Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Kabat-Rembelska Sędzia NSA Małgorzata Korycińska Sędzia del. WSA Magdalena Bosakirska (spr.) Protokolant Jarosław Poturnicki po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2009 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej P. P. L. "K." J. K. Spółki Jawnej w L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 8 lipca 2008 r. sygn. akt VI SA/Wa 411/08 w sprawie ze skargi P. P. L. "K." J. K. Spółki Jawnej w L. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] września 2007 r. nr [...] w przedmiocie kosztów postępowania w sprawie unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego oddala skargę kasacyjną

Zaskarżonym skargą kasacyjną wyrokiem z dnia 8 lipca 2008 r., sygn. akt VI SA/Wa 411/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. oddalił skargę P. P. L. "K." – J. K. Spółki jawnej z siedzibą w L. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] września 2007 r., nr [...], w przedmiocie oddalenia wniosku o zwrot kosztów postępowania w sprawie o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.

I

Z uzasadnienia wyroku wynika, że za podstawę rozstrzygnięcia Sąd pierwszej instancji przyjął następujące ustalenia.

Decyzją z dnia [...] października 2005 r. Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej udzielił G. M. – P. P. C. i P. R.-S. "A." (dalej także określany jako uprawniony z rejestracji) prawa z rejestracji wzoru przemysłowego pt. Opakowanie zwłaszcza na lody [...].

Wniosek o unieważnienie wskazanego wyżej prawa z rejestracji wzoru przemysłowego [...] złożyło dnia 20 marca 2006 r. P. P. L. "K." – J. K. S. jawna z siedzibą w L. (dalej także określane jako spółka "K." lub wnioskodawca).

Sprzeciw od decyzji o udzieleniu prawa z rejestracji złożyła w dniu 1 kwietnia 2006 r. I. P. Sp. z o.o. z siedzibą w P.. Uprawniony G. M. nie zajął w wyznaczonym terminie stanowiska wobec przesłanego mu sprzeciwu.

Decyzją z dnia [...] lipca 2006 r. Urząd Patentowy RP działając na podstawie art. 247 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.; dalej cytowana jako p.w.p.) uchylił swoją decyzją z dnia [...] października 2005 r. o udzieleniu prawa z rejestracji i umorzył postępowanie,

Pismem z dnia 30 września 2006 r. spółka "K." zwróciła się do Urzędu Patentowego o umorzenie postępowania w sprawie o unieważnienie prawa z rejestracji jako bezprzedmiotowego z uwagi na uprawomocnienie się wspomnianej wyżej decyzji z dnia [...] lipca 2006 r. o uchyleniu decyzji o udzieleniu prawa z rejestracji. Ponadto spółka "K." wniosła o zwrot kosztów postępowania w sprawie, uzasadniając ten wniosek faktem, iż G. M. nie odpowiadając na sprzeciw złożony przez I. P. Sp. z o.o. zniweczył ochronę spornego wzoru przemysłowego, czyli doprowadził już po doręczeniu mu wniosku o unieważnienie prawa do skutku identycznego z unieważnieniem, a tym samym zaspokoił całkowicie żądanie wnioskodawcy.

W dniu 30 października 2006 r. dotychczasowy uprawniony z rejestracji G. M. także wniósł o umorzenie postępowania w sprawie o unieważnienie prawa z rejestracji oraz o oddalenie wniosku spółki "K." o zwrot kosztów postępowania spornego. Podniósł, że w przypadku umorzenia postępowania w sprawie, koszty poniesione przez strony znoszą się wzajemnie.

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2007 r., nr [...], Urząd Patentowy RP, powołując się na art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej jako: k.p.a.) oraz na art. 98 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.; dalej jako: kpc), umorzył postępowanie w sprawie i oddalił wniosek spółki "K." o zwrot kosztów postępowania. W uzasadnieniu decyzji organ stwierdził, że w sprawie miała miejsce bezprzedmiotowość postępowania, bowiem skoro decyzją z dnia [...] lipca 2006 r. Urząd Patentowy RP uchylił decyzję z dnia [...] października 2005 r. o udzieleniu na rzecz G. M. P. P. C. i P. R.-S. "A." prawa z rejestracji na wzór przemysłowy pt. Opakowanie zwłaszcza na lody [...] - brak jest przedmiotu postępowania. Uzasadniając odmowę zasądzenia zwrotu kosztów postępowania, organ stwierdził, że ochrona spornego wzoru przemysłowego [...] została zniweczona w innym postępowaniu, toczącym się w sprawie ze sprzeciwu innego podmiotu, tj. I. P. Sp. z o.o., a nie na żądanie skarżącej spółki. Wobec tego brak było podstaw do uznania spółki "K." – za stronę wygrywającą przedmiotową sprawę w rozumieniu art. 98 kpc i zasądzenia na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania w sprawie.

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w zakresie postanowienia o kosztach postępowania wniosła skarżąca spółka. Podała, że organ błędnie przyjął, iż uznanie roszczenia w innym postępowaniu wyklucza traktowanie skarżącej, jako strony wygrywającej sprawę.

Decyzją z dnia [...] września 2007 r. Urząd Patentowy RP utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu organ stwierdził, że wbrew twierdzeniom skarżącej spółki, tożsamość zarzutów zawartych we wniosku o unieważnienie prawa z rejestracji oraz w sprzeciwie wniesionym przez I. P. Sp. z o.o. nie można uznać za tożsamość postępowań. Żaden z postawionych zarzutów nie został rozpatrzony w postępowaniu spornym, a jednocześnie wnioskodawca samodzielnie wniósł o umorzenie postępowania z powodu jego bezprzedmiotowości. Urząd Patentowy RP uznał, że bez znaczenia dla rozpoznania sprawy jest kwestia daty wszczęcia powyższych postępowań, bowiem każde z nich podlegało odmiennemu trybowi rozpatrywania. Organ podkreślił ponadto, że skarżąca spółka istnienie uprawnień do żądania zwrotu kosztów postępowania wywodzi z faktu uchylenia decyzji o udzieleniu prawa wyłącznego zapadłej w postępowaniu, w którym skarżąca nie uczestniczyła, podczas gdy w rzeczywistości skarżąca wniosła o umorzenie postępowania, które sama zainicjowała.

W skardze na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. P. P. L. "K." – J. K. Spółka jawna z siedzibą w L. zarzuciła brak dokonania przez organ analizy związku między uznaniem sprzeciwu przez uprawnionego G. M. a stawianymi w sprzeciwie i we wniosku o unieważnienie zarzutami braku zdolności rejestrowej wzoru [...]. Zdaniem skarżącej organ błędnie przyjął, że uznanie roszczenia w innym postępowaniu (spowodowanym wniesieniem sprzeciwu) wyklucza traktowanie uprawnionego, jako przegrywającego sprawę o unieważnienie oraz wadliwie uznał za nieistotną kolejność doręczenia pełnomocnikowi uczestnika postępowania wniosku o unieważnienie w sprawie [...] oraz sprzeciwu I. P. Sp. z o.o.

Wyrokiem z dnia 8 lipca 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. skargę oddalił.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że z brzmienia art. 246 i art. 247 p.w.p. jednoznacznie wynika, iż od decyzji udzielającej prawa z rejestracji, każdy może złożyć umotywowany sprzeciw, który zostaje następnie przesłany do uprawnionego z tego prawa celem wypowiedzenia się. Działania uprawnionego determinują dalszy tok postępowania przed organem. W przypadku braku stanowiska, co do złożonego sprzeciwu (tak jak to miało miejsce w przedmiotowej sprawie) lub też uznania go za zasadny, organ wydaje decyzję uchylającą decyzję o udzieleniu prawa z rejestracji i umarza jednocześnie postępowanie w sprawie. Natomiast gdyby uprawniony wypowiedział się w terminie, co do złożonego sprzeciwu i uznał go za bezzasadny (w uzasadnieniu wyroku omyłkowo napisano "nie uznał go za bezzasadny"), to tym samym uprawniony i wnoszący sprzeciw wdaliby się w spór. W takiej sytuacji organ wydaje decyzję, w której rozstrzyga spór przyznając rację jednej ze stron i stosownie do treści art. 2558 p.w.p. orzeka o kosztach postępowania. Skoro zatem uprawniony nie wdał się w spór, to organ był związany "milczeniem" uprawnionego i był zobowiązany do uchylenia dotychczasowego prawa z rejestracji i umorzenia postępowania. Wobec powyższego organ zasadnie uznał, zdaniem Sądu pierwszej instancji, że nie mógł rozpatrzeć zarzutów postawionych w złożonym przez skarżącą wniosku o unieważnienie prawa z rejestracji, bowiem do zainicjowania samego sporu nie doszło.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, organ prawidłowo przeprowadził analizę niniejszej sprawy, umarzając postępowanie w sprawie z wniosku skarżącej spółki i oddalając wniosek o zwrot kosztów postępowania. Zwrot taki byłby możliwy tylko wtedy, gdyby doszło do wszczęcia postępowania spornego przed Urzędem Patentowym RP, co w niniejszej sprawie nie nastąpiło, bowiem organ zgodnie z art. 247 ust. 2 zdanie drugie p.w.p. uchylił prawo z rejestracji wzoru przemysłowego i umorzył postępowanie sprawie.

Z okoliczności niniejszej sprawy w sposób jasny wynika, że uprawniony z rejestracji wzoru przemysłowego sprawy nie przegrał, a skarżąca spółka jej nie wygrała. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, skarżąca dopatruje się nieistniejącego związku między postępowaniem "sprzeciwowym" a postępowaniem o unieważnienie spornego prawa wyłącznego, które to postępowania toczyły się niezależnie od siebie, a jedyna analogia pomiędzy tymi postępowaniami polega na zbliżonym czasie ich rozpoczęcia i trwania. Sąd zaznaczył, że decyzja z dnia [...] lipca 2006 r. została wydana w trybie niespornym i w toku postępowania, którego inicjatorem był inny podmiot niż skarżąca spółka. Nie mógł mieć zatem zastosowania w sprawie podnoszony przez skarżącą art. 98 § 1 kpc w związku z art. 256 ust. 2 p.w.p.

Za bezpodstawny uznał Sąd pierwszej instancji zarzut naruszenia art. 75 § 1, art. 77 § 1 i 4 k.p.a. poprzez uznanie za nieistotną kolejności doręczenia uprawnionemu wniosku o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego oraz sprzeciwu I. P. Sp. z o.o., a w konsekwencji odmowę przeprowadzenia postępowania dowodowego w tym zakresie. Postępowanie ze sprzeciwu oraz postępowanie z wniosku o unieważnienie prawa z rejestracji podlegały odmiennym trybom rozpatrywania. Wniosek o unieważnienie był rozpoznawany w trybie art. 255 p.w.p., zaś sprzeciw I. P. Sp. z o.o. w trybie art. 246 i art. 247 p.w.p.

II

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożyło P. P. L. "K." – J. K. Spółka jawna z siedzibą w L., zaskarżając to orzeczenie w całości. Skarżąca spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W. do ponownego rozpatrzenia, a także o przyznanie skarżącej od Urzędu Patentowego zwrotu kosztów postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, według spisu kosztów, albo według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi spółka "K." zarzuciła:

A. Naruszenia przepisów postępowania mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej cytowana jako p.p.s.a.):

1. Naruszenie art. 133 § 1 oraz art. 134 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 61 § 3 k.p.a. – poprzez sprzeczne z dokumentami zawartymi w aktach sprawy ustalenie, że postępowanie sporne w sprawie [...] z wniosku P. "K." nie rozpoczęło się, a co za tym idzie nie ma w tej sprawie przegranego i wygranego – co wpłynęło na wynik postępowania przed Sądem pierwszej instancji, gdyż Sąd nie rozpoznał w granicach skargi sprawy sporu między P. "K." a G. M., lecz zamiast tego analizował ewentualny jego spór ze Spółką I. P. z P..

2. Naruszenie art. 133 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 247 ust. 2 p.w.p. – poprzez sprzeczne z aktami sprawy ustalenia:

a) że decyzję z 24 lipca 2006 r. (uchylającą decyzję o rejestracji wzoru przemysłowego) Urząd Patentowy RP wydał z uwagi na brak przedmiotu sporu – mimo, iż przedmiotem tej decyzji, a więc i sporu wszczętego sprzeciwem I. P. było prawo ochronne nr [...] na wzór przemysłowy pt. "Opakowanie zwłaszcza na lody";

b) że doprowadzenie przez uprawnionego z rejestracji wzoru [...] do uchylenia decyzji o tej rejestracji nie było spełnieniem żądania z wniosku o unieważnienie tego wzoru;

c) że skarżący dopatruje się nieistniejącego związku pomiędzy postępowaniem spornym a "sprzeciwowym", a jedyna analogia tych spraw polegała na zbliżonym czasie ich rozpoczęcia i trwania – mimo, iż z akt sprawy jednoznacznie wynika, że w obu sprawach stawiano identyczny zarzut braku nowości, przeciwstawiając ten sam wzór przemysłowy.

- w wyniku czego, wskutek owych błędnych ustaleń faktycznych, Sad wysnuł nieprawidłowe wnioski oraz zaniechał dokonania ocen niezbędnych do rozstrzygnięcia spraw omówionych w następnych zarzutach skargi kasacyjnej.

3. Naruszenie art. 134 § 1 oraz art. 141 § 4 p.p.s.a. – poprzez brak przeprowadzenia przez Sąd analizy identyczności zarzutów braku nowości wzoru przemysłowego stawianych we wniosku o unieważnienie i sprzeciwie, opartych na tym samym wzorze [...] pt. "Opakowanie dla lodów" oraz brak analizy wpływu tej identyczności na ocenę, czy uprawniony sprawę [...] przegrał, czy nie, jak również brak w uzasadnieniu wyroku wypowiedzi Sądu w tych kwestiach, a także brak analizy wpływu na sprawę [...] oświadczenia uprawnionego z rejestracji złożonego Urzędowi Patentowemu w piśmie z 30 października 2006 r. – co miało wpływ na wynik postępowania, gdyż Sąd nie rozpoznał najistotniejszej kwestii spornej w sprawie, zaś brak wypowiedzi w uzasadnieniu utrudnia ocenę prawidłowości wyroku WSA w tym zakresie.

4. Naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) oraz c), a także art. 151 p.p.s.a. – poprzez brak stwierdzenia naruszeń przez Urząd Patentowy

a) przepisów art. 7, art. 75 § 1, art. 77 § 1 i 4 k.p.a. przejawiających się w niewyciągnięciu wniosków z identyczności zarzutu braku nowości w sprawie [...] i w sprzeciwie oraz zaniechaniu oceny kolejności ich doręczania.

b) artykułów 80 i 81 k.p.a. poprzez zaniechanie oceny skutków "milczenia" uprawnionego z rejestracji wzoru [...] w przedmiocie zarzutu braku nowości tego wzoru podnoszonym w sprawie [...].

c) art. 6 k.p.a. w związku z art. 98 kpc oraz art. 256 ust. 2 p.w.p. poprzez przyjęcie niemającej oparcia w przepisach prawa interpretacji, że uwzględnienie żądania ze sprawy [...], jeśli nastąpiło w innym postępowaniu, wyklucza zwrot kosztów.

- co miało wpływ na wynik postępowania, skutkując odrzuceniem skargi przez WSA, zamiast jej uwzględnieniem.

B. Naruszenie prawa materialnego (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.)

5. Naruszenie art. 98 § 1 kpc w związku z art. 256 ust. 2 p.w.p. poprzez jego błędną wykładnię oraz poprzez jego niezastosowanie – przejawiającą się w przyjęciu założenia, nieznajdującego oparcia w powołanym art. 98 kpc i innych przepisach tego Kodeksu, że uchylanie się uprawnionego od "wejścia w spór" powoduje, iż postępowania [...] nie przegrał, co w konsekwencji zwalnia go od obowiązku zwrotu kosztów.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że wniosek o unieważnienie, a także jego uzupełnienie doręczono pełnomocnikowi uprawnionego wcześniej niż sprzeciw. Sąd pierwszej instancji w obszernym fragmencie uzasadnienia wyroku zawarł analizę hipotetycznego postępowania spornego, jakie mogłoby się toczyć między uprawnionym a wnoszącym sprzeciw – spółką I. P., zaś skarżącym w przedmiotowe sprawie nie jest ta spółka, lecz P. P. L. "K." – J. K. Spółka jawna z siedzibą w L., które nie wnosiło sprzeciwu, lecz zwykły wniosek o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego. Zdaniem strony wnoszącej skargę kasacyjną, Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, że nie doszło do wszczęcia postępowania spornego między G. M. a spółką "K.", bowiem postępowanie to zostało wszczęte złożeniem wniosku o unieważnienie prawa z rejestracji w dniu 20 marca 2006 r. Warunkowanie ustalenia wygranego i przegranego w sprawie [...] od uznania sprzeciwu za bezzasadny świadczy o pomyleniu przez WSA dwóch postępowań wytoczonych G. M.. Sąd wykroczył poza granice sprawy, bowiem ocenił wpływ pisma uprawnionego z rejestracji z dnia 30 października 2006 r. na postępowanie ze sprzeciwu spółki I. P., zakończone decyzją z dnia [...] lipca 2006 r., prawomocną już w dacie złożenia pisma.

W ocenie strony wnoszącej skargę kasacyjną zawarte w uzasadnieniu wyroku twierdzenie, że nie było przedmiotu sporu sugeruje, jakoby przedmiot sporu nigdy nie istniał, albo przestał istnieć jeszcze przed datą decyzji z dnia [...] lipca 2006 r., co jest sprzeczne z dokumentami zawartymi w aktach sprawy. Wspomnianą decyzję wydano nie dlatego, że przed jej wydaniem przestał istnieć przedmiot sporu – przedmiot sporu przestał istnieć właśnie wskutek wydania decyzji z dnia [...] lipca 2006 r., zaś umorzenie postępowania zgłoszeniowego jest tu następstwem uchylenia wcześniejszej decyzji z dnia [...] października 2005 r. Skarżąca we wniosku z dnia 20 marca 2006 r. żądała unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego [...], a zatem domagała się unicestwienia ochrony spornego wzoru ze skutkiem od daty zgłoszenia, albo by organ odmówił rejestracji wzoru. Skoro decyzją z dnia [...] lipca 2006 r. organ uchylił decyzję z dnia [...] października 2005 r. udzielającą prawo ochronne, to pierwsza z tych decyzji spełniła dokładnie to, czego żądała skarżąca we wniosku o unieważnienie.

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie wskazuje, by Sąd pierwszej instancji analizował istotną dla sprawy identyczność zarzutów braku nowości spornego wzoru przemysłowego [...] w świetle wzoru [...]. Skoro uprawniony z rejestracji uznał sprzeciw (nieistotne, czy składając oświadczenie, czy milcząco), to znaczy, że zgodził się z zarzutem stawianym przez I. P., że wzór przemysłowy [...] nie jest nowy w świetle wzoru [...]. Tym samym uprawniony z wzoru uznał słuszność identycznego zarzutu podnoszonego przez skarżącą spółkę we wniosku o unieważnienie prawa z rejestracji.

Kolejność doręczania wniosku o unieważnienie oraz sprzeciwu ma istotne znaczenie dla sprawy, bowiem wskazuje, że uprawniony z rejestracji wiedział o dwóch postępowaniach toczących się w sprawie wzoru [...], w wyniku których mógł utracić prawo z rejestracji tego wzoru. Brak odpowiedzi G. M. na sprzeciw i wniosek, w postępowaniu "sprzeciwowym" spowodował decyzję uchylającą prawo z rejestracji, natomiast w sprawie o unieważnienie owo "milczenie" uprawnionego należało uznać, w myśl art. 81 k.p.a., za przyznanie faktu, iż zgłoszony przez niego wzór przemysłowy nie ma zdolności rejestrowej, ponieważ strona miała możliwość wypowiedzenia się w sprawie.

Artykuł 98 kpc ustanawia generalną zasadę, że strona przegrywająca sprawę ma obowiązek zwrócić koszty przeciwnikowi. Przepis ten nie definiuje, kto jest wygrywającym, a kto przegrywającym, ale zgodnie z potocznym rozumieniem tych słów wygrywającym jest ta strona, której żądanie zostało uwzględnione, a przegrywającym strona przeciwna. Sąd pierwszej instancji dokonał błędnej wykładni powyższego przepisu uznając, że uprawniony z rejestracji nie wdając się w spór nie przegrał sprawy.

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej nie wniósł odpowiedzi na skargę kasacyjną.

III

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przystępując do rozpoznania skargi kasacyjnej należy przypomnieć, że stosownie do art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny /dalej zwany NSA/ rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod uwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania sądowego. Oznacza to, że zakres rozpoznania sprawy przez NSA, poza nieważnością postępowania, która w sprawie niniejszej nie zachodzi, wyznacza strona przez wskazanie podstaw kasacyjnych.

Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. podstawy kasacyjne stanowi:

1/ naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,

2/ naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

Zarzuty kasacyjne odnoszą się zawsze do wadliwego działania sądu pierwszej instancji i skierowane są przeciwko wyrokowi sądu, a jedynie pośrednio przeciwko decyzji administracyjnej. W sprawie niniejszej kasator oparł skargę kasacyjną na obu ustawowych podstawach zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie prawa procesowego i naruszenie prawa materialnego.

Skarga kasacyjna jest nieuzasadniona.

Na wstępie przypomnieć należy, że przedmiotem sprawy jest rozstrzygnięcie o kosztach postępowania spornego w sprawie o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego w sytuacji, kiedy postępowanie to zostało umorzone decyzją z dnia [...] kwietnia 2007 r. z powodu bezprzedmiotowości, gdyż decyzja o udzieleniu spornego prawa, wcześniej (tj. dnia [...] lipca 2006 r.) została uchylona przez Urząd Patentowy na skutek nieudzielenia przez uprawnionego odpowiedzi na sprzeciw wniesiony przez inny podmiot (spółkę I. P.) przeciwko udzieleniu spornego prawa.

Przed rozpoznaniem poszczególnych zarzutów skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny wskazuje, że zgodnie z art. 256 ust. 2 p.w.p. w kwestii kosztów postępowania spornego stosuje się odpowiednio przepisy obowiązujące w postępowaniu cywilnym. Zaś zgodnie z art. 98 kpc strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu (postępowania spornego). W sprawie niniejszej kwestią kluczową jest więc odpowiedź na pytanie, czy w sytuacji umorzenia postępowania o unieważnienie prawa z rejestracji wskutek jego bezprzedmiotowości, można określić stronę przegrywającą i wygrywającą i rozstrzygnąć o kosztach zgodnie z przywołaną wyżej zasadą z art. 98 kpc.

Przystępując do odpowiedzi na to pytanie wskazać należy, że aby skutecznie złożyć wniosek o unieważnienie prawa, tj. doprowadzić do unieważnienia prawa (w sprawie niniejszej prawa z rejestracji wzoru przemysłowego [...]), muszą występować jednocześnie:

1/ prawo, które ma być unieważnione i podmiot, któremu to prawo służy,

2/ podmiot składający wniosek o unieważnienie, legitymujący się interesem prawnym do jego złożenia,

3/ mieszcząca się w granicach ustawy (p.w.p.) podstawa prowadząca do unieważnienia.

Istota postępowania spornego polega więc na tym, że wnioskodawca, legitymujący się interesem prawnym, chcąc podważyć prawidłowość udzielenia prawa występuje niejako przeciwko uprawnionemu z tego prawa i strony wiodą spór przed Urzędem Patentowym. Przedmiotem tego sporu jest zbadanie przez organ, czy przy udzielaniu spornego prawa spełnione były, zakwestionowane przez wnioskodawcę, warunki ustawowe do jego udzielenia. Z takiego usytuowania podmiotów postępowania spornego wynikają analogie do procesu cywilnego (strony wiodą spór przed organem), możliwość określenia "wygrywającego" i "przegrywającego" spór, a co za tym idzie odesłanie do uregulowań kpc w kwestii kosztów.

Zgodnie z art. 2551 ust. 1 p.w.p. postępowanie sporne o unieważnienie prawa ochronnego wszczyna się na pisemny wniosek, zatem złożenie wniosku wszczyna postępowanie sporne.

Jest oczywiste, że organ najpierw bada, czy istnieje prawo, o którego unieważnienie wnosi wnioskodawca, potem bada interes prawny wnioskodawcy, a dopiero potem rozważa zasadność wskazanych przez niego podstaw prawnych unieważnienia. Jeżeli w chwili przystąpienia do badania przez organ wniosku o stwierdzenie nieważności prawa, tego prawa już nie ma, z uwagi na fakt, że wcześniej decyzja o jego udzieleniu została uchylona, wszelkie dalsze czynności są zbędne i niedopuszczalne, jako bezprzedmiotowe. Organ umarza postępowanie bez badania interesu prawnego wnioskodawcy i bez rozważania zasadności podstaw unieważnienia prawa. Spór między stronami nie rozpoczyna się z powodu braku przedmiotu sporu i żadne racje żadnej ze stron nie są już przez organ rozważane. W takiej sytuacji nie ma "wygranego" ani "przegranego", bowiem zasadność wniosku nie podlega badaniu.

Należy też zwrócić uwagę, że w ciągu 6 miesięcy od ogłoszenia o udzieleniu prawa z rejestracji do likwidacji tego prawa może doprowadzić każdy poprzez wniesienie sprzeciwu od decyzji o jego udzieleniu. O ile uprawniony nie odpowie na sprzeciw w terminie lub uzna sprzeciw za uzasadniony, organ uchyla decyzję o udzieleniu prawa bez wszczynania postępowania spornego. Postępowanie "sprzeciwowe" może doprowadzić szybko i "bezkosztowo" do eliminacji spornego prawa. Zatem w ciągu pierwszych 6 miesięcy od ogłoszenia o udzieleniu prawa, do jego eliminacji z obrotu prawnego służy tryb wniesienia sprzeciwu, który uzależnia prowadzenie sporu od zachowania uprawnionego. Uprawniony poprzez uznanie sprzeciwu lub milczenie może uniknąć powiązanego z kosztami postępowania spornego. Milczenie uprawnionego w postępowaniu spornym jest więc zachowaniem, które wskazuje, iż nie dał powodu do wszczęcia postępowania spornego (bo umożliwił eliminację prawa bez prowadzenia postępowania spornego).

W sprawie niniejszej postępowanie sporne zostało wszczęte w dniu 20 marca 2006 r. w terminie otwartym do wniesienia sprzeciwu i wkrótce potem, przed rozpoznaniem wniosku o unieważnienie, decyzja o udzieleniu spornego prawa została uchylona w postępowaniu "sprzeciwowym" (dnia [...] lipca 2006 r.). Zatem, kiedy organ przystąpił do badania sprawy o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, prawa już nie było, zaś w dyspozycji organu były wnioski o umorzenie postępowania pochodzące od obu stron postępowania spornego, tj. byłego uprawnionego G. M. oraz spółki "K.". Należy zwrócić uwagę, że w postępowaniu spornym o unieważnienie prawa z rejestracji strony w ogóle nie wdały się w spór, bowiem uprawniony nie złożył merytorycznej odpowiedzi na wniosek, a do rozprawy nie doszło, zaś sprawa została umorzona z powodu bezprzedmiotowości bez rozważania interesu prawnego i zasadności podstaw wskazanych przez wnioskodawcę. W postępowaniu tym nie doszło do ustalenia kto wygrał, a kto przegrał postępowanie.

Mając na uwadze wywody powyższe uznać należy za nietrafny zarzut nr 1 skargi kasacyjnej dotyczący naruszenia art. 133 § 1 i art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez sprzeczne z aktami sprawy ustalenie, że postępowanie sporne o unieważnienie nie rozpoczęło się. W kwestionowanych przez skarżącego fragmencie uzasadnienia (s. 8) Sąd pierwszej instancji wadliwie stwierdził, że do "wszczęcia postępowania spornego w sprawie niniejszej nie doszło". Jednak z kontekstu wynika, że stwierdzenie to dotyczyło nie sprawy niniejszej (o unieważnienie), tylko sprawy spowodowanej wniesieniem sprzeciwu, w której rzeczywiście na skutek milczenia uprawnionego do postępowania spornego nie doszło. Sąd pierwszej instancji ustalił, także w kwestionowanych przez skarżącą fragmentach uzasadnienia, że do sporu między stronami nie doszło. Jest to stwierdzenie trafne, bowiem ani w sprawie spowodowanej wniesieniem sprzeciwu, ani w sprawie spowodowanej złożeniem wniosku o unieważnienie, nie doszło do rzeczywistego sporu między stronami, tj. do prezentacji odmiennych stanowisk na temat udzielonego prawa. Sprawa ze sprzeciwu zakończyła się uchyleniem prawa bez wdawania się w spór, zaś sprawa sporna o unieważnienie zakończyła się umorzeniem z powodu bezprzedmiotowości, a więc także bez wdawania się stron w spór i badania jego istoty. W tym stanie rzeczy zarzut naruszenia art. 133 § 1 i art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez czynienie ustaleń sprzecznych z aktami sprawy jest nieusprawiedliwiony, bowiem Sąd oparł się na całokształcie materiału znajdującego się w aktach sprawy i prawidłowo ten materiał ocenił.

Nie jest trafny zarzut stawiany w pkt 2 lit. a) skargi kasacyjnej.

Istotnie na s. 9 uzasadnienia Sąd pierwszej instancji wskazał, że w postępowaniu "sprzeciwowym" uchylono prawo z rejestracji, ponieważ "nie było przedmiotu sporu", zamiast stwierdzić, że nie było sporu (gdyż uprawniony milczał i nie wdał się w spór). Jest to drobna wadliwość uzasadnienia, która nie ma żadnego wpływu na wynik sprawy niniejszej, bowiem zasadnicza jej ocena dokonana przez Sąd oraz wydane rozstrzygnięcie są trafne.

Jak wynika z wywodów przeprowadzonych we wstępnej części niniejszego uzasadnienia, nie ma racji skarżąca twierdząc, że milczenie uprawnionego w sprawie "sprzeciwowej" było spełnieniem żądania wniosku o unieważnienie. Oba postępowania są niezależne. Milczenie uprawnionego w sprawie spowodowanej wniesieniem sprzeciwu jest prawem uprawnionego, a skorzystanie z tego prawa w żadnym razie nie prowadzi do uznania, iż spełnił żądania w sprawie o unieważnienie. Jak wskazano wyżej udzielone prawo może być kwestionowane w postępowaniu "sprzeciwowym" właśnie po to, aby nie dopuszczać do zbędnych i kosztownych postępowań o unieważnienie i dać Urzędowi Patentowemu i uprawnionemu szansę na likwidację wadliwego prawa, bez wdawania się w spór i bez ponoszenia kosztów. Zatem doprowadzenie (poprzez milczenie) do uchylenia decyzji o udzieleniu prawa w postępowaniu "sprzeciwowym" nie stanowi uznania wniosku o unieważnienie tego prawa. W tym stanie rzeczy zarzuty skargi kasacyjnej z pkt 2 lit. b) i pkt 4 lit. b) są nieuzasadnione.

Nie ma też racji skarżąca, że identyczność zarzutów podnoszonych w obu sprawach ma jakiekolwiek znaczenie w sytuacji, gdy uprawniony swoim zachowaniem doprowadził do uchylenia decyzji o prawie, bez wdawania się w spór. Podnoszone zarzuty nie były przedmiotem rozpoznania w żadnej ze spraw. W sprawie "sprzeciwowej" wobec milczenia uprawnionego do sporu nie doszło i zarzuty nie były badane. W sprawie o unieważnienie doszło do umorzenia postępowania z powodu jego bezprzedmiotowości. W tym stanie rzeczy nie można było badać zarzutów, co do prawa z rejestracji, skoro prawa już nie było. Zatem w sprawie niniejszej tożsamość zarzutów nie mogła być rozważana ani oceniana przez organ i przez Sąd. Podstawy skargi kasacyjnej odnoszące się do niebadania zarzutów i niewyciągnięcia wniosków z identyczności zarzutów w obu sprawach, tj. zarzut 2 lit. c), zarzut 3, zarzut 4 lit. a) nie są zatem usprawiedliwione.

Nie jest także uzasadniony zarzut z pkt 4 lit. c) skargi kasacyjnej dotyczący akceptacji przez Sąd naruszenia art. 6 k.p.a. w związku z art. 98 kpc poprzez przyjęcie, że uwzględnienie żądania w innym postępowaniu ("sprzeciwowym") wyklucza zwrot kosztów w postępowaniu o unieważnienie. Jak to już wywiedziono wyżej, postępowanie prowadzone na skutek sprzeciwu zakończyło się uchyleniem decyzji o udzieleniu prawa na skutek milczenia uprawnionego, bez badania zasadności zarzutów. W tak zakończonym postępowaniu nie ma wygranych ani przegranych, dochodzi tylko do korekty stanu prawnego (eliminacji udzielonego prawa) bez prowadzenia postępowania spornego, zatem nieuprawniony jest wniosek, iż doszło do uwzględnienia żądania o unieważnienie prawa. Przeciwnie do unieważnienia nie doszło, bowiem prawo zostało usunięte z obrotu bez konieczności jego unieważniania. Zatem omawiany zarzut kasacyjny jest nieusprawiedliwiony.

W tym stanie rzeczy nie jest też trafny zarzut 5 skargi kasacyjnej naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niezastosowanie art. 98 § 1 kpc w związku z art. 256 ust. 2 p.w.p. polegające na przyjęciu, że uchylenie się uprawnionego od "wejścia w spór" zwalnia go od obowiązku zapłaty kosztów postępowania o unieważnienie.

Jak wynika z całokształtu dotychczasowych wywodów, wniesienie sprawy o unieważnienie prawa z rejestracji w terminie do złożenia sprzeciwu było niejako przedwczesne. Wnioskodawca w takiej sytuacji musiał liczyć się z tym, że kwestionowane przez niego prawo wcześniej zostanie usunięte z obrotu na skutek sprzeciwu innego podmiotu, a jego wniosek stanie się bezprzedmiotowy i nie będzie rozpoznany merytorycznie, nie dojdzie zatem do sporu i do ustalenia wygranego i przegranego, które to ustalenie warunkuje przyznanie zwrotu kosztów postępowania. Można powiedzieć, że uprawniony nie dał podstaw do wszczęcia sprawy o unieważnienie, gdyż przed jej rozpoznaniem w postępowaniu ze sprzeciwu milcząco zgodził się na uchylenie udzielonego mu prawa. Wszystkie argumenty skarżącej dotyczące orzeczeń na temat spełnienia żądania w toku procesu (cywilnego) nie są zatem trafne, bowiem w sprawie niniejszej do takiego spełnienia nie doszło, a skorzystanie przez uprawnionego z jego prawa do milczącego uznania sprzeciwu nie uzasadnia obciążenia go kosztami przedwcześnie wszczętego postępowania o unieważnienie.

Zważywszy powyższe Naczelny Sąd Administracyjny uznał wszystkie zarzuty skargi kasacyjnej za nieusprawiedliwione i działając na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.