Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 18 grudnia 2018 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Maciej Dybowski Sędziowie: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Sędzia del. WSA Rafał Wolnik (spr.) po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2018 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy z wniosku Wójta Gminy K. o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Wójtem Gminy K. a Burmistrzem M. w przedmiocie wskazania organu właściwego do zwrotu poniesionych wydatków w związku z przyznaną pomocą finansową E.K. postanawia: 1. odrzucić wniosek; 2. zwrócić Wójtowi Gminy K. wpis od wniosku w kwocie 100 (sto) złotych ze środków budżetowych Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w K. , działający w imieniu Wójta Gminy K. (dalej jako: Wójt), wnioskiem z dnia [...] lipca 2018 r. wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Wójtem, a Burmistrzem Miasta M. (dalej jako: Burmistrz), w przedmiocie zwrotu poniesionych wydatków, w związku z przyznaną pomocą E.K. (dalej jako: beneficjent) w Noclegowni Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej w O., w okresie od [...] kwietnia do [...] maja 2018 r. w łącznej kwocie [...] zł w formie: zasiłku okresowego w wysokości [...] zł za kwiecień 2018 r. i w wysokości [...] zł za maj 2018 r. oraz zasiłku celowego na zakup żywności w wysokości [...]zł miesięcznie za kwiecień i maj 2018 r.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że w dniu [...] czerwca 2018 r. do Wójta wpłynął wywiad środowiskowy przeprowadzony z beneficjentem wraz z kompletem dokumentów. Z dokumentacji wynika, że beneficjent od lipca 2017 r. zamieszkiwał na terenie gminy M. w miejscowości S. Od dnia [...] marca 2018 r. beneficjent przebywał w Noclegowni PKPS w O. ponieważ jest osobą bezdomną. Wójt uznał, że nie jest organem właściwym do pokrycia wydatków związanych z pomocą przyznaną beneficjentowi ponieważ beneficjent wymeldował się w maju 2014 r. z miejscowości P. i od tego czasu nie zamieszkiwał na terenie gminy K. Poza tym z wywiadu środowiskowego wynika, że beneficjent od lipca 2017 r. przebywał na terenie gminy M. i planował tam pozostać. Zgodnie z treścią art. 25 K.c. należało uznać, że miejscem zamieszkania beneficjenta jest gmina M. ponieważ przebywa tam od lipca 2017 r. oraz w trakcie wywiadu oświadczył, że planuje pozostać na jej terenie.

W odpowiedzi na wniosek Burmistrz wskazał, że z wywiadu środowiskowego wynika, że beneficjent nie zamieszkiwał w lokalu mieszkalnym, ale dla zabezpieczenia swych potrzeb bytowych korzystał z budynku gospodarczego ogrzewanego piecykiem. Co więcej, w dniu [...] marca 2018 r. zgłosił, że nie przybywa już w S. oraz, że jest zainteresowany pobytem w noclegowi. W świetle przedstawionych okoliczności zastosowanie znajdzie art. 101 ust. 2 w zw. z art. 6 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (obecnie: Dz. U. z 2018 r., poz. 1508), zwanej dalej u.p.s. Zgodnie z definicją zawartą w art. 6 pkt 8 tej ustawy, osoba bezdomna to osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowana na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Skoro beneficjent spełniał przesłanki do uznania go za osobę bezdomną, w sprawie określenia organu właściwego zastosowanie znajdzie art. 101 ust. 2 u.p.s., zgodnie z którym w przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały. Powyższe oznacza, że w niniejszej sprawie to Wójt jest organem właściwy do rozpoznania niniejszej sprawy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 15 § 1 pkt 4 w związku z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (obecnie: Dz. U. z 2018 r., poz. 1302), zwanej dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Przez spór o właściwość, o którym mowa w art. 4 p.p.s.a., należy rozumieć sytuację, w której przynajmniej dwa organy administracji publicznej, jednocześnie uważają się za właściwe do załatwienia konkretnej sprawy (spór pozytywny) lub też żaden z nich nie uważa się za właściwy do jej załatwienia (spór negatywny). Rozstrzygnięcie tego rodzaju sporu sprowadza się do wskazania organu właściwego do załatwienia sprawy w postępowaniu jurysdykcyjnym. W konsekwencji spór o właściwość może powstać wyłącznie na gruncie indywidualnej sprawy administracyjnej o stanie faktycznym przedstawionym w piśmie skierowanym do organu, która podlega władczemu rozstrzygnięciu organów administracji publicznej, w szczególności w drodze decyzji administracyjnej.

Należy zauważyć, że Wójt wystąpił z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu o właściwość nie w ramach indywidualnej sprawy administracyjnej, ale w związku z domaganiem się zwrotu poniesionych kosztów od innego organu, tj. burmistrza, który w jego ocenie jest zobowiązany do poniesienia kosztów świadczeń udzielonych beneficjentowi. Wskazać należy, że tego rodzaju rozliczenie jest kwestią wtórną wobec przyznanego świadczenia i nie ma charakteru sprawy administracyjnej rozstrzyganej decyzją administracyjną (por. postanowienie NSA z dnia 18 czerwca 2008 r., sygn. akt I OW 55/08; postanowienie NSA z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. akt I OW 248/13).

W konsekwencji Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie spór o właściwość między organami nie występuje. W istocie dotyczy on bowiem wyłącznie kwestii związanej ze zwrotem wydatków poniesionych przez Wójta w związku z przyznanymi stronie świadczeniami w postaci zasiłku okresowego i celowego. Zagadnienie dotyczące zwrotu wydatków zostało przez ustawodawcę uregulowane w art. 101 ust. 7 u.p.s. Zgodnie z tym przepisem, gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenia w miejscu pobytu. Z powołanego przepisu nie wynika, aby zwrot wydatków gminie podlegał rozstrzygnięciu w formie decyzji administracyjnej. W orzecznictwie przyjmuje się, że rozliczenia między gminami następujące na podstawie art. 101 ust. 7 u.p.s. nie są załatwiane w formie decyzji administracyjnej, tym samym nie można mówić o wystąpieniu w tych sprawach sporu o właściwość w rozumieniu art. 22 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. Przepis art. 101 ust. 7 u.p.s. nie odnosi się bowiem do organów gmin i nie wyposaża ich w kompetencję do wydania decyzji, lecz do samych gmin. Dotyczy zatem relacji majątkowej między dwiema osobami prawnymi przybierającej postać stosunku zobowiązaniowego, w ramach którego jednej osobie przysługuje roszczenie wobec drugiej o zapłatę określonej kwoty pieniężnej. Odmienną kwestią pozostaje fakt, że ten stosunek jest uwarunkowany wcześniejszym rozstrzygnięciem o charakterze administracyjnym, określającym kwotę podlegającą zwrotowi. Spór o zwrot wydatków stanowi sprawę cywilną należącą do właściwości sądu powszechnego, która nie może być załatwiona w drodze decyzji lub innego aktu administracyjnego (por. postanowienia NSA z dnia: 28 lutego 2007 r., sygn. akt I OW 73/06; 22 grudnia 2008 r., sygn. akt I OW 97/08; 1 czerwca 2010 r., sygn. akt I OW 75/10; 8 lutego 2012 r., sygn. akt I OW 201/11; 22 września 2016 r., sygn. akt I OW 104/16; 14 grudnia 2017 r., sygn. akt I OW 154/17).

Z tego względu uznać należy, że wniosek, który ma na celu merytoryczne rozstrzygnięcie kwestii spornej, a nie wyznaczenie organu właściwego do rozpatrzenia indywidualnej sprawy administracyjnej, nie dotyczy sporu o właściwość w rozumieniu art. 4 p.p.s.a. i jako niedopuszczalny podlega odrzuceniu.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, w oparciu o art. 58 § 1 pkt 6 i § 3 w zw. z art. 15 § 2, art. 64 § 3 i art. 193 p.p.s.a. orzekł, jak w pkt 1 sentencji postanowienia.

O zwrocie uiszczonego wpisu sądowego od wniosku Sąd orzekł na podstawie art. 232 § 1 pkt 1 w zw. z art. 64 § 3 p.p.s.a.

Wskazać jeszcze wypadnie, że powołane wyżej orzeczenia sądów administracyjnych są dostępne w internetowej bazie orzeczeń NSA na stronie: http://orzeczenia.nsa.gov.pl