Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska, Sędzia NSA Tadeusz Michalik, Protokolant Specjalista Magdalena Kurpis, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 kwietnia 2017 r. sprawy ze skargi P. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie świadczenia wychowawczego oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] r. nr [...] wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta K. na podstawie art. 4, art. 5, art. 8, art. 10 oraz art. 18 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci z dnia 11 lutego 2016r. (D. U z 2016r. poz. 195) – dalej ustawa o świadczeniach wychowawczych - odmówiono P. P. świadczenia wychowawczego wnioskowanego na G. P.

W uzasadnieniu decyzji, powołując się na art. 4 ust. 1-2 ustawy o świadczeniach wychowawczych organ wskazał, że celem wnioskowanego świadczenia jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Świadczenie to przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka lub jego opiekunowi prawnemu do ukończenia przez dziecko 18 roku życia w wysokości 500 zł miesięcznie.

Przedstawiono także definicję pierwszego dziecka wskazując, że jest to jedyne, względnie najstarsze dziecko w rodzinie, w wieku do ukończenia 18 lat. Na pierwsze dziecko świadczenie wychowawcze przysługuje po spełnieniu kryterium dochodowego, a więc wtedy, gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 800 zł. W przypadku dziecka niepełnosprawnego kryterium dochodowe podwyższone jest do 1 200 zł. Organ powołał się także na regulację zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy o świadczeniach wychowawczych, zgodnie z którą, jeżeli w stosunku do osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia wychowawczego lub osoby pobierającej to świadczenie wystąpią wątpliwości dotyczące sprawowania opieki nad dzieckiem względnie wydatkowania świadczenia niezgodnie z celem lub marnotrawienia świadczenia wychowawczego, organ może zwrócić się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, o którym mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015r. poz. 163 ze zm.).

Wyjaśniono nadto, że w przypadku zbiegu prawa rodziców świadczenie wychowawcze wypłaca się temu z rodziców, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Jeżeli opieka ta sprawowana jest równocześnie przez oboje z rodziców świadczenie wypłaca się temu z rodziców, który pierwszy złożył wniosek. Organ ustala kto sprawuje opiekę nad dzieckiem i w tym celu może zwrócić się o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego.

Przywołano art. 23 ust. 1 ustawy o świadczeniach wychowawczych, zgodnie z którym odmawia się przyznania świadczenia wychowawczego jeżeli osoba ubiegająca się o to świadczenie uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu środowiskowego lub nie udzieli pod czas jego przeprowadzania wyjaśnień co do okoliczności objętych wywiadem.

Odnosząc się do stanu faktycznego organ wskazał, że wniosek strony dotyczy wyłącznie córki strony, pomija przy tym syna. Jednocześnie wnioskodawca nie zaznaczył we wniosku, że jest to wniosek o świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko w rodzinie. W związku z rozbieżnościami w adresach dzieci wskazanych we wniosku, a danymi adresowymi ustalonymi za pomocą systemu adresowego wystąpiono do wnioskodawcy z zawiadomieniem o konieczności przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. Pismo to zostało odebrane przez wnioskodawcę osobiście, jednak mimo tego nie zgłosił się on w wyznaczonym terminie. Uznano zatem, że strona uniemożliwiła przeprowadzenie wywiadu środowiskowego czym wypełniła przesłanki, o których mowa w art. 23 ust. 1 cyt ustawy.

W odwołaniu od decyzji organu I instancji strona wskazała, że posiada pełną władzę rodzicielską nad swoimi dziećmi - G. i G. Przytoczyła brzmienie art. 4 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci stwierdzając, że celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie kosztów wychowania dziecka.

Przywołując fragment uzasadnienia zaskarżonej decyzji odwołujący zakwestionował legalność uzyskiwania przez organ informacji o jego numerze PESEL. Oświadczył nadto, że nie otrzymał szczegółowych informacji na temat wątpliwości co do sprawowania opieki nad jego dziećmi, o co wystąpił pismem z dnia [...]r., a także informacji czy w zaistniałej sytuacji przeprowadzanie wywiadu środowiskowego jest zasadne i zgodne z obowiązującym prawem.

W dodatkowym piśmie odwołujący oświadczył, że nigdy nie odmówił przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania, a jedynie oczekiwał szczegółowych informacji i wyjaśnienia podstawy prawnej pozwalającej na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Przywołał brzmienie art. 15 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci i stwierdził, że żadna z wymienionych w tym przepisie przesłanek nie wystąpiła.

Powołał się na art. 8 Konstytucji RP uznając, że przepisy ustawy zasadniczej powinny być stosowane bezpośrednio, a ustawy muszą pozostawać w zgodzie z jej postanowieniami.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K., decyzją z dnia [...] r. nr [...] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie organu I instancji.

Odnosząc się do stanu prawnego sprawy Kolegium przytoczyło brzmienie art. 2 pkt 16, art. 4, art. 5, art. 13, art. 15 ust. 1-3 a nadto art. 23 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci.

Po analizie stanu faktycznego sprawy stwierdzono, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem.

Jako fakt o istotnym znaczeniu Kolegium wskazało postanowienie Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] r., sygn. akt [...], w którym udzielono zabezpieczenia (na czas trwania postępowania w sprawie z powództwa M. K.-P. przeciwko P. P. o rozwód), kontaktów pozwanego z małoletnimi G. P. i G. P. Z akt sprawy wynika, że oboje rodzice posiadają pełną władzę rodzicielską nad małoletnimi. Wobec powyższego Kolegium uznało, że kontakty skarżącego z dziećmi zostały określone w sposób naprzemienny. W aktach przedmiotowej sprawy adresem zameldowania i zarazem zamieszkania P. P. są K., ul. [...], natomiast adresami zameldowania G. P. i G. P. oraz matki małoletnich - M. K.-P. są K., ul. [...]. Organ I instancji, wobec wystąpienia wątpliwości dotyczących miejsca zamieszkania dzieci oraz sprawowania opieki nad nimi, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci zasadnie zwrócił się o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego.

Odnosząc się do treści odwołania zauważono, że złożenie wyjaśnień w toku postępowania w siedzibie organu, wobec wątpliwości dotyczących miejsca zamieszkania dzieci oraz sprawowania nad nimi opieki jest niewystarczające w świetle obowiązujących przepisów, aby prawidłowo prowadzić postępowanie dowodowe i wydać rozstrzygnięcie zgodne z prawem. Z nazwy "wywiad środowiskowy" oraz z celu wywiadu wynika, że ma on być przeprowadzony w "środowisku", a zatem w miejscu zamieszkania strony.

Kolegium odwołało się do treści art. 107 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej, w którym zawarto delegację dla właściwego ministra do wydania rozporządzenia wykonawczego. W akcie tym określono sposób przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, a w dacie wydawania zaskarżonej decyzji było to rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012r. poz. 712). Zgodnie z jego § 2 ust. 3 wywiad przeprowadza się w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny albo w miejscu ich pobytu, w dniach roboczych, w godzinach pracy ośrodka pomocy społecznej lub powiatowego centrum pomocy rodzinie albo w innym terminie uzgodnionym z osobą lub rodziną za zgodą kierownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.

Zauważono, że organy prowadzące postępowanie obowiązane są do podejmowania wszelkich niezbędnych kroków koniecznych do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, gdyż taki obowiązek statuuje art. 7 K.p.a. Jakimi środkami może posłużyć się organ określają przepisy procedury administracyjnej, a także przepisy szczególne. Wywiad środowiskowy jest ważnym dowodem w sprawie. Jeżeli jego przeprowadzenie nakazują przepisy ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, w przypadku wątpliwości dotyczących sprawowania opieki nad nimi, wywiad jest konieczny. Przeprowadzenie wywiadu nie wynika z uznania organu administracji lecz z obowiązujących przepisów prawa.

Stwierdzono, że odwołujący, mimo zawiadomienia, nie stawił się w Punkcie Terenowym nr [...] MOPS w K. celem ustalenia terminu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. W kierowanych do organu pismach nie wskazał dogodnego dla siebie terminu na przeprowadzenie tych czynności. Został pouczony o skutkach wynikających z treści art. 23 ust. 1 w/w ustawy. Tym samym, zdaniem Kolegium, słuszna była decyzja o odmowie przyznania wnioskowanego świadczenia.

W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach P. P. wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. i wstrzymanie wypłacania świadczenia wychowawczego na G. P., na czas trwania postępowania sądowoadministracyjnego.

Zaskarżonej decyzji zarzucił błędy w ustaleniach faktycznych, nierówne traktowanie i dyskryminację ze względu na płeć, status społeczny, rodzinny oraz prawny, jak też naruszenie procedury administracyjnej, w szczególności art. 7., art. 8., art. 77 § . i art. 107 §. 3 K.p.a.,

Zarzucił nadto złamanie zasady praworządności (legalizmu), która jest jedną z naczelnych zasad konstytucyjnych (art. 7 Konstytucji RP) oraz zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego, zgodnie z którą prawo wspólnotowe ma wartość nadrzędną nad prawem krajowym państw członkowskich. Stwierdził, że zasada pierwszeństwa dotyczy wszystkich aktów wspólnotowych, które mają moc wiążącą. Państwa członkowskie nie mogą więc stosować przepisu krajowego, który jest niezgodny z prawem wspólnotowym. Zasada pierwszeństwa gwarantuje nadrzędność prawa wspólnotowego nad krajowym. Jest to podstawowa zasada prawa wspólnotowego. Podobnie jak zasada bezpośredniego skutku, nie jest zapisana w traktatach, ale została zatwierdzona przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

Skarżący stwierdził także, że zaskarżona decyzja jest niezgodna z:

- Konstytucją RP, a zwłaszcza z art. 32 i art 33:, gdyż wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania, i nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń;

- Traktatem Lizbońskim z dnia 17 grudnia 2007 r. (Dz.U. UE. C. z 2007, Nr 306), który stwierdza, że Unia Europejska opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji. tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.

- Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzoną w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284) zmienioną następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnioną Protokołem nr 2, a zwłaszcza z art. 8 ust. 1 i 2. wskazującym, że każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób,

- Rezolucją 2079 (2015) Rady Europy w sprawie "Równość i wspólna odpowiedzialność rodzicielska rola ojców“ z dnia 2 października 2015r., a zwłaszcza z art. 3, stosownie do którego poszanowanie życia rodzinnego jest podstawowym prawem zawartym w artykule 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz wielu międzynarodowych instrumentach prawnych. Dla rodzica i dziecka możność bycia razem stanowi konieczny element życia rodzinnego. Rozdzielenie dziecka i rodzica niesie za sobą nieodwracalne skutki dla relacji między nimi. O takim rozdzieleniu powinny orzekać wyłącznie sądy i tylko w wyjątkowych okolicznościach wiążących się z poważnym ryzykiem dla interesu dziecka;

- Kartą Praw Podstawowych z dnia 14 grudnia 2007 r. (Dz. U. UE. C. z 2007, Nr 304, poz. 1), która potwierdza, że Unia Europejska przyczynia się do ochrony różnorodności kultur i tradycji narodów Europy, uznając przy tym, że godność człowieka jest nienaruszalna oraz że musi ona być szanowana i chroniona; że każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; że każdy posiada prawo do wolności myśli, sumienia i religii oraz ich uzewnętrzniania; że każdy ma prawo do wolności wypowiedzi oraz stowarzyszania się i zgromadzeń; że wszyscy są wobec prawa równi. Karta Praw Podstawowych, jako akt prawnie wiążący, zakazuje wszelkiej dyskryminacji, w szczególności zaś ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, przynależność państwową, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Jest to dokument, który podkreśla, że Unia szanuje różnorodność kulturową, religijną, językową, a także zasadę równości ludzi oraz równości wszystkich wobec prawa;

- ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. z 2010 r., Nr 254, poz. 1700), która wskazuje, że zgodnie z zasadą równego traktowania zakazane jest nierówne traktowanie osób fizycznych ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne lub narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną w zakresie ni.in. dostępu i warunków korzystania ze świadczeń socjalnych. kształcenia, opieki zdrowotnej, dostępności i warunków korzystania z instrumentów i usług rynku pracy;

- Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 kwietnia 2008 r. w sprawie Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania (Dz. U. z 2008, Nr 75, poz. 450 ze zm.) określającym zadania Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania, polegające m.in. na przeciwdziałaniu dyskryminacji w szczególności ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię lub wyznanie, poglądy polityczne, wiek, niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną, stan cywilny oraz rodzinny, podejmowaniu działań zmierzających do eliminacji lub ograniczenia skutków powstałych wskutek naruszenia zasady równego traktowania; inicjowaniu, realizowaniu, koordynowaniu, monitorowaniu działań zmierzających do zapewnienia równego traktowania, a także ochrony przed dyskryminacją; promowaniu, upowszechnianiu i propagowaniu problematyki równego traktowania;

- Konwencją o prawach dziecka, z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz.U. 1991 nr 120 poz. 526), a zwłaszcza z art. 18.1. który stanowi, że Państwa-Strony podejmą wszelkie możliwe starania dla pełnego uznania zasady, że oboje rodzice ponoszą wspólną odpowiedzialność za wychowanie i rozwój dziecka. Rodzice lub w określonych przypadkach opiekunowie prawni ponoszą główną odpowiedzialność za wychowanie i rozwój dziecka. Jak najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka ma być przedmiotem ich największej troski.. W celu zagwarantowania i popierania praw zawartych w niniejszej konwencji Państwa-Strony będą okazywały odpowiednia no moc rodzicom oraz opiekunom prawnym wykonywaniu przez nich obowiązków związanych z wychowywaniem dzieci oraz zapewnią rozwój instytucji, zakładów i usług w zakresie opieki nad dziećmi,

Wyjaśniając przedstawione zarzuty skarżący wskazał, że zaskarżona decyzja jest wadliwa ponieważ nie jest oparta na zasadzie pierwszeństwa prawa wspólnotowego ani nie znajduje odzwierciedlenia w bezpośrednim stosowaniu aktów prawnych wymienionych w petitum tej skargi, w tym aktów prawnych nadrzędnych wobec ustawy z dnia 11 lutego 2016 o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, (Dz.U. 2016 poz. 195).

Przy jej wydawaniu i nie stosowano się do obowiązującego prawa, a w tym zasady praworządności uregulowanej w art. 7 Konstytucji, a także w innych aktach prawnych. Szczególną rolę pełni w prawie administracyjnym, będąc jedną z zasad ogólnych tej gałęzi prawa. art. 6 Kodeksu postępowania administracyjnego wskazując, że "organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa". Natomiast zgodnie z art. 7 K.p.a. organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

Skarżący stwierdził po stronie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K., a w szczególności Terenowego Punktu Pomocy Społecznej Nr [...], w K. oraz jego Kierownika, Działu Świadczeń Rodzinnych i Alimentacyjnych MOPS w K., oraz jego Kierownika - brak należytej reakcji na zawiadomienia skarżącego, czy to ustnie czy pisemnie, wymaganej w powszechnie obowiązującym prawie polskim, Unii Europejskiej, oraz ratyfikowanych przez Polskę konwencjach i umowach międzynarodowych W zawiadomieniach tych wskazywał, że w trakcie procesu przyznawania świadczenia wychowawczego przysługującego na jego córkę G. P. wynikającego z realizacji ustawy z dnia 11 lutego 2016 o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, dochodzi do łamania powszechnie obowiązujących na terenie RP przepisów prawa wymienionych w petitum skargi, a zwłaszcza praw wynikających z Konstytucji RP oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Zdaniem skarżącego powyższe w sposób jednoznaczny dyskredytuje wymienionych w skardze kierowników, a zarazem funkcjonariuszy publicznych, którzy zobowiązani są do znajomości istniejącego prawa i odpowiedniego jego stosowania w praktyce. Nieznajomość obowiązującego obecnie prawa RP, UE, czy ratyfikowanych przez Polskę konwencji bądź umów międzynarodowych, czy nie stosowanie się do jego zapisów - w tym wspomnianych w petitum tej skargi artykułów nie tylko przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K. i jego pracowników ale także przez skład orzekający Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. wydający skarżoną decyzję z dnia [...] świadczyć może o niedostosowaniu się ww. instytucji do stanu prawnego XXI wieku i o podejmowaniu decyzji mającej archaiczne podstawy, powodującej negatywne konsekwencje dla rodziny skarżącego, w tym dwójki jego małoletnich dzieci. Stan taki naraża skarżącego na bezpośrednią szkodę i w związku z powyższym będzie się domagał stosownego odszkodowania z zastosowaniem wszelkich niezbędnych środków przewidzianych prawem.

W dniu [...]r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wpłynęło pismo skarżącego nazwane "uzupełnienie skargi z dnia [...]".

W piśmie tym skarżący zarzucił niezgodne z faktami stwierdzenia zawarte w zaskarżonej decyzji, a to stwierdzenie, że "Pan P. P. wniósł odwołanie od powyższej decyzji wyrażając niezadowolenie z otrzymanego rozstrzygnięcia, poddając w wątpliwość zasadność oraz dopuszczalność przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w przedmiotowej sprawie."

Skarżący wskazał, że w odwołaniu z dnia [...] r. skierowanym do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. nigdzie nie wyraził niezadowolenia z otrzymanego rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Faktem natomiast jest, że w dniu [...] r. był osobiście w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w K., w Terenowym Punkcie Pomocy Społecznej nr [...], i informował oraz wyjaśniał pracownikom MOPS procedującym jego wniosek z dnia [...] o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na córkę G. P., w tym Kierownikowi tego ośrodka, jak wygląda dokładnie sytuacja zamieszkania jego dzieci, i sprawowania nad nimi opieki. Przedstawił do zweryfikowania dowód osobisty, a w szczególności jego numer oraz PESEL, a także udzielił wszelkich informacji na temat miejsca zamieszkania.

Skarżący stwierdził, ze w czasie jego wizyty w organie Kierownik placówki nie potrafiła udzielić mu jakichkolwiek informacji dotyczących następujących kwestii:

a) jaki ma być cel wywiadu środowiskowego w jego miejscu zamieszkania skoro w dniu 8 czerwca przyszedł do MOPS TPPS nr [...] w K. i udzielił wszelkich koniecznych informacji i wyjaśnień w przedmiotowej sprawie;

b) czy w zaistniałej w dniu [...] sytuacji przeprowadzanie wywiadu środowiskowego jest konieczne i zgodne z obowiązującym prawem UE i RP, a w szczególności z Traktatem Lizbońskim, Konstytucją RP, Europejską Konwencją Praw Człowieka, i innymi obowiązującymi aktami prawnymi nadrzędnymi do ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci;

c) czy Kierownik placówki posiada wystarczającą konieczną i niezbędną wiedzę prawną z zakresu prawodawstwa UE, RP i ratyfikowanych przez Polskę konwencji międzynarodowych co do rozstrzygania czy wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania skarżącego jest na ten moment konieczny i zgodny z obowiązującym prawem.

Skarżący podkreślił, że do dnia wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego nie uzyskał żadnej odpowiedzi czy przeprowadzanie wywiadu środowiskowego jest konieczne i zgodne z obowiązującym prawem UE i RP, a w szczególności z Traktatem Lizbońskim, Konstytucją RP, Europejską Konwencją Praw Człowieka, i innymi obowiązującymi aktami prawnymi nadrzędnymi do Ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Skarżący zakwestionował nadto stanowisko organu wyrażone w zaskarżonej decyzji, zajęte wobec postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] r. w sprawie o sygn. akt [...], gdyż jego zdaniem kontakty jakie posiada ze swoimi dziećmi nie zostały w tym postanowieniu określone w sposób naprzemienny.

Zaprzeczył także, by polegało na prawdzie stwierdzenie organu co do tego, że "z akt sprawy jednoznacznie wynika, iż Pan P. P. nie stawił się w Punkcie Terenowym nr [...] Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. celem ustalenia terminu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, pomimo prawidłowego doręczonego wezwania, co wynika z załączonego do akt potwierdzenia odbioru pisma. Tym samym należy stwierdzić, iż z uwagi na uniemożliwienie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego przez stronę, organ I instancji prawidłowo postąpił odmawiając przyznania stronie prawa do świadczenia wychowawczego na kolejne dziecko - G. P., w oparciu o dyspozycje art. 23 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci".

Skarżący zauważył, że nigdy nie uniemożliwiał przeprowadzenia żadnego wywiadu środowiskowego w toku postępowania związanego z wnioskiem z dnia [...] o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na rzecz jego córki G. P. Natomiast stojąc na gruncie legalizmu i praworządności nie mógł zgodzić się na jakiekolwiek działania w procesie przyznawania ww. świadczenia, które są niezgodne z obowiązującym prawem UE i RP oraz ratyfikowanymi przez Polskę umowami i konwencjami międzynarodowymi, naruszają jego dobra osobiste, powodują przekroczenie uprawnień funkcjonariusza publicznego, dyskryminują podmioty postępowania, czy narażają np. pracownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. (bądź pracownika socjalnego) na negatywne konsekwencje związane z niewiedzą bądź brakiem znajomości obowiązującego prawa przez jego przełożonych.

Zdaniem skarżącego, zgodnie ze stanem faktycznym, co wynika z dokumentów w przedmiotowej sprawie, nie otrzymał od Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K., Terenowego Punktu Pomocy Społecznej nr [...] w K., żadnego wezwania, ani też nigdy żadne wezwanie nie było mu w tej sprawie dostarczone.

Otrzymał natomiast od ww. ośrodka dwa zawiadomienia, odpowiednio z dnia [...] r. i z dnia [...] r. W dniu [...] r., po otrzymaniu zawiadomienia z dnia [...] r. z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K., Terenowego Punktu Pomocy Społecznej nr [...] w K., udał się osobiście do tego ośrodka celem wyjaśnienia kwestii będących treścią tego zawiadomienia, a precyzując kwestii " ...weryfikacji wątpliwości co do sprawowania opieki nad dziećmi G. oraz G. w związku ze złożeniem wniosku o przyznanie świadczenia wychowawczego".

Z treści ww. zawiadomienia skarżący wywnioskował, że dla Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. samo złożenie przez biologicznego ojca i opiekuna prawnego wniosku o przyznanie świadczenia wychowawczego, zgodnego z obowiązującą ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci wzbudziło wątpliwości co do sprawowania opieki nad dziećmi – co zdaniem skarżącego nie było uzasadnione, a ponadto głęboko dyskryminujące i naruszające jego dobra osobiste. Zarzucił, że rozstrzyganie spraw dotyczących kwestii wątpliwości co do sprawowania opieki nad dziećmi należy do właściwych sądów, a nie organów MOPS.

Ponad powyższe skarżący ponowił swoje argumenty zamieszczone w skardze, a w tym brak wyjaśnienia przez Kierownika Terenowego Punktu Pomocy Społecznej nr [...] w K. jego wątpliwości co do konieczności przeprowadzenia wywiadu środowiskowego i jego kompleksowej zgodności z obowiązującym na dzień [...] prawem.

W związku z powyższym wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z

zeznań świadka B. T., Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. Terenowego Punktu Pomocy Społecznej nr [...] w K.;

dwóch zawiadomień Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K., Terenowego Punktu Pomocy Społecznej nr [...] w K., odpowiednio z dnia [...] i z dnia [...] , przesłanych do skarżącego; do P. P.

pisma skarżącego z dnia [...] do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K., Terenowego Punktu Pomocy Społecznej nr [...] w K. i z dnia [...] do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K.

W dniu [...]r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach wpłynął wniosek dowodowy skarżącego, w którym domagał się dopuszczenia dowodu z załączonych do pisma dokumentów, a to:

odpisu zupełnego aktu urodzenia G. P., syna P. P. i M. K.-P. ;

odpisu zupełnego aktu urodzenia G. P., córki P. P. i M. K.-P.;

pisma Sądu Okręgowego w K. z dnia [...]r. w sprawie o sygn. akt [...] dotyczącego "wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania małoletnich dzieci stron - G. i G. rodzeństwa zam. pod adresem: [...] K., ul. [...]";

pisma Sądu Okręgowego w K. z dnia [...]r. w sprawie o sygn. akt [...] dotyczącego zawiadomienia "o uchyleniu zarządzenia z dnia [...]r. w przedmiocie zlecenia wywiadu w miejscu zamieszkania pozwanego, tj. pod adresem K., ul. [...]";

wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] r.;

pisma Przewodniczącego Krajowej Rady Kuratorów, H. P., z [...]r. do Rzecznika Praw Obywatelskich.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. wniosło o jej oddalenie podtrzymując dotychczasowo prezentowane stanowisko.

Odnosząc się do zarzutów skarżącego Kolegium wyjaśniło, że dla sprawy istotne znaczenie ma fakt, że postanowieniem Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] r., sygn. akt [...] udzielono zabezpieczenia kontaktów pozwanego z małoletnimi G. P. i G. P., na czas trwania postępowania w sprawie z powództwa M. K. P. przeciwko P. P. o rozwód, wyszczególniając terminy i sposoby kontaktów z dziećmi w poszczególne dni. Wobec powyższego Kolegium uznało, że kontakty skarżącego z dziećmi zostały określone w sposób naprzemienny, a władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom. Z akt sprawy wynika, iż oboje rodzice posiadają pełną władzę rodzicielską nad małoletnimi. W aktach przedmiotowej sprawy adresem zameldowania i zarazem zamieszkania P. P. są K., ul. [...], natomiast adresami zameldowania G. P. i G. P. oraz matki małoletnich - M. K.-P. są K., ul. [...]. Organ I instancji, wobec wystąpienia wątpliwości dotyczących miejsca zamieszkania dzieci oraz sprawowania opieki nad nimi, zasadnie zwrócił się o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Kolegium ponadto wskazało, iż samo złożenie w toku postępowania wyjaśnień przez stronę w siedzibie organu właściwego, wobec wystąpienia wątpliwości dotyczących miejsca zamieszkania dzieci oraz sprawowania nad nimi opieki, jest niewystarczające, aby prawidłowo przeprowadzić postępowanie dowodowe i wydać rozstrzygnięcie zgodne z prawem. Z samej bowiem nazwy oraz celu wywiadu środowiskowego wynika, że ma on być przeprowadzony "w środowisku", a zatem w przedmiotowej sprawie - w miejscu zamieszkania strony.

Kolegium powołało art. 107 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej, w którym zawarta jest delegacja dla właściwego ministra do wydania rozporządzenia do określenia sposobu przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego. W dacie wydania zaskarżonej decyzji obowiązywało rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 712). Zgodnie z § 2 ust. 3 tego rozporządzenia wywiad przeprowadza się w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny albo w miejscu ich pobytu, w dniach roboczych, w godzinach pracy ośrodka pomocy społecznej lub powiatowego centrum pomocy rodzinie albo w innym terminie uzgodnionym z osobą lub rodziną, za zgodą kierownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.

Nadto Kolegium wskazało, że prowadząc postępowanie administracyjne organy są obowiązane do podejmowania wszelkich niezbędnych kroków koniecznych do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, gdyż taki obowiązek wynika z art. 7 K.p.a., statuującego zasadę prawdy obiektywnej. Jakimi środkami procesowymi może posłużyć się organ, wskazują dalsze przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, odnoszące się do postępowania dowodowego, a także przepisy szczególne. Wywiad środowiskowy jest z kolei ważnym dowodem w niniejszej sprawie. Organ I instancji prawidłowo uznał za konieczne przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Jego przeprowadzenie nakazują bowiem przepisy ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, w przypadku wystąpienia wątpliwości dotyczących sprawowania opieki nad dzieckiem. Tym samym jego przeprowadzenie nie jest uzależnione od uznania organu, lecz wynika z obowiązujących przepisów prawa. Kolegium podkreśliło, że z akt sprawy jednoznacznie wynika, iż skarżący nie stawił się w Punkcie Terenowym nr [...] Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. celem ustalenia terminu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, pomimo prawidłowo doręczonego wezwania, co wynika z załączonego do akt potwierdzenia odbioru pisma. W kierowanych do organu I instancji pismach, także nie przedstawił odpowiadającego jemu terminu przeprowadzenia wywiadu. Pismem z dnia [...]r. nr [...], na które złożył pisemną odpowiedź w dniu [...] r., skarżący został pouczony o treści art. 23 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zgodnie z którym organ właściwy lub marszałek województwa odmawiają przyznania prawa do świadczenia wychowawczego, jeżeli osoba ubiegająca się o to świadczenie uniemożliwi przeprowadzenie wywiadu, o którym mowa w art. 15 ust. 1, lub nie udzieli podczas tego wywiadu wyjaśnień co do okoliczności objętych wywiadem.

Tym samym Kolegium uznało, iż z uwagi na uniemożliwienie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego przez stronę, organ I instancji prawidłowo postąpił odmawiając przyznania stronie prawa do świadczenia wychowawczego na kolejne dziecko - G. P., w oparciu o dyspozycję art. 23 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Kolegium oparło swoje rozstrzygnięcie na materiale dowodowym zebranym przez organ I instancji w toku prowadzonego postępowania wyjaśniającego. W ocenie Kolegium organ ten dołożył wszelkich starań, by zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy, a jako dowód organ ten dopuścił wszystko, co przyczyniło się do wyjaśnienia sprawy. Kolegium zauważyło, że stosownie do art. 107 § 3 K.p.a. uzasadnienie faktyczne zaskarżonej decyzji zawiera wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. Powyższe oznacza, że organ wyjaśnił stronie przesłanki, którymi kierował się wydając negatywną dla strony decyzję, a także wskazał i wyjaśnił podstawy prawne rozstrzygnięcia. Z zebranego materiału dowodowego wynika, iż organ I instancji prawidłowo uznał za konieczne przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Możliwość jego przeprowadzenia umożliwiają bowiem przepisy ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, w przypadku wystąpienia wątpliwości dotyczących sprawowania opieki nad dzieckiem. Wobec powyższego nie można zatem mówić, że w ramach postępowania wyjaśniającego doszło do naruszenia art. 7, art. 8, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 K.p.a.

W odniesieniu do zarzutu złamania zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego, naruszenia zasady praworządności a także niezgodności zaskarżonej decyzji z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Traktatem Lizbońskim z dnia 17 grudnia 2007 r., Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzoną w Rzymie dnia 4 listopada 1950r., Rezolucją 2079 (2015) Rady Europy w sprawie "Równość i wspólna odpowiedzialność rodzicielska: rola ojców" z dnia 2 października 2015 r. , Kartą Praw Podstawowych z dnia 14 grudnia 2007 r., Ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 kwietnia 2008 r. w sprawie Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania, Konwencją o prawach dziecka przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., Kolegium wyjaśniło, że zgodnie zasadą zawartą w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. oraz z zasadą legalności zawartą w art. 6 K.p.a., organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, a zatem nie mogą podejmować rozstrzygnięć wbrew obowiązującym przepisom, a więc także wbrew ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która w art. 15 ust. 1 umożliwia organowi zwrócenie się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, o którym mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163 ze zm.), w celu weryfikacji, jeżeli w stosunku do osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia wychowawczego lub osoby pobierającej to świadczenie wystąpią wątpliwości dotyczące sprawowania opieki nad dzieckiem. Dodatkowo Kolegium wskazało, iż w myśl art. 23 ust. 1 cytowanej ustawy, organ właściwy odmawia przyznania prawa do świadczenia wychowawczego, jeżeli osoba ubiegająca się o to świadczenie uniemożliwi przeprowadzenie wywiadu, o którym mowa w art. 15 ust. 1 lub nie udzieli podczas tego wywiadu wyjaśnień co do okoliczności objętych wywiadem. Podkreślono, że skarżący pismem z dnia [...] r. nr [...], na które złożył pisemną odpowiedź w dniu [...]r., został pouczony o treści art. 23 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zgodnie z którym organ właściwy lub marszałek województwa odmawiają przyznania prawa do świadczenia wychowawczego, jeżeli osoba ubiegająca się o to świadczenie uniemożliwi przeprowadzenie wywiadu, o którym mowa w art. 15 ust. 1, lub nie udzieli podczas tego wywiadu wyjaśnień co do okoliczności objętych wywiadem. Wobec wystąpienia wskazanych wyżej okoliczności, zaistniały podstawy do odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia.

Kolegium uznało, że samo złożenie w toku postępowania wyjaśnień przez skarżącego w siedzibie organu właściwego, wobec wystąpienia wątpliwości dotyczących miejsca zamieszkania dzieci oraz sprawowania nad nimi opieki, jest niewystarczające, w świetle obowiązujących przepisów, aby prawidłowo przeprowadzić postępowanie dowodowe i wydać rozstrzygnięcie zgodne z prawem. Z samej bowiem nazwy oraz celu wywiadu środowiskowego wynika, że ma on być przeprowadzony "w środowisku" a zatem w przedmiotowej sprawie - w miejscu zamieszkania strony. W art. 107 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej zawarto delegację dla właściwego ministra do wydania rozporządzenia, w którym określi sposób przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego. W dacie wydania zaskarżonej decyzji obowiązywało rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 712). Zgodnie z § 2 ust. 3 tego rozporządzenia wywiad przeprowadza się w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny albo w miejscu ich pobytu, w dniach roboczych, w godzinach pracy ośrodka pomocy społecznej lub powiatowego centrum pomocy rodzinie albo w innym terminie uzgodnionym z osobą lub rodziną, za zgodą kierownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej. W związku z powyższym zasadnym jest twierdzenie, iż strona uniemożliwiła przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, który w przedmiotowej sprawie był koniecznym elementem aby podjąć zgodne z prawem rozstrzygnięcie.

W odniesieniu do zarzutu nierównego traktowania i dyskryminacji ze względu na płeć, status społeczny, rodzinny oraz prawny Kolegium wyjaśniło, że w myśl zasady równości wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną w stopniu równym mają być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań dyskryminujących, czy też faworyzujących. Wskazanie przez ustawodawcę, że w przypadku wystąpienia wątpliwości dotyczących sprawowania opieki nad dzieckiem organ właściwy może zwrócić się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, nie narusza zasady równości. Dotyczy bowiem "wątpliwości dotyczących sprawowania opieki nad dzieckiem", które to wątpliwości odnoszą się do wszystkich osób mogących ubiegać się o przyznanie świadczenia wychowawczego, mianowicie rodziców, opiekunów prawnych dziecka lub opiekunów faktycznych dziecka. O naruszeniu zasady równości można by mówić, gdyby ustawodawca wyróżnił i wskazał jedynie określony krąg podmiotów lub ich cechy (np. płeć, status społeczny, przynależność narodową), spośród wyżej wymienionych, w odniesieniu do których zaistnienie wątpliwości dotyczących sprawowania opieki nad dzieckiem mogłoby uzasadniać konieczność przeprowadzenia wywiadu środowiskowego.

Kolegium zauważyło ponadto, że skarżący wnosząc odwołanie od decyzji organu II instancji oraz poddając w wątpliwość zasadność oraz dopuszczalność przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w przedmiotowej sprawie, jednocześnie w sposób dorozumiany i wynikający z samej istoty odwołania, wyraził niezadowolenie z otrzymanego rozstrzygnięcia.

Na rozprawie przed Wojewódzkiemu Sądem Administracyjnym w Gliwicach skarżący wyjaśnił, że jego wniosek dowodowy złożony w dniu rozprawy ma na celu wykazać niespójności orzecznictwa sądów powszechnych dotyczących kwestii wywiadów środowiskowych oraz kwestionowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich podstaw prawnych wywiadów środowiskowych zalecanych przez sądy powszechne. Nadto celem tych wniosków jest wykazanie, że wywiady środowiskowe naruszają art. 47 Konstytucji RP i art. 8 Konwencji Praw Człowieka o poszanowaniu życia rodzinnego i prywatnego. Pisma Sądu Okręgowego mają także wykazać miejsce zamieszkania skarżącego i jego dzieci oraz miejsce zameldowania skarżącego.

Skarżący oświadczył, że nie było żadnych wątpliwości w sprawie, które należałoby wyjaśniać w drodze wywiadu środowiskowego. Przekazywał osobiście urzędnikowi swój PESEL oraz inne niezbędne informacje. Ponadto organy znają jego sytuację z innych spraw prowadzonych przez ośrodek interwencji kryzysowej.

Cofnął wnioski dowodowe przedstawione w piśmie nazwanym "uzupełnienie skargi" z dnia [...]r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

W myśl art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1066) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.) dalej jako "P.p.s.a.", sąd uwzględnia skargę w przypadku naruszenia prawa procesowego, o istotnym znaczeniu dla kontrolowanego rozstrzygnięcia, a także w przypadku naruszenia prawa materialnego.

Kontrola zaskarżonej decyzji wykazała, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż Sąd nie dopatrzył się w działaniu organu uchybień, o których mowa w art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a.

Wniosek skarżącego inicjujący postępowanie administracyjne zakończone kontrolowaną decyzją zasadnie rozpatrzony został z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r., poz. 195) dalej określonej jako "ustawa". Akt ten reguluje bowiem warunki nabywania prawa do świadczenia wychowawczego oraz zasady jego przyznawania i wypłacania.

Skarżący domagał się przyznania świadczenia wychowawczego na córkę -G. Z treści złożonego przez niego wniosku wynikało, że nie jest to jego jedyne dziecko, gdyż posiada również syna G.

Po myśli art. 4 ust. 2 ustawy świadczenie wychowawcze przysługuje min. matce, ojcu dziecka w wieku do ukończenia 25 roku życia zamieszkującego wspólnie z rodzicami. Ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłata następują odpowiednio na wniosek uprawnionych (art. 13 ust. 1 ustawy).

W przypadku zbiegu prawa rodziców do świadczenia wychowawczego, świadczenie to wypłaca się temu z rodziców, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Jeżeli opieka nad dzieckiem sprawowana jest równocześnie przez oboje rodziców, świadczenie wychowawcze wypłaca się temu, kto pierwszy złoży wniosek.

Niezależnie zatem od tego, czy opieka nad dzieckiem sprawowana jest przez jednego tylko czy też oboje rodziców, adresatem decyzji przyznającej prawo do świadczenia wychowawczego może być tylko jedno z rodziców.

W ocenie Sądu "sprawowanie opieki nad dzieckiem" należy odnosić, do jej faktycznego sprawowania. Jednocześnie też zauważyć trzeba, że ustawa statuuje zasadę, stosownie do której dzieckiem pozostającym w rodzinie jest dziecko zamieszkujące wspólnie z rodzicem, czy rodzicami.

Zgodnie z art. 2 pkt 16 ustawy, rodzina oznacza bowiem odpowiednio następujących członków rodziny - małżonków, rodziców i dzieci lub opiekunów faktycznych dzieci oraz zamieszkujące wspólnie z nimi i pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia.

Od zasady tej, a zatem możliwości zaliczenia dziecka do rodziny w związku z jego wspólnym z nią miejscem zamieszkania, ustawodawca przewidział wyjątek, o którym mowa w art. 2 pkt 16 in fine ustawy. Stwierdza się tam bowiem, że w przypadku ustanowienia dla dziecka rodziców rozwiedzionych (pozostających w separacji lub rozłące) opieki naprzemiennej obojga rodziców, dziecko takie zaliczane jest do obu rodzin – zarówno matki jak i ojca. Ustawodawca zezwolił na odstępstwo od zasady uznawania danego dziecka za członka jednej rodziny w sytuacji, gdy opieka naprzemienna obojga rodziców ustanowiona została na mocy orzeczenia sądu.

Biorąc pod uwagę przedstawione regulacje należy przyjąć, że uprawnionym do świadczenia wychowawczego będzie ten rodzic, który zamieszkuje wspólnie z dzieckiem, sprawuje nad nim bezpośrednią opiekę (względnie naprzemienną w przypadku uregulowanym w art. 2 pkt 16 in fine ustawy) i który pierwszy wystąpił z wnioskiem o przyznanie świadczenia jeśli oboje rodzice odpowiadają dwóm pierwszym warunkom.

Wypłata świadczeń wychowawczych stanowi realizację zadań z zakresu administracji rządowe, do finansowania których mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.). Rozdzielanie środków budżetowych wymaga od organu wysokiego stopnia staranności. Jest zatem konieczne dokonywanie ustaleń co do wszelkich okoliczności budzących wątpliwości w zakresie prawa do świadczenia wychowawczego, a w tym bezspornie wątpliwości co do tego, kto jest osobą uprawnioną w rodzinie dziecka.

W art. 15 ust. 2 ustawy ustawodawca zezwolił organowi, w przypadku wątpliwości co do tego czy rzeczywiście rodzic występujący o przyznanie świadczenia wychowawczego sprawuje opiekę nad dzieckiem, na dokonanie weryfikacji tego faktu z wykorzystaniem instytucji wywiadu środowiskowego uregulowanej w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163, ze. zm.).

Jak z powyższego wynika, ten rodzaj dowodu, mający na celu sprawdzenie rzeczywistego stanu rzeczy w zakresie miejsca zamieszkania rodzica i dziecka czy w zakresie faktycznego sprawowania opieki nad dzieckiem, znajduje swojej umocowanie w przepisach rangi ustawy. Jest nią zarówno ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci jak też ustawa o pomocy społecznej. W jej art. 107 ust. 1a pkt 3 wskazuje się, że "rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się na podstawie art. 15 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci u osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze lub osoby pobierającej to świadczenie w celu weryfikacji wątpliwości dotyczących sprawowania opieki nad dzieckiem, wydatkowania świadczenia wychowawczego niezgodnie z celem lub marnotrawienia świadczenia wychowawczego. Zgodnie z art. 107 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadzany jest przez pracownika socjalnego. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu pracownik socjalny dokonuje analizy i oceny sytuacji danej osoby lub rodziny i formułuje wymagane wnioski, stanowiące podstawę planowania pomocy. Jest to podstawowe narzędzie pracy pracownika socjalnego, dzięki któremu może zapoznać się z rodziną ubiegającą się o przyznanie świadczenia. Pracownik socjalny, który przeprowadza wywiad, musi posługiwać się legitymacją, której wzór określało w chwili wydawania decyzji organu I instancji rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012r. Poz. 712). Wywiad przeprowadza się w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny albo w miejscu ich pobytu, w dniach roboczych, w godzinach pracy Ośrodka Pomocy Społecznej lub Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie albo w innym terminie uzgodnionym z osobą lub rodziną za zgodą kierownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej (§ 2 ust. 3 rozporządzenia).

Z tych względów, w przypadku, gdy występują okoliczności, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, dowód w postaci wywiadu środowiskowego nie może być traktowany jako nadmierna ingerencja w sprawy rodziny, zbytnie wkraczanie w ich sferę prywatności.

Jak wynika z przedstawionego w aktach administracyjnych stanu faktycznego, który nie budzi wątpliwości Sądu, rodzice małoletniej G. nie zamieszkują ze sobą, a sprawa o rozwód prowadzona z powództwa matki małoletniej G. przez Sądem Okręgowym w K. jest w toku. Na czas postępowania, z wniosku ojca małoletniej, wydane zostało postanowienie o zabezpieczeniu kontaktów. Jak wynika z treści tego postanowienia (karta 10 akt administracyjnych) Sąd nie uwzględnił wniosku ojca małoletniej (skarżącego - w sprawie sądowoadministracyjnej) o przyznanie naprzemiennej, sprawowanej w okresach tygodniowych, opieki nad córką G., ograniczając tę opiekę do wyznaczonych dni (każda środa, co drugi weekend, tydzień ferii zimowych i dwa dni w okresie Świat Wielkanocnych).

Wbrew tym faktom wynikającym z dokumentacji, skarżący twierdził, że zamieszkuje z córką i sprawuje nad nią faktyczną opiekę.

Na podstawie przedstawionych faktów organ powinien powziąć wątpliwości co do wiarygodności twierdzeń ojca małoletniej G. i dopuścić dowód z wywiadu środowiskowego w jego miejscu zamieszkania. Był bowiem prawnie umocowany do zbadania faktycznego stanu sprawy.

Z jednoznacznie brzmiącej regulacji zawartej w art. 23 ust. 1 ustawy wynika, że .organ właściwy odmawia przyznania prawa do świadczenia wychowawczego, jeżeli osoba ubiegająca się o to świadczenie uniemożliwi przeprowadzenie wywiadu, o którym mowa w art. 15 ust. 1 lub nie udzieli podczas tego wywiadu wyjaśnień co do okoliczności objętych wywiadem. Przepis ten nie oddaje do uznania organu oceny, czy uniemożliwienie wywiadu powinno czy też nie powinno skutkować odmową przyznania świadczenia, o czym świadczy brak zamieszczenia przez ustawodawcę w treści art. 23 ust. 1 sformułowania "może odmówić".

Skarżący był zawiadomiony o konieczności przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, a jako niewiarygodne uznać trzeba jego twierdzenia co do tego, że nie otrzymał należytej w tym zakresie informacji. O tym, że posiadał wiedzę o podjętych przez organ działaniach świadczy rozpoczęta przez niego polemika z organem, co do zasadności przeprowadzenia wywiadu środowiskowego.

W tym stanie rzeczy, zachowanie skarżącego odpowiada zachowaniu, o którym mowa w art. 23 ust. 1 ustawy, upoważniającemu organ do negatywnego rozpatrzenia jego wniosku.

Odpowiadając na zarzuty złamania przez organ prawa wspólnotowego, Konstytucji RP, Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności czy Konwencji o prawach dziecka, oraz innych wymienionych w skardze aktów prawnych Sąd zauważa, że w istocie unijny porządek prawny stanowi część porządku prawnego państw członkowskich tzn. obowiązuje bezpośrednio i może być powoływany jako źródło praw i obowiązków zarówno organów państwowa lub Unii, jak i jednostek tzn. może być stosowany bezpośrednio.

Zasada pierwszeństwa unijnego porządku prawnego nad prawem krajowym oznacza, że norma prawa unijnego w zakresie swojego działania wywiera pierwszeństwo w przypadku kolizji z normą prawa krajowego bez względu na hierarchię krajowego aktu prawnego.

Zgodnie z zasadą prymatu prawa wspólnotowego postanowienia traktatów i bezpośrednio stosowane akty prawne organów Wspólnot wywierają w wewnętrznym porządku prawnym nie tylko skutek taki, że poprzez swe wejście w życie uniemożliwiają stosowanie każdego przepisy prawa wewnętrznego z nimi sprzecznego, lecz także – skoro postanowienia i akty prawne stanowią hierarchicznie wyższą część składową porządku prawnego obowiązującego na terytorium każdego państwa członkowskiego – powodują, że wejście w życie nowej normy prawa wewnętrznego jest niemożliwe w takim zakresie, w jakim byłaby ona sprzeczna z normami wspólnotowymi (...) Sąd krajowy, który w ramach swojej właściwości ma stosować prawo wspólnotowe jest zobowiązany do dbałości o pełną skuteczność tych norm, co przejawia się również w konieczności niestosowania każdego, również późniejszego postanowienia prawa wewnętrznego, bez konieczności wnioskowania lub czekania na uchylenie danej normy w trybie ustawodawczym lub w jakimkolwiek innym postępowaniu przewidzianym przez prawo konstytucyjne" (por. wyrok ETS (obecnie TSUE) nr 106/77 z dnia 9 marca 1978r. Amministrazione delle Finanze dello Stato a Simmenthal SA (Zb. orz. 1978, s. 629).

Kontrolując legalność zaskarżonej decyzji Sąd nie dostrzegł konieczności stosowania w sprawie zasady prymatu przepisów UE, gdyż powołane w sprawie administracyjnej przepisy prawa krajowego nie pozostają w kolizji z normami prawa unijnego. Nie pozostają także w sprzeczności z uregulowaniami ustawy zasadniczej.

Jak stanowi art. 7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U.UE.C.2007.303.1) każdy ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, domu i komunikowania się.

Natomiast zgodnie z jej art. 52 ust. 1 wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uznanych w karcie muszą być przewidziane ustawą i szanować istotę tych praw i wolności zaś, z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności, ograniczenia mogą być wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób.

Konieczność przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, który naruszać mógłby prawo prywatności skarżącego wynika z regulacji ustawowych. Środek ten, przewidziany dla zbadania sytuacji rodzinnej i mieszkaniowej strony, zdaniem Sądu, ustanowiony został z poszanowaniem zasady proporcjonalności, gdyż nie istnieją skuteczniejsze, a mniej uciążliwie metody obiektywnego sprawdzenia faktycznej sytuacji sprawowania opieki na dzieckiem. Metody te odpowiadają celom interesu ogólnego, jako że dotyczą dystrybuowania środków budżetowych.

Sąd nie dopatrzył się także naruszenia zasad w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r)., gdyż dopuszczalne jest przetwarzanie danych osobowych niezbędne dla realizacji potrzeb wynikających z uzasadnionych interesów administratora danych. Przetwarzanie danych osobowych uzyskanych w czasie wywiadu środowiskowego jest zgodne z prawem i rzetelne wobec zainteresowanych osób, a dane w nim zawarte są adekwatne, właściwe i nie wykraczają poza cele, dla których są przetwarzane, które to cele są jednoznaczne i uzasadnione (pkt 28 preambuły w/w dyrektywy).

Jak wynika natomiast z art. 8 ust. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z prawa do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.

Sąd uznaje, że przepis art. 15 ust. 1 ustawy stanowi należyte uzasadnienie ingerencji w prawo do prywatności odpowiadającej w pełni art. 8 ust. 2 Konwencji. Jest to bowiem ingerencja "przewidziana w ustawie", realizująca jeden lub więcej uzasadnionych prawnie celów wskazanych w tym ustępie oraz ingerencja "konieczna w demokratycznym społeczeństwie" dla prawidłowej realizacji zadań ukierunkowanych na pomoc finansową w wychowywaniu dzieci.

Rozstrzygając bowiem, czy ingerencja była "konieczna w demokratycznym społeczeństwie", należy brać pod uwagę, czy w świetle całokształtu sprawy powody przedstawione na jej uzasadnienie były istotne i wystarczające, a same środki proporcjonalne do uzasadnionego prawnie celów, które miały zostać zrealizowane. Rzetelność postępowania oraz obowiązujące gwarancje proceduralne stanowią czynniki, które należy uwzględnić przy dokonywaniu oceny proporcjonalności ingerencji (por. wyrok ETPC Ihsan Ay v. Turcja LEX nr 1413020).

Sąd nie podziela także zarzutu dyskryminacji skarżącego przez organ ze względu na odmowę przyznania mu wnioskowanego świadczenia.

Dyskryminacja oznacza różne traktowanie, bez obiektywnego i racjonalnego uzasadnienia, osób znajdujących się w analogicznym lub w istotnie podobnym położeniu. Skarżący nie wykazał, by inne osoby w tożsamych sytuacjach, co skarżący, traktowane były przez MOPS w K. w sposób odmienny. Różnica w traktowaniu jest dyskryminująca, jeżeli nie ma obiektywnego i rozsądnego uzasadnienia; innymi słowy, jeżeli nie realizuje uzasadnionego prawnie celu lub jeżeli nie zachodzi rozsądna relacja proporcjonalności pomiędzy stosowanymi środkami oraz celem, który miał zostać zrealizowany. Sąd, działając z urzędu, nie znalazł w zachowaniu organu takich elementów, które potwierdzałyby dyskryminacyjne traktowanie skarżącego.

Odnosząc się do złożonego przez skarżącego na rozprawie wniosku dowodowego, po pierwsze wskazać należy, że sąd administracyjny wydaje wyrok na podstawie akt administracyjnych. Sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie (art. 106 § 3 P.p.s.a.). Celem postępowania dowodowego, o którym mowa w art. 106 § 3 P.p.s.a. nie jest ponowne ustalenie stanu faktycznego sprawy administracyjnej, lecz ocena, czy właściwe w sprawie organy ustaliły ten stan zgodnie z regułami obowiązującymi w procedurze administracyjnej, a następnie czy prawidłowo zastosowały przepisy prawa materialnego do poczynionych ustaleń. Przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego z dokumentu przez sąd administracyjny będzie dopuszczalne zatem wówczas, gdy postulowany (bądź dopuszczony z urzędu) dowód będzie pozostawał w związku z oceną legalności zaskarżonego aktu, np., gdy przedmiotem dowodu będzie okoliczność, czy podpis osoby, która podpisała decyzję jest podpisem osoby do tego upoważnionej

Żaden z przedstawionych przez skarżącego dokumentów, z których domagał się przeprowadzenia dowodu, nie służył wykazaniu braku legalności zaskarżonej decyzji.

Po drugie, dowody mogą być przeprowadzone na okoliczność zaistniałych faktów. Tymczasem skarżący miał zamiar wykazać za pomocą złożonych dokumentów stanowisko zajęte przez różne instytucje w stosunku do procedury obowiązującej przez sądami powszechnymi.

Jak z powyższego wynika skarżący wydaje się nie zauważać różnicy pomiędzy sprawą administracyjną wszczętą na jego wniosek i sprawą cywilną toczącą się z powództwa jego żony przez sądem powszechnym. Instytucja kuratora sądowego i przeprowadzanego przez niego wywiadu pozostaje bez związku z wywiadem środowiskowym, o jakim mowa w art. 15 ust. 1 ustawy stanowiącej podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji.

Skoro skarga okazała się niezasadna, orzeczono o jej oddaleniu po myśli art. 151 P.p.s.a.