Gajewiak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 lutego 2009 r. sprawy ze skargi A. Sp. z o.o. z siedzibą w C. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] maja 2008 r. nr [...] w przedmiocie częściowego unieważnienia prawa ochronnego oddala skargę

VI SA/Wa 2124/08

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia [...] maja 2008 r. Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej w trybie postępowania spornego orzekł o unieważnieniu prawa ochronnego udzielone na znak towarowy 600 o numerze R-164282, w części towarów objętych klasą 16: czasopisma i broszury krzyżówkowe, czasopisma – tytuły czasopism z krzyżówkami, książki z krzyżówkami.

Wydanie powyższej decyzji nastąpiło w następującym stanie faktycznym i prawnym. W dniu [...] czerwca 2006 r. do Urzędu Patentowego RP wpłynął sprzeciw W. Sp. z o.o. z siedzibą w W. wobec decyzji Urzędu Patentowego z dnia [...] lipca 2005 r. o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy 600 o numerze R-164282 w części towarów objętych klasą 16: czasopism i broszur krzyżówkowych, czasopism-tytułów czasopism z krzyżówkami, książek z krzyżówkami.

W uzasadnieniu wnoszący sprzeciw podniósł, że przedmiotowe prawo ochronne zostało udzielone z naruszeniem art. 129 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 1 i 2 oraz art. 131 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. Nr 119, poz. 11117 – t.j. ze zm., dalej: Pwp). Odnośnie zarzutu naruszenia art. 129 Pwp, który stanowi, że nie udziela się prawa ochronnego na oznaczenia, które nie mają dostatecznych znamion odróżniających (ust. 1 pkt 2), nie nadają się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostały zgłoszone (ust. 2 pkt 1), składają się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytworzenia, składu, funkcji lub przydatności (ust. 2 pkt 2) wnoszący sprzeciw wskazał, że znak towarowy 600 nie posiada żadnych cech indywidualnych. Znak ten opisuje wyłącznie zawartość towaru wskazując przybliżoną ilość zawartych w nim krzyżówek. Jest to oznaczenie słowne złożone z cyfr arabskich pozbawione jakichkolwiek elementów fantazyjnych. Z tego też względu nabywca towarów oznaczanych spornym znakiem w zwykłych warunkach obrotu nie ma możliwości zidentyfikowania jego pochodzenia od konkretnego podmiotu. Na rynku czasopism i książek krzyżówkowych wydawcy wprowadzają do obrotu zeszyty zawierające różne ilości krzyżówek, a na okładce opisują zawartość czasopisma ze wskazaniem liczby np.: "300 panoramicznych", "222 krzyżówki", "Chwila na 200 panoramicznych". Taką praktykę przyjął również uprawniony ze spornej rejestracji wprowadzając na rynek czasopisma krzyżówkowe np. "100 panoramicznych", "200 panoramicznych", "300 panoramicznych" itd. umieszczając w tytule liczbę wskazuje jednocześnie ilość krzyżówek w poszczególnych czasopismach. Dla nabywcy towarów oznaczonych spornym znakiem wskazana na okładce liczba stanowi wyłącznie informację o ilości, nie wskazując na pochodzenie towaru od określonego przedsiębiorcy.

W dalszej części uzasadnienia na potwierdzenie braku zdolności odróżniającej oznaczeń złożonych z samych liczb w stosunku do czasopism krzyżówkowych wnoszący sprzeciw powołał się na stanowisko doktryny oraz przedłożył opinię profesora M. K.

Na potwierdzenie swojego stanowiska wnoszący sprzeciw przywołał orzeczenie Komisji Odwoławczej przy Urzędzie Patentowym oraz Sądu Najwyższego zapadłe w sprawie "100 panoramicznych". Wypowiedział się również w kwestii wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego uchylających decyzje Urzędu Patentowego o odmowie udzielenia prawa wyłącznego na oznaczenia cyfrowe, w tym m. in. w sprawie spornego znaku 600. Wskazał, że do uchyleń decyzji odmownych doszło z powodu nie uwzględnienia przez Urząd Patentowy wszystkich okoliczności sprawy. Tym samym - w ocenie tego organu - Wojewódzki Sąd Administracyjny nie przesądził o istnieniu zdolności odróżniającej oznaczeń liczbowych.

Wnoszący sprzeciw powołał się również na brzmienie art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia Rady z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (40/94/WE) - mającego zbliżone brzmienie do art. 129 Pwp, którego celem jest ochrona interesu publicznego oraz przedstawił opinię Rzecznika Generalnego F.G. Jacobsa z dnia 11 marca 2004 r., który stwierdził, że: "interes publiczny wyrażony w art. 7 ust. 1 lit. C) rozporządzenia wymaga, aby opisowe oznaczenia lub wskazówki odnoszące się do cech towarów lub usług, o których rejestrację wniesiono, mogły być swobodnie używane przez wszystkich". Z tego względu, zdaniem wnoszącego sprzeciw, okoliczność udzielenia prawa wyłącznego na sporny znak należy oceniać z uwzględnieniem interesu publicznego, którego ochrona wymaga, aby nie dochodziło do przyznania jednemu przedsiębiorstwu monopolu na używanie oznaczenia opisowego. Oznaczenia takie powinny być dostępne w równym stopniu dla każdego wydawcy czasopism krzyżówkowych. W przeciwnym razie na rynku doszłoby do nieuzasadnionego uprzywilejowania uprawnionych do takich oznaczeń przedsiębiorców. W dalszej części uzasadnienia wnoszący sprzeciw powołał przykłady oznaczeń liczbowych posiadających zdolność odróżniającą , m. in. oznaczenie "5-10-15" stanowiące nazwę programu dla dzieci w określonym wieku nie wskazuje jednocześnie informacji o treści audycji. Znaki składające się wyłącznie z liczb np.: "100", "200", w tym sporny znak towarowy, mają charakter informujący o zamieszczonej w czasopiśmie ilości krzyżówek, a wywodzą się z oznaczeń "100 panoramicznych" itd.

Wnoszący sprzeciw podniósł również, że sporny znak towarowy nie posiadał wtórnej zdolności odróżniającej. Na potwierdzenie swoich twierdzeń powołał zarówno doktrynę jak i orzecznictwo. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny przy ocenie wtórnej zdolności odróżniającej należy mieć na uwadze interes konkurentów w swobodzie dostępu do oznaczeń opisujących towar. Wyraził pogląd, zgodnie z którym oznaczenie to nie mogło nabrać cech, które identyfikowałyby towary nim oznaczane jako pochodzące z konkretnego przedsiębiorstwa. Nie spełnia bowiem podstawowej funkcji znaku towarowego informującej o pochodzeniu towaru. Zdaniem wnoszącego sprzeciw, uprawniony ze spornej rejestracji nie używał oznaczenia "600" samodzielnie, lecz w zestawieniu ze słowem "panoramiczne". Z tego też względu nie można przyjąć, żeby sporne oznaczenie było kojarzone z czasopismami krzyżówkowymi uprawnionego. Wnoszący sprzeciw zwrócił również uwagę na fakt, że inni wydawcy czasopism krzyżówkowych w oznaczaniu tytułów używają liczb mających za zadanie wskazanie ilości krzyżówek w danej publikacji.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 131 ust. 2 pkt 1 pwp, który stanowi, że nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, jeżeli zostały zgłoszone w złej wierze do Urzędu Patentowego w celu uzyskania ochrony wnoszący sprzeciw podniósł, że uprawniony nie używa spornego oznaczenia oraz licznych podobnych oznaczeń, na które uzyskał ochronę.

W ocenie wnoszącego sprzeciw, celem dokonania przez uprawnionego tak wielu zgłoszeń, w tym znaku spornego było wyeliminowanie aktualnych i potencjalnych konkurentów oraz utrzymanie swojej dominującej pozycji na rynku. Z tego względu zgłoszenie spornego oznaczenia należy uznać za dokonane w złej wierze.

W odpowiedzi na sprzeciw uprawniony do znaku towarowego 600 w piśmie z dnia [...] września 2006 r. uznał sprzeciw za bezzasadny oraz poinformował, że merytoryczne stanowisko zostanie przedłożone w toku postępowania spornego.

Na rozprawie w dniu [...] maja 2008 r. wnoszący sprzeciw podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko zawarte w sprzeciwie oraz przedłożył odpis decyzji OHIM z dnia [...] sierpnia 2006 r. w sprawie 1000 (odwołanie [...]), której adresatem był uprawniony ze spornej rejestracji reprezentowany przez K. & K. Sp. J., W.

Podstawą rozstrzygnięcia będącego przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej w niniejszej sprawie było stwierdzenie przez Kolegium Orzekające Urzędu Patentowego RP, iż sporny znak towarowy 600 nie ma dostatecznych znamion odróżniających, bowiem jest to oznaczenie słowne pozbawione jakichkolwiek elementów fantazyjnych. Nie spełnia również funkcji odróżniającej w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego bowiem nie posiada żadnych znamion, które mogłyby utkwić w pamięci konsumenta (odbiorcy) i pozwoliły zindywidualizować towar na rynku wśród towarów tego samego rodzaju pochodzących z różnych przedsiębiorstw. Znak towarowy "600" R-164282 ma charakter informujący, opisowy. W ocenie Kolegium Orzekającego znak towarowy "600" ma charakter informujący o ilości krzyżówek w poszczególnych publikacjach. Dla towarów w klasie 16 takich jak czasopisma i broszury krzyżówkowe, czasopisma - tytuły czasopism z krzyżówkami, książki z krzyżówkami oznaczenie "600" nie posiada wystarczających cech odróżniających, aby mogło funkcjonować w obrocie jako znak towarowy. Powyżej wskazane towary należą do towarów powszechnego użytku, a kierowane są do nieograniczonej liczby odbiorców. Adresatami tych towarów są ludzie młodzi i starzy z różnym stopniu wykształcenia. Tak więc można przyjąć, że docelową grupą odbiorców są wszyscy konsumenci. Należy przyjąć, że ten szeroki krąg konsumentów nie będzie utożsamiał tego oznaczenia ze znakiem towarowym konkretnego podmiotu. Odbiorca zwróci uwagę wyłącznie na cechy charakterystyczne towaru związane z jego zakupem.

Oznaczenie "600" nie może należeć wyłącznie do jednego przedsiębiorcy, bowiem doprowadziłoby to do zaburzeń w obrocie gospodarczym. Wszyscy wydawcy, poza uprawnionym do spornego znaku, zostaliby pozbawieni możliwości wprowadzenia na rynek szeroko rozumianych publikacji zawierających krzyżówki ze wskazaniem ile w konkretnej publikacji znajduje się krzyżówek. Zdaniem Kolegium Orzekającego w przypadku pozostawienia w obrocie oznaczenia "600" dla towarów, w których zawarte są krzyżówki w dużym stopniu ograniczyłoby prawa innych wydawców w zakresie oznaczenia ilości krzyżówek czy to w czasopiśmie, broszurze, czy tez książce. Samego oznaczenia liczbowego w żaden sposób nie można skojarzyć tylko i wyłącznie z jednym wydawcą. Każdy wydawca powinien mieć zagwarantowane prawo do ujawniania na swoim towarze jego zawartości przez wskazanie ilości. Oznaczenie "600" pozbawione jest jakichkolwiek grafiki czy elementów fantazyjnych, czy też cech abstrakcyjnych, odróżniających które pozwoliłyby na skojarzenie z uprawnionym. Liczba na okładce czasopism, broszur, czy książek zawierających krzyżówki wskazuje tylko i wyłącznie na ilość krzyżówek w konkretnym egzemplarzu.

Pełnomocnik uprawnionej – A. Sp. o.o. z siedzibą w C. wniósł od tej decyzji skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Zarzucił w pierwszej kolejności, iż w wykazie towarów, do oznaczania których zostało udzielone prawo ochronne, brak jest pojęcia: "Czasopisma i broszury krzyżówkowe". Znajdują się w nim natomiast pojęcia: "broszury, czasopisma". Argumentacja, jaką się posłużył Urząd Patentowy nie ma w ocenie pełnomocnika zastosowania do towarów w postaci broszur i czasopism. W obrocie znajdują się bowiem także broszury oraz czasopisma o zawartości innej, niż krzyżówki. Zaskarżona decyzja została wydana, zdaniem pełnomocnika skarżącej, z naruszeniem art. 7 i 77 k.p.a., co skutkowało wadliwym zastosowaniem art. 129 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 1 i 2 Pwp. Brak wyjaśnienia w treści uzasadnienia decyzji wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych, jakie legły u podstaw wydanego orzeczenia, stanowi naruszenie art. 107 k.p.a. Pełnomocnik wskazał ponadto na wadliwą interpretację treści art. 129 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 1 i 2 Pwp. Naruszenie art. 7 i 77 oraz 8 k.p.a. nastąpiło w ocenie pełnomocnika m.in. poprzez nie uwzględnienie okoliczności znanej z urzędu, a mianowicie – faktu wydania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w dniu 8 lutego 2005 r. wyroku w sprawie sygn. akt: VI SA/Wa 295/04 uchylającego decyzję Urzędu Patentowego odmawiającą rejestracji znaku 600. W wyniku tego wyroku Urząd Patentowy zarejestrował powyższy znak towarowy uznając tym samym, że posiada on zdolność odróżniającą. Stwierdzenie przez UP, a więc przez ten sam organ administracyjny, że znak towarowy, który uprzednio został uznany za posiadający zdolność odróżniającą, iż takiej zdolności nie posiada, w ocenie pełnomocnika nie jest merytorycznie spójne i uzasadnione i stanowi przejaw braku realizacji zasady określonej w art. 8 k.p.a. Nadto pełnomocnik podniósł, że w toku postępowania nie zapewniono stronie skarżącej prawa do obrony swoich praw poprzez umożliwienie czynnego udziału w rozprawie. Urząd Patentowy uznał, że w sprawie działa w imieniu skarżącej trzech pełnomocników, podczas, gdy rzecznik patentowy W. K. nie działała w sprawie, gdyż nie dokonała żadnej czynności procesowej. Podnosząc powyższe zarzuty, pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji. Urząd Patentowy w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie. Ustosunkowując się do argumentu zawartego na wstępie skargi wskazał, iż zakres pojęcia broszury, czasopisma zawiera w sobie broszury, czasopisma każdego rodzaju, także krzyżówkowe. Z treści sprzeciwu wynikało, iż wnioskodawca domaga się unieważnienia prawa ochronnego wyłącznie w odniesieniu do broszur i czasopism krzyżówkowych, co – zgodnie z art. 255 ust. 4 Pwp obligowało Urząd Patentowy do wydania rozstrzygnięcia w zakresie objętym wnioskiem. Odnośnie zarzutu naruszenia art. 77 k.p.a. Urząd Patentowy, uznając go za bezpodstawny, wskazał, iż w toku postępowania został zebrany i rozpatrzony cały materiał dowodowy, a także poglądy doktryny jak i orzecznictwo krajowe i europejskie. Za całkowicie nietrafny uznał Urząd Patentowy zarzut naruszenia przepisu art. 8 k.p.a. przez fakt udzielenia prawa ochronnego, a następnie jego unieważnienia. Instytucja unieważnienia prawa ochronnego funkcjonuje bowiem zarówno w prawie krajowym, jak i międzynarodowym, a wywodzi się z Konwencji Paryskiej o ochronie własności przemysłowej z dnia 20 marca 1985 r. w brzmieniu nadanym jej aktem sztokholmskim (Dz. U. 1975 r. Nr 9, poz. 51), której Polska jest stroną. Odnosząc się do zarzutu pominięcia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w dniu 8 lutego 2005 r. w sprawie sygn. akt: VI SA/Wa 295/04, na mocy którego uchylona została decyzja Urzędu Patentowego odmawiająca rejestracji znaku 600, organ podkreślił, że wyrok ten nie przesądził o tym, że przedmiotowe oznaczenie posiada zdolność odróżniającą. Podstawą rozstrzygnięcia było bowiem stwierdzenie przez WSA naruszenia przez UP przepisu art. 170 § 3 k.p.a. Odnosząc się do zarzutu braku możności obrony praw przez stronę skarżącą organ wskazał, iż fakt powiadomienia o rozprawie przed Urzędem Patentowym każdego z trzech ustanowionych pełnomocników świadczy o nietrafności tego zarzutu. Dwóch pełnomocników złożyło wnioski o odroczenie rozprawy, jednak trzeci z nich – rz. p. W. K. – miał możliwość reprezentowania skarżącej na rozprawie. Dotychczasowy brak jakichkolwiek czynności procesowych w imieniu skarżącej nie zmienia jej statusu jako ustanowionego w sprawie pełnomocnika. Pełnomocnik skarżącej pismem procesowym z dnia [...] lutego 2009 r. uzupełnił argumentacje zawartą w skardze. Podniósł w szczególności, że błędny jest pogląd Urzędu Patentowego, iż znak towarowy 600 R-164282 nie posiada pierwotnej zdolności odróżniającej, gdyż ma charakter opisowy, informacyjny. Wskazując na orzecznictwo wspólnotowe podkreślił, że prawidłowa interpretacja art. 129 ust. 2 pkt 2 Pwp wymaga oceny, czy z punktu widzenia właściwego kręgu odbiorców istnieje wystarczająco bezpośredni i konkretny związek między tym znakiem a kategorią towarów i usług, dla których dokonano rejestracji. Opisowość znaku towarowego musi być konkretna, bezpośrednia i jednoznaczna. Reguła konkretnej opisowości wskazuje, że wyłączony od rejestracji jako opisowy może być tylko taki znak, który wskazuje na konkretne cechy towaru, dla oznaczenia którego jest przeznaczony. Znak towarowy wykazuje cechę bezpośredniości opisu, gdy informacja o cechach konkretnego towaru jest przekazywana wyraźnie i jednoznacznie. Orzecznictwo ETS i SPI interpretuje wąsko pojęcie opisowego charakteru oznaczeń. Przedmiotowy znak "600" nie spełnia wyżej podanych przesłanek pozwalających uznać znak za opisowy. Urząd Patentowy z niezrozumiałych przyczyn uznał, że liczba "600" jest przeznaczona dla oznaczania liczby krzyżówek w danym czasopiśmie. Nie jest trafny, zdaniem skarżącej, pogląd Urzędu Patentowego, zgodnie z którym przynależność oznaczenia "600" do jednego przedsiębiorcy mogłoby spowodować zaburzenia w obrocie gospodarczym. Prawa wyłączne z rejestracji tego znaku jedynie uprawniają skarżącą do posługiwania się tym znakiem jako oznaczeniem informującym o pochodzeniu towaru, w celach zawodowych i zarobkowych na terenie Polski – jako znaku towarowego. Brak jest podstaw, aby mogła zakazać innym podmiotom stosowania tego oznaczenia w funkcji oznaczenia liczbowego wskazującego na ilość sztuk towaru, cenę, ilość stron itp. Skarżąca wskazała na orzecznictwo (m.in. Urzędu Patentowego i OHIM) potwierdzające zdolność odróżniającą cyfr w odniesieniu do poszczególnych towarów. Przykładowo: "1-2-3" R-76195 dla towarów w klasie 9; "555" R-96085 (dla towarów w klasie 3) , "5.10.15" (R-87142, R-91121, R-129727, znak: "6" IR-0770671 (m.in. dla magazynów), "1,2,3" IR-0815473 oraz słowny znak "800" IR – 0644396 (dla towarów w klasie 16). Podkreśliła, iż OHIM przyznał spółce T. prawa ochronne na wspólnotowe znaki towarowe: "200" CTM 348845 dla takich towarów, jak magazyny i czasopisma krzyżówkowe, magazyny i broszury, znak "100" CTM 3419322 zarejestrowany dla czasopism, krzyżówek, magazynów, magazynów z rebusami, wspólnotowy znak towarowy "100 panoramicznych" CTM 3418639 dla krzyżówek czy magazynów z rebusami. Zdaniem skarżącej, praktyka wspólnotowa potwierdza zdolność odróżniającą oznaczeń zawierających cyfry. Błędna jest, zdaniem skarżącej, zawarta w zaskarżonej decyzji argumentacja Urzędu Patentowego, dotycząca braku wtórnej zdolności odróżniającej przedmiotowego oznaczenia. Urząd odwołał się w tym zakresie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2002 r. w sprawie sygn. akt: III RN 218/01, stwierdzając, iż skoro SN uznał, że oznaczenie to nie mogło nabyć wtórnej zdolności odróżniającej, to "Tym bardziej samo oznaczenie nie mogło nabyć wtórnej zdolności odróżniającej w odniesieniu do towarów do których oznaczania znak towarowy 600 jest przeznaczony". Znak towarowy: "100 Panoramicznych" unieważniony ww. wyrokiem dla części towarów zgłoszony był do Rejestracji w dniu 8 listopada 1995 r., z zatem pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów ustawy o znakach towarowych. Ustawa ta nie przewidywała możliwości nabycia wtórnej zdolności odróżniającej, a zatem – kryteria oceny tej instytucji prawnej wynikały z doktryny i były niejasne, nieprecyzyjne i z pewnością odmienne od ukształtowanych pod rządami Pwp. Nadto skarżąca podkreśliła, że znaki towarowe spółki T. cechują się szczególnymi cechami dystynktywnymi. Są bowiem częścią "rodziny znaków towarowych wykorzystywanej do oznaczania najpopularniejszej w Polsce serii czasopism krzyżówkowych". Seria liczbowa skarżącej została zapoczątkowana już w 1994 r. tytułem "100 Panoramicznych". Zgodnie natomiast z treścią wyroku WSA z dnia 21 lutego 2008 r. należało poddać ocenie możliwość nabycia przez przedmiotowy znak wtórnej zdolności odróżniającej. Spółka T. uzyskała w Urzędzie Patentowym 56 znaków towarowych złożonych z samej liczby oraz kolejne 49 rejestracji na znaki towarowe złożone z liczby połączonej z innymi wyrazami (przeważnie słowem: "Panoramiczne"). Zmienność poglądów prawnych Urzędu Patentowego w ocenie skarżącej narusza zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów administracyjnych wyrażoną w art. 8 k.p.a.

Pełnomocnik uczestnika postępowania – W. Sp. z o.o. pismem z dnia [...] lutego 2009 r. ustosunkował się do argumentacji podniesionej w powyższym piśmie procesowym. Podkreślił, że żadne z powołanych przez stronę skarżącą orzeczeń europejskich nie dotyczy sytuacji, gdy wnioskodawca próbuje zastrzec ilość elementów konstruujących zbiór, jakim jest towar – gdyż tym właśnie jest liczba krzyżówek w zbiorze. Samo zgłoszenie 105 kombinacji cyfrowych świadczy o tym, że nie jest zgodna z prawdą deklarowana intencja skarżącej, że chodzi jej o objęcie ochroną jakiegoś nośnego oznaczenia. Podanie liczby na okładce wydawnictwa krzyżówkowego w ocenie pełnomocnika uczestniczki oznacza informację o ilości krzyżówek stanowiących jego zawartość. Podkreślił, iż zgodnie z art. 129 ust. 2 pkt 2 Pwp nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, które składają się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania m.in. ilości towaru. W przekonaniu pełnomocnika uczestniczki postępowania przedmiotowa rejestracja jest przykładem "rejestracji defensywnej", której jedynym celem jest wykorzystanie do krzyżówek lub kolorowanek, czym zajmuje się od wielu lat, w związku z czym jej twierdzenia, jakoby oznaczenie miało mieć jakieś inne zastosowanie – są nieuzasadnione.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Sąd administracyjny dokonuje kontroli orzeczenia administracyjnego pod względem jego zgodności z prawem. W szczególności podlega ocenie, czy w konkretnym przypadku doszło do naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, bądź przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy (art. 145 par.1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – p.p.s.a).

Rozpoznając niniejszą sprawę, Sąd doszedł do przekonania, iż zarzuty uprawnionej – spółki "T." zawarte w skardze oraz piśmie procesowym z dnia [...] lutego 2009 r. są bezpodstawne, gdyż zaskarżona decyzja nie narusza prawa w stopniu uzasadniającym konieczność wyeliminowania jej z obrotu prawnego z uwagi na wyżej wskazane kryteria.

Znakiem towarowym może być dowolne oznaczenie, w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna lub zestawienie tych nadaje się do odróżniania w obrocie towarów pochodzących od jednego przedsiębiorstwa od towarów innych przedsiębiorstw.

Podstawową funkcją, istotą znaku towarowego jest zdolność odróżniania towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów tego samego rodzaju pochodzących od innych przedsiębiorstw. Rolą znaku towarowego jest odróżnianie w taki sposób, który nie wprowadza uczestników obrotu w błąd, co do pochodzenia poszczególnych towarów. Tak więc znakiem towarowym może być wyłącznie oznaczenie do używania którego można przyznać prawo wyłączne tylko jednemu podmiotowi przy jednoczesnym zachowaniu prawa swobodnego dostępu innym uczestnikom obrotu gospodarczego do oznaczeń ogólnoinformujących.

Odróżniający charakter znaku towarowego w rozumieniu art. 129 pwp oznacza, że dany znak towarowy pozwala odbiorcy rozpoznać towary lub usługi objęte wnioskiem o rejestrację jako pochodzące z określonego przedsiębiorstwa, a tym samym umożliwia odróżnienie tych towarów i usług od towarów i usług innych przedsiębiorstw (porównaj wyrok Trybunału z dnia 7 października 2004 r. w sprawie C-136/02 P Mag Instrument przeciwko OHIM, pkt 29). Właściwość posiadania dostatecznych znamion odróżniających oznaczeń zgłoszonych w celu uzyskania prawa wyłącznego jest podstawową przesłanką udzielenia ochrony na takie oznaczenia. Te dostateczne znamiona odróżniające oznaczenia pozwalają postrzegać przez właściwy krąg odbiorców składający się z przeciętnych, właściwie poinformowanych, dostatecznie uważnych i rozsądnych konsumentów towarów i usług towarów nim oznaczonych, że dany towar wśród towarów tego samego rodzaju pochodzi od konkretnego podmiotu (porównaj wyrok Trybunału z dnia 22 czerwca 2006 r. w sprawie C-24/05 P August Storck KG przeciwko OHIM, pkt 23).

Tak więc, dostatecznych znamion odróżniających nie posiadają takie oznaczenia, które nie pozwalają zindywidualizować towaru, jako pochodzącego z konkretnego źródła. Przy ocenie zdolności odróżniającej należy brać pod uwagę z jednej strony charakterystyczną postać samego oznaczenia, a z drugiej to owa postać oznaczenia zapewni nabywcy trafność wyboru ze względu na pochodzenie towaru.

W wyroku z dnia 10 grudnia 1996 r. (sygn. akt III RN 50/96, zapadłym w czasie obowiązywania ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych - Dz. U. z 1985 r., Nr 5 poz. 17 z późn. zm.) Sąd Najwyższy w kwestii posiadania zdolności odróżniania przez oznaczenie "Wawelskie" stwierdził, że "przepis art. 7 ust. uzt nie przesądza, czy wszystkie lub tylko niektóre z wymienionych w tym przepisie oznaczeń mogą nabyć zdolność odróżniania wskutek używania w obrocie gospodarczym. Przy ocenie, czy oznaczenie posiada zdolność odróżniania należy jednak uwzględniać interes uczestników obrotu gospodarczego, który wyraża się w swobodnym dostępie do wszystkich oznaczeń informujących o nazwie lub cechach towarów lub usług. Taki interes można potwierdzić tak długo, jak długo dany znak jest odbierany jako nazwa produktu lub informacja o właściwościach towaru lub usługi. W przypadku wielu takich oznaczeń, nawet długotrwałe używanie w charakterze znaku towarowego w celu wskazania na pochodzenie towaru z przedsiębiorstwa, nie może doprowadzić do zmiany pierwotnej informacji odnoszącej się do produktu jako takiego w nośnik informacji właściwej znakowi towarowemu. Dlatego też takie oznaczenia nie mogą być rejestrowane jako znaki towarowe". Dalej Sąd Najwyższy stwierdził, że interes uczestników obrotu gospodarczego nakazuje wyłączenie od rejestracji takich oznaczeń, ponieważ ich rejestracja prowadziłaby do monopolizacji używania tych oznaczeń przez poszczególnych przedsiębiorców, co w rezultacie stanowiłoby bardzo poważne i nieuzasadnione ograniczenie działalności innych przedsiębiorców.

Jak z powyższego wynika, prawo wyłączne może zostać udzielone na oznaczenie posiadające zdolność odróżniającą abstrakcyjną lub konkretną. Zdolność odróżniającą abstrakcyjną posiada znak towarowy kiedy oceniany abstrakcyjnie tj. w oderwaniu od konkretnych towarów lub usług nadaje się do odróżniania towarów lub usług, natomiast zdolność odróżniająca konkretna ma miejsce wówczas, gdy znak towarowy nadaje się do odróżniania towarów lub usług dla których został przeznaczony od towarów lub usług innego przedsiębiorstwa. Tak więc znak towarowy ma za zadanie służyć odróżnianiu w obrocie towarów lub usług konkretnego przedsiębiorstwa od towarów lub usług pochodzących z innych przedsiębiorstw.

Podobne stanowisko zajął również Urząd do Spraw Harmonizacji i Rynku Wewnętrznego (OHIM), który decyzją Czwartej Izby Odwoławczej z dnia [...] sierpnia 2006 r. w sprawie odwołania nr [...] utrzymał w mocy decyzję o odmowie rejestracji (notabene: na rzecz uprawnionego ze spornej rejestracji) jako wspólnotowego znaku towarowego oznaczenia słownego "1000" dla towarów zawartych w klasie 16 wykazu towarów i usług. Jako podstawa odmowy udzielenia prawa wyłącznego na terytorium wspólnoty na oznaczenie "1000" został wskazany art. 7 ust. 1 b) i c) Rozporządzenia Rady WE nr 40/94 z dnia 10 grudnia 1993 r. w sprawie Wspólnotowych Znaków Towarowych- dalej Rozporządzenia. W uzasadnieniu powyższej decyzji Czwarta Izba Odwoławcza OHIM uznała, że znak towarowy "1000" "ma w odniesieniu do towarów "broszury, czasopisma, w tym czasopisma z krzyżówkami i rebusami, gazety" charakter oznaczenia właściwości w rozumieniu artykułu 7 ust. 1 c)" Rozporządzenia. Zgodnie z tym przepisem nie mogą być zarejestrowane znaki, które składają się wyłącznie z oznaczeń lub wskazówek mogących służyć w obrocie do oznaczania rodzaju, jakości, ilości, przeznaczenia, wartości, pochodzenia geograficznego lub czasu produkcji towaru lub świadczenia usług lub innych właściwości towarów lub usług. Zdaniem Czwartej Izby Odwoławczej zgłoszony znak składa się wyłącznie z liczby "1000", która we wszystkich krajach Wspólnoty jest zrozumiała przez wszystkich odbiorców. Takie oznaczenie może służyć w obrocie do oznaczania ilości lub treści towarów do których oznaczanie jest przeznaczone. Docelowy krąg odbiorców "czasopism, broszur, magazynów" będzie odbierał liczbę "1000" na poszczególnych publikacjach jako ilość zawartych w niej krzyżówek, zagadek. W świetle przepisu art. 7 ust. 1 b) Rozporządzenia, który stanowi przeszkodę w udzieleniu prawa wyłącznego na oznaczenie, które nie posiada jakiegokolwiek charakteru odróżniającego oznaczenie "1000" nie wskazuje na pochodzenie towarów nim oznaczanych z konkretnego przedsiębiorstwa, bowiem "w bezpośrednio rozpoznawalny sposób oznacza właściwości towarów lub usług, już z tego powodu brakuje charakteru odróżniającego". Sam fakt umieszczenia liczb na towarach, do których oznaczania sporny znak jest przeznaczony nie oznacza, że konsumenci przez spostrzeżenie liczby będą identyfikowali towar z konkretnym przedsiębiorstwem. Odbiorcy sporny znak będą traktowali np.: jako "zachwalanie osiągnięć rynkowych, a nie dostrzegać w nim wskazówki na pochodzenie z konkretnego przedsiębiorstwa".

Również w wyroku z dnia 22 marca 2007 r. w sprawie "333" nr R 1277/2006-4 Czwarta Izba Odwoławcza OHIM podkreśliła, że liczba "333" dla towarów objętych zgłoszeniem "czasopisma; książki i broszury szaradziarskie" wskazuje na ilość, na to że w danej publikacji znajduje się np.: 333 krzyżówek. Znaczenie liczby będzie interpretowane przez odbiorców w związku z daną publikacją jako określenie ilości zawartych krzyżówek.

W przedmiotowej sprawie Kolegium Orzekające Urzędu Patentowego prawidłowo uznało, że znak towarowy "600" nie ma dostatecznych znamion odróżniających w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego, nie pozwala bowiem na zindywidualizowanie towaru uprawnionej wśród towarów tego samego rodzaju pochodzących z różnych przedsiębiorstw. Znak ten został przez organ słusznie oceniony jako "informujący o ilości krzyżówek w poszczególnych publikacjach". Dla towarów w klasie "16" stanowiących czasopisma i broszury krzyżówkowe, czasopisma – tytuły czasopism z krzyżówkami, książki z krzyżówkami – oznaczenie "600" nie posiada wystarczających cech odróżniających, aby mogło funkcjonować w obrocie jako znak towarowy. Organ w sposób właściwy oceniając krąg odbiorców towaru, jakim są wydawnictwa krzyżówkowe, uznał, iż jest on bardzo zróżnicowany. Należą do niego osoby w różnym wieku i o różnym stopniu wykształcenia. Brak jest podstaw do przyjęcia, iż tak szeroko zdefiniowany konsument będzie utożsamiał oznaczenie liczbowe z konkretnym wydawcą, a nie liczbą krzyżówek w zbiorze.

Nie jest uzasadniony, zdaniem Sądu, zarzut odnoszący się do przyjętego w zaskarżonej decyzji poglądu Urzędu Patentowego, zgodnie z którym znak ""600" nie mógł nabyć wtórnej zdolności odróżniającej. Zgodnie bowiem z orzecznictwem ETS, jak również sądowoadministracyjnym, nabycie wtórnej zdolności odróżniającej przez oznaczenie mające charakter opisowy, informacyjny, jest co do zasady niemożliwe. Kwestia ta winna podlegać analizie przede wszystkim pod kątem interesu konkurentów w swobodzie dostępu do takich oznaczeń (vide: wyrok ETS z 4 maja 1999 r. w sprawie Chiemsee; Prawo własności przemysłowej Ewa Nowińska, Urszula Romińska i Michał du Vall, LexisNexis Warszawa 2008 str. 199; Wojewódzki Sąd Administracyjny – wyrok z dnia 21 sierpnia 2008 r. sygn. akt: VI SA/Wa 1098/08).

Organ w przedmiotowej sprawie dokonał należytej analizy materiału dowodowego, dochodząc do konkluzji, iż przyznanie wyłączności na oznaczenie "600", pozbawionego jakichkolwiek elementów fantazyjnych w postaci np. grafiki na rzecz jednego przedsiębiorcy – wydawcy krzyżówek doprowadziłoby do zaburzeń w obrocie gospodarczym.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia zasady pogłębiania zaufania do organów administracyjnych (art. 8 k.p.a.) poprzez wydanie przez ten sam organ dwóch decyzji zawierających odmienny pogląd na tę samą kwestię zdolności odróżniającej znaku "600" – należy wskazać, iż decyzja z dnia [...] lipca 2005 r. rozstrzygająca o udzieleniu prawa ochronnego na znak słowny "600" była przedmiotem sprzeciwu, którego konsekwencją było wydanie decyzji stanowiącej przedmiot zaskarżenia w niniejszej sprawie. Konstrukcja prawna unieważnienia prawa ochronnego (art. 165 Pwp) na znak towarowy zakłada właśnie sytuacje, w których ustawowe warunki nie zostały spełnione już w momencie rejestracji. Oznacza to, że unieważnienie prawa ochronnego następuje w oparciu o przesłanki istniejące już w dacie udzielania prawa, co podlega ocenie organu w postępowaniu toczącym się na skutek sprzeciwu (vide: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 maja 2006 r., sygn. akt: II GSK 67/06, LEX: 232075). Wymaga podkreślenia, iż w niniejszej sprawie konkretne wskazania co do postępowania organu zostały określone w treści uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2005 r. (sygn. akt: IV SA/Wa 295/04). Na mocy ww. wyroku uchylone zostały decyzje UP odmawiające udzielenia ochrony na przedmiotowy znak towarowy. WSA stwierdził, iż wadą kontrolowanych decyzji było nie dokonanie przez organ dostatecznie wnikliwej oceny sprawy w aspekcie pierwotnej i wtórnej zdolności odróżniającej. Uchybienie to uniemożliwiło wówczas Sądowi pełne skontrolowanie legalności zaskarżonych decyzji. Tak więc słuszność ma organ, stojąc na stanowisku, iż wyrok ten nie przesądził de facto o zdolności odróżniającej przedmiotowego znaku towarowego "600", nakazał jednak szczegółowe uzasadnienie stanowiska prezentowanego przez Urząd. W ocenie Sądu, powyższe wskazanie zostało wykonane przez organ w sposób dostateczny.

Sąd ocenił nadto jako słuszne rozumowanie organu, zawarte w odpowiedzi na skargę, w przedmiocie możliwości unieważnienia znaku towarowego w części odnoszącej się do niewyodrębnionego w wyraźny sposób zakresu wykazu towarów. Zdaniem Sądu, prawidłowo organ dokonał wyodrębnienia tej części zakresu przedmiotowego określonego w wykazie, w stosunku do której oznaczenie "600" nie podlega ochronie jako nie spełniające wymogu posiadania zdolności odróżniającej. O ile bowiem nie można z góry przesądzić braku zdolności odróżniającej znaku liczbowego do całej klasy 16 towarów objętych zgłoszeniem, to w niniejszej sprawie w ocenie organu, zaakceptowanej przez Sąd, brak jest zdolności odróżniającej tego znaku w odniesieniu do towarów wyszczególnionych w tej klasie, zawierających określoną zawartość: krzyżówki.

Końcowo należy podnieść, iż Sąd uznał za chybiony zarzut braku możności obrony praw przez stronę skarżącą, uznając za wystarczający fakt powiadomienia o rozprawie przed Urzędem Patentowym każdego z trzech ustanowionych pełnomocników. Skoro dwóch pełnomocników złożyło wnioski o odroczenie rozprawy, to należy uznać, że trzeci z nich – Rzecznik patentowy W. K. – miał pełną możliwość reprezentowania skarżącej na rozprawie.

Reasumując, Sąd doszedł do przekonania, że prawidłowy jest pogląd wyrażony przez Kolegium Orzekające w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, zgodnie z którym prawo ochronne na znak towarowy słowny "600" ze względu na brak dostatecznych znamion odróżniających w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego zostało udzielone z naruszeniem przepisu art. 129 ust.1 pkt 2 i ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Prawo własności przemysłowej.

Sąd stwierdził przy tym, iż postępowanie przeprowadzone w niniejszej sprawie przed Urzędem Patentowym nie jest nacechowane uchybieniami mogącymi mieć istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia. W szczególności Sąd nie stwierdził naruszenia przepisów art. 7, 8, 77 i 107 k.p.a. w stopniu uzasadniającym konieczność eliminacji zaskarżonej decyzji z obrotu prawnego.

W ocenie Sądu Urząd w sposób właściwy zastosował przepisy prawa materialnego, dokonując ich prawidłowej interpretacji.

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu i na podstawie art. 151 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.